15 TXAPLATA ETA «APOKRIFO
MARKINARRAREN AMAIERA»

 

1.

 

Izena izana omen,

A zer gezur gizen!:

Erhi erakuslea

Sendatzaile dea?

 

                          (Jainkoaren izenean, arren;

                                                      erhia beti eri)

 

 

2.

 

Bizitza ilauna da,

baina ez du zertan

iluna izan beharrik:

              «a» baten aldea,

              edo «ah!» batena, zeuk hauta.

                            (oroit zaitez

                                         hala ere

                            diptongoa «h»atsez

                                          ezin bereiz daitekeela)

 

 

3.

 

Oroimena dela diote

saguok geure buruari

atondu ohi diogun

gilotinarik perfektoena.

 

                             Izan ere, eroa behar du

                             harrek jotako arasa hauts-

                             ietako iheki horis-katuetan

                             usna egin gogo duen saguak.

 

                            (Lepotik ordaintzen dira buru-

                                                     taz

                                                                     ziook)

 

 

4.

 

«Erdi-dakusat,

                        han nonbait,

                        argiaren totel-erlantza.

                        Eta erdi-dantzut,

                        hemen bertan,

                        abaraska amaraundun

                        hainbat erlauntza».

 

idatzi nizun lehengoan,

                          maitea,

             poetaren imentzio eginez,

baita zure txalo motel bat edo beste

                          irabazi ere

(«erlantza» eta «erlauntza»ren

esan-nahia hiztegira begira

             kontsultatu zenuen, ordea:

                        ez dautsozu itaundu

                                 zeure bijotzari...)

 

 

5.

 

Unamuno, Celaya, Oteiza:

 

                                          Requiem polit bana

                                          asmatu diozue

                                          gure herriaren hilarriari

                                          hiltzear den herria

                                          hitzez eta harriz

                                          hil-kizun harro bihurtuz.

 

Epitafio itsusiagorik bai

                                         makina bat hil-herrik:

                                                                     mila esker.

 

 

6.

 

Huntzaren nigar-murrikarena

                                 ez zen ergelkeria,

 

James,

                 huntza aspaldidanik baitugu

                 bihurrikatua zintzurrean gora,

                                                         Joyce.

 

                                  Zerbitza iezadazu kafe irlandarra,

                                                                     arren.

                                  Eta topa egin dezagun

                                  beren buruaz beste egin duten

                                  Herrien osagarri. Han eta Hemen.

                                          (in lingua franca, of course).

 

 

7.

 

Erran çieçón Guiçonaren Semeác

putçu ondoan jeçarriz:

 

                    «Emazte, indan edatera»

 

lhardets çieçón emazte samaritanác:

 

                     «niri esquez aut? noizdanic diate

                      conversationerik Iuduéc

                      Samaritanóequin?»

 

 

8.

 

Zenon filosofoa

bere Opus Nigrum bila zebilela,

haren anaia —izenik ere ezin oroit!—

erdi-banaka

                          akitzen zen

                                      gudu-zelaietan eta

                                                               lira-estrofetan,

             alor bateneko akatsak

                          besteneko ardurez estaliz:

                          soneto amaigabea topatu zuten

                                                   haren korazaren

                                                                    azpian

                                      bonbarda etsaiak suntsitua

                                     zuen bihotzaren aldamenean.

 

 

9.

 

Ihardets çeçan Guiçonaren Semeac eta erran çieçón:

 

                 «Baldin bahequi nor den hiri erraiten

                  draunána, 'Indan edatera', euk escatu

                  inçaiqueon hari, eta eman

                  baitzerauquenán ur vicitic»

 

Diotsa emazteac:

 

                  «Iauná, eztuc cerçaz idoqui deçan eta

                   putzua duc barna: nondic duc beraz ur

                   vici hori?»

 

 

10.

 

Luzeegia

bisitatu ez ditudan hirien

inbentarioa.

             Alderantziz baino luzeagoa.

             Bisitatu nautenena baino,

                                      esan nahi dut,

 

                         Nonnahi ikus dezaket

                         hala ere

                                      Georg Samsaren

                                      zomorro-begirada izutua,

                         baita —bakanxeago—

                                      Sokratesen dotorezia

                                      zikuta-kikarari eusterakoan,

                         Praha nahiz Athenasera

                                                       beharrik gabe.

 

                        Veneziako Intzirien Zubian,

                                      bestalde,

                         —besteizenez Deustukoan—

                                      agurtu nuen

                            lehengo astean bertan

                                  aspaldiko partez

                       osaba Gabriel Arestikoa:

                                Biba Berango-ka

                       odoleste frijituak eta tomate

                       freskoak afaldu genituen biok

                                   Artxandari begira.

 

 

11.

 

Bilintx gizaajoa:

hain itsusia omen, Indalexio Moko.

hain negartia omen...

                        (hemen krokodil Orinoko

                                     beharko luke

                                        errimatzekotan)

 

hain herren gainera

hain bere-buruaren gutiesle

                         (eta poeta erdaldunengana

                                      arrimatzekotan

                                    «edeeeerra» esanez

                                                 mireeesle)

 

Donostia Granada

bihurtu baino lehenagoko

                         kontuak dira, baina

                         granada batek

                         hain xuxen

                         eraman zuen

                         leihotik sartuta

                        Antzoki Zaharreko

                         konserje apala

                        Josafateko Zelaira

 

zeina denok dakigunez

Orinoko ibai bazterrean

                 baitago

              arbola eta txoriz

              ondo baino hobeto

                    hornitua

eta zeinean omen baitabil

              harako Lope de Agirre

                  menderagaitz hura

              auskalo zein Doradoren bila.

 

 

12.

 

Demagun.

              Isadora Duncan zinen

              eta antigualeko kotxe dotore

              haietako batean zindoazen

                  Balbeak

              —beti bezain desorduan—

              foulard-a gurpilean lehenik

              eta zure lepoan gero kiribil

                                               akatuz

                                harrapatu zintuenean.

 

Hala bazan,

              sar nadila:...

 

Sergei Esenin nauzu. Errusiar poeta sobietikoa. Zurekin bai,

Isadora, zurekin bazuen zentzua nire bizitzak. Peterburgoko

hotel ziztrin honetan ari natzaizu azken lerrook idazten. Neure

odoloez. Tinta eskatu dut eta ez dutela erantzun didate. Zer

iruditzen, maitea. Tintarako ere baliabiderik ez gure plan

kinkenalak. Hobe baina. Hartara neure estilo postromantikoarekin

oso egoki datorren jestu hau egin dezaket. Zainak ebaki

eta neure odoloez zuri idatzi. Eta ez metaforikoki, Isadora.

Badakizu zenbateraino gorroto ditudan nire kolegek, elkarri

kopiatuz gainera, erabili ohi dituzten lainokeria galanioso

horiek. Neure benetako odoloez. Hemen doakizu nire azken

agurra. Laster urkabilurrak laztanduko du garrazki nire

zintzurra. Badakizu: Bizitza honetan hiltzearena ez da berria,

baina bizitzearena ez da berriagoa.

 

 

13.

 

Amodioaren tenore denean,

                                           Euridize,

              ez dut zure bular marrubietan

                                                 pentsatzen,

                                are gutiago haiez gozatzen:

                                      idatzi nahi nizukeen

                                      ez dakit zein poema

                                      erabili ohi dut buruan,

                       «infernuko galerietatik nola irten»

                      edo antzeko izenburukote kirtenen

                                       bat leramakeena.

 

Orain, ordea,

                      poema horri

 

                                       ekiteko tenore

                                  denean,

                                  laberinto aspergarri

                                          honetan aharrausika,

                      zure diti-puntak zein marmelada

                      klasez —franbuesa?, gerezi?, muxika?—

                                    eztiagotuko nituzkeen,

                                    besterik ezin dut pentsatu.

 

Ez, Euridize:

                                    ez nauzu zeure Orfeo,

                                    Don Juan Des-Tenore

                                                              baizik.

 

 

14.

 

Ez hadi fida.

             Poetak bakarrik bizi ditun.

                         Beren burua gomutatuz

                                              gomitatuz

                                             gorrotatuz.

 

Beti ur uherretan xaplaka,

             Maiakovskiren irudimenaren

                          harako sardinxaharraren

                                                     antzera.

 

Maitatzekotan,

nork bere zilborra maite.

Zilbor-hestea, prezeskiago.

Betizu bezatuak, normalki.

Kaleko zarataz eta

             jendarteko gorabeherez

gogait- eta etsi-errazak.

             Arteaz, politikaz edo

             beste edozertaz ari direnean,

beti metaforikoki arizaleak,

             beti analogikoki,

                          beren ume-ontzikeriazko

                                                aipu-amenez blai.

             Horrelakoxeak ditun

                                        gizonezko      poetak.

 

Zer?...

              «Garela?»...

              Ni ere bai, esan nahi dun?

 

                                               Ez, ez, maitea.

                                               Nik aspaldi abjuratu ninan

                                                                           poeta izateaz.

                                       Hire begien ahalgez...

 

 

15.

 

Erran çieçón Guiçonaren Semeác hartçara:

 

                 «Ur hunetaric edaten duen gucia

                 egarrituren dun berriz:

                 baina norc-eré edaten baitin nic emanen

                 draucadan uretic, eztun egarrituren seculan:

                 baina nic emanen draucadan ura, eguinen

                 dun hura baithan ur iauzten denezco ithurri,

                 vicitze eternalecótzat».

 

                 Emazte samaritanak pegarra hartu

                                           eta alde egin zuen,

                                           poeta hatroputzei buruz

                                           honako hau marmarka:

 

«Eguzki keriatsutan hanturiko mika

erdi beltz erdi zuria zara

Hegala eta buztana bereizten ere

ez dakizuna.

 

Lurrrera ezazu zeure harrokeria,

lurrera ezazu otoi».

(Ezra Pound)

 

 

«Eta Peru Abarkaren barre-zantzoak

Bizkai osoan durundiatu ziren»

(«Apokrifo markinarra»ren amaiera)