XII
ELADIREN SENARGEI BAT

        Gaztetan Masimaren laguna izan zan, Natale eritxon emakuma bat, ezkondu zan Danel izena eban ixastar bategaz: senarrau ibilli zan urte askotan itxasontzi bateko buru Amerikatara joan-etorrietan, da etxeratu zan bizitzea eroateko beste diru irabazi ebanean. Onek senar-emazte biok euken Ariston eritxon seme bat, mutil ona, ogetalau urte ebazana; pillotukuntzea ikasi, Ameriketara osterak egin, azterpenetan ondo urten, da pillotu edo bigarren agintaritzarako eskubidea eukana.

        Natale ta senara, antxiñatxotik joaten zirean noizik-beñean Masimaren etxera, ikustaldiak egittera, ta Masima ta senarra-be joaten zirean Natalenera: emazteok antxiñako lagunak zirean lez, iñok ezeban uste besterik ezpada, lenagoko adiskidetasunaz jarraittuten ebela, alkarri ikustaldiak egitten, bein etxe batera ta urrengoan bestera. Atzeneko urtietan, onek ikustaldiok egitten ebezan geroago sarriago, arik eta egunarokoak izanarte. Batzuk eta besteak ebiltzan beti gogo-argiaz, da Eladik-be txera ona egitten eutsan Nataleri.

        Josetxok alde egin da amalau illebete garrenean, etxeratu zan Nataleren seme Ariston, etxeraldi bat egittera, ta etxadi biak, len legez, jarraittuten eben joaten zan Masimenera bere aittamakaz, da guztiak ebiltzan gogo-argiakaz.

        Aristonek, eretia euki eban egun baten, esaeutsan Eladiri:

        —Eladi, zeugaz ezkondu nai neuke; asmo orregaz etxeratu naz, da neuk dakit ziur-ziur zure ta nire aittamak gogo-betea daukena asmo orretan.

        Eladitxok, biotzikara zokia euki eban Aristonen berbak entzun ebazanean; oso zurbilddurik jarri zan, da Aristonek, lotsatuzalakoan, esaeutsan:

        —Ez lotsatu Eladi: ezkontzeko adiña baukagu, ta gauzak euren erastian zuzendu bear dira.

        —Ariston, eskerrak erazagututen deutsudaz zeure guramen onagaittik, baña nik eztaukat oraindiño ezkontzeko gogorik.

        —Noiz-ba? amazortzi urte igaro ezkero, zeren begira edo zer itxaroten egongo zara?

        —Itxaron gogoa etorri arte.

        —Noiz eukikozu-ba gogoa?

        —Ori Jaungoikoak baño bestek eztaki.

        —Itxarongo neuzkizu urtebete edo bian.

        —Eskerrik asko Ariston; ez niri itxaron, zegaittik, urte askotan, bear bada, eztot ezkontzeko gogorik eukiko.

        —Ezkonduko giñeala uste izan dabe-ba, bioren gurasoak.

        —Olan izango da, baña nik eztaukat gogorik.

        Orra orain, estalkia kendu zanean, agertu zirean argitara illunetan ebiltzan asmoak. Masimak eta senarrak nai eben Eladi Aristonegaz ezkondutea, ta orregaittik egozan bilddurrez Josetxogaz maittetasuna artuko ete eban. Eladik laster adittu ebazan onek naste guztiok, eta argi-argi ikusi eban, zegaittik izan zirean emoeutsezan nekaltasunak, eta zegaittik aldendu gura eben beti Josetxogandik.

        Aa... zein geiztoak dira andikeriak.

        Josetxo, Masimen agoan, zan, baserritar, dirubako, ta nundik-norakoa zan iñok ezekiena.

        Ariston zan erritarra diru apurtxoaz.

        Baña erriko gizadi guztiak ekian ondo, Josetxoren gizabidea ta egittasunak Aristonen goittik ebiltzazana: ganera entzute andiko mutilla, ta bestetik euskalduna zan lez, jatorri onekoa, Masimaren ezbai guztien ganetik: eta orduan ezpeukan dirurik, georago izan leittekean askoren jaube.

        Onek gauzok olan izan arren, Masimak eta senarrak euken arrokeriaz zelan artuko eben dirubako baserritar bat euren alabearen senartzat? Apalkeri andia izango zan ori euren andikerientzat! Burutasun onekaz, beti andi-irudiak izatearren, emoeutsezan Eladiri ainbeste naibage.

        Aristonek etxeratu zanean ageri eutsen aittamari Eladigaz euki ebazan berbak ezkontza asmoan, da miraritturik lotu zirean Eladiren burubideaz; uste eben, euren semeari aida baten erantzungo eutsala baietz, biotz samur-samurraz.

        Natale joan zan bertati, Masimari esatera gaztiak alkarregaz, egin ebezan berbak, eta onek jakiebanean bere alabeak ezebala nai ezkondu, guztiz aserre jarri zan, da Nataleri esaeutsan:

        —Eztabela nai? Bai beintzat! ezkondu bearko dau lotsabaga orrek: noiz eukiko dau ereti obea senar on bat artuteko?

        —Egia da, Masima; Ariston gurea baño senargei oberik eztau topako, ta nik eztakit zer uste daben neskatilla orrek.

        —Ermokenek eta neuk, estutukogu gaur etxeratuten danean, da uste dot aldatuko doguzala buruan darabiltzan asmoak.

        —Agur Masima, zeuek erabagikozue auzi au.

        —Bai Natale, etorri zaitte biar zer jazo dan jakittera.

        Eladi etxeratu zanean, deittu eutsan amak gela batera, ta esaeutsan:

        —Entzuin Eladi, Aristonek egin eidon berba ezkontza asmoan, da eztaukanala ezkontzeko gogorik erantzun eideutsan: Egia don?

        —Bai, nik erazagutu neutsazan neure eskerrak bere guramen onagaittik, baña esan neutsan oraindiño eztaukadala senarra artzeko gogorik.

        —Zer uste don-ba? Noiz eukikon eretia gisa atako mutil bategaz ezkontzeko?

        —Bai ama, mutil ona izango da, baña nik eztaukat oraindiño senar bearrik.

        —Aldatu bearkon ori zentzunbako burubideori, ezkondu eittean etxadi oneko ta dirudun mutil orregaz: ezein esan ezetz, zegaittik, naiezpon, nai ta nai ez ezkondu bearkon Aristonegaz.

        —Ni ama, guztiz naibagetuko naz, nai ta nai ez ezkondu gura banozue: nik eztaukat oraiñarte senar gurarik, eta Jaungoikoagaittik, apaltasun andiagaz, eskatuten deutsuet gurasoari, itxi deiztazuela bakean auzi orretan.

        —Orain ezpada, esan bear don, noiz nai don ezkondu mutil orregaz.

        —Nik eztakit ama, noiz ez nogaz ezkonduko nazan; ori Jaungoikoak daki.

        Au erantzun ebanean, amak emoeutsazan zaplada gogorrak.

        Onetan egozala, etxeratu zan Ermoken, da aittamak, bien artean, egin ebezan alegiñak, Eladi euren gogamenera biurtuteko, baña dana alperrik.

        Onek autuok amaittuta, Eladitxo joan zan izeko Eustakigana egun atako auziak autortutera, ta onek, errukiz beterik, entzun eutsazan gertaera guztiak, eta erantzun eutsan:

        —Orduan ire aittamak eta Natale alkartuta egon dozan, iri Aristonegaz ezkondu eragitteko.

        —Bai izeko.

        —Orra zelan argittu dan aittamakandik artu dozanan nekaltasun da naibagearen etorbidea.

        —Bai izeko, bear bada, naittasun onaz egingo ebezan gauza guztiak, baña ni ondo nekaldu nabe, ta uste dot oraindio nekalduko nabela.

        —Gerotxoago joango non, eure aittamakaz berba egittera, auzi orretan bakeak egin albotaz ikustera.

        Joan zan Eustaki, ta Eladiren aittamari esan eutsen:

        Eust.—Zer darabiltzue orain-be Eladigaz, nai ta nai ez, Aristonegaz, ezkondu eragin gurarik?

        Mas.—Zer-ba, noiz da nun idoroko dau senargei oberik? Eladi joan da zugana orain-be zeure belarriok albista barriakaz betetera. Orreixegaittik artukoittu zaplada galantak; zuk sendatuten dozuz aren naittasun guztiak, eta zugana doa beti laguntasuna billatutera, baña eztau egingo berak nai dabena.

        Eust.—Gogorik ezpadauko senarra artuteko, zegaittik, nai ta nai ez artu eragin bear deutsazue?

        Erm.—Senargei oberik artuteko, eretirik eztabelako eukiko.

        Eust.—Ori Jaungoikoak daki Ermoken: nik eztot adittuten, zek estututen zaittuezan orrenbeste, nai ta nai ez oraintxe ezkondu eragin gurarik: alaba bakarra dan lez, luzaro bizibada, zuen ondasun guztiak beretzat izango dira, ta zein ezkonduta zein ezkondu baga, eztauko ezer baga geratuteko bilddurrik.

        Mas.—Bai, baña, senar onaz obeto.

        Eust.—Larregi estututen bozue alabea, barriro gexotukozue naibagepean. Bera da, ezkonduten danean bere senarragaz bizi bearko dabena, beragaz negar da beragaz barre egin bearko dabena, ta zegaittik bear dau ezkondu, zuek nai dozuenagaz da zeuek nai dozuenean? Ori ezin izan leitteke Jaungoikoaren aginddua; ezkontzeko gogorik ezpadauko, dagoala ezkongei nai daben arte. Gero, ezkondu gura dabenean, artu nai badau senargei deunge edo ekandu txarretakoa, orduan egingo jakaz bear direan oarpenak: bittartean, itxi auzi orretan, bere guramena egitten, nai bageakaz il ezteizuen zeuen alaba onbidetsua.

        Mas.—Alperrik dira Eustaki, zure berbaldi ta akiakuleak; laster noa Zolozabal abadeagana, autortutera zer jazoten dan Eladigaz, da eskabidea egitten, biurtu deiela aitamaren guramenera. Abade orrek, ondo dakiz, olako auziak araututen, da ikusikozu zelan, Eladiren biotza, ipiñiko daben samur-samur esangiña izan deittean bere gurasoakaz.

        Masimak au esaebanean, Eustakik, agur egin, da aida baten joan zan Zolozabal abadeagana, autortutera gertau zirean lez, Eladiri aspaldian igaro jakazan gertaera guztiak, jakitun egon eitean, Masima aurkeztu-orduko.

        Biaramonean joan zan Masima abadeagana, berak nai eban lez erazagututera Eladiren edesti guztia, ta eskabidea egitten, biurtu eiela aittamaren guramenera.

        Abadeak entzun ebazan Masimaren autu guztiak, eta erantzun eutsan:

        —Entzuizu Masima, alabea ezin ezkondu ziñeike bere guramen baga: elizaragiño eroangozu lotuta-be, baña abadeak ittanduten deutsanean Ariston artuten daben senartzat, ezetz erantzunaz, azpiratuko dittu zuen guramen guztiak, eta lotsagarria izango litzateke senargeientzat eta bere aittamentzat. Ganera, biar edo etzi, senar-emazte orren bizitzea, zorigeiztokoa izango balitz, zeuek eta neu izango gintzakez errudunak, eta eukiko genduke errenkura gogorra bizi gareanarte. Bera da senarragaz bizi bearko dabena, ta uste dot, ez yakola ezkondu eragin bear, berak nai eztabela amazortzi urteko neskatilleari.

        —Naibage alatsuak izangoguz-ba etxean, Zolozabal jauna, Aristonegaz ezkontzen ezpada.

        —Naibagerik ez, zeuek nai ezpozue: zuek aberatsak zarie, ta zuek ez zuen alabeak, eztaukazue ezetariko premiñarik, bake-bakean, Jaungoikoa maittetuaz, ondo bizitea baño.

        —Bai, baña bilddur gara Ondartzako mutillagaz maittetasunik ete daukan: ezkeunke gura senartzat artu deien, nondik-norakoa dan eztakigun mutilla.

        —Urrun daroazu Masima, zeure irudimena; Ondartzako Josetxo gaztea da oraindiño, da Lurbira onetan gauza asko jazoko da, arek ezkontzeko burutasuna artu-orduko. Ganere, guztiok dakigu a mutilla, ikastuna, esangiña ta egikorra dana, dabillen leku guztietan, da zorionean badabil, urte batzuetan izan leiteke diru askoren jaube. Bere jatorri edo etorbidea, ona izan bear dau: umetan, agertu zanean, euskera garbiak zirean bere berbak, eta euskalduna beti da etorbide onekoa. Begiramen onekaz, eztozue zetan euki mutil aren bilddurrik, ez mutil ari gorroturik: Jaungoikoak bakarrik daki, nun da nogaz ezkonduko dan Josetxo ta nor izango dan, zure alabearentzat, senarrik onena.

        Masima, bere gogamenak lortu ezebazanean, agur egin abade jaunari, ta joan zan etxera moteldurik: etxakazan ederretxi abadearen oarpenak, gauza guztien ganetik nai ebalako Eladi ezkondu eittean Aristonegaz.

        Aittamak, beste estualdi bat emon bear eutsen oraindiño Eladiri ikusteko biurtuten bazan euren aldera. Amak eoran eban gela batera, ta esaeutsan:

        —Berbea emon bear deustan, Aristonegaz ezkonduko azala, ostarantzean ilgo aut egune baten.

        —Ama, nik eztaukat ezkontzeko gogorik, eta ezin emon neizu berba ori.

        Lau zaplada zoliak emoeutsazan amak, eta barriro esaeutsan:

        —Bilbo edo beste leku bateko ikastetxe batera biralduko aut, bizi azan arte.

        —Ama, zeuk nai dozun lekura, zeuk nai dozunean: edozein tokittan, da edozelan, biziko naz etxe onetan baño naibage gitxiagoaz: nekalak eta zemaiak baño eztaukazuez niretzat.

        Beste zaplada gogor bi emonaz, erantzun eutsan amak:

        —Zein deungetasun dauko-ba Aristonek, senartzat ez artuteko?

        —Ariston mutil ona da: neuk eztaukat oraiñarte ezkontzeko gogorik, aregaz ez bestegaz.

        —Josetxo Ondartzakogaz eukikozan ik eure maittetasunak, eta orregaittik izango dozan ire akiakule guztiak.

        —Nik, Josetxogaz, ikastetxean batera ibilli giñeaneko adiskidetasuna daukat.

        —Bai, ik aregaz, nundik etorri zan ez nungoa dan eztakigun mutillagaz daukan ezkontza berbaren bat emonda, baña noizbait gomuta izango zan eure aittamaren oarpenak.

        —Nik ezteutsat Josetxori eguno aittatu ezkontza berbarik. Ni, adimenbakoa izan nintzan, aregaz adiskidetasuna artu nebanean.

        —Baña orain, adimenaz-be maitte don.

        —Len legez beti: niri ezteust egin iñoiz gauza txarrik, eta ganera, eguno beragaittik eztot entzun besterik, guztizko gizabide onekoa dala baño.

        Eladik onek berbok esan ebazanean, an urrean egoan izuzkien girtenaz, jo eban amak Eladi burutik-bera, ta ittandu eutsan amorru gogorraz:

        —Ezkonduko az Aristonegaz?

        —Ez; gaztea naz oraindiño senarra artuteko.

        —Egingon gurasoen esana?

        —Ez ama, orretan ez; beste edozetan bai.

        —Joan adi-ba gure etxetik, naidoan tokira.

        —Agur-ba ama.

        Joan zan Eladitxo izeko Eustakigana, beragaz bizitzera, ta egun atan egon zan negar da negar, negar egitteaz aspertu eziñik.

        Eladik izekori iragarritten eutsazan gurasoakaz ebazan gertaerak, bakealdi bat emotearren bere biotz nekatuari, ta izekok lagundu eion auzi orretan: baña izekoren orapenakaz, entzungorrak zirean Eladiren aittamak.

        Eladiren etxeko neskameakanik, jakitten zan erri guztian, etxe atan igaroten zirean auziak.

        Eustaki joan zan bere nebearen etxera, ta senar-emazte biari esaeutsezan agoratu jakazan berba guztiak, eta ganera:

        —Zuen alaba zintzoak, eztau zuen artean bizi bear, zuen gogorkeriak artuten egunaro; zuek baizen maitte dot, maitteago ezpot, eta neugaz biziko da bake-bakean nai daben arte.

        Erm.—Bizi beite zeugaz.

        Mas.—Bai, ezteitteala etorri gure etxera.

        Eust.—Ezta etorriko zeuek billatu arte.

        Onik bigarren egunean, erriko gizadi guztia ebillen zurrumurru, iñundik direan berba txarrak esaten, Masima ta senarraren kaltez, igaro zirean jazoerakaittik. Irakurleak lendik ezagututen daben atzo sorgiñak, esaeutsan Masimari, ekiñean egoala erri guztia, eurakaittik esaten, arro, andigurako, geizto, errukirik ez tamalik bako, gogorkeriak eta astokeriak baño besterik eztaukenak direala, euren alaba onbidetsuentzat.

        Masima, artega ta gorrotu andiaz jarri zan, arek berbak entzun ebazanean.

        Baitta Ariston da bere aittamak-be, naibagez beterik egozan gertaldi onegaz; uste eben, Eladik Aristoni erazagutu eutsanean, bein da birritan, bere guramena, orduantxe, aida baten, amaittu bear ebezala ezkontza asmoak, zurrumurrurik errian egon ezeittean.

        Natale, Aristonen ama, joan zan Masimagana, ta esaeutsan:

        —Masima, eskerrik asko zeure alegiñakaittik, baña alperrik da Eladiri naibage geiago emotea: ondo erakutsi dau bere guramena, ta etxera ekarri bear dozu ainbat ariñen, miñariñak ixildu daittezan.

        —Ez etxera, ondo dago bere izekogaz, da egon deitteala bertan luzaro, aittamaren esanaren biurtuten dan ikusi arte.

        —Ezeizu siñistu ori, a ezta biurtuko: Ariston gureak naibage andia dauko Eladiri estutasun larregi emon jakalako: buruan sartu jako Eladik eztaukala ezeren errurik, lenengo egunerik erantzun ebalako ezeukala oraindiño ezkontzeko gogorik. Ikusi dogu Masima, ezin egin leittekeala nai izan doguna, ta artu daigun oarpena: amaittu dira gure ezkontza asmoak, eta etxeratuizu Eladi, agoak ixildu deittezan.

        —Ez, eztot etxeratuko luzaroan.

        —Egizu-ba zeuk nai dozuna. Agur Masima.

        —Agur Natale, len lez jarraitukogu geure ikustaldiakaz.

        —Bai, etorri gura dozuenean.

        —Baitta zeuk-be.

        Arik astebete garrenean, mutil gazteak, gau eder baten, Eladi bizi zan etxe-aurrean, kanta ebezan urrengo doazan koplak:

                Zerua garbi, izarrak zoli,

                Irargi argi-argia,

                Nun zagoz neska begi baltz eder,

                Guztiz errukigarria.

                Jaurtizu urrun alde batera,

                Zeure naibage guztia,

                Zarealako, bai Eladitxo,

                Danoren maittagarria.

                Guramen baga, nai eztozula,

                Ezkondu eragittea,

                Itsumendiko langillena da,

                Olako burubidea.

                Zentzun bagako egittasunak,

                Beti dakar naibagea,

                Naibageakaz bizi ezkero,

                Urrengo dator lurpea.

                Ai Eladitxo! zeinbat zaplada!

                Zeinbat larri ta atsekabe!

                Uste izan dabe, etziñeala,

                Zeure biotzaren jaube.

                Baña, nai artu nekaltasunak,

                Nai dala beste naibage,

                Zure biotza, zeurea dala,

                Oingoan ikusi dabe.

                Deunge bat legez bota zaittue,

                Kanpora zeure etxetik,

                Erdu Eladi geure etxera!

                Diñoe ortik-emetik.

                Erdu geurera! entzuten dozu,

                Edozein kaleartetik,

                Maitte zaituguz emen guztiok,

                Biotzen barru-barrutik.

                Zeruetatik etorri jatzu,

                Eladi zuri inddarra,

                Sendatasunaz amatateko,

                Arerioen txingarra.

                Baitta ganera, artu eztaizun,

                Nai eztozula, senarra,

                Alantxe oso ibittu daizun,

                Egunaroko negarra.

                Zeure senartzat zeuk artukozu,

                Dozuna zeure gogoan,

                Alan Eladi esango dozu,

                Ezkonduteko orduan,

                Auxe gura dot, neure senartzat,

                Auxe dot neure buruan,

                Negar zein barre, senar onegaz,

                Egin gura dot munduan.

        Onek koplok, laster ikasi ebezan erriko gazte guztiak, eta luzaro ekieutzen kalietan kantaten.

        Eladiren aittamari, zoratu bear jaken gorrotuaz, kopla orrek zuzendu ebazanen aurrezka. Igaro zan, Eustakik egun batzuk aurrerago oartu eutsen guztia: eurak batu ebezan egur igarrak, euren buruak erreteko: euren arrokeriak eta nai ebena egin gureak, eukezan itzuturik. Kopla orrekaz biotza taupadaka eukenean, gomuta izaten eben Natalek esaeutsena, ainbat ariñen etxeratu eiela alabea, miñariñak ixilduteko. Bestetik, Ariston da bere aittamak, egozan guztiz artega koplak entzun da ezagutu ebezanean; damututa milla bidar, Eladigaz ezkontza asmoak erabilli ebezalako ain gogo-beroz. Esaten eben Masimak eukala errua, ziurtuten eutselako lortuko ebala Eladi Aristonegaz ezkondutea.

        Orrek auziok, eta auzien osteko kantak eta zeresanak, gogoangarriak izan zirean etxadi bientzat: Eladiren guramena jakiebenean, eroapena artu ezebelako, izan zirean naibage guztiak.

        Ondartzako Txomin-txiki ta emaztea-be, arriturik egozan, Eladigaz bere aittamak egin ebezan gogorkeriakaz: erruki gogorra artu eutsen neskatilla orri.

        Erriko emakuma guztiak zirean aserre, Eladi gurasoak etxeratuten ezebelako: egun baten, Ermoken topau eban kalean emakuma zarkote, bere antxiñako neskatilla laguna izan zan batek, eta esaeutsan:

        —Ermoken, emazteak ala euk daroezak galtzak etxean? Zentzun geiagokoa azala uste izan dot: iruderra az, baña etxean olloa, emaztea izango nagosi, galtzak daroazana. Zer egitten dok, kokoluorrek, a alabatxo Jaungoikoarena etxeratu baga?

        —Alabea leku onean dago, Benantzi.

        —Bai, toki onean dago, baña ez bere etxean, da emeko agoetatik sapoak urteten dabe, ire ta emaztearen kaltez. Eroaik arin etxera, ixildu deittean ekiñaren ekiña.

        —Bai, Benantzi, orixe egin bear dogu.

        —Agur-ba, Ermoken.

        —Agur Benantzi.

        Ermokenek ikusirik eurentzat lotsagarriak zireala igaroten zirean naste ta gaizbideak, etxeratu zanean, esaeutsan bere emazteari:

        —Masima, Eladi etxeratu bear dogu, maiñariñak ixildu deitezan: adimen argiaz neurtu ezkero gure alabearen egitasunak, ikusiko dogu, ezeukala berak, igaroten gagozan naibagearen errurik. Berezkoa da emakuma batzuetan, amazortzi urte garrenean senargura ez izatea, gaztegi euren buruari eritxitea, emaztearen egipideak artuteko. Geuk daukagu errua Masima, nai ta nai ez, bere guramenari jaramon baga, ezkondu eragin gura izan deutsagulako.

        —Nik eneuke ekarriko luzaroan, ikasi deien, aittamaren esana egitten.

        —Eladik esaeban, gurasoaren agindu guztiak egingo ebazala, baña ezkondu ez oraindiño.

        —Zu bere, aldatu zara, Ermoken, zeure gogamenetan, da joan zara alabearen aldera: zeure arreba Eustakik, egingo ebazan orrek lanok, baña nik eztot nai Eladi etxeratu deittean oraindiño.

        —Ezeizu ezetz esan Masima, zegaittik lotsagarria da erri onetan dabillen ekiñen-ekiña gure aurrezka.

        —Ekin deiela nai dabena esaten.

        —Masima, oraintxe ziurtuten dozu, emakuma batek lentxoago esan deustana: gurean emazteak darabiltzala galtzak, eta ni ollo bat nazala.

        —Nor izan da, ori esan deutsun lotsabagea?

        —Ori eztozu zetan jakin, baña egia esan dau.

        —Jakin gura neuke orraitiño; topauko neukean lekuan, arpegiko narrua urratuko neuzkio.

        —Bai, leku onera joango ziñate: berak eratziko leuzkizu laster arpegiori, mutil ona da bera lexiba joten.

        —Ezin jakin leitteke nor dan lexiba ori?

        —Ez, ori eztozu zetan jakin: arek egia esan dau, zegaittik, oraintxe-be ikusten nago, zelan gauza guztietan nagosi izan gurozun, da ori ezin izan leitteke. Esan dot alabea etxeratu bear-dala, ta oraintxe noa, zuzen-zuzen, billatutera.

        —Zoaz naibozu, baña, ona datorrenean, zaplada galantak artuko dittu.

        —Ez ori, eztozu alabea joko: geu izan gara, geure gogamena egin nai izan dogunak, eta geu gara jazoera guztiaren errudunak.

        —Or ikusiko da, zer igaroten dan.

        Joan zan Ermoken alabea billatutera, ta etxeratu eban. Orduan, amak esaeutsan Eladiri:

        —Baator politori? ez az obeto egon eure izekogaz?

        —Etxetik bota ninduzuen, da nunbait egon bear neban.

        —Egin don, euk nai izan donan guztia, ta pozik egongo az orain.

        —Ni ez pozik, naiago neban arek lotsagarrizko zeresanak barik amaittu izan bazirean ezkontza asmoak.

        —Eugaittik izan dozan auzi guztiak.

        —Ez ama, nik argi ta garbi erazagutu neban neure guramena, ta orduan amaittu bear zirean ezkontza asmoak eta gora-berak. Etzan alan egin, da orregaittik, etorri zirean naibageak, Aristonen etxera ta gurera.

        —Ikusikogu biar edo etzi agertuten-bon, Ariston danlako mutil bat.

        —Ama, orretan, Jaungoikoak nai dabena izango da.

        Ariston, ezkontzeko gogoaz joan zan etxera, aginpidea eban ontziak Amerikara ostera bat egiñarte, ta urrengo noiz etxeratuko zan ezekian lez, nai eban ezkondu ontziratu-orduko. Aristonen amak iragarri eutsan Masimari, bere semearen gurari au, ta onek aukeratu eutsan Eladiren lagun Antselma, ogetabigarren urtean ebillen neskatilla galant, egikorra, elizalea, ta milla dukat ezkontzari eukazana, Masimaren lengusiña baten alabea.

        Aristonek ezagututen eban Antselma, Eladigaz adiskidetasuna artu ebanik arrezkero, ta ederretxi jakan neskatilla ori. Aristonen da bere gurasoaren eskubideaz, Masimak, ber-berak, egieutsan berba Antselmari, ta onen aittamari, ezkontza orren ganean, da guztiaren baimenaz ezkondu zirean, Eladigazko jazoerak igaro, ta ille bi garrenean.

        Ezkontza oneaz, amaittu zirean zeresanak, eta gogo-argitu zirean Eladi ta bere aittamak.