TXORIAK PI-PI

        Bordari guztiak an ziran inguruko mendietatik jetxiak. Elizondoko belardian ganadu-peria zan. Gizona ta aberea asko bildu zan: gizonak txamar beltz, abereak txamar gorri. Ikaragarrizko nastea zegoan baserritar ta abelgorriena. Tratalariek izketa ugaria zebilkiten; idi ta beiek berriz, tarteka, orro luzea ateratzen. Aiek ba-zebiltzan batetik bestera; abek geldik burniari lotuak. Abere eder baten ondoan gelditu, txapela erdi kenduta, ta, kopetari eragiñaz, era nolako tratua.

        Abere-usaia aundia, gorotz-pustillak ugari, euliak erruz. Izan ere ura zan isatzen dantza bizia! Belardiko baztar batean bi gizon zeuden alkar aditu eziñik. Tratua itxi, ardandegian alkarrekin edan, ta ain ondo salduagatik ez zion ba saltzaleak amar errial eskatzen zintzarriagatik aren traturik egin ez zutelako.

        Peria ikusita abiatu ziran Poli ta biak, Poli ta Katin alegia. Etxeko biamena ba-zuten alkarrekin ibiltzekoa.

Erri guztian ba-zekiten aien berri. Neskatxaren gurasoak, noski, lenago konturatu ziran gazteen maitasunaz aiek berak baño.

        Mandi-aldera ba-zuten egon-toki ederra makiña bat bider egondakoa. Orain ere ba-zijoazen pozik alkarrekin. A zer egonaldi gozoak.

        Donostiaz itzegiten dizutanean, zion katinek bidean zijoazela, ez dezu atsegin izaten nonbait, tristetu egiten zera. Baño ez noakizu geiago esatera, naiago zaitut alai eta pzodun.

        Ta bat-bateko ur-putzu aundia zegoala-ta, ikaragarrizko saltua egin zuan Polik aren gañetik.

        Ooo! arritu zitzaion Katin.

        Mutilla sasoiez egoki ta aspaldian artaz itzik atera ez ba-zuan ere, neskaren ikara jostagarria zitzaiola-ta, urrena arrisko-saltua egin zuan ta ezin obeto egin ere. Bi oñakin zaplatekoa jo lurrean ta aidean bira osoa egin zuan burua beera ta gora zutik erortzeko.

        Bildurtu zitzaion neska. Poli, parrez. katinek besotik eltzea egin zion. Biak parrez.

        Ori ikara eman didazu. Zeñen ederki dakizun! Ez al dezu damurik txerpolariak utzia?

        Jakin naiez beterik utzi zuan neskatxa.

        Ez, ez det damurik.

        Ba-zebiltzala-ta, iritxi ziran betiko tokira. Katin korrika asi zan belarrean.

Urrena loreak biltzen. Pilla polita bildu zuanean exeri zan Poliren ondoan. Bat artu, bestea artu, au, ederrena esanaz belaunikatu zan Poliri lepo-aurreko txamarreko txuloan lorea jartzeko. Usai egin zione ta ez dauka usairik esanda bertatik bertara jarri zon Poliri usai egiteko. Lorea ipiñi zion. Ta azken ikutzean ari zala Polik beste ainbestekoarekin ordaindu zion kokotzan neskatx txoragarriari.

        Ta ala asi zan Poli:.

        Zergatik galdetu didazu lenago ez ote nuan damurik txerpolariak utzia? Eta zu damutan al zaude iturrian nerekin topo egiña?

        Eta zu?

        Ez nintzan zurekin joango.

        Ni ere ez nintzan zure atzetik ibilliko, orra.

        Ta ori esanda neska begien pozgarri areri masallak asi zitzaizkan gorritzen.

        Poliri biotz-ikutua egin zion aren lotsak. Samurki artu zion eskua. Ez jakin nola eskerrak eman.

        Ixilik zeuden.

        Ba-al dakizu oso saltalari trebea zaudela?

        Urrena idiki zion eskua Poliri ta asi zitzaion loreak eskuan jartzen banaka.

        Zure aitak zenbat maite naun! Amak ere bai. Baita Gexinak ere.

        Eta zuk maite al gaituzu?

        Nik ez det esan zuk maite nazunik. Eta, zuk ere ez.

        Katin gaxoak atsekabe aundiz artu zuan esana. Min eman zion. Oso illundu zitzaion arpegia neskatx politari. Neska gaxoa.

        Poliri irria damu biurtu. Asi zan okerra nola zuzendu, gaizkituari miña nola kendu.

        Barkatu, Katin maitea, asmatu zuan.

        Ondo ordaindua zegoan. Maite itz ura baño ez zuan sendagarri oberik. Barrengo poz aundia zeukaten. Alkarren ondoan egoteak zoriona eskubeteka zekarkien.

        katinek kopeta ezarri zion Poliri besagañean. Mutillak neskatxari eskua artu ta len bereganatutako loreak asi zan eskura bakana pasatzen.

        Txo, zion legunki neskatx biotz-aundiak.

        Tankera artan, biotza maitasunaz asetzen, gelditu ziran zenbait denboran. Ixilune artan, txorien pi-pi ta txirripititxoak iñoiz baño garbiagoak.

        Polik:.

        Zure aitak asko maite nau. Nik ere asko maite det bera. Onginaiez ta eskarrez beterik nagokio. Jainkoak bedeinka beza. Bera ezagutu ez banu, nor nitekean ni orain? Zu, enea, ez zinduzket maiteko. ALde txarrera jo nezakean, ain erez ere! Ona gizon egiñik andrea bearrez. Al zait etorriko aita deitzeko garaia? Bear zaitut, Katin.

        Txo, ba-naukazu.

        Iñoiz asmo ori artuta ba-nago ere, ez orain ainbestean. Gero-ta naiago zaitut. Zureganako maitasuna, iñoiz iñorenganako ez nabaritua, ba-zanik ere ez nekiala, egunean baño egunean aundiagoa egin zait. Ez dakit noiz asi zitzaidan. Ta asierarik ikusten ez diotalako, ala ez dakit zer dalako, beti maitea izan zaitudala iruditzen zait. Ta ala ez bada ere, ba-dakit nere bizi guztian maitasun orrek ez duala amaitzerik izango. Ta au ere esan nai nizun: oraindaño ezin obea izan zaitala zurekin egotea, orain ere ala zait, baño laguna baño geiago nai zinduzket. Ordea, izugarrizko aldarteak izaten ditut gogo orreri izanbidea nola eman nere buruarekin asten naizenean, ni Jainkoak daki nondik etorria! Aitari, zure aitari, biak parrez, gure aitari?

        Bai, nai ba-dezu.

        Gure aitari esan-bearrak lotsa ta bildur aundia ematen dit, ni len ain ajolakabea.

        Zu ez zera iñoiz ajolakabea izan.

        Zuk ez jakin. Ta zuen etxetik alde egin nuanean?

        Ez orrelakorik aipatu.

        Tira ba, baño nik uste bera ere antzemana egongo dala.

        Orduan katin asi zan polliki:.

        Gaurtxe esan dit amatxok ea orretzaz zerbait itzegin ote degun.

        Akabo Poliren bildurrak! Neska zoragarria! Utzi ditzagun andik aurrera. Zuek asmatu eziñekorik ez nizuteke esango. Au ez-ezik, etxerakoa artu zutenean txoriak zijoazkiela atzetik.

        Ez da zer geiago luzatu Katin ta Poliren arazo au. Irakurleak onuzkero antz emango zion bi gazte oriek alkar nola maite zuten ikustia, aien etxeko jendea nolakoa zan jakinda, ezkontza bere bidez zetorren gauza zala. Ala izan ez balitz, nik ez nioke edesti oneri asierarik ere emango, ta obe zan orren bukaera txarreko edestia iñork ez jakitea. Baño beste irabazirik ez banu ere, edesti au nik bakarrik jakiteko zoriona izan det. Eta zuk ez dakizu, irakurlea, azkenpolit au esateko gogoak nola neraman. Ta zuri lenbaitlen esateagatik eta larriarekin ategingarririk aztutzeko bildurrez, lanak ibilli ditut. Ala ere, baitin nago, ziur nago lortua. Ta zure txaloren billa ez nabillelarik, oso pozik nago bukatua; jakin ezazu, bada, lendik ez bazeneki, orko parragarrikerien irrizale lenengoa, orko zoritxarraz lenen minduna, orko zorionaz lenen atsegin duana, leen-leen oriek idatzi dituan ni nerau nozula.

        Ta ezertxo ere jakin gabe zu ere egon ez zaitezen, irakurri onoko punta au, ontaezkero, ta ez det uste irakurriaren damua izango dezunik.

        Poli ta Katin ezkondu ziran, aitaren etxera. Iruritako apaiz donostiarrak ezkondu zituan, len udareak ostutakoa; etxeko ezagun aundia izaki, Poli ere ezagutu zuan. Etxe artan zoriona leio zabaletik sartu zan. Ordea, Poli donostiarra ta ezin etsi denbora geiagoan Donostiaz kanpora. Bere gogoa azaldu zuan.

Ez zuan kalterik izan. Orra aitaren erabaki polita, ezkonberrieri Donostian pasteleri bat jartzea. Gexina ere poztu zan, ara joateko aitzakia maiz izango zualakoan.

        Ta ala, Santa Maria eliz-aurreko Kale Nagusian, kaia antxe bertan, jarri zien aitak qq izenez pasteleri polit txukun bat.

        Sagarrak eltzen diranean adarratik eten ta lurrera erortzen diran gisara, alatsu etorri ziran ezkonberriak Gipuzkoako erri nagusira; arbola Elizondon, lurra Donostian.

        Antxen bizi izan ziran ezkonberriak kaieko ondo-ondoan.

        Bein sartu zan dendan gizon zar bat, gaizki jantzia, oso eroria, pastel apurrak eske. Polik ezagutu zuan, biotz-ikara egin zitzaion, ta, malkoak begietan, bi sakelak bete-bete egin zizkan.

        Juanbeltz zan.

Azkena