ABE MARIKOA

                Oharra.

                Nahiz eta olerki honek

                izenburu berbera eraman,

                oso aldaturik agertzen da,

                beste kopia batean, egileak

                berak orrazturik.

                Horregatik, hemen argitaratzen

                dugu.

                Euzko Gogoa-n argitaratu zen,

                1956, 3-4 zenbakian, 3-6 or.

Lander tajua ar berri artan

ezin poztuz betartea,

igaz Bizkaian ondutako

gudari abertzalea

Bidasoz arontz doa jakin min

nun darkikean pakea;

nun arki, etxa-lurrak galtzean

galdu zun bizibidea.

Zori oberik euskal Aberri

gaixoak iritxi zezan,

Solluben, Lemonan naiz Artxandan

odol beroz jokatu zan,

Aro berri bat gerra ondoren

elduko zalako pozan.

Ala bearrez, orra non doan

atzerri bide nekezan.

Gazte gajoa: sendi gaberik,

erbesteko kale zakur...

nora oake?, non topa orain

erruki izpi baten ezur?

Piztentzako ez duk falta oi

nunbait ezur edo ezkur.

Bentzutuentzat, etsi zak beingoz,

ez arrazoi ta ez agur.

Begi lausoak ezker-ezkubi

zabaldu ala iñoizka,

basetxe ederrik patxada osoz

noranai nabari zaizka,

baso artetik arpegi txuriz

poz ta zorion gañezka...

Aren paketsu nai zituzkean

Bizkai baserri ta irixka!

Ogibiderik idoroko ote

aietakotxen batean,

begiluzeka bear min ortan

zijoala iñularrean,

neska gazte bat artaldeakin

dakus etxera bidean.

Arenganatuz urrats orronak,

urbildu zitzaionean,

—«Arratsaldeon deizula Jaunak,

(agurra zion zuzendu),

Auñamendiko alaba ori,

arrotz ontaz biotzmindu.

Baserri lanik morro batentzat

lurron jakingo bazendu,

eskar obean agian bihar

elkar oroituko gendu.

Beste gerrate sorberri baten

nasteborraste ituna

adiraz zion topa-lagunak:

—«Zeuk antz damakezu, Jauna,

artzain nabillen alaba onek

norbaiten utsa dudana.

Anai bakarra Frantzian gora

gudara dut eramana.

Aberriaren alde gudari

anaia an dudan bitarte,

arko zinduzket artzaintzarako

gurean aretxen orde.

Laztan nindula juterakoan

«arrebatxo, aurki arte»

esanda alde zan baña. Gaurgero

luzarogabe datorke».

        Gudariak:

—«Entzun deizula Jainko onak! Baño

bildur dizut okerrena.

Zurea letxe gudaritzara

jun iatan anai zarrena,

etxea ta ama nire zainpean

utzirik, Bizkai barrena.

Zai gengozkion noiz itzuliko...

Gero jakin genuena:

illa zala ura. Ta aren ordean

neu dei ninduten urrena.

Alde egitean amari bai nik:

«laister natzaizu itzuliko».

Baña gajoak, bizirik badut,

eman bide du bost malko,

biotzak gauez dasaionetan

ni ere ez naula ikusiko.

Ene Bizkaiko egun ederrak,

berriz zakuskedaneko!»...

Izu ikarak kukildu nunbait

nexka. Oargabekiro

bizkaitarraren beso sorbaldan

buru etzan zun aunaro;

ta itzokin, noizbait, ixilla eten:

—«Anai bakarra iltze ezkero,

nortxok zainduko enei! ginduzke

ni ta «Intzagarai» gero?»...

«Intzagarai»-ri beira sor ta lor

gel ziran neska-mutillak.

Illunak zeukan. Ez ote ere

zorigaitzaren urbillak?...

Laborripean bi momi zuti

zirauten gazte zurbillak.

Arrats illuna jabetu zala

dei zun artan gau ezkillak.

        Gudariak:

—«Ezbearren bat badakarkigu

gauak bere magalean,

Jesurengana begiak jasoz

itxaroz egon gaitean.

Izarñoren bat ez da faltako

fededunon zerupean...

Zorioneko, otoitz egiten

dakiana atsekabean!».

«Ai-Marikoa dulunka ari zun

elizatxo urrutiak.

Barruratuta zitun orduko

arratsak bordan argia.

Ta asierako larrean tinko,

oi diran Agur Mariak

otoitz esaten, itzaldu ziran

naigabe gaupean biak...

1940