BERTSO BERRIAK
SENPELARREK JARRIAK

                Tonkineko obispo jaunaren bizitza, Balentin Berriotxoa,

                Zenturian martirizatua, 1861'garren urtian,

                Santu Guzien Egunean, Elorrioko naturala.

Milla zortzireun irurogei ta

au zazpigarren urtia,

Kristo zerutik jetxi zanetik

oneraño bitartia;

iru obispok pasatu duten

martiriyuaren fuertia!

penagarriya izan da oien

munduko errematia.

Baten bizitza kanta dezadan

au da bigarren bertsoa,

Elorrioko naturala da

Balentin Berriotxoa;

aita ta ama Bizkaian daude,

semia an il da gaizoa,

salbajietan kunplitu zaio

eriotzako plazoa.

Amairu urtetik amabostera

estudiyo bat ikasi

gero aitaren ofizioa

erakusten zuten asi;

gogoa zeukan apaiz eginda

naiago zuela bizi,

tormentu gutxi mundu onetan

eztu beregan ekusi.

Berrogei urte orain zituen

gertatu balitz bizirik,

ogei ta zazpi lendabiziko

estudiatzen asirik;

seminario batera joan zan

karpintero ikasirik;

negarrez nabil aren pausoak

ezin adierazirik.

Seminario eder batian

Logroñon apaiz egiña,

beste guziak bañan lenago

ikasirik esamiña,

buru abilla izanik eta

fede santurako fiña;

negarrez urtu laitake artaz

akordatuko bagiña.

Ogei eta lau urte zituen,

etzeukan memori illa,

kolejiyoko maisuak beziñ

estudiante abilla;

obispo jaunak ezaguturik

justua eta umilla,

agindu zuen meza emanta

erretiratu zerilla.

Goizeko labak jotzian meza

eman ta konfesiyora,

barau egiñez obra onetan

pasatzen zuen denbora;

pobrerik iñoiz etortzen bazan

eskian atal ondora,

bere ogia ari emanta

deboziyua gogora.

Logroñon meza eman zuen ta

Elorriora etorri,

predikatzen da konfesiyuan

bere erriyan zan jarri;

Azpeitiyako San Inaziyon

bisita egin du sarri;

azkenerako arren pausoak

ziraden lastimagarri.

Suertatu da gure Balentin

San Inaziyon sartzia,

pensatu zuen ango Padria

adbertentzian jartzia

nola nai zuen Santo Domingoko

zeukan jantziya artzia,

ia fabore egingo ziyon

al bazuen ekartzia.

Ango Padriak maite izanik

ipiñi zuen kontuan,

agindu ziyon sartu zerilla

Okañako komentuan;

bire guziyan eskian joan zan,

gaubak askotan kanpuan,

bere korputza azotatuaz

allegatzen zan lekuan.

Allegatu zan Okañara ta

eman zioten jantziya,

berak nai zuen korputzarentzat

alako penitentziya;

munduko gauza guztiyak beti

alde batera utziya,

neke trabaju naigabietan

artu du pazientziya.

Gure Balentin Berriotxoak

egin zituen pausoak,

konsideratzen jarri ezkero

dirade lastimosoak;

beti negarrez Jesusengana

zabaldurikan besoak,

aren biotza konsolatzen du

zeruko usai gozoak.

Pasiatzera etzan joaten

komentuko lagunakin,

etxian zeukan tertulia ona

errosario birekin;

bere korputza martirizatzen

azote diziplinakin,

oraziyoak baliyo badu

zeruan dago Balentin.

Bakardadian oneraño zan

Balentiñen istoriya,

Okañatikan Manila ziran

zortzi ministro abiya,

barkuan ere sufritu dute

makiña bat komeriya;

biotza penaz urtu laitake

ez baldin bada arriya.

Okañatikan Manilaraño

barkuan bost illabete,

jakiña dago izango zala

asko leguaz aparte;

zortzi ministro oien artian

au zan sobresaliente,

gure Balentin ango maisuak

obispo nonbratu dute.

Ango Padriak agindu ziyon

esku-bidia artzeko,

predikatutzen asi zerilla

kristandadian jartzeko,

konfesiyo ta barau-egunak

animaz akordatzeko,

pekatuaren mantxa Judasen

kalabozuan sartzeko.

Artua jan ta ura erari

arri gañian lo egin,

beti Jesusi erregututzen

gutaz akordatu dedin;

kristandadia nai zuenari

konfesiyoak eragin,

jakiña dago salbajiakin

etzeguala atsegin.

Erreinu artan gobernadore

salbajien nagusiya,

Jaungoikoaren bildur gabia

estranjeriyan aziya;

relijiyoko fede santuan

jarri nai duen guziya,

agindu zuen plazan kentzeko

ezpatarekin biziya.

Garagarraren lendabiziko

goizian ziraden asi,

arratserako bost milletatik

etzan granorikan bizi;

fede santuko kristabak iltzen

zituenian ekusi,

Balentin bere lagunetara

abiatu zan igesi.

Pedro Almato eta bestia

Jeronimo Hermosilla,

gero Balentin Berriotxoa

saltatu zan oben billa;

iru obispo juntatu ziran,

zeukaten biotz umilla,

aien bizitza laster izan da

martirizatuta illa.

Arrapatuta kate gogorrez

lotuak zeuden elkarri,

iltzeko eman sententziya ta

kartzela banetan jarri;

soldadu-tropa baten erdiyan

gero plazara ekarri,

ezpatarekin lepuak moztu

dizkate lastimagarri.

Orretarako eskatu zuten

ordu beteko lekua,

Jaungoikoari egin artian

beren ofrezimentua;

gobernadore batek eman du

pena kastidarekua,

iñor oietaz damutzen bada

bertan kentzeko lepua.

Iru obispo oien korputzak

ogei eta lau orduan

iduki eta enterratuak

urrikaltzeko moduan;

Orientalko probintziyan da

Jeudat deitzen dan lekuan;

erregutzen det aien animak

gerta ditezen zeruan.

Orra ogei ta lau bertso berriyak

ejenplo eder batian,

oroipengarri kanta ditzaten

pekatarien artian;

ai, gure Jesus, eskatzen dizut

grazi au errematian:

komeni da ta sartu gaitzazu

zeruetako atian.

1867