Mattin, nere gizona
Mari Treku

Auspoa, 1982

 

 

Ura

 

      Maiatzako egun eder batez, iguzkiak azkar berotzen zuen. Nor arribatzen da gure etxe aintzinean? Aita Zavala!

      — Nun zabiltza? —nion galdegin.

      — Zuen ikustera, hemen pasatzen nintzen eta.

      — Sar zaite. Pozten nau Mattinen adixkideak hemen ikusteak. Hura itzalirikan ere, haren omena bederen beti bizi dela. Goritua zaude? Zerk atsegin egingo zaitu?

      — Ur fresko pixka batek...

      — A! Hori, hori! Eta zoin uretik nahi duzu edan?

      — Zoin uretik? —nintuen eman arrapostu.

      — A, bai! Baditut bi ur klase: batto, hirikoa erraiten duguna; eta bertzea, Mattinen surtsa.

      — Mattinen surtsa? Zer da hori? Ximik deitzen den ur famatu hura?

      — Ez, ez. Orai erranen dautzut. Mattinek beti erraiten zuen bazuela sorgin aire bat, eta ur miatzen ere bazuen jokoa. Beha zazu etxe aintzinean den putxu zimentazko hori. Sei metra barna atxeman zuen delako surtsa hura, eta ez nola nahizkoa! Botoilean emanez geroz, izerditan ezartzen da. Hain dago freskoa. Nai duzun bezenbat edanikan ere, ez du kalterik egiten.

      Baso bat edan zuen gostuan eta galdegin nintuen:

      — Zer joko mota zuen, beraz, uraren miatzeko?

      — Ez gauza espantagarria! Urritzarekin zuen bere jukotria. Bi eskuen artean tiratzen zuen bi aldetarat, eta, hura erortzen zelarik gain behera, orduan zerbeit bazaukan: surtsaren bideak. Eta askok galdegiten zioten: «Segur haiz, hor atxeman dukala?». «Hunen arabera ba... Eta nahi duzue jakin zonbat metra barna izango den?». «Nolaz hori?»

      Egiten zituen sei, hamar, dotzena bat ere berdin, urrats aintzina, eta, bere urritza erortzean, orduan gelditzen zen, neurri hartan irriskatzen zuela izaitea.

      Hola artzen zelakotz, etxe ainitzetan galdegiten zuten, eta kontenturik uzten zituen denak, zilatuz geroz bakotxak beren etxetan ur garbia edaten baitzuten.

      — Eta zonbat galdegiten zuen lanaren saria?

      — Ez gauza handirik. Ez zen atrebitzen pretenitzea sobera, ez zuelakotz diplomarik.

      Akabo orduan malda behereko ur xirripa, ttir-ttir-ttir senditzen ginuena, eta hango iturri ederra, arbol zabalen erdian zagoena.

      Auzoak ere etortzen ziren beren bokata zuritzerat. Denek elgarrekin laguntasun bat baginuen. Solasean artzen ginen, bokata joz iturriko harriari.

      Pitxer koxkorrak betetzen ginituen, ur fresko hartarik, etxerat eremaiteko.

      Mattin ere zonbeit aldiz etortzen zen gure laguntzeko, bokata bizkarrean hartu eta. Guk baino aiseago erabiltzen zuen.

      Han ginelarik, ixtorio frango kondatzen zuen. Gure xuriketak ohartu gabe egiten ginituen. Gero, patar kaskoan gelditzen ginen hatsa hartuz eta gure agurren egiteko.

      Gure Mattinek erran nintuen, Ameriketarat joan aintzin:

      — Handik etortzean, gure etxea sanjatuko da. Hitz eman daukuten soldata pixkarekin, barnean ezarriko dugu ur kurrientea. Hango manerak ikusiko ditut, plegu txarretarat aise erortzen baita; eta, beharba, xuriketen egiteko maxina ere erosiko dugu.

      Erran bezala, geroztik denak egin zituen bere nahiaren arabera. Lana erreztu. Handik laster eritu zen. Halere beti zerbait eskas.

      Auzoan bazuen lagun bat, hura ere ixtripuz ezindua. Biak elgarrekin kontsolatzen ziren.

      Harrizko alki bat egin ginuen, biak elgarrekin deskantsuan egoiteko. Bazuten ixtorio!

      Bisean bis oihan ederra, zabal-zabalik, edergailutzat. Zonbat itzuli eginak hor barna, dela egur pikatze, iratzeketa, oinjoak ere bilduak milaka aldiz...

      Zer egualdi eginen zuen ere bazakiten. Mendiari begira egoiten ziren. Zerua bezain urdin zirelarik, zer gauza ederra mendiak! Ez zen nihorat joaiterik gauza ederragoak ikusteko!

      Zonbeit aldiz egona ni ere, harrizko alkiaren gainean. Mattinek deitzen nintuen:

      — Zure bokata egin artio, zato nere ondorat. Berdin ez duzu errekarat joaiterik, lehen bezala. Ikusten duzu mendeak nola sanjatu diren?

      Mendeak ba, bainan gure bizimoldea ere... Mattin hil zen, etxea hil zen! Orai hor dago gure alkia hutsa. Ez da mintzatzen, bainan ez du gutiago pentsatzen...

      Halere eskerrik asko, Aita Zavala.

      Biak egon gira ixtaño bat jarririk, handik begiratuz, mundu guzia ikusten baginu bezala.

      Bai, egiazki, Mattinek maite zuen bere etxe xokoa. Han zen bizi, eta han hil nahi zuen...

 

* * *

 

            Kukuaren kukua aditzen delarik,

            xoxoaren xixtua sasien barnetik,

            alegeratzen dute entzutearekin,

            primadera ekarri dutela berekin.

 

            Inarak hegaldaka dabiltza airean,

            noiztenka pausaturik jazko ohatzean;

            heieri begiratuz nago otoitzean,

            zer sentitzen dutan nik orai bihotzean.

 

            Hegaztin xarmagarri, nun ote zabiltza?

            Berri onak ditutzu, ala berdin hitsa?

            Negua konparatuz da gure bizitza;

            sekulakotz ixildu da Mattinen hitza.

 

            Laborarien gisan ari naiz lanean,

            nere seme bakarra dutala bermean,

            Mattinen hitz xuhurrak tugula gogoan,

            kontseilari ona zen etxe eta kanpoan.

 

            Jainkoari galdatzen diot nik grazia:

            osasun ta bakea luzaz izaitia.

            Horik dira batian gauza berezia,

            urte goxo batzuek hemen pasatzia.

 

Mattin, nere gizona
Mari Treku

Auspoa, 1982