Santa Agnesa

        Santa Agnesa mundu guzian hain ospe handitan dena Erromarra zen: ohorezkoak eta Jainkotiarrak zituen burasoak: bera ere giriztino bati dagokon bezala izan zen altxatua. Haurdanik yaidura dohatsu bat zakharken errelijionearen alderat, eta estimurik handiena birjinitatearentzat. Etzituen oraino hamar urthe non iduri baitzuen perfekzionean finkatua. Agnesak (San Anbrosio mintzo da) maitatu zuen Jainkoa haren ezagutzen hasi zenekotzat, eta erran daite hasi zela haren ezagutzen sortu zen bezain laster. Etzen batere emana haurreen dostetetarat: Jainkoari zaronsoten gauzetan zuen bere gogo guzia. Edertasun guzizko batek ematen zion distiadura berri bat haren modestiari. Ezin erran bezalakoa zen birjineen erreginari ekhartzen zion amudioa. Eman zion bere buruari, lehenbiziko urthetarik, etzuela bertze esposik izanen Jesu-Kristo bera baizik.

        Agnesaren edertasunaren eta merezimenduen fama hedatua zen korteraino. Prokope, Erromako gobernadorearen semeak, ikhus zueneko gure sainda, hartua izan zen harenganako amudioaz, eta nahi izan zen harekin ezkondu. Gizon gaztearen aitaren ezagutzan ziren Agnesaren berthute miragarriak; laudatu zuen ezkontza hura. Prokopek egorri ziotzon Agnesari presentik baliosenak, eta gaztiatu zion zer zuen gogoan. Agnesak etzuen deusere hartu egorri zitzaizkonetarik, aitzitik arbuiatu zituen emaitza guziak. Etzen hargatik Prokopen amudioa gutitu. Zer etzuen egin heltzekotzat ezkontza hartarat! Ikhusi zuenean alferretan zirela othoitzak, agintzak eta mehatxuak, bilhatu eta aurkhitu zuen parada mintzatzeko, buruz buru, Agnesarekin: igurikitzen zuen ardietsiren zuela bere hitz onez eta bere lausengez gure saindaren laudamendua. Urrun da ordean hartarat baitzen. Agnesa mintzatu zitzaion bere adinaz goragoko kharraekin erraten zioela: tentatzaille gaixtoa, zohazkit begietarik. Ez duzu zeren eman zure gogoari ezkonduko zarela Jainkoa bere espostzat hartu duen neskatxa batekin. Badakit espos dibino hark birjinen gainerat hedatzen dituela bere benedikzione berezienak. Prokopek minki hartu zituen Agnesaren hitzak. Eman zen desesperamenduan: haren amodioa itzuli zen sumindurarat, beldurtzeko ere zen iragan zadin extrabagantzietarat. Haren aitak, hori ikhusirik, egin zituen bere egin ahal guziak bereganatzekotzat Agnesaren laudamendua. Erakharri zuen bere aitzinerat, eta bihurtu ziotzonean zor zitzaizkon ohoreak, mintzatu zitzaioen hunela: bide dakizu zergatik erakhartzen zaitudan hunat: ene semeak zurekin nahi dut baitezpada ezkondu: ez naiz ni ere egiteko hortarik urrundua. Etzait iduritzen egin ahal dezakezula zuk ere, ezkontza hoberik, eta etzaudukat zure buruaren aski etsaia ez erortzeko, orai beretik, egiten zaitzun galderat.

        Agnesa prestuak ihardetsi zuen modeski, ordean fermuki, hainitz ungi ezagutzen zuela egin nahi zioten ohorea; bainan bertze espos bat bazuela infinituki ohoragarriagoa eta botheretsuagoa, egia zela bada espos haren ontasunak etzirela behere huntakoak, etzirela hargarik gutiago prezatzekoak: munduko ontasun guziak baino gehiago ederretsten zuela birjinitatea, eta hau zela haren espos dibinoak harenganik galdetzen zuen dothe guzia. Solas hau entzun zuen aitoren seme batek ezaguturik gobernadoreak etzuela konprenitzen nor ahal zen espos dibino hura, erran zion: Jauna neskatxa hau giriztinoa da. Haurdanik bere errelijioneko ametsetan bizi izan da, eta horrek aiphatzen duen espos dibinoa delako hura giriztinoen Jainkoa behar da. Orduan gobernadoreak erran zion Agnesari: ikhusten dut, ene haur maitea, zerk horrela zoratzen duen zure izpiritua. Larga ezazu birjinitateaz egiten duzun estimu handi hori zure errelijionearen pentsu bat bezala: hemendik harat, gure Jainkoak behar ditutzu bakharrik adoratu, heien Maximoen arabera behar duzu erregelatu zure bizitzea. Begira zaite gelditzetik gehiago sure zoramenduan; eskaintzen zaitzu fortuna handi bat, ezkontza ohorezko bat, munduko Andre aberatsenetarik eta lehenetarik izanen zare: zure zoriona hedaturen da zure familia guziaren gainerat. Gero erran zion nausitasunekin: behintzat, ez darozkitzut ematen hogoi eta lau oren baino gehiago zure gogoeten egiteko. Zuri dagotzu orai ikhustea hea nahi zaren izan Erromako lehenbiziko Andre, ala nahiago duzun galdu bizia laidotsuki eta tormentarik handienetan.

        Agnesak ihardetsi zion gobernadoreari: ez dut Jauna, hogoi eta lau orenen beharrik yakiteko zer egin behar dudan. Erraten darotzut orai berean ez dudala izanen, Jesu-Kristoz landan, bertze esposik, ez eta bertze Jainkorik zerua eta lurra egin izan dituen Yaun soberanoa baizik. Miretsia nago nola galdetzen diozun adimendu guti bat dukeien bati adoratzeaz harriz eta zurez eginak diren Jainkoak. Ez duzu zeren uzte izan tormenteen dixiduek lotsaturen nautela. Ene hirritsik handiena da martirioak khoroa dezan ene birjinitatea. Zenbat ere bainaiz gaztea eta herbala, izanen dut, Salbatzaillearen laguntzarekin batean, aski indar pairatzeko eta hiltzeko haren ohoretan. Gobernadorea harritu zen entzutean Agnesaren hitzak. Aurkhitzen zuen haren baitan deusek ere ezin garaituzko amodio bat garbitasunarentzat; eman zion beraz bere buruari tormenten pairatzeaz baino beldurago izanen zela bere birjinitatearen galtzeaz: hargatik mintzatu zitzaion hunela: ikhus ezazu, ene alaba, zer duzun nahiago, ala Prokope esposatu, ala laidotsuki galdu zure ohorea hil baino lehen.

        Agnesak ihardetsi zuen: Jesu-Kristo ene espos zerukoa baitan dut ene fidantzia guzia. Bere eskutan du bothere guzia ene begiratzeko zuen bortxa guzietarik, eta sobera prezatzen du bere esposeen garbitasuna onesteko gal dezaten haren berarenganik heldu den tresor maite bat, bera denaz geroz haren begiraillea. Zuen Jainko tzar eta arbuiagarriak dire horrelako gaixtakerien asmatzailleak. Yakin ahal dezakezu nik zerbitzatzen dudan garbitasunaren Jainkoak suntsiaraziren dituela zure xede gaixto guziak. Gobernadorea yarri zen fulian bezala; eman-arazi zuen gure sainda burdinetan. Gathe pisuek, haren hil-arazteko baliatu behar ziren gauza ikharagarriek, eta burreuak bere aitzinean ikhusteak bazuten zertaz asalda Agnesaren bihotza; halarik ere etzen batere kantitu, haren bisaia etzen den gutiena ere mudatu: deskantsu guzietan agertzen zen. Mundu guziak urrikalmendu zuen hartaz, paganoak berak ezin zaudezken nigar egin gabe. Agnesa zen bakharrik deskantsu eta allegera. Eraman zuten herrestan bezala Jainko faltsoen tenplurat idolen adorarazterat; urrun da ordean hartarat baitzen: deklaratu zuen guzien aitzinean, eta egundaino baino khar gehiagorekin gauza guzien kreatzaillea zela bakharrik hark adoratzen zuen Jainkoa; ezin nihondik ere altxaraz ziozoten eskua gurutzearen seinalea egiteko baizik.

        Gobernadoreak ikhusi zuenean fermutasun miretsteko hura, hartu zuen bertze bide bat tormenta guziak eta herioa bera baino seguragoa zadukana Agnesa prestua eskuratzeko. Eraman-arazi zuen lekhu izigarri batetarat, nahi zuen gal zezan, bortxaz bederen, bere birjinitatea; ordean agertu zen berehala aingeru bat hartarik begiratu zuena. Prokope zoratua etzen gutienik nahi zioena gure saindaren garbitasunari; ordean erori zen han berean hil gogorra lurrerat. Eginik heldu zen mirakuilluaren berriak hedatu zuen ikhara bazter guzietarat. Semearen heriotzeak zaurthu zuen gobernadorearen bihotza: utzi zituen bere mehatxuak eta krudelitateak, eta othoiztu zuen Agnesa bihur-arazteaz bizia haren umeari. Gure saindak etzituen hain laster altxatua eskuak eta begiak zerurat, non Prokope biztu izan baitzen, zioelarik oihuz, deusere etzirela hekin Jainkoak, etzela egiazko Jainkorik bakhar bat baizik, eta hura giriztinoek adoratzen duten zeru, lurreen kreatzaillea, zela.

        Idolen adoratzailleek sorgintzat zadukaten Agnesa saindua: mundu guzia altxatu zen hari yazartzekotzat; ez ordean Prokoperen aita: buraso hunek nahiago izan zuen utzi bere gobernadorekoa ezen-ez gal-arazi neskatxa Jainkotiar bat haren semeari bizia bihurtu zioena. Oxala haren ondoan izan zen gobernadoreak izan balu urrikalmendu bera! Bainan ez, kondemnatu zuen Agnela miragarria heriotzerat: gehiago dena, errea izaterat bizi bizia. Biztu zuten su handi bat: bainan suak errespestatu zuen biktima dohatsu hura; etzitzaion batere lothu haren gorphutzari, eta erre zituen hura hiltzen ikhusi nahiak harat erakharri zituen gehienak. Idolen alde altxatu zirenak sinhetstean ziren bethi bazela zerbeit sorginko Agnesa baitan; ezin bertzela obra zezakeiela hanbat gauza espantagarri. Burreu batek izan zuen hari zintzurren egiteko manu barbaroa: orduan gure saindak orhoitztu zuen Jainkoa arren osa zadin, azkenean, hasia zen sakrifizioa. Errespestutik heldu zen ikhara batek hartu zuen hura hil behar zuen burreua; ordean Agnesak berak erakharri zuen obedientzia egiterat. Erraten zioela: lehia zaite ezdeustatzerat gorphutz bat aski dohakabea izan dena agradagarri izateko gizonen begietan, ene espos dibinoa den arren bakharra ene bihotzak maite duena. Ez izan beldurrik niri emateaz heriotze bat bizitze eternalaren hastapena gerthaturen dena. Altxatu zituen amultsuki begiak zerurat, erraten zuelarik: har ezazu, Jauna, zureganat arima bat hanbat gosta izan zaitzuna, eta hain maite duruna. Burreuak sartu zuen ikhara guziarekin ezpata gure saindaren gorphutzean, eta eraman zion bizia.

        Horra nola Agnesak merezitu zuen garbitasunaren eta martirioaren khoro loriosoa.