2. BARIKU-GUREN ARRATSALDERAKO
YAZKERAKO SERMOIA

(B, 1-11. or.)

In hoc aparuit charitas Dei in nobis,
quoniam Filium suum unigenitum missit Deus
in mundum, ut vivamus per eum.
Epist.1 Joan. c.4 v.9.

        Yangoikoak egin dituzan gauza guztiak dirauskue ze neurribaakoa dan bere guganako karidadea ta ondo-gurea, bada guztiak egin ebazan getzat. Egin bazituan Aingeruak, ge. gordetzailletzat egin zituan. zeruak ge. bizi-lekutzat. Luurra bear genduana emoteko. Eguzkia, irargia, ta izerrak guri argi egiteko. Berba baten, begiratu dagigun gauza guztietara, eta aurkituko ez dogun geuretzat egin ez eban gauzarik. Orregaitik esaten deusku san Paulo Apostoluak: (Yangoikoak egin dituzan gauza guztiak adierazoteko deuskue ze neurri baakoa dan gugana daukan ondo-gurea, bada guztiak egin zituzan guretzat. Egin bazituan Aingeruak, gure gordetzailletzat egin zituzan: zeruak zabaldu bazituzan, gure bizilekutzat zabaldu zituzan, luurra ifini beeban guri bear genduana emon egigun ifini eban: eguzkia, irargia, eta izarrak izatea artu beeben guri argi egiteko artu ebeen. Berba baten esateko, begiratu dagigun gauza guztietara eta eztogu aurkituko gauzarik guretzako eztanik. Orregaitik zirautsen S. Paulo-k Korrinto-arrai): «Zuenak dira gauza guztiak, nai dala mundua, nai dala bizitzea, nai eriotzea, nai aurrean daukazuena, nai gero etorriko dana. Eta alan (orregaitik) diño san Agustinek ze, zelan Jaungoikoak gizona beretzat egin eban , alan gizonentzat egin ebazala gauza guztiak, eta orregaitik esan ditekeala Ygkoak. beste ardurarik euki ez dabela, gizona zorionezkoa egitea baño. Baia a! andiak badira mirarizko mesede oneek (oneek mesede mirarizkook), orregaitik bere eztauke zer ikusirik bere Seme bakarra biralduagaz egin deuskuanagaz, zegaitik eze bere bizitzea kurutze orretan emonagaz erakutsi euskun Yaun onek erakutsi al litekean ondo-gurarik, ta laztantasunik andiena, eze berak ziñoanetik, ondo-gurearen anditasuna ez dala ezetan bere obato ezagututen, zein da bizitzea adiskidea gaitik emotean. Eta san Yoan Ebanjelisteak diño ze, onetan agiri dala, Ygkoak deuskun maitetasuna ta karidadea, bada bere Seme bakarra biraldu ebana mundura, gu beragaiti bizi gaitezan.

        Andia izan bazan bada au mundu au egin ebanean, Ygkoak. gu erakutsi euskun asko-gurea ori egiteko ez (zan) eban bere burua ezertxu bere nekatu: bere esan bat asko izantzan gauza guztiak ezer ezetik izatea artzeko; baia, zeinbat kosta ez yakon au mundu au barriztetea? Zeinbat neke artu ez eban onetarako? Ez eutsan asko eretxi gizon egin, ta gure pekatuak bere ganean artuteari. Ez eutsan asko eretxi abel-etse baten lasto artean, ez euki andienean, otzak ilik yaioteari. Ez eutsan asko eretxi ogeta amairu urtean neke, lan, gose, egarri, ta izerdi artean bizi izanari. Ez eutsan asko eretxi bere negargarrizko pasiño garratzean ainbeste azote, ta zauri artuteari. Ez eutsan asko eretxi bere zanetako odol guztia emon ta bere bizitzea galduteari: ezpada ze gura izan eban bere eriotza au izan zidin gizon batek igaro al leikean lotsagarriena, minbereena, ta gogorrena. O Ygkoaren gizonaganako ondo-nai neurribaakoa! O maitetasun beintzat miragarria! Ygkoak gizonari ondo-gura izatea izango zan,bai, mesede neurririk eza: Ygkoak gizonaren ardurea eukitea izango zan amudio txito andia: Zer izango da bada, gizonagaitik kurutze orretan lotsari artean bizitzea emotea? Nok adierazo leike nogiño eldu zan asko-gura onen sugar bizia? Izanik san Yoan Ebanjelistea Ygkoaren gauzetan ain zuurra ta yakituna, diño San Yoan Krisostomo-k eze, ez eukala berbarik ulertu eragiteko maitetasun onen anditasuna, eta alan bakarrik esan ebala eze, onenbeste maitetu ebala Ygkoak mundua eze bera pekatuetatik askatuteko emon eban bere Seme bakarra. Orregaitik diño San Agustin-ek: «Ez gizonek, ez Aingeruk ezagutu daike noraiño eldu zan Ygkoak kurutze orretan iltzanean guri euki euskun ondo-gurea; Ygko bat pekatuaren aragiz yantzirik, Zeru-luurren egillea billosik? Bizitzaeriotzen yaubea kurutzean illik? Mundu guztiaren yaubea gurutze batetik eskegirik! Gizonen ta Aingeruen Erregea lotsariz ta desonraz estaldurik!

        O Yauna ta Aita-Eternoa! Zer egin dau zeure Seme maite orrek, era orretan kurutze gogor baten yosirik, eriotza ain itzaltzua eroateko? Il al dituz gizonen batzuk? Erre al dituz uri edo erriren batzuk? Edo, yagi al da Erregeren baten kontra? Baia, zer diñot, Yauna, neu banaz eriotza ain itzal ori emon deutsadan borreru gogorra? Neu naz, bai, neu kurutze ikaragarri orretan yosi dabena. Neurea da kastigu orren errua. Nik pekatu egin dot, eta zeure ganean Jesus neurea, etorri da kastigua. Nik aser-erazo neuntsan Ygkoari, eta zeure ganera bota dau Yaunak bere aserrearen su guztia. Ao betean autortuten dot, eta bete betean nago, neure erruz dagoala urkamendi lotsagarri orretan. Neureak dira Yauna, azote orreek, zauri orreek, untze, kurutze orreek, eta eriotza ori. Bai ne. kristiñauak, bai. Bildots orrek ez dauko beste errurik, guri ondo-nai izatea baño. Maitetasun onek idigi eutsazan zauri orreek. Maitetasun onek urratu, ta zatitu eutsazan bere aragiak. Maitetasun onek yosi eban untze gogorrakaz kurutze orretan. Eta maitetasun onek emon eban bere kontra eriotzako sentenzia Yesusen kontra. Ikusi ginduzan eriotzara kondenadurik, eta sentenzia gogor onen papela urratu, eta kurutzean yostearren igon eban kurutze orretara. Madarikatuak gengozan, ta birao au guganik kendutearren dago kurutze orretan bera birao eginik, San Paulok dirauskun legez.

        Baia, zetarako erakutsi gura izan euskun ainbeste laztantasun, ta asko-gura onen andia? a? Guk bera maite izan dagigun, dirausku san Bernardok. Nai izan eban, geuk geure biotza berari emon gengion, eta onetarako erakutsi euskun berea kurutze orretan laztantasunaren sugar bizian errerik. Auxe bakarrik da, kristiñauak, Yaun orrek eskatuten deuskuna. Beste eskerrik eskatuten ez deusku, egin deuskuzan mesede neurribakoen alderako. Pagu erraza, baita bere zorionekoa guretzat, kristiñauak: Baita eskatuten ez deusku, geure bear dalako, eta bai ori emonda bedeinkatuak izan gaitezan. Orregaitik Ygkoak. bere semea kurutze orretan il zidin emonagaz, erakutsi euskun bere asko-gura pare-baakoa, eta geuk zeinbat zor deutsagun ondo-gura onegaitik: baita ar-emen neure sermoiaren berba (bidea)-geia zati bitan. Lenengoan erakutsiko deutsuet zelan kurutzeko sakrifizioaren anditasunetik igarten dan Ygkoak guri deuskun ondo-gurearen anditasuna. Bigarrenean, zelan kurutzeko sakrifizioaren anditasunak adierazoten deuskun zein maitetasun andia ta beroa zor deutsagun Ygkoari, eta ze gogorra dan ge. esker gaistoa maitetasun ori ezpadeutsagu. Berba baten lelengoan ikusiko dozue nogiño elduten dan Ygkoaren guganako laztantasun gozoa: eta bigarrenean, nogiño elduten dan geuk beraganako daukagun esker deungea.

        Ai Yauna! Guk esan daikegun guztia zer da, zuk guri egin deuskuzun on andiaren parean? Zer da gure biotza zure neurribagako ontasuna pagetako? Baita Yauna, ain gara pobreak ta eukiezak, ain gara ezetarako-ezak, ain otziturik gagoz eze, eskatuten deuskuzun zor txiker au bere ez daukagu zegaz pagadu, zeuk emoten ezpadeuskuzu. Biraldu egiguzu, arren, zerutik amudioaren su au, eta erre gagizuz azurretagiño, eta erakutsi egiguzu zeinbat maitetu ginduzuzan kurutze orretan biurtu dagigun amudio au, zeuk eskatuten deuskuzun moduan. Auxe eskatuten deutsugu bitartekotzat iminirik orrako kurutzearen oñean dagoan zeure ama laztana. Abe Maria.

Lenengo zatia

        Mundua egin baño antxinagokoa da Yaungoikoaren gizonaganako maitetasuna, bada san Yoan Krisostomo-k dirauskun legez, mundua gizonagaitik egin eban, eta alan ez eban gizona beste gauzak legez egin. Zerua, lurra, eta beste gauzak egiteko berba bakar bat izan eban asko. Eguzkia ta irargia egin zituzanean, esan «egin bedi eguzkia, egin bedi irargia, ta orrenbestegaz egin ebazan. Gizona barriz ez eban onelan atera bere eskuetatik: ez eban esan egin bedi gizona; ezpada ze, gelditu balitz legez, bere artean balego legez zelan gizon ori egingo eban gauzarik miragarriena, ta osoena, diño: «Egin dagigun gizona ge. antzera ta irudira, ta imini dagigun arrañen, txorien, ta abere guztien agintari: Onetara bada egin eban Ygkoak. gizona. Apaindu eban gizon ori grazia ta onra zoragarriz, eta ifini eban Paradisuko gozotasun artean, mundu guztiaren yaube, ta agintari eginik. Baia, ai zori-gogor negargarria! Ondo gitxi iraun eban geure lelengo guraso onek zorion ta grazia onetan. Sinisturik suge madarikatuaren berba labanai, ausi eban Ygkoaren agindua, eta alan ez bakarrik galdu eban eukan arimako edertasun guztia, baita bere gelditu zan ezin begiratu leikion moduan. Ze kastigu uste dozue merezidu leukeala Adanek egin eban pekatu ikaragarriagaitik? Artuten dau Yangoikoaren eskuetatik bere izatea, eta orregaitik bere artuten dituz bere egillea lain-beste izateko asmu zoroak. Ifinten dau Ygkoak bere ordeko ta gauza guztien agintari: eta egiten da Demoninoaren mendeko. Emoten deutso Ygkoak yakituriarik andiena: eta orregaitik bere gura dau Ygkoak lainbeste (alagiña) yakin: Ygkoak egiten dau Adan mundu guztiko errege: eta Adanek nai dau zerua bera bere agindura euki. Ygkoak egiten dau Adan gizon guztien buru: eta ilten dituz Adanek guraari zitai bategaitik bere seme ta ondorengo guztiak. O! zeinbat pekatu ta zeinbat gatx eta nekegarri ekarri zituan mundura desobedienzia gogor onek! Nok usteko ez eban berpertatik infernura botako ez ebala Ygkoak au gizon esker gaistoko au, ikusirik berak zer egin eban Aingeru gaistoakaz? Baia, o Ygkoaren gizonaganako maitetasun azken-baukoa! Gizonaren erri izantzan, eta emon eutsan penitenzia egiteko astia, eta atera eban egin eban pekatutik.

        Baita etzan onetan gelditu Yaun andi onen gizonaganako maitetasun ori, ezpada ze ikusirik Adanen pekatuagaitik gelditu gintzala aren seme guztiak gatxez, nekez, eta lazeriaz galdurik artuten dau gogoa geu egoera negargarri atatik aterateko. Eta, zelan gero uste dozue, egin gura izan ebala mesede au? O! Ain andia zan gizonak pekatu onen bitartekoz ganean artu eban zorra eze, ez egoan ez zeruan, eta ez lurrean zegaz atera. Gizon ta Aingeru guztiak bat eginik bere etzirean asko zor au garbituteko, eta alan beartzan kriatura guztiak baño garbitzalle andiago bat, eta au ezin izan zaitekean Ygkoa bera baño besterik. Zorpe onetatik urtengo bagintzan, eta aspertuko bazan Ygkoaren yustizia zuzena, yatzi, bere neurri-baako yakituriak iminirik eukan legez bear eban bere Seme bakar maiteak, eta gizon egin beartzan, artu bear eban bere lepoan ge. zor guztia, eta gelditu beartzan kurutze orretan, or dakutsuen legez. Niri begitanduten yat, kristiñauak, ikusten dodala Ygkoaren biotza, maitetasun biren erdian estuturik legez: eta biak sendoak, biak indartsuak ta gogorrak: Bata bere Semeaganakoa, ta bestea gizonaganakoa. Semeaganako maitetasuna zirautsan eze, etzala ondo bere Seme ain laztan Ygko egiazkoa gizonak-gaitik agindutea ain eriotza gogorrera: eta ea berari zer eutsan ta zer yoakon mundu guztia galduagaitik: bera ain andia, ain yakituna, ta ain zorionekoa izango zala gizon guztiak galdurik, zein da orrek betiko zorioneko izanda. Adanek pekatu egin beeban, berak gura izanda egin ebala, ta ea zegaitik, bada, errurik ez eukanak eroan bearko eban bestearen errua: ori lege etzalata. Eta ea zegaitik bada, berari emon bearko eutsan ainbeste ardura gizonaren erremedioak, gizon ori auts ta luur puska bat baño etzan ezkero. Gizona baxen askoz ta askoz ederragoak, ta izate obeagokoak izan zireala Aingeruak; baia orregaitik pekatu egin ebeenean, ez yakela aei parkatu, ta ez eutsela erremediorik billatu. Zegaitik bada egin bearko eban gizonagaz, Aingeruagaz egin ez ebana. Beste aldetik barriz, gizonagana eukan ondo-gureak ekiten eutsan, arren ta arren erremedio bagarik ez itziteko bere arerioen eskuetan, eze arro arro geldituko zala Demonioa gizona galdurik ikusita. Ondo ekiala berak gizonaren argaltasunaren barri, eta Demoniñoak aren kontra eukan su erre bizia, eta pekatuan yausi eragingo eutsala. Arren bada, gizon orren erruki izateko eta barriztadu legiola lenengoan euki eban edertasuna.

        Ea bada kristiñauak, edo gizona gelditu bear da galdurik, edo Ygkoaren semea imini bear da bere areriorik gogorrenen eskuetan kurutze itzalean galdu dagien. Gizonaganako asko-naiak geiago egiten badau Ygkoaren biotzean, bere semeak galdu bear dau bizitzea kurutze arrigarrian ortxe ikusten dozuen baño gogor Semeaganakoak geiago egiten badau, gizonak naita ez gelditu bear dau gauzarik errukarrienak. Zein uste dozue izango dala geiago Ygkoaren biotza irabazteko? Noren bizitzea deritxazue gurako dabela Yaunak gorde, bere semearena, ala gizon pekatariarena? Nori parkatu gurako deutsala, esango zeunke beragaz izate bat, eta Ygkotasun bat daukan Seme egiazkoari, ala auts la luur puska bat baño eztan gizon ilkorrari? Nok usteko ez eban Ygkoak geiago geiago egingo ez ebala bere seme maitearen bizitzea, gizon bere arerioarena baño ? Baia, o Ygko baten gizonaganako ondo-gura neurribaakoa! O gure Egillearen maitetasun azken-baakoa! Guraago dau gizonaren bizitzea, bere Seme maitearena baño. Bere Seme maiteari parkatu ez eutsan, dirausku san Paulo Apostk., gizonari parkatutea gaitik. Proprio Filio suo non pepercit Deus, Orc. Il bedi neure Semea, diño, gizona bizi dedin. Gizonari parkatu guraago deutsat, neure Seme maiteari baño. Artu begi ne. Semeak bere buruaren ganean gizonaren errua ta zor guztia, eta zor au aterateko galdu begi bizitzea. Aita-Eternoaren agindua izantzan, Kristiñauak, bere seme maitea kurutze itzalean ifini ebana. Sentenzia gogor ori emon eragin eutsan Ygko ta gizon orren kontra guri euskun laztantasun andiak. Ondo-gura onek zauritu deutso Yaunaren Semeari bere gorputz guztia. Ondo-gura onek zulatu deutso bere buru guztia. Ondo-gura onek yosi dau kurutze orretan, eta ondo-gurea izan da bizitzea kendu deutsan borrerua. Eta, zelan deritxazue egin ebala Ygko ta gizon orrek bere Aita-Eternoaren agindua? Ai, kristiñauak! Gogo-gogotik ta pozarren ozta, berak geuri euskun amodioak eraginda. Maite ginduzan, eta yakinik geure onerako zireala, igaroten zituan neke, lan, zauri, eta eriotza gogorra, gogo betez artu ebazan, lepoan ge. zorrak: eta oneek garbitutearren igaro eban pozen pozez pasiño ta eriotza itzal ori. Oblatus est quia ipse voluit.

        Noraiño Yauna, eldu da ze. guganako asko-gurearen garra? Noraiño igon dau ze. karidadearen indarrak? Ez al eban ondo ta ondo adierazoko zein laztan ginduzan, Aingeruren bat biralduagaz, bekaturik gu aterateko, zu zeu mundura esklabo-yantziagaz yatsi bagarik? Eta ge. gizontasuna artu nai beeban bere, zetarako, Yauna, zetarako ainbeste neke, ta ainbeste min ikaragarri? Ez zeunkan, Yauna, beste biderik, gu pekatuaren, ta Demoniñoaren eskupeetik aterateko? Ze. gura-izate, edo ze. berba bakar bat ez altzan askoko geuri mesede-on au egiteko, mundu au ezer ezetik egiteko asko izantzan legez? Ai! Bai Yauna, bai Yauna. Baia obeto geuri iragarteko ze. guganako asko-gurearen andia, ikusi nai izan zenduan eriotza arrigarri ori. Barriz, zer ikusi eban Yaunak gizonagan ain maite izateko? Ze mesede artu eban beraganik? Ze adiskidetasun, edo ze edertasun egoan gizonagan, ain zoraturik legez beragana egoteko?

        Ezer bere ez, kristiñauak, ez egoan gizonagan Ygkoak maite izan al leikeanik, bada egoan bekatuz ezaindurik ta loiturik. Bere arerio ginean, eta bere kontra genbiltzan gerra bizian sarturik. Onetan, bai, igerten dala bere asko-naiaren anditasuna! Onen ganetik dirausku san Paulo Apostoluak: «Izanik geu Yaunaren arerio.., orregaitik bere gugaitik iltzan Yaun ori. Bere adiskide, bere ongilla, ta bere guraso gu izan bagina bere, izango zan ondo-gura guztizkoa, gugaitik bere bizitzea galdu gura izatea. Ze au da ondo-nairik andienaren agiria ta ezagugarri argia, Zer izango ez da bada, arerioak gaitik eriotzea igarotea, ta eriotzarik bere lotsagarriena, gogorrena, itzalena?

        O on-este neurri-baakoa! O ontasun pare-bagea! Bada Ygko txito altsua ta eskurik ezin da andieneko dakust begien aurrean ilik, gizona lango puskeagaitik. Errurik izan ezin leukeana dakust urkamendi baten untzeakaz yosirik pekatariak-gaitik. Bere izatez santua dana dakust madarikatu eginik gu madarikatuak-gaitik. Zeru-lurren egillea dakust lotsaririk andienean, gizona onraz yantzitearren. O Yesus ona! Eta, ze sendoa ta andia izan dan zeure gure alderako ondo-naia! Bada geiagotan euki dozu ge. zoriontasuna, ze. bizitzea baño. Zer biurtu neinkezu bada, Yauna, ainbeste mesedeen ordez? Ez daukat, eta euki bere ezin neike, Yauna, zegaz erantzun alango asko-gura miragarrizko orreri. Baia, ai Yauna! baakit nik eze, zuk gauza bategaz asko dozula, eta besterik guganik gura ez dozula ge. zeuganako maitetasuna baño. Baita guk, kristiñauak, izango dogu arpegirik gauza orren apurra berari ukatuteko? Eukiko dogu biotzik, ainbeste deuskun Yaunari ge. biotza ez emoteko? O gogortasuna! Geiegi daukagu, geiegi kristiñauak, bigarren zati onetan ikusiko dogun legez.

Bigarren zatia

        Ygkoak atera gura izan bagenduz pekatutik bere berbeagaz bakarrik, ez eban zer igarorik pasiño ain gogorra, ez eriotza ain bildurgarria. Baia gura izan eban ge. errendenziñoa era onetara egin, ge. biotzak irabazteko, eta geu berari asko nai izatera eroateko. Guk obligaziñorik asko ta asko geunkan Ygkoa maite izateko; baia ikusirik Yaun orrek ge. biotza otz, atzera ta gogor egoala bere eskutiko mesedeak ezagututeko, yatzten da bera mundura, egiten da ge. anaie, artuten dau ge. aragia, eroaten dau pasiñorik garratzena, eta ezteritxo asko, kurutze orretan, zuek dakutsuen legez, bizitzea galdu artean, O zelan egon bear leukeen ge. biotzak, deadar egiten dau san Bernardo-k, asko-gurearen su garretan erexegirik ta exeturik, ge. Ygkoa. gugana ain maitetsu ikusita! Eta alan izan bear leuke benetan ne. kristiñauak: bada yakiteak nor dan kurutze orretan dakuskun ori, ezauturik ze santu, eta miragille dan, eta noragiño eldu zan bere humildadea, eta ikusteak be ikaragarriak direan iragoten dituzan neke, eta ala aziak bete bear gendukez geure biotzak aganako ondo-guraz, yakinik au guzti au egiten dabela guk bera maite izateagaitik. Eta, orregaitik bere, egongo gara otzik, ta pena bagarik? Begiratuko deutsagu begi legorrakaz Aingeruen pozgarri orreri, egonik gugaitik ain minez beterik? A! emen ageri da abererik uzuenak baño bere ezaukera gitxiago daukagula, bada idiak ezagututen dau bere yaubea, eta astoak bere yaunaren askea, eta guk eztogu ezagutu gura Yaungoiko orrek bere eriotzeagaz egiten deuskuzan mesedeak. A Zeruak! Arritu ta ikaratu zaiteze, ikusirik gizonaren esker deungeau: bada Ygko batek bere burua ezereztuko da kurutzeko eriotzagiño, gizonaren bizitzea irabaztearren, eta, gizona egongo da alegin guztia egiten, Yaun maite orreri bere biotza ez emotearren? Ygko bat emoten bere zanetako odol guztia esklabo zital bat Demoniñoaren eskupetik ateratearren, eta, esklabo onek eztituz ezagutu gurako egiten yakon mesede parebaako au? Ygko. batek galdu bere bizitzea, gizonari bizitzea emotearren, eta, gizon onek ez maite izan gura bere ongilla andi au?

        A gogortasuna! A atxak baño gogorragoko biotzak! Auxe esker deunga au da ne. kristiñauak Yesus laztan orren biotza erdi bi egiten dabena. Eztabee ainbeste nekatuten koroe, azote, untze, eta kurutze orreek, zein da ge. astutasunak. Ge. gogortasun onek deadar erazoten deutso kurutze orretatik»: Ne. Semea, ne. maitea, ne. laztana, betiko asko-gura egiazkoagaz maitetu zaitudaz. In charitate perpetua te dilexi. Oraindiño ez zeunkan izaterik eta ne. asko-gura bizian nengoan erretan zuganako: Ni enintzan ze. bear: banenkian zuk niri ezer egin ezin zinaikedana; baia orregaitik bere ezin egon zan ne. ontasuna zu maitetu bagarik. Ezagutu gura bozu ne. zugako askonaiaren berotasuna, gora egizuz ze. begiak kurutze onetara, eta onexegaz bakarrik ezagutuko dozu zer egin daben zugana daukadan ondo-gureak gorputz onetan. Ondo-gura onek ifini nau zauri bat eginik burutik beatzetara, eta ondo-gura onek kendu deust bizitzea, eta alan (da guzti) bere; au guzti au ezta asko izango ze. biotz ori bigunduteko? Oraindo bere geratuko zara gogorturik? Bada, zer falta yat (daukat) zugaitik geiago egiteko? Ze beste ondo-gurearen ezaugarri andiagorik nai dozu emon dagidazudan? a! Eztakit geiago eskatu al daikedazun. Eta orregaitik bere eztozuz ezagutu gurako egin deutsudazan mesedeak? Oraindo bere ez deustazu ondo-gurako? Ea ne. kristiñauak, Zer deritxazue Ygko. Yaun orreri? Zer erantzuten deutsazue zeuen aita, zn. ongilla, eta salbatzalle orreri? A! Deritxat eze en. miñak diñoala ezagututen dozuezala oneek mesede guztiok, eta maite dozuela zeruko Errege ori, baia zeuen biotzak, zeuen egiteak, ta zn. bizitza moduak dagoz guztiz urrun berba orreetarik; bada ikusten dana da ze, eztozuezala gordetan Yaun onen legeko aginduak. Alde baten ikusten da loikeria eta aragizko pekatua; eta bestetik entzuten direanak dira berba loi, pekatu zabaldugarriak. Alde batetik ikusten dana da ordikeria, lapurreria, eta tratu engañuzkoak; eta bestetik ikusten dana da gorrotoa, aserrakuntzea, eta alkar ezin-ikustea. Eta alan da guzti esango dozue Yaun Ygko ori maite dozuela? Bada nik dirautsuet san Yoan Ebanjelistaren berbakaz eze, guzurtiak zareela, eta guzurra diñozuela. Qui dicit

        Orra ze esker moduak emoten deutsazuezan gizonak, Yesus laztana, Mundu guztia yagoku esaten maite izan daigula ze. majestadea, egin deuskuzan mesedeak gaitik leku guztietan: Kurutze orretan ikusten dodan sakrifizioan dago deadarrez ne. ondo-gurearen eske: altara orretan ikusten dan karidadezko suak ezagutu eragiten deust nik daukadan obligaziñoa zeu maite izateko koroe orrek, azote orreek, zauri orreek dirauste: maite izan egizu biotza emon egiozu ain laztan izan zaituzanari. Eta, oneek guztiok eztira asko izango ge. biotzak bigunduteko? Ai Yauna! Andia edo da ge. gogortasuna, eze mundu guztia ikaratuteko asko izan dan eriotza ori ezta asko ge. erraiak samurtuteko. Zeu kurutze orretan illik ikusirik eguzkia ilunduten da, irargia odolez betetan da, sepulturak idikiten dira, mendiak eurak erdibi egiten dira, arriak eta atxak zatituten dira, eta beste gauza guztiak euren egillearen eriotzan erakusten dabee damutasunik ta naibagerik andiena eta gizona bakarrik egongo da bere gogortasunagaz? Gizona egongo da naibagerik ta biotzketarik bapere bagarik?

        Ne. Kristiñauak, etzan Ygko Yaun ori il kurutze orretan zeruakgaitik, eguzkia gaitik, irargi, izar, arri eta mendiak-gaitik: gugaitik, gugaitik bakarrik iltzan; gugaitik emon eban bere azkeneko arnasea: eta orregaitik bere atxak, mendiak, eta arriak baño gogorrago egongo gara gu? Zer egingo ebeen senzun baako gauza oneek eurak gaitik il zan balitz gugaitik iltzana legez? Non da bada ge. fedea? Non da ge. buruko argia? Non da ge. sentzuna? Autortu dagigun, ne. kristiñauak, arriak, atxak, eta mendiak eurak guk baño sentsun geiago daukeela: ez gaitezan azartu esaten fedea daukagula, ez sinistuten dogula dakusgun ori dala Ygkoaren Seme egiazkoa, bada gauza guztiak yagiko litzatekez ge. guzur au argituten. Ez dagigun esan maite dogula gugaitik kurutze orretan dagoan Yaun ori, bada ge. eginak, ge. bizi-moduak deadar egingo leukee ge. kontra, eurak esaten dabee, ge. asko-gura guztia miñean baño eztagoala.

        Zer deritxazu Yesus gozoa, ge. biotz atxak eta arriak baño gogorrago onei? Ai, ne. semeak! diño, Nondik nora daukazuez ain biotz gogor ta arrizkoak? Nik ez neuntsuen emon alangorik, ezpada aragizko bigun ta errukiorrak: nik zeuen biotzetan eskribidu neban ne. lege barria, eta maitetasunaren agindua, eta gura izan neban erre ne. karidadearen suagaz. Su au ekartera etorri nintzan zerutik lurrera, eta auxe isioten ibili naz ogeta amairu urtean munduan: auxe ondo-gurazko su au exetuteagaitik igaro dot pasillo ikaragarri bat: igon dot kurutze onetara eta emon ne. bizitzea. Baia, A! eta ze ikaragarria dan zeuen biotzen gogortasuna! bada mundu guztia erreteko asko izan dan karidadearen sua ezta asko zuen biotzak berotuteko bere. Otz otzik eta biotz-min bagarik kurutze onetara begira zagozelako, eta deungeago dana pekatuen eta Demoniñoen bizi-leku eginik zagoelako. Auxe zeuen esker deunga au da ne. biotza erdi bi egiten deustan ezpatarik gogorrena, eta kurutze itzaltsu onek baño neke geiago emoten deustana, Zegaitik zagoze bada ain gogor, ne. seme maiteak? Ete da zuek-gaitik asko egin eztodalako? Ete da zuen biotzak oraindiño ez geiago bigundutea merezi dodalako? Ea bada ne. Semeak, emen nago prest edozein gauzatarako egin egizue nigaz zuek gura dozuena, eze pozik eroango dot edozein bere gauza zn. arimak irabaztearren: edozein moduko eriotza iragoko dot ostera zeuen biotzak amudioan exetuteagaitik. Ea bada ne. seme maiteak, ezagutu egizue ni nazala zen (zeuen) aita ona, zn. ongilla andia, eta zn. on guztia: eta orain artean niganik igesi ibili bazaree bere, erdue erdue zn. aitagana, eta ez egizue bildurrik euki, bada ementxe nago ni poz andiagaz besa-artean arturik ne. bularraren kontra estutu, ta laztanduteko. Emen nago zn. arimak irabaztearren edozein gauza egiteko prest: erdue bada ne. Semeak neugana, erdue laster, eta idigi egidazuez zn. biotzeko ateak, bada zeuekaz bizi gura dot, eta zori-oneko egin gura zaituedaz.

        A ne. kristiñauak! Nos artean egongo gara gogorturik Ygko baten deietara? Nos artean eukiko doguz ge. biotzak astundurik? nos artean izango gara esker deungakoak Yaun andi onegaz? Ezagutu dagiguzan nos edo nos, ne. kristiñauak, beraganik artu doguzan mesedeak. Idiki dagioguzan ge. biotzeko ateak: eta emon dagiogun atsegin guztia ge. borondate onagaz. Auxe biotz au da eskatuten deuskuna: ondo-gura onegaz pagaduko deutsaguz ge. zor guztiak. Ea, zer diñozue? Al zagoze orain bere gogorrik? Ezteutsazue oraindiño bere emon gura zen. arimea? Eztozue oraindiño urten gura pekatuaren egoera negargarri orretatik? Enzuzuez edolanbere bere Ama guztiz santearen negarrak ta zispuruak. Begiratu egiozue zelan dagoan kurutze orren oñetan, nok poztu eztaukala, bada eregiten badituz be. begiak kurutze orretara, erdi bi egiten yako biotza, ikusirik bere ume maitea arnasa bagarik. Eta alan negarrezko iturri bi eginik bere begiak dirautso Semeari: «A ne. Seme maitea! Modu onetan itxiten nozu? Zein ba obago izango zan, neuk igaro izan baneban, zuk igaro dozuzan neke-alak, zu bizirik geldituteagaitik? Ai ene Seme biotzeko, ze bakartasun ilunean itzi nozun! Zu zinean ne. aita, ne. poz, atsegin, eta on guztia: eta orain geratu naz ume zurtz guraso baga, alargun lagun baga, neke eta naibage artean iik bizitzea baga, Nogana biurtuko naz bada? Nok poztuko nau ain zori gogor andien erdian? Aita Eternoak? Ai! Bere juztiziako ezpateak il dau ne. Seme errubaako Isaak. Poztuko nabee Aingeruak? Ai! Eurak dagoz negarrez euren egillea, ta Erregea iik dakuselako, Poztuko nabee gizonak? Ai ene penea! Eurak eurak, bai, emon deutse (euren) pekatuakaz eriotzarik gogorrena ne. Seme laztanari. Euren pekatu ta gaistakeriak gaitik, ne. semea dago ilik: eta eurak dira oraindiño ne. biotzari damu ta atsakaba geiago emoten deutsenak; ezagutu gura eztabeelako ne. semeak egin deutsezan mesedeak: eurak dira ne. areriorik eskergeenak, daukeelako nabarbenkeria azia, oraindo bere ne. Seme maiteari ekiteko. Baita, ai! onango tristura ilun ta lan minen erdian baneunka gitxienez ne. seme biotzeko onen korpua kurutzetik eratsia! Baia, A ene zori-txarreko! bada au nai au, eta atsegin apur au bere eztaukat nok emon. Aita-Eternoa, ezta oraindo bere amatadu ze. justiziaren aserrea? Eztau oraindo bere pagadu bioen Seme onek bere ganean artu eban pekatarien zorra? Eztozu oraindo bere gura sepultura bat emon dakion ze. Seme bakarraren gorputz ilari?»

        Bai, Ama naibagez ta nekez betea: entzun dituz Ygkoak ze. deiak, eta gura dau obiratu dedin ze. Semearen gorpu ori. Aror non biralduten deutsuzan gizon errukior orreek ze. guraria egiten. Ea gizon onak, eldu zaiteze ama neke beteriko orregana, eta eskatu egiozue zeuen biotzakaz bere baiezkoa gogotik igarota daukazun lan andi ori egiteko. Ez bakarrik emon gurako deutsue, baita bere eskerrik asko emonik esango deutsue Dabid Erregeak Saulen gorpua luurpeetu ebeenai baño obeto: «Ygkoak bedeinkatu zagiezala zeuon Yaunagaz egin gura dozuen eginen onagaitik. Eta nik bere emongo deutsuet zeuon borondate on orrek merezidu daben saria. Ea bada gizon beteak, igon egizue arbola orretara eta betor gugana frutu gozo ori, kendu dedin mundutik Adanek frutu garratza yanagaz ekarri euskun eriotzea. Igon dagigun ne. kristauak mendi santu onetara, eta ikusi dagigun noragiño eldu dan Yaunaren guganako amodioa, eta ge. pekatuen gogortasuna, eta asko ezpada Ygkoaren semearen eriotza ori ge. biotzak bigunduteko, autortu dagigun ao betean eze, arriak eta atxa baño gogorragoak gareala.

Errotulua

        Asi egizue Ygkoaren ministroak egiteko andi ori; kendu egizue kurutzearen buruan dagoan ol ori; ortxe irakurriko dozue nor dan gizon ori, bada orixe guztiori bear da nor dan yakiteko ainbeste azote, zauri, eta yotegaz itzi dabeelako ezin ezagutugarria. Eroan egiozue bere ama nekez ta atsakabez bete orreri. Ara or Martiri guztien Erreginea nori biralduten deutsun ze. Semeak ol orren bitartez, ez bere erreinuaren erdia Asuero-k Ester-eri legez, ezpada oso osorik: nai dau zeu izan zaitezan zeru-lurren, ta gizon-aingeru guztien Erregiña, baita bere gu guztioen ama ondo-guraz beteriko bat. Kendu egizue Ygkoaren serbitzalleak eta emon egizu Aingeruren bateri ondo gorde dagion.

Arantzazko koroea

        Eldu zaiteze gizon errukiorrak lotsa ta itzal guztizko bategaz Yaun orren buru santura eta kendu egiozue arantzazko koroe gogor ori, eta erakutsi egiozue elexako yente oneri. Orra gizon esker deungakoa ze andiak direan zure pekatuak, bada zeruen yaubearen burua zulatu dabee. Koroe gogor orren sustraiak ze. biotzetik urten dau: ze. biotzean erne da, eta ze. biotzetik igon dau buru atara. Eretzi egizue beera Ygkoaren ministroak bada ori ikusiagaz bere eztira bigunduten gizon oneen biotzak. Erakutsi egiozue beinik bein bere amari, eta esan egiozue zeuen biotzakaz batera: «Ara emen andra bedeinkatua ze. semearen buruan sarturik egon dan koroia: Onexek arantza arrok (puntok) dira santu guztien burua zulatu dabeenak. Baia arantza oneen sustraiak urten badau gizonen biotzetatik, badiñoe ze ebagiko dituezala sustraitik, au da, kenduko dituezala euren pekatu ta gaistakerien bide guztiak, eta eregingo dituezala egite on, eta birtute guztien lora eder usaiñtsuenak, Eztiñozue au ne. kristiñauak? Ea bada kendu egiozu Ygkoaren ministroa bere begien aurretik ori ikaragarrizko koroi ori, eta emon egiozu Aingeruren bateri.

Untzeak

        Atera egizuez Yaunaren ongilleak untze gogor orreek. Baia, ai! ze sendo yosirik euki dozuezan Ygkoaren eskuak! Atera egiozu lelengo eskoako hori yaitzi deitezan ge. ganera esku orretan dagozan benediziño ugariak. Atera egiozue ezkerreko untze ori, eta betor gugana or gorderik dagozan ondasun parebaakoak. Atera egiozue o orreetan daukan untze arrigarrizko ori. Eta, a! Nok esan leike oiñ orreek direala infernuko dragoe indartsua zapaldu eta humildu dabeenak? Eroan egiozue be. amari, ia zer diñoan orreek ikusirik». O untze gogorrak! esango eban negarretan urturik. Zelan azartu zaree Ygko ta ne. Semearen esku-oñak zulatu ta zatituten? Nolan eldu ta azartu zaree yosirik eukiten mundu guztia ezer-bere-ezetik egin zituezan eskuak? Ai! naiago izango neban ne. biotza zulatu izan bazendue! Bada onelan eneban ainbeste min artuko, Ai! ze arrigarria dan pekatuaren gogortasuna, bada eldu da Ygko egiazko baten esku-oñak yostera!Kendu egiozuz Yaunaren ministro yauna Birjina orreri bere begien aurretik burdina gogor orreek, negarrez zatitu ezteitean bere biotz atsegin-baakoa.

Gorputza-erestea

        Ea gizon bedeinkatuak, azkena emon egiozue asi dozuen errukizko lan orreri: Betor betor beera arbola orretarik Adan barria, bada orrera igon badau, izan da Adan zaarraren kateak urratuteagaitik. Yaun orren erru orrera igoteko izan da, gu laztan izan gaituzalako: kurutze orretara igon badau izan da Ygkoagaz ge. artean bakeak egiteko. Betor, betor beera, eta eroan egiozue bere amari, ea ezagututen badau bere Semearen gorputza dan ala ez. Zeruko Erregiña, ete da gorputz ori Espiritu santuak ze. errai garbietan egin ebana? Bai auxe da, diño Birjina orrek; baia ain dago zatiturik, ain urraturik ze, eneunke ezagutuko ne. biotzaren asko gureak esango ezpaleust berau dala. Baia, A ene Semea! Nok imini zaituz orrelan? O zeruetako edertasuna! Nok orrelan kastigadu zaituz? Nok zatitu deutsu buru ori? Nok urratu deutsuz ze. aragi orreek? Ehu mihi! fera, etc. Ai! Pistia uzuren batzuek galdu dabee ne. semea, bada, gizonen artean zein topadu leiteke ain biotz gogorrik. Ai ne. Seme maitea! Nun da ze. edertasuna? Zelan dagoz orreek begiok, eguzkia baño argiago izan direanak? Zelan dagoz ainbeste mesede egin dituezan eskuok? Ai! Gizonak izan badira modu orretan imini zaituezanak, gizonen asko-guraz bazagoz modu orretan, ai! ze erruki-baakoak izango direan alegin guztiagaz maitetuten ezpazaituez!

        Adanen Semeak erdue, erdue ikusten pekatuaren kalteak, begira zer egin daben gorputz orretan zen. gaistakeriak. Orra pekatari lotsabagea zer egin dozun: ze. pekatuak dira gorputz Ygkozko ori modu onetan zatitu dabeenak: ze. gaistakeriak gaitik yausi da gorputz orren ganera Aita Eternoaren aserre artez guztia. Eta etzagoz oraindo bere asperturik? Ezteutsazu orain bere itxiko pekatuari? Erdu bada, eta ezarri egiozuz ze. eskuok, azotadu egizu barriro, eta yosi egizu barriro kurutze atan: emon egiozu eriotzea gogorrago bat: erdu pekataria, eta egizu Ygkoaren Seme orregaz gura dozun guztia. Baia, nor azartuko da au egiten? Nor? Zu zara pekataria ze. biotz gogor orregaz pekatu bakotxean oneek guztiok egiten dozuzana: zuk ze. pekatuagaz emoten deutsazu ze. aldetik danetik Yudeguak baño eriotza gogorragoa. Eta, azartuko zara esaten ezteutsazula gura emon eriotzarik? Izango dozu arpegirik esateko maite dozula Ygko Yaun ori? Guzurra diñozula dirautsu Yesus maite orrek, baldin itzirik pekatuari, beragana biotzetik biurtuten ezpazara. Ea bada, zer diñozue pekatariak? Biurtutentzaree edo ez?

        Bai ge. Yesus salbatzallea: badazaugu orain artean izan gareala ze. arerio, ta borreru gogorrak, eta ezkagukera onegaz gura dogu zeugaz bakeak egin: eztogu geiago luzatu gura zugana biurtutea, eta oraintxe bertatik astearren bizitza barri bat diñogu biotzak urratuaz. Ne. Yesukristo Yauna.