9. YANGOIKOAGANA BIURTUTEA
ERIOTZAKO ORDURAKO
LUZATUTEN DABEENAK

(A, 1-10. or.)

        1. Asko ta lar dira Kristiñauen artean euren bizi-erea (modua) ondutea, ta Yangoikoagana biurtutea eriotzako ordurako luzatuten dabeenak. Yaunak berak dirautse, ta dirausku guztiai: «ez luzatu nigana biurtutea, ta ez berantau egunerik egunera, ze ustekabean ta batbatean nire aserrea ganean izango dozue». Dirausku beti prest egoteko, geuk eztakigun orduan etorriko yakulata: gau-lapurra legez ustiz uste bagarik ganean ezarriko yakula, ta beste onetariko asko. Baia alperrik alangoentzat. Egiteagaz, berbeagaz ezpada bere, diñoe, arako antxinako, Isaias-ek dirauskuzan gaistoena: «guk eriotzeagaz tratua eginda [sic] daukagu. Guzurragan gure usteak imini doguz, eta dana dala, berak yagon gaituz». Baia pekatariak, ara zer zirautsen aei Yangoikoak, ta zer dirautsuen zuei. «Nik, nik desegingo dot zeuen eriotzeagazko tratu ori: (iñestasiak) abasuseak lurreratuko dau, guzurragan dozuezan zeuen uste zoro orreek, eta euriyasak uriolatuko dabe, berak egiten deutsuen geriz guztia».

        Ze zorakeria da au zuena, neure entzula biotzekoak? Nongo axeak artu deutsue burua, zeuen penitenziaren ta zeruaren usteak ain bete betean iminteko, zeuen eskuan eztagozan, ta Yangoikoak abasusea ta euria baxen gauza argalakaz galerazo leikezuezan gauzetan? Eta, ezpazendukeez gero? Eta, Yaunak urratuten badeutsue eriotzeagazko tratu ori, ta erakusten ezpadeutsuez, zuek uste dozuezan astia, abegunea, erea ta laguntasunak? Baia izango doguz, diñozue zuek zuen artean. Baia nik dirautsuet, geiago sinistu bear dozuela, eztozuela izango; bada geienak ez oi dabee izan. Gatx egiten yatzue ori sinistuten? Bada nik egingo deutsuet ondo argi: eta erakutsiko deutsuet eze, eriotzako gaix-aldirako itxiten badozue zeuen Yangoikoaganako biurtutea, eztozuela izango gauz'onik egiteko ez unerik, ez bururik, ez konort'onik, ta betiko galdu egingo zareela. Auxe izango da gaurko arrastegi onetako neure berba-bidea. Sinistu eragiten badeutsuet, ta bazakardeez leenbait leen zeuen arimako gauzaak egin, ta bizitzea ondutera, gauza andi bat egin izango dot. Entzun bada.

        Itxiten badozue eriotzako ordurako pekatuen konfesiñoa, ta Yangoikoagana biurtutea, ezingo dozue orduan. Ta, baakizue zegaitik? 1° Astirik izango eztozuelako. 2n. astia izanda bere, gatxak itxiko ezteutsuelako. 3n. edo gatxak itxi arren, zuen ekandu txarrak galarazoko deutsuelako. Ara emen iru egia yakin-bear, zeuen biotzetan ondo ondo yosi gura neunkezanak.

        1° Dirautsuet bada, lenengo eze, zorakeria garbia dozuela arimako gauzaak itxitea, izango (ba) dozuenez bere eztakizuen aldi baterako, eta zein zeuek baxen deungaak izan eztireanai bere sarri ta askotan ukatu deutsena Yangoikoak. Esan ezpabere: nok esan deutsue gatx luze bategaz (gaixo luze baten ostean) ilgo zareela, ta ez bat-batean, ustez ustebaako eriotzeagaz? (Lendañez) Aurretiaz igarriko deutsazuela zeuen buruai, zeuenak iya egin bear dabela, ta eriotzea ganean dozuela? Nok esan deutsue, itxasoan edo ibai baten itoko (iratoko) etzareela: beera datorren orma batek (azpian artuko) zapalduko etzaituezala: yausi mutu batek bertan il gogorrik itxiko etzaituezala: arerio gaisto batek, lapur oker batek, edo bear bada alango gogo txarrik eztaukan besteren batek, ezetarako leku bagarik beingoan bizitzea kenduko ezteutsuela? Nondik yakin ziñaikee, zeuen barruan sortuko eztala gatxen bat, zeinek berba bagarik beingoan eroango (garbituko) zaituezan? Oneek eta onelangoak ezin yazo lekikezuez? Ain baratxi ikusten direanak dira? Urterik izaten da alangoren bat edo bat eztanik?

        Zeinbat bider entzun eztozue, urlia ustez osasun onean (oniñoian) arratsean oean etxun, ta goxean illik (aurkitu) topau dabeela: (ulinaia) urlizia maian pozez baskariten (beskariten) dagoala, azidente batek artuta, bertan berba bagarik il egin dala: bestea bidean, bestea soloan, ta ez gitxi pekatu eginda belan (ber-bertati) edo bear bada atan diñarduela, beste aldera (mundura) ezer egiteko lekubagarik yoan direala. «Etorri yakan abadea, esan doa; baia ordurako ez egoan gaixoa ezetarako». Ai ze biotzketaak: ze zuen arteko bildurrak! Ze gogo ederrak! «Ez bada, eztogu atzera begira egon bear, beste onenbeste gerta eztakigun». Uste dozue orreek zireala nora-ezeko burubaako bildur batzuk? Zeinbat pider zeuen begietan bear bada (ameneko) yazon eztira onango bildurgarrizko eriotzaak? Eta zeuen etserik urten bagarik bere, eztozue batzuk batzuk etsapean orrenbeste ikusi? Orain itandu gura deutsuet: zer deritxazue erabili izan dabela Yangoikoak orreek eriotzok zeuen begien aurrean imini, edo zeuen belarrietara eroanda? Bear bada iragarri nai izan deutsue eze, zeuena bere alangoxe egin egina izango dozuela. Nok taki zuen barruan badaukazue bere eriotzea, zeinek bere bearrak egin, ta zuen buruak nox gitxien uste dozuen lurraren ganean ikusiko dozuezan?

        Zein da, bada, zuen zorakeria, kristiñauak, iminten dozuenean zeuen salbaziñoa, zeuen eskuan eztagoan ta ain gitxi fietako dan gauzearen pensutan? Salbetako (arean) ezer balira adiskideak, ondasunak, aideak, agintaritasuna, ta orreek, orduan bear bada zerbait esan ziñaikeen. Baia, denporea? baia ostia? baia, abegunea? Zeinek ori segurutu? Nok baiezkoa emon? Noen esanera dagoz egunak eta urteak? Agindu ziñaikioe eguzkiari, antxinako Yosuek legez, geldi egoteko, arik-eta zuen arimako arerioak azpiratu, il, ta desegin artean? Edo Isaias-ek legez, onenbeste bide atzera egiteko, arima orren osasunaren segurantzea izateko? Iñok, ezta dan aberatsenak, agintarienak, ta esku-andikoenak bere, baauko bere eskuan urrengo ordua, edo aren izpirik txikiena? Luzatu leike tindi tindi (apur apur) bat pere bere bizitzea? Eztau au Yangoikoak beretzat, eta ondo beretzat gorde?

        O ene Yangoikoa! Zeu zara zeu, neure bizitzeari luze-laburra emon deutsazuna: zeu nire buruko ulleak legez, nire urteak bere izendaturik ta iminirik daukazuzana: zeu nire yaiotz-eguna legez neure eriotzako ordua bere erabagirik (ebatsirik) daukazuna: eta zeuk dakizu ea egun au ur edo urrin ala asago daukadan: barriz nik dakidana, eta ezetara bere aaztu bear eztodana da eze, bein bertara egun orretara ezkero, ezin luzatu neinkeala, ezta dan tangarik (pildinik) txikiena bere, ta berbertatixe agertu bearko dodala zeure aurrean.

        Baia esango deustazue bear bada eze, onelango subituko eriotzaak eztireala ain sarriak, nosik-pein batekoak (banaketakoak) baño eztireala izaten. Baia, ai! nik esan bear deutsuet eze, eztireala ain meatzak, ta antxina (leen) alango bein edo besteko gitxitan (baxen) baño, ikusten etzana, geure egunetan txatean pitean, ta puntuan bein ikusten (dala) dogula. Baia baderitxazue, ondo, izan bitez onango eriotzaak baratxi (gitxitan) ikusten direanak; baia orregaitik pere bildur izan beartzaree, zegaitik eze alan ilten direan gitxien artekoak zeuek izan (zaitekeze) zintekeze. Bazenkie bere bat paño besterik ilgonan ilgo eztala, orregaitarren bere bildur ori biotzean euki beartzeunke: ze eztakizue, ta yakin bere ezin ziñaikee, ea zuek izango bazaree bat ori. Itxasoan ontzi bat daukan merkataria ikara ikara egiten da, dantzuanean ontziren bat galdu izan dala, berea baño beste asko itxasoan izan arren.

        Baia nik esan bear deutsuet eze, ez bat ta ez gitxi, eta bai asko ta asko, ta geienak ustez uste bagarik beingoan ilten direala, eta Yangoikoaren eguna beti lapurra legez etorri doiala, batek gitxien uste dabenean. Esan bear deutsuet eze, eriotzako gaixoagaz, eriotzea iya zamaan (estarrian) dozuenean bere begitanduko yatzuela eze, oraindokoarren urte luzeak munduan egiteko dozuezala: arimako gauzaak atzeratu ta atzeratu ebiliko zaree...: konfesorea datorrenean bere usteko dozue... eze ori dala gaixoakaz egin oi dan gauzea; baia zuek ilteko etzagozela: konfesiñoa bere eztozue... egingo Yangoikoaren aurrean agertu bear dozuenak legez: gero egiteko, gero esateko zerbait itxiko dozue... Esango deutsuet eze, agoniako arnasakaz egonda bere, egongo zareela zeuen artean oraindio egun batzuk baño ezpada bere biziko zareela. Esan bear deutsuet azkenez eze, gaistoen eriotza guztiak izan oi direala ustebaakoak, ta pekatarien artean (koskolik) garaurik bere eztala ilten, ilten dala, sinistuta: eta direan direanak ikusi doazala Yangoikoaren aurrean arimako gauzaak arteztu bagarik. Bai, bai: zagoze epetasun andian (zabalean, bake onean) ustez uste baako eriotza subituak baratxi (meatz, gitxitan) ikusten direalata.

        2. Baia gura badozue izan dagizuela asti ta abegune ori, eta sazerdote batek esan degizuela, beñolan Isaias Profeteak Ezekias Erregeari legez: «ea urlia, iltera zoaz, ta zeure gauzai kobru (buru) emoiezu». Baia zuek zagozen legez egonik, izango ete dozue bururik arimeari begiratuteko, ta gauz'onik egiteko? Ara emen bigarren eragozgarria (bidea). Zegaitik eze, nox esaten yako gaixoari geienean, ta zelan egon doa barri ori emoten yakan orduko? Lenengo barritan ezta uste izaten gaixoa ainbestekoa (danik) izango dala, eta etsekoak, ikusten (ra) yoakazanak, ofizialeak, ta gaixoak berak diñoe laster yoango yakala, laster osatuko dala. Asten dira erremedioakaz: bitartean gatxak bere bearrak egiten dituz, ta egunean baño egunean deungago. Gaixoak berak ezteutso igarten bere buruari: besteak barriz, eztabela ondo artuko, larritu egingo dala, au dala, bestea dala, eztauko iñok biotzik esateko. Azkenean, bere buruaren yabe iya eztanean, ezetarako eztagoanean, ta bizirik baño ilik dagoala obato esan leitekenean, orduantxe esaten yako elexakoak egin (artu) bear dituzala. Galanta dago beintzat gauzaak ondo egiteko. Esan ezpabere, zer egin leike urte askotako pekatari galdu batek iya gaixoagaz burua kokorroturik, muña moteldurik, ta gorputza indargeturik, ezetarako adore bagarik dagoanean? Uste dozue orduan egongo dala aren burua ainbeste urteko esaminea egiteko, konzienzia nastitu baten matasaak askatuteko? Gura dozue iya bere buruaren yaube ozta danean, atera dagizan bana-banaan bere birao erreskadaak, seigarreneko, ta beste alde askotako Yangoikoak dakizanak, konfesiño-komuniño okerrak, ta osterantzeko noktaki zertzuk? Eta burua ilundurik, ta konkorturik daukanean, ta lo (murdian) mustuan dagoan batek baño argi geiago eztaukanean, Yaunagana biotzetik biurtuteko [...].

        Zer uste dozue dala Yangoikoagana biotzerik biurtutea? «Nik pekatu egin dot», zelan gurako damuagaz esatea? Ori esan ebeen, baita damu ondo zoliagaz, Saul-ek, Yudas-ek, ta Simon Mago-ak, ta ori baño geiago Antioko-k; baia etzirean Yangoikoagana biotzerik biurtu. Yangoikoagana biurtutea da gorroto izatea gauza guztien ganeti, leen maite zan pekatu deungea, ta laztan izatea, leen gorroto eresten zireanak, edo beinik bein egiten etzireanak, ta Yangoikoak agindurik daukazanak (gauz'onak). Biotza onenbestean aldatu ta barriztetako, zelango alegiñak, zelango gogo betea ta irmea bear ezta? Osasun onean, burua argi, gorputza min bagarik, ta guztiak lagunduten dabenean Yangoikoak daki zelango aldatz gora garratzak, ta zelango mendi gogorrak leundu bear izaten direan. Zeinbat pider esan eztozue konfesorearen belaunetan (oñetan) bere, ezin aztu dozuela ekandu gaistoa, azpian arturik zaukeezala, ezin biotzerik atera dozuela ain gauzatarako eder-eretxi ta lera deungea? Ta gura dozue, iya arimea ezpanetan daukazuenean ta ezetarako gauza prestu etzareenean, izan dagizuen alango gauza gatxerako bear dan biotza, bear dan burua, bear dan erabagitasuna, ta bear dan guztia?

        Ai, neure Yangoiko maitea! Zeu zagokoz orduan iñosko iñox baxen ardura obeagaz biotzera begira ilten dagoan pekatari okerrari. Eta, zer ikusten dozu beragan asko danik, ainbeste urteko bizitza deunga baten parkaziñoa izateko? Biurtuten da benetan zeugana aren biotz gaistakerian zaldua? Eskatuten deutsu gogo-gogotik ta ondo ondo damuturik bere okerreria andien parkaziñoa? Ala, iya eztago alangoetarako? Ai, Yauna, eztakit nik bere artegatasun guztia, ta bere larri guztiak eztirean (ezpadira) eriotzeagaz darabiltzazan burrukaak, ta ez ilteko egiten dituzan aleginak!

        Esan egizue ezpabere zuek il aginera bein baño geiagotan eldu ta gero osatu zareenok: guztiz deungarik, ez yoango bai yoango zengozenean, ezer egiten zenduen zeuen arimako kontu okerra zuzenduteko (arteztuteko)? Zetan ziñarduen orduan? Ezta egia eze, orduan burutan zeranbiltzen gogoeta guztiak, lotako amesak legez an aren baten zireala? Ezta egia, eta egia bere ondo andia, eze, ozta ozta gogoan dozuela konfesadu zineela, geure Yauna artu zenduela, oleaziñoa emon eutsuela? Eta orduan il bazine, deritxazue ondo zengozela Yesukristoren aurrean agertuteko?

        Eztozue bein baxen sarriago esan eze, zorakeria dala orduko itxitea, orduan ezin gauz'onik egin leitekeala, (aurretiaz, aurrebideaz) leenagotik gauzaak prestadu bear direala? Eta orregaitik pere barriro zeuen buruak palagadu (lorenyau) bear dozuez, ta ordurako itxi zeuen konfesiño ona, ta Yaungoikoagana biurtutea?

        Baia geien ikaratu bear gaituzana, ta Yangoiko itzalaren bildurtasun geiago emon bear deuskuna da eze, onelango euren konfesiñoa, ta Yaunagana biurtutea eriotzako ordurako itxiten dabeenakaz egunean bein ikusten doguna eze, euren gaixoan (aldi) asti argiren batzuk badituez, direanak emon bear izaten dituezala ingaratu ta arteztu ezinik testamentua, umeen senipartea, ta etorkizunak. Azkenerako, iya ezetarako gauza eztirean ordurako itxi bear izaten dira arimako gauzaak, artean esango balitxako ikaratu egin litekealata. Orduan, ozta gogorrean nor dan bere ezagutuko dabenean, orduan, bai, dei egiten yako konfesoreari. Konfesiño galanta egingo deusku onelango gaixo erdi-ilak! Gauzaak erdi esanean esaten dituz, erdi esana esan al baleikio ganetiko ukutu arin bat egiteari, edo azaletiko aitatute arin bateri. Baia eztago geiagorako, ta orrenbestegaz gelditu bear. Esan oi deutsaguz milla gauza damuaren ganean: egin oi doguz aleginak bere biotza biztuteko; baia biztu al leiteke iya il da dagoan biotza? Emon daroakegu ezpanetara mun egiteko Santokristoa: baia, ete daki Santokristoa bada, edo zer dan?

        Gero bere baiatorko bere ordua: ilten da pekataria. Ai, Yauna! Zer da bere arimeari igaroten yakana? Zer ikusten dau, gorputzerik urten da lasterrean? Eta zeure esku (itzaletan) itzaltzuetan yausten danean, ai ze ikarea berea, lotarik iratzartuta legez, ikusten dabenean bere burua zeure aurre bildurgarrian? Dakus bere begietan infernua aoa zabalik: eta bere bizitze deungeagaz zeure sentenzia gogorraren artean ezta besterik izan, egun gitxiko gaixo baten lo zorroa baño. Kristiñauak, zer besterik esan neikezue nik oneek aitatuten deutsuedazanean ezpada arako Dabid Erregeak ziñoana: «entzun, entzun oneek Yangoikoa (aztuta) atzera botata bizi zareenok, gero eriotzeak beingoan artu, ta (nok bere eskuetarik atera, ez izatea) yazo eztakizuen, nok bere eskuetarik atera ez izatea».

        3. Baia eztozue gitxiago burutan artu bear orain nik esango deutsuedan irugarren egia au, eta da eze, orain baxen argi ta zoli burua eriotzako orduan euki arren, orregaitik pere gatx ta gatx izango dozuela orduan Yaunagana biurtutea, ordura artean luzatuten badozue, zeuen ekandu gaistoakaiti. Zer uste al dozue eze, zeuen urte askotako ekandu txarrak, ta bear bada bizi guztian yarraitu deutsueenak, orduan beingoan galduko dozuezala? Uste al dozue ze, artean biotza deungaroagaz yosita bat eginik legez eukita, orduan beingo baten azkatuta, ona izatera ekarriko dozuela? Begira arren zer yazoten dan gaixo andi bategaz elexakoak egin ezkero, osatu direanakaz. Ze damuak, euren gaixoan! Ze berba ederrak! Ez bada, Yangoikoak gaixo onetarik ateraten banau, beste bizitza barri bat egingo dot. Yangoikoak osasuna emoten badeust, enas orain artekoa izango. Osatu zirean, eta gero? Leengo egin eginak. Ai! Eztira oneek lenengo trangadaan egiten direan gauzaak.

        Uste dozue neure entzula onak eze, urte luzeetan seigarrengoan gaistoak ta zantarrak izan, eta egun biko gaixoagaz galduko dozuela ekandu gaistoa, ta alango gauz'etarako lera ta gogo (gaistoa) deungea, ta onak ta garbiak egingo zareela? Ai! Bear bada, Yangoikoari alan gura izanda, orduantxe gogoak emongo (ekarriko) deutsuez gauzarik loienak, ta zantarrenak, eta gorputza makal ta yausi dozuela, biotza seigarreneko sutan ta garretan eukiko dozue. Bear bada orduantxe izango dozue etse barruan, edo begien aurrean alaz ezin egonik zagozen oiaren parean pekaturako lagun izan dozuen adiskide deungea. Ai! Yangoikoak esana da eze: onelangoen azurrak gaztetako (zaroko) pekatuz ase ta bete egingo direala, ta okerreria orreek eurakaz luurpean obian etzango lo egingo dabeela. Eta ezta bein ta birritan ikusi dana, ta bai sarri ta askotan, onetarikoak iltea, alkarreri betiko adiskidetasuna opaka, ta oraindo berbea aoan daukeela, Diabruak oratu ta euren arimaak infernuan ondatuten dituezala. O Yangoiko andia, eta ze bildurgarria zarean, pekatari deungea zeure eskuetatik botata, bere biotz galduaren eskuetan itxiten dozunean!

        Uste dozue eze, bere bizi guztia, ondasunak nai oker, nai makur batu (batzandu) ezinik emon dabenak, ta besteen leporik ta besteen kaltean aberaztu danak, ordu atan sinistuko dabela eze, bere ondasunak okerrak ta bide txarrekoak direala, eta naiko dabela, batari ta besteari, berea emonik, bera ta umeak ezer-ez ean kale gorriaren (gogorraren) ganean gelditutea? Ai! Yangoikoak diño onelangoak gaiti eze, atera ta errebesadu bearko dituezala, iruntzi zituezan ondasunak: baia ez berak gurako dabelako, ta bai Yangoikoak berak botarazoko deutsazalako. Divitias quas devoravit, evomet, et de ventre illius extrahet Deus.

        Uste dozue eze, artean fedeko egiak, ta andiko aldeko egia sinistu gura ezik ibili dana, orduan beingoan direanak sinistuko dituzala, ta Yangoikoagana biotz biotzerik biurtuko dala? Orduantxe, bear bada, adierazo gurako dau orrek, alangoen ganean berak besteak baño argi obeak, ta biotz geiago izan dabela, ta eztabela orren damurik ez alango (gauzeen) ipuiñen bildurrik: bear bada eztau gurako elexakorik bat-pere artu egin, ez kristiñaua danik pere erakutsi, ilten ezpada aurrean dagozanai berari gero barre egiteko bidea emongo deutselata.

        Uste dozue eze, emakume buru-eretxi bat, bere edertasunak zoraturik, bederatzigarreneko ta seigarreneko zantarkerietan ta pekatuetan ondaturik bizi izan dana, eztala damuz beteko, itxi bear dituzalako ordurarteko (giñoko) atsegingarriak, yaztekoak, ibileraak, ta ain gozo egiten izan yakazan osterantzekoak? Ai! Orduan Yangoikoak alan gura izan da, iya iya ilten dagoanean bere edertasuna gora, bere edertasuna beera, besterik gogotan eztau erabiliko: beti egongo da bere artean ea zer erason kalte egin izango deutsan arpegian luzaroko gaixoak (gatxak), ta ezaindu izango dabelako damuagaz; pozik entzun gurako dituz bestek orren ganean esan gura deutsazan labankeriak: eta azkenengo arnasakaz dagoala bere ezingo dau galdu munduko zorakerien zaletasuna: ta esango dau Amalek Erregeak beñolan legez: «Onelan il bear dot neure urterik ederrenetan? Siccine separat amara mors? Zuk, Yauna, zuk esanik deuskuzu Eskritura santuan eze, (bakotxa) zelan bizi, alan il egingo dala bakotxa. Quorum finis erit secundum opera ipsorum. Seigarrenekoan gaistoak bazaree, alangoxeak ilgo zaree: ondasunen amorru geiegiaz bizi izan bazaree, amurru orrek yarraituko deutsue eriotzako orduan bere: bizi izan bazaree ez gatz ta ez ura Yaingoikoaren gauzeetan, ilgo zaree sen bagarik, ta prestakuntza bero andi bagarik: beti ibili bazaree ontzeko, ontzeko, bein bere ondu bagarik, ilgo zaree gogo onez beterik ta egite onez utsik: bizi izan bazaree bein yausi bein yagi; orain pekatu egin, gero konfesadu: ostera pekatu, ostera penitenzia, zuen eriotzako prestaeraak, konfesiñoak ta besteak izango dozuez argalak, ta indargeak: zuen negarrak urtengo dabee biotz samur batetik, baia ez biotz bete betean (oso osoan) damututik. Berba baten ilgo zaree zeuen pekatuan, Yaungoikoagana biurtuteko astirik ta abegune onik izango eztozuelako; edo badozue, gatxak galerazoko deutsuelako; edo bai beintzat ekandu txarrak: edo azkenez, oi eztana, Yangoikoagana biurtuten bazaree, laster atzera pekatura biurtuko zareelako.

        Zer egin bear dogu bada? Entzun ta egin Yesukristok dirautsuena: «zagoze beti prest, (usterik gitxien) gitxien uste dozuenean ni etorriko natxatzue-eta». Bai esan bear deutsuet, Yeremias-ek beste aldi baten Judea-koai legez: «emon Yaungoikoari gloria, zuen bizitzea ondu, konfesiño onak egin, ta biotzetik parkaziñoa eskatu bear deutsazue eriotzako iluntasunak (beak) artu zagiezan baño leen... gero ezpabere alperrik billatuko dozue argia: Yaunak biurtuko deutsue guztia eriotzako geritz ta iluntasun». Esan bear deutsuet San Paulo-ren berbakaz: (astiak) denporeak dirauskun artean on asko egiteko (egin bear dogula)

        Esan bear deutsuet Isaias-ek Ezekias Erregeari legez: Dispone domui tuæ, quia morieris. Egizue osasun onean, ta geiegi luzatu bagarik zeuen testamentua, aurretiaz (lendañez) emoten deutsezuela zuen gauzai izango dabeen bidea: itxiten dozuezala artezturik zuen gauzaak, bada orreek, obeto eginaz ganeti, ezteutsue galarazoko eriotzako orduan Yangoikoagazko gauzaak ondo egiteko ain bearra izango dozuen denporea (astia). Dispone domui tuæ. Atera egizuez al dozuezan zorrak, neke puska bategaz bada bere, ondorengoai itxi bagarik aterateko: ezin dozuezanak, paperean garbiro imini egizuez, artez esaten dozuela zer zor dozuen ta nori: zer arturen (arkien) daukazuen ta non: eriotzako ordurako lan txarrak dira orreek; eta alde batetik eztira ondo egiten, eta bestetik barriz eroaten dabee beste gauza obagorako bear dan astia. Oneek guztiok alan zuzen erabili ezkero, nai eriotzea datorrela ustez uste bagarik, eta ezer (bapere, arean) egiteko leku (asti) bagarik, nai astiro ta leku andia emoten dabela ezta ardura, eta ondo il oi doa, osterantzean deungaro; bada san Agustin-ek esan ebana, ta egia andia, da eze, ezin deungaro il leitekeala ondo bizi izan dana, ta nekez izango dala ondo iltea deungaro bizi zana. Entzun orain exenplu bat.

        Ingalaterra-n gauzaak naastaurik ebiltzazanean, eta katolikuai biziten bere itxiten etxakeenean (ez eutseenean), egoan gizon aberats bat, ondasunak galdu gura etzituzana, eta zerua bere ez al balegi. Orretarako beretzat egin eban: «zerua irabaztea ez yagok ondo bizi izatean, eta bai ondo iltean. Egingo yoadana bada bakean itxi yegideen, eta neure gauzeetan ukutu ez yegideen izango da ze, kanpotik eta agirian protestante (hereiea) izango nok. Ondo yakiat nik au pekatu mortala doana; baia eriotzako orduan konfesauko nok, eta estuen estuen naiabilela bere, damuaren señale bat emonda absolbiduko naioek». Asmu onegaz konfesorea beti eskuan izateko, artu zituzan konfesore bi, Londres-en, eta beste uritxu baten eukazan etse bietan, banatan bat izateko. Bein baño sarriago ekin eutsan Erlijioso on batek ori etzala ondo: Yaungoikoaren kontra ez egoala asmu onik: ak gizonak baño geiago yakin, ta esku geiago daukalata. «Yauna, esaten eutsan, ezin il zintekez lo zagozala? Ezin, akzidente batek artuta, bertan ilik geratu zintekez, Yesus esateko asti bagarik? Ezin gelditu (lotu) zintekez gaixoaren andiagaz (kokorroturik) korromorroturik, zer egiten dozun, eta nontzagozan bere asko eztakizula? Ezin burura egin lekikezu? Ezin gelditu zintekez yausi mutu bategaz bertantxe ilik? Ezin beste (alde) modu askotara il egin zintekez, ezetarako (leku) asti bagarik? Ai zorakeria andia da, ain erraz galdu leitekean gauzaren pensuan, gure salbaziñoa, arimea, imintea. Yangoikoari asmuakaz? Belu (Berandu) gauz'onik. Baia berak: izango ebala nonbait konfesetako astia: izango ebala aurki konfesetako erea, ta ez eutsan yaramaiten (yaramoten). Onelan bizi izan zan aberats ori eriotzako orduko konfesiñoaren usteakaz. Baia, zer yazo yakon? O Yaungoiko bildurgarria! Nos ikusiko ete dabee gizon itsuak zeure kontra eztagoala gauza dan asmu onik? Nos sinistuko ete dabee gizon zoroak eriotza ona egiteko leenagotik arteztu bear direala arimako gauzaak? Bein baten bada yoiala gizon ori Londres-ko etseti eta beste uriko bere etsera, akzidente batek emon eutsan. Arin arinke...

        [Sermoiari orrialde bat edo falta zaio. Arantzazuko artxibokoa]