ESKUALDUNAK EGYPTOAN

EGUERRIKO KONDAIRA

        Eguerri arratsa zen. Haurrak oro aldean eman zitzaizkon, eta huna nola hasi zitzaioten Aitaxo:

        —Duela aspaldi, aspaldi, iguzki-aldetik ethorri zen berri handi bat, eta laster hedatu Eskual mendietan: Mesias, orok igurikatzen zuten Salbatzailea sortu zela han, Betelemen, Jerusalemeko ondoan. Nondik jina berri hori? Xuxen, nehork ez zakien. Nehork ezagutzen ez zituen gizon eder batzu mendiz mendi ibili ziren, mezu horrekin; aingeru zonbeit, segur! Gero! gau eder batez, bethi iguzki aldean, zeru guzia argitzen zuela, izar bat xoragarria agertu zen...

        Haro bat gaitza altxatu zen Eskual-herrian. Gernikan, Uztaritzen biltzarrak egin ziren, eta egun batez, gure arbaso Kantabreek, hor, gogoan hartzen dute: «Eskualdunen izenean, behar zela norbeit igorri Mesias-Haurraren ganat».

        Eta erran bezala egin ere zen. Moltsa luzea koka-ahala diruz hanpaturik, jatekoz alfotxak, etxe-arnoz xahakoak lehertzeko heinean betherik, bideari lothu ziren Eskual-herriko zazpi etxeko jaunik hoberenak.

        Bide luzea, izigarria zuten egiteko. Bainan, biderik izigarrienak egundaino izitu othe ditu Eskualdunak? Eta gero, Salbatzailearen ganat zoazin...

        Joan ziren beraz, mendieri gora, ibai handier behera, Espainian barna. Bide txar, handi, eder, itsusi, oro luzatuz zoazin heien gibelean. Eta, hala ere, puskaz gehiago gelditzen aintzinean!

        Espainiako azken azken mugatik, untziz iragan ziren Afrika beltzera, eta, gero, bidean ez errebelatzeko, leihorrez leihor joan, iguzkiari buruz bethi.

        Joan, joan, bethi joan, bainan sekulan ez heltzen! Gose eta egarri onik jasan zuten bortu izigarri hetan. Bainan orduan, beren Eskual-Herriko kantu-xarameletan hasten ziren, eta xaramela heien entzuteko, gose gaixtoenaren kurrinka ixiltzen omen zitzaioten sabelean. Moro-beltz, ohoin, basa-ihizi mota guziak maiz ondotik zituzten, arranoak arthaldearen ondotik bezala, inguruka... Bainan, orduan, zazpiak irrintzinaka hasten ziren eta, kuku lehoinak, ohoinak eta Moroak: sekulakotz harriturik, oro beren ziloetarat itzultzen ziren. Eta bakhar zonbeit, fortunaz, soberaxko hurbiltzen bazitzaioten, makila eskualdunek xixtu zuten gure etxeko-jaunen ahurrean.

        Berriz ere joan, joan, desertuan barna, Egyptoan barna, bertze itsaso bat oraino iraganik, azkenean, heltzen dira Jerusalemera. Sei ilhargi bethe bazuten Eskual-Herritik abiatuak zirela!...

        Bainan, zer uste-gabeko nahigabea Jerusalemen! Andredena Mariarekin eta San Joseferekin, Jerusalemetik Egyptorat ihesi joan berria bide zen Jesus, Herodes tzarraren beldurrez!

        —Herodes ozpina! Hemen izan bagine bederen gure makilañoekin! Zer ximitxak eta ximixtak hire bizkarrean!... Berroien bizkarra, ez bertzea!...

        Bainan zer balio zuen hola marrumaz artzea?... Jo beraz Egyptora... Eta jin-bidez badoazi berriz Egyptora.

        Joan, joan berriz ere, eta, ilhun-nabar gorri batez, bas-herri batetako etxe garbiño batean, berek ongi jakin ere gabe nola, huna non aurkhitzen diren. Jesus-Haurraren aintzinean!

        Ama Birjinaren altzoan lo zagon zeru lurren Jainkoa, ja poxi bat handitua, ttarrotua. San Josef, ixil ixila, lanean ari zen bazter batean...

        Eskualdun etxeko-jaunak Jesusen ondoan belhauniko jada emanak ziren, egin-ahala polliki. Oi, heien nigar goxoak begietarik behera! Zer pil pil goxoa bihotzean! Bideko unhadura eta gal-menak, oro ahantziak ziren orai, han, Jesusen aldean. San Josef, lanetik baratua, ixil ixila bethi, amultsuki beha zagon Eskualdun fede handiko gizon heieri.

        Eta huna non Ama Birjinak, hirriño batekin, besoetan emaiten dioten, lokhartua oraino dagolarik, Jesus beren Jainko Salbatzailea... Gure arbasoen atsegina orduan! Bihotza erdiratzen zitzaioten zorionaren zorionez! Han berean xoratu ez baitziren! Beharrik da Eskualduna kasko onekoa!...

        Hainbertzenarekin, huna non iratzartzen den Jesus, Mariaren besoetarat gure arbasoak berriz itzuli orduko. Eta hirri goxo bat egiten diote berehala:

        —Hor zaiztea, nere Eskualdun maiteak? Zuen beha nindagon, Urthe huntan guzian. Atsegin dut zuek ikusirik, zeren, zuen moldean, Jainko legeari bethi atxikiak egon zaizten. Zertan dire zuen lagunak, han, Eskual mendi eder hetan? Begira bethi zuen fedea! Eta fedearen begiratzeko, atxik bethi zuen mintzaire ederra; atxik ere, fedearen behar-orduetako... zuen makila lerdenak. Zoazte, itzul zaizte zuen herrietarat! Bihotzez, et menderen mendeentzat, benedikatzen ditut nere Eskualdun adixkideak. Nere girixtinoetan, hek nahi ditut eta hek izanen dira bethi hoberenak!...

        Biharamunean, etxeari buruz eman ziren Eskualdun arbasoak. Bidea labur iduritu zitzaioten gibelerakoan; alabainan, Jesusen graziez ihaurri heldu ziren.

        Eskual-Herrirat noizbeit ethorri zirenean, nork erran Eskualdunen bozkarioa, Jesusen mezu maite handia entzutearekin? Ordutik, jada, eta Erromatik lehen aphezpikuak ethorri artean, girixtinoi eginak ziren lehiaz eta bihotzez...

        Ene iloba maiteak, horra akabo ene kondaira. Jesusek galdegin bezala, atxik zuen mintzaire ederra, zalhu eta garbi atxik ere zuen makilak; Eliza-Ama Saindua, Jesusen fedea, makila horien beharretan izan ditezke, eta behar-bada, guk uste baino lasterrago!...

        Eta Eguerriko bere kondaira pollita hola bururatu zuen beraz gure Aitaxok.

        Eta haurrak, ilobasoak, aho xilora oraino beren Aitatxi onari beha zagozkiolarik, ohartu zen hau, Pettan, zaharrenak, sukalde xokoan harturik, tinko tinkoa ahurrean zaukala bere aitaren makila!...

        Eta berehala, piztu, loriatu zitzaion Aitaxori bere Eskualdun bihotz maitea.