www.armiarma.eus
idazleak eta idazlanak Herri literatura TESTUAK Corpus arakatzailea Klasikoen Gordailuari buruz



San Benoaten bizitzea
Bazilio Joanategi
1887

      [liburua osorik RTF formatuan]
      [inprimitzeko bertsioa PDFn]
      [Literaturaren Zubitegia]

 

Iturria: San Benoaten bizitzea, Bazil Joannateguy (Inazio Mujika Iraolaren edizioa). Euskal Editoreen Elkartea, 1996

 

aurrekoa hurrengoa

Hamabortzgarren Kapitulua

San Benoatek nolako botherea zuen hilen gainean

 

        Orai artio aiphatu ditugun mirakuiluek ezagutzerat ematen dutena hau da: San Benoat gure Aitaren bothereak guziz handiak zirela.

        Huna hargatik oraino bertze mirakuilu batzu lehenbiziko horiek bezein handiak:

        Behin baziren bi ahizpa, botuak eginak. Jainkoari kontsekratuak, beraz, eta elkharrekin zaudenak beren etxean, Casingo mendiaren zolan. Eta etxearen joanarazteko, eta etxeko lanentzat, bazuten berekin gizon giristino behar bezalako bat.

        Serora hek botuak eginak bazituzten ere, eta serora arropa balin bazuten ere, etziren hargatik helduak oraino saindutasun gora batera.

        Ez! etziren saindu! Ezen mintzo ziren nola-nahi, batzuen eta bertzen gain. Eta hori, hainitz gaitzi zitzaion beren etxean zaukaten giristino hari.

        Harrek erran zioten, behin, bietan eta hainitzetan ere bai, etzohakotela batere ongi, hek bezala botuak eginak zituzten andre batzuei, hala, gaizkika haritzea batzuen eta bertzen gain.

        Ordean, hek etzuten kasurik egiten gizon jainkotiar haren erranari. Eta egun guziz, goizetik arratsera, bethi sail bera zuten.

        Giristino on hura unhatu zen beraz, halako jende batzuekin egoteaz.

        Eta nola serora hek San Benoaten meneko baitziren, bederen hein baterainokoan, joan zen Sainduaren mintzatzera eta hari erraterat, nolako solhasak zituzten bethi eta bethi. Erran zion ere, etzela gehiago han egon nahi.

        San Benoatek jakinarazi zioten serorei behar zutela baitezpada beren mihiari hobeki kontu eman, edo ezarriko zituela sainduen partaliertasunetik kanpo.

        Serora dohakabek etzuten egin behar zen kontua, beren Aita onaren dixidu edo mehatxu saindu hartaz. Hala-hala, biak hil ziren denbora laburrik barnean. Eta ehortzi zituzten elizan, orduan egiten ohi zen bezala.

        Gauzak hortan baratu edo akhabatu balire ez bide zen nihor ohartuko, Jainkoaren gaztigurik ba othe zen ala ez hekien hain laster hiltzean.

        Ordean huna zer gerthatu zen:

        Denbora hartan, meza saindua entzuten zuten guziek komuniatzen ohi zuten. Hargatik, meza sainduaren entzutea etzitzaion mundu guziari emana.

        Ezen legeak erraten zuen, bekhatu handi batzu egin balin baziren, egon behar zela, meza denboran, elizako athean, barnago sarthu gabe.

        Eta aldiz bertze bekhatu batzu egin balin baziren, orduan bekhatoros hek sartzen ziren elizan, eta han ere egoten, bainan bakharrik Kredoa kantatu arteraino.

        Kredoa kantatu zenean eta mezako sakrifizioaren hastean, Diakreak oihu egiten zioten elizan ziren guziei: «Balin bada zuen artean norbeit komuniatu behar ez duenik, athera dadiela elizatik».

        Hemen aiphatzen ditugun ahizpa hek hil zirenean, hekien amañok hartu zuen dolua. Eta egin zuen bere baithan, behar zuela entzun meza saindua egun guziz; eta oraino behar zuela egin mezan ofrenda bat ona, haz-haur maite hekien hobeki sokhorritzeko.

        Bai! sokhorritu nahi zituzken! Bainan nolakoa etzen izatu haren atsekabea, lehen egunean berean, ikusi zituenean bere haur hek jeikitzen beren hobitik, Diakreak bere oihua egin orduko; eta gero, ahalkez urthuak eta begitartea beltzik, joaiten kanporat komuniatu behar etzutenekin.

        Serora hekien kanporat joaite ahalkegarria ikusi-eta, amaño dohakabea, hura ere ahalkatua zagon, eta begien altxatzerat ere ezin menturatuz.

        Ordean, haren izpiritua haritu zen lanean, meza errate guzia: «Sarri, zer beharko zioteiat ihardetsi jendei, galdeginen darotedanean zergatik nere haur hek athera diren hobitik eta elizatik; eta zergatik zen hekien begitartea hain ilhun eta hain beltz».

        Emakume gaizo hura atheratu zen, beraz, buru guzia nahasia.

        Eta beira zagolarik, nola guziak alde guzietarik gainera erori behar zitzaizkon, ohartu zen etziola nihork bertze egunetan baino kontu gehiago egiten.

        Hala-hala, egin zuen bere baithan, etzuenaz geroz nihork ikusi deusik, ametsaren pareko liluramendu bat zela, hari iduritu zitzaiona, eta ez bertzerik deusere.

        Joan zen beraz biharamunean elizarat, gehiagoko beldurrik gabe.

        Bai! joan-bai! Ordean, berriz ere, ikusi zituen serora dohakabeak jeikitzen eta elizatik atheratzen. Eta hirugarren egunean ere, gauza bera gerthatu zitzaion.

        Orduan orrhoitu zen, nola San Benoatek dixidatu zituen, elizatik kanpo ezarriko zituela.

        Emanik beraz bere gogoari, Saindu handi haren solhasaren gatik zohazila kanporat, meza denboran joan zen haren othoiztera, urrikal zakizkola haur gaixo hek, eta barkha zezotela.

        San Benoatek eman zion orduan emakume hari zerbeit gauza elizan ofrendatzeko, eta igorri zuen, erraten ziolarik: «Zohazi, egiozu elizari emaitza hori, eta zure haurrak ez dire berexiak izanen gehiago, sainduen partaliertasunetik».

        Eta hala gerthatu zen. Ezen, emaitza hura eginez geroz, egotu ziren beren hobian, handik athera gabe.

 

* * *

 

        Lehen ixtorio horrek erakusterat ematen balin badu, nolako higuintza duen Jainkoak medisentziarentzat, orai erratera gohazinak irakasten du, gure burasoak behar balin baditugu maitatu, ordean behar dugula Jainkoa maitatu burasoak baino gehiago.

        Behin beraz, San Benoatek bazuen bere komentuan fraide gazte bat bere burasoak hainitz maite zituena.

        Buraso hek hain maite zituen, non hekien amodioak eginarazi baitzion behin huts bat handia Erregela Sainduaren gainean.

        Ezen, egun batez, bertze egunetan baino gehiago tinkatua zelakotz bere buraso hekien ikusteko gutiziaz, athera zen komentutik, San Benoati ez bertze nihori deusik erran gabe, eta komentutik atheratzean hartzen dugun benedizionea nihori galdetu gabe.

        Ez bide zuen fraide harrek bekhatu mortalik egin, komentutik hala atheratuz, hargatik nola haren hutsak kalte handia egiten ahal baitzion komentuko ordreari, ez balitz ongi gaztigatua izatu, Jainko Jaunak berak hartu zuen bere gain aldi hartako gaztiguaren ematea.

        Eta Jainkoak hala nahi zuelakotz, fraide gazte hura hil zen, bere etxekoetara heldu zen egun hartan berean.

        Eta etxekoek, harekin besta egin-orde, behar izatu zuten ereman elizarat, eta han ehortzi.

        Horra zer ekharri zion komentutik ixilik atheratzeak. Eta oraino ere, behar zuen gehiago:

        Ehortzi zutenetik biharamun goizean, elizan lehen sarthu ziren giristinoek aurkhitu zuten haren gorphutza hobitik kanpo.

        Ez dugu zeren erran jende hek eta elizako aintzindari guziak harritu zirela. Etzitzaion hargatik nihori gogoratzen oraino, hobiaz beraz izatu zela kanporat arthikia, bere hutsaren gaztigutan.

        Jendeak egin zuen beraz erasia puska bat, eta berriz ere ehortzi zuten.

        Bai, ehortzi, bainan handik ondoko gauean ere, hobiak goiti arthiki zuen.

        Eta orduan fraidearen burasoak joan zitzaizkon San Benoati. Eta, nigarrez zaudelarik, galdetu zioten, othoi barkha zezola bere gaizkia hekien haur gaixoari.

        San Benoaten bihotza onegia zen, egin zezakenaren ez egiteko, hala bere fraide haren gatik, nola buraso triste hekien gatik.

        Hartu zuen beraz tabernakletik Ostia kontsekratu bat. Eta eman zioten jende hekiei, erraten ziotelarik ezar zezatela beren haurraren bihotzaren gainean, eta izanen zuela bakea.

        Buraso hek egin zuten Sainduak erran ziotena, eta hobiak etzioten gehiago arthiki gorphutz maite hura.

 

* * *

 

        Berri zoragarri horietarik zerbeiten entzuteak eman zion gogora, orai aiphatzera gohazin gizonari, behar ziola galdetu San Benoati mirakuilu bat oraino handiagoa.

        Behin batez, beraz, ondo hetako gizon nekhatzaile bati hil zitzaion bere semea. Eta haur haren galtzeak eman zion atsekabe bat burutik joanaraztekoa.

        Bizkitartean, luzez gogoeta egonik, burua bi eskuen barnean, xutitu zen betbetan, hartu zuen soinean bere haren gorphutza, eta joan zen, joan-ahala-joan, Casingo mendiari gora, San Benoaten komenturaino.

        Harat heldu zenean, galdetu zuen Aita Benoat behar zuela mintzatu; behar zuela kuxean mintzatu.

        Eta, nola erran baitzioten, kanpoan hari zela lanean bere haurridekin, aita harrek han utzi zuen bere semea lurrean, athe aintzinean berean, eta eman zuen berriz ere lasterrari, Aita San Benoat zela erran zioten alderat buruz.

        San Benoat ere, etxerat doidoia abiatua zen, nekhatzaile hura hasi zitzaionean oihuka, oraino urrunsko zelarik:

        «Benoat, indaazut nere semea, ez naiteke bizi hura gabe, Benoat, othoizten zaitut, indaazut nere semea».

        Hitz horiek entzutean, San Benoatek egin zuen bere baithan, erro zenbeit izain zela gizon hura. Eta galdetu zion, ian bazakien zer zarasan, ian hark zuen bada haren semea.

        «Ez, nere Aita, erran zion berriz ere nekhatzaileak, belhauniko ematen zelarik; ez duzu zuk. Hila da! Ordean zato! Behar darotazu pitzarazi! Urrikal zakizkit, zuri nago!».

        San Benoat, dena ahalkatua solhas horien entzuteaz, eman zen bere haurridei buruz, eta erran zioten:

        «Zuek, haurride maiteak, zohazte etxerat. Hilen pitzaraztea, hori apostoluen lana da, eta ez ni bezalako bekhatorosena. Bai, zuek, zohazte etxerat! Zergatik nahi darotet eremanarazi, jasan ahal baino karga gehiago?».

        Ordean, nekhatzaileak, konturik egin gabe, ian Saindua ahalkatua zen, bai-ala-ez, erran zion oraino, eta zin egiten ziolarik, halere, hura etzela joanen handik, ez-eta jeikiko ere, non etzion pizten bere semea.

        Gure Aita loriosak ikusi zuen orduan, etzuela hoberik, bere ezean egonez, halako buru gogorreko gizonarekin. Eta galdetu zion non zuen beraz seme hura.

        Nekhatzaileak ihardetsi zion, komentuko athe aintzinean utzia zuela haren gorphutza.

        Eta joan ziren guziak harat.

        Han, gorphutz ttiki hartara zirenean, San Benoat ukurtu zen haren gainera; hala-hala zagolarik, egin zuen othoitz pixka bat ahopetik; eta gero, xutiturik, begiak eta eskuak zerurat altxatuak, erran zuen goratik:

        «Orai beraz, nere Jaun maitea, othoizten zaitut ikus dezazun, ez nolako bekhatorosa den zuri mintzo zaitzuna, bainan nolakoa den aita dohakabe hunen fedea. Eta hunen fedearen gatik, igorrazu berriz ere, gorphutz ttiki huntarat, hortik khendu duzun arima».

        Eta han ziren guziak ohartu ziren haurraren gorphutza, guzia higitu zela, San Benoatek azken hitz horiek erratearekin.

        Bai! haurra piztua zen!

        Sainduak eman zion eskua jeikitzen laguntzeko. Eta ezarri zuen bere aita maitearen besoetan.

 

* * *

 

        Zerbeit gatik iskribatua da liburu sainduetan, aphaltzen eta umiliatzen denaren othoitza zeruetan gora joanen dela.

        San Benoatek bekhatorosik handienarentzat dauka bere burua. Ezagutzen eta aithortzen du, beraz, Jainkoak ez diola zor hari bertzerik deus, baizik ere bere bekhatuen gaztigua.

        Bitartean, badakielakotz Jainkoaren ontasunak ez duela nihon bazterrik, mintzo zaio lañoki. Galdetzen diozka ere mirakuilu handi batzu, eta mirakuilu hek ardiesten ditu galdetu bezein laster.

        Guk aldiz, hainitz galde dezagula ala gutti, guk ez dukegu deusik ardiesten.

        Zergatik bada hori?

        Huna: lehen-lehenik, urguiluz hantuak garelakotz. Eta gero, gure othoitz eta galde hek egiten ditugulakotz halako beldur batekin, eta entzunak izanen garelako esperantza erdizkako batekin bakharrik.

        Egin nahi diogunean Jainkoari galde zerbeit, bai, behar dugu ikusi eta aithortu, ez ginukela merezi entzunak izatea.

        Bainan gero, hala aphaldu eta umiliatu garen ondoan, egin detzagun gure galdeak, orrhoituz mintzo garela guziz maite gaituen Aita on bati, gure ona baizik nahi ez duen Aita maite bati.

        Horrek erran nahi baitu, beldurrik gabe eta entzunak izanen garelako segurantza saindu batekin.

 

aurrekoa hurrengoa