GAIXO PIARRES!

        Badire jende batzu, dudarik ez da, dena makhur eta nahi gabe izaiteko sortu baitziren.

        Orhoit zaizte, behar bada, nola, bertz'orduz, Ixabel dendariak galtza edo pantalon pare bat puskaz luzegi eginik, bere andreak eta bi alabek, elgarren ixilik moztu ziozkaten Piarresi, biharamun goizean, belhaunetaraino ere ez baitzitzaizkon heltzen bezperako galtza luzegiak? Behorlegiko eztei batzuetara joan beharra, hantxet zortzi egunez eritua egon ere zen, medikuak zer nahi ikusi baitzuen hura ezin sendatuz.

        Noizbait bizkitartean, egin ziozkaten galtza batzu neurrikoak, pollitak ezin gehiago. Lorietan zagon ordutik Piarres, norat nahi bazkariz joaiterat ekarria.

        Eta huna hor Ustaritzera galdegiten dutela, Eztei handi batzuetara. Seietan hogoi lagun behar ziren, Errege Zalomonen denboraz geroz ez baitzen holako eztei bat ikusi behin ere.

        Erran eguneko, seiak eta erdietan tank, hantxet zen Piarres, Doniane Garaziko garan, athorra xuri ederretan, botoin urhea athorra papoaren erdian, bere galtza ederrak soinean. Gizon pizkorra ere baitzen, hari behako bat egin eta, baztertzen zitzaizkon denak ixil ixila, eta, treina abiatzean, bere jar-tokirat igan zen patxadarik ederrenean.

        Ori, bakar bakarrik egin behar zuen pidaia! Arimarik ez barneño hartan! Hobe!...

        Izpura eta Arradoiko alderdira eskuin behaturik, ezker gero Uharte eta Izpegiko lephoari, abiatu zen pipa bat erre behar zuela hantxet, goxo goxoan. Eskua sakelarat emaitearekin beraz, ohartzen da, gauazko uriak bideak zikindurik, bere galtza ederrak dena ixtil eta lohi dituela... Berroia! Halako gauza pollitak! Eta ezteietara doalarik!...

        Pipatzea utzirik, mokanes xuria eskuan, jo eta zafra emaiten da hor, ziliporta khentzen! Debru bat eta erdi! Ixtil xikinak ez nahi joan! Erhi puntekin karraka eta ixtila barnago baizik ez sartzen, futxo!...

        Bardin nehor ez du han berekin... Khen balitza galtzak, eta eskuetan har, hobeki torratzeko? Zertako ez? Bakarrik ez dea? Eup! goazen!...

        Polliki polliki khentzen ditu beraz bere galtzak, esker eta eskuin behatuz, norbaitek halere ikusten ahal balu bezala...

        Eta orai, lorietan ari da Piarres, bere galtzak garbi eta torra. Haize mehe figura bat heldu zitzaion artetan zango aztaletara, bainan, hots! ixtantean akabo du bere lana. Horra akabo! Leihotik zafra orai pitta bat, eta salbu da.

        Eta Piarres, luze luzea xutiturik, bere galtzak eskuetan, ari da zafra eta zafra, Jara mendiko alderdira badoala haren galtzetako erhauts guzia. Landa batean, arbi-jorratzale multzo bat hari eta haren galtzeri beha eman ziren, xarboak ur hegian bezala, ahoa xabal, xabala. Ontsa kexu ari zen Piarres! Bandera bat eskuan izan balu bezala, inharrosi zituen bere galtzak, eta uste dut, eskarnio, batean, irri egin ere zioten arbi-jorratzaileeri!...

        Bet betan, oh! oh!

        Eskuetarik joaiterat utzirik edo ez dakit nola, haizeak hartzen diozka Piarresi bere galtzak, eta galtza hek bazoazin orai, han, airean, ezti eztia, aireplan edo tresna hetarik bat bezala. Eta Piarres, zozotua, gasna bezen zuriko begi batzuekin, bi eskuak aintzin halako orro itsusi bat zintzurretik zoakola, bi plegutan eman zen, leiho ezkinean.

        Dolu minaren minez, ez zen gehiago bere buruaren jabe, eta doi doiak egin zuen ez baitzen bere galtzen ondotik leihotik kanpo hantxet abiatu hura ere...

        Azkenean, nigarrez haur bat bezala, jarri zen edo hobeki erraiteko erori, egiazki erori zoko batean. Oi gure Jainkoa! Holakorik egundaino nork non ikusi du sekulan? Eta zer egin? Bai, zer egin!...

        Eta treina, fiu, fiu, fiu, firurikan joan, bethi joan huna Izpura Agerrea, huna Baigorrirateko zubi burdinazkoa! Oh! Oh! ixtantean Ortzaize!...

        —Ossès, Ossès, cinq minutes d'arrêt!...

        Piarres, sukar bat begietan, xutik eman da berriz ere, leihoaren ondoan, eta erhotua egiazki orori ari da keinuka, muthileri, garako buruzagiari, Goitiño xaharrari, Irisarriko kurrierari, eta nik dakita oraino nori eta nori. Zer nahi luke bada heien guzien ganik? Berak ere ongi othe daki?...

        Azkenean, Irisarriko bi atxo pollit ohartzen zaizko eta ustez eta toki bat badaukan han, heientzat, beren kabañoak eskuan, irri batean heldu zaizko, zangoek ereman ahala laster.

        Piarres ohartzen zaiote ordu berean, eta ukhamiloak bildurik, hasten zaiote mehatxuka, orroaz:

        —Zoazte hemendik, atxo demuntreak, edo garbitzen zaituztet biak!

        Eta eginen ere zituen naski hala hala... Beharrik, harriturik, urrundu ziren emazteki gaixoak, Paberat zeramaten erho zonbait zitekela segur gizon izigarri hura.

        Bizkitartean, Piarresek ez zakien gehiago zer bilhaka. Treina berriz joaitera zoan. Nola jauts sarrixago Ustaritzen? Zer ikusi behar ere baitzuen, ez othe zuen hobe oraino, han berean, Ortzaizen gelditzea? Piarreño bere adixkide xaharra han du Arrosan, gizon bat ona, altzeirua bezalakoa.

        —Les voyageurs en voiture, s'il vous plaît!... En route! Tu, tu, tu, tu!

        Hainbertzenarekin, oihu bat aditzen da hor, erranen baitzen irrintzire bat. Treineko leiho guzietarik, garako ondoetarik, denak beira, denak irriz, ezker, eskuin, oro urratuak.

        Ondar ondar kenkan, treina abiatzen ere hasia zelarik jada, Piarresek jauzi egina zuen lurrera, eta garako atheari buruz bazoan orai, haga bezen luze, bere athorra zuri handia haizeak zabaltzen ziola alderdi guzietara, galtzarik gabeko zangoak zuri zuria ageri, eta zango heien puntan, zapata alimale batzu soinean. Bizpahiru xakur bazituen jada ondotik, sainga eta saingaka. Lehergarria zen egiazki!...

        Irriz hatsantua izan baliz bezala, treina bazoan orai pufaka, emeki, emeki, handik urruntzeak dolu egiten balio bezala hari ere...

        Garako athean, bazen hain xuxen Irisarriko jandarma eskualdun bat, bi jauziz lothu baitzitzaion Piarresi; ordu berean, xakur debruetarik biga athorra petralari lothuak zituen hek ere.

        —Nongoa zira? Zure izena, eta zalhu oraino! Berbala egiten dautzut, prozedura bat gatz eta bipherrarekilakoa!

        —Piarres naiz, jauna! Ez niri minik egin! Galtzak eskuetarik joan zaizkit treinean eta Piarreño Arrosakoaren ganat noa, bere galtza pare bat prestuz emanen dautalakoan...

        —Zer! Piarres eta Piarreño! Nongo Piarres? Galtzak galdu treinetik? Zer ditutzu ergel solas hoik?...

        Eta hantxet, zer nahi ikusi zuen Piarresek bere makurra ezin sinhetsaraziz. Piarreño bere adixkidea Jainkoak harat ekarririk, gizon gaixoa ereman zuten petrolak eta atxikitzen diren ttattolara, ahalkez ere han gorde zadin, Piarreñok bere galtza parea ekarriko zuen arte.

        Eta gero, gau bethean, belhaunetaraino heldu zitzazkon galtza batzuekin itzuli zen etxerat.

        Etxean zer erran zion andreak ez dakigu, bainan dakiguna: hogoi egunez mafrundi-marhanta izigarri batekin egon zela Piarres eta egundaino geroztik ez dela herritik athera nahi izan, ez eta eztei handienetara joaiteko ere.