Ioar. Nola esan! Udargi-ko neskarik ederrena da Ioar. Zuriak eta lirainak izango dira munduan; baina halako gutxi. Egokiaren neurrira egin zuen bere amak. Urre argidun motots legunez estalia du gerriraino bizkarra. Bere berri badakien galdetuko nuke nik; konturatzen ez den haurtxo bat bezala agertzen da beti. Aho zabalik denak eta bera lasai.

        Zer dela ta etorri zait orai gogora Erroxali-ren alaba? Gogora ez ezik, begien aurrera. Herriko etxean dagoen kutxatilara karta batekin dator. Hemezortzi urte polit eta zorakeria gutxi; ez dut uste senargairik ere baduen. Nola nahi dela, hori bere gauza da eta nik behintzat ez diot inoiz galdetuko.

        Haize nahasiekin sartu zaigu negua. Gaurkoa latza da. Teilaren bat edo beste, han hemenka, lurrean. Nekazariak pozik daude. Hego haize idorra gauza ona omen da negu sarreran.

        —Nun zabiltz, Ioar? galdetu diot gero etxe aurrean.

        —Uste al duzu neronek ere badakidan?

        Txuria ez baino argizari urtuaren antza eman diot aurpegian. Ondora etortzean konturatu naiz. Begiak ere sartuak eta betiko alaitasun haren faltan, zerbait esangura bezala.

        —Zer duzu, Ioar?

        —...ez da hemen esateko gauza. (Eta hortzak estutu ditu.)

        Duen guzia agertzen du. Ez du txokorik barnean. Zerbait baduelakoarekin utzi nau eta, ez jakin nundik jo. Haize bolada lotsa gabeko bat bere gonekin sartu da eta bizkarreko txuma guziak aurpegira bota dizkio.

        —Nahi baduzu mintzatuko gara, esan dit gero, garrantzirik eman gabe.

        Gelan sartzean su ederra genuen. Txokoan jarri da. Orduan konturatu naiz zer hotza egiten zuen atean.

        —Zure terraje horrek zer esan nahi du? galdetu diot. Gaizki al zaude?

        —Bi egun badu ez dudala begirik itxi...

        —Adineko gauzak!

        —Ez dakit...

        Axola gutxiko erantzuna. Ezer adierazi ez zuen begirada huts batekin begira zegoen, ordurako, suari. Garraren ika gorria zebillen bakarrik bere begitan dantzan. Halaxe egon da denbora luzean. Nik ere ez diot ezer esan.

        —Latza da neri gertatzen zaidana, dio suari begira dagoen eran, beretako hizketan ari balitz bezala. Ametsetan nabilen hala burua joaten zaidan ez dakit, batzutan.

        —Ioar!!!

        —Ez al didazu entzuten?

        —A, bai! (Begiak igurtzi ditu)

        —Barkatu. Galdu egiten naiz, eta nun nagoen ez dut jakiten

        —Nekaturik zaude. Lo falta agiri da. Barne hortan zer egosten den jakin behar orai. Beste egun baterako utziko dugu..., iduritzen ba zaizu.

        Gerrikora bota du eskua. Uhal zabal batekin hartua du bular azpia; paper bat atera eta eskura eman dit hitzik esan gabe. Lau bost tolestan bildua dago. Zabaldu dut eta, orri haundi bat bi aldetatik idatzia. Emakume eskuz egina da. Hasieran nekez irakurtzen nuen; gero jarri naiz. Trebetasun eta ausardia adierazten du egileak.

        Kezkatsu ikusten zaitut... burua galdu behar ote duzun, bildur zera. Berritze sakona dator zure bizian; jaiotza berri bat dela esango nuke nik. Zorionak.

        Izan ere, iraultza ez da aldaketa hutsa; lehengo txakurra ustai berriarekin uztea. Haustu ta porrokatu behar da lehenik oraiko egoera maltzurra, ez dedin hazirik gelditu; gero etorriko da anaitasun orokarraren jabegoa.

        Eskutitza irakurtzen ari naizen bitartean Ioar hila bezala dago. Begiak haundi haundi irekiak ditu orai; suaren irudia beste susmorik ez da ikusten begitako ñiñian. Ezaguna egiten zait idazkia; beste herritar batena balitz bezala. Ez; nagoen ixilik! Ezin dut sinetsi. Lehen behintzat ez zen hala.

        Gaixo Ioar! Monjatxo bat bezala zabiltz, esaten dio gero. Kezka hoien berri banekien nik ere. Heziketa zapaltzale baten ondore beltza da. Denbora haiek oso atzean gelditu dira. Askatasunak jasoko gaitu; seksu-lokarriak ez dira hoberenak. Hautsi itzazu behingoan. Giza maila hain da zabala bide meharretan sartzeko!

        Aizu! Zergatik ez zera Gorkarekin bihar guregana etortzen? Bizitegi bat gure alde hartua dugu bost lagunak. Etorkizunari begira elkar lagundu behar haundia dugu. Giro jatorra hemen ikusiko duzuna.

        —Gorka istilu hontan sartua al dago?

        —Ni bezala.

        —Eta noraino sartua zaude zu?

        —Ez dakit. Iosunen laguna izan naiz beti. Iosune ikastetxera joatean harremanetan jarraitu genuen, eta ez dugu adiskidantzarik galdu. Hori da dena.

        —Baina, Bilbaora deitzen zaitu orai...

        —Bai; eta zer? Ez naiz joan, gainera; hemen nago.

        —Bildurrez?

        —Ez dut hauzi hau garbi ikusten.

        —Esate baterako?

        —Amodia. Gaur honekin eta bihar beste batekin, ezkondu gabe bizi nahi zuela aitortu zidan lehengoan Iosunek. Lur jota utzi ninduen. Ez nuke nahi neretzat. Nora goaz!!

        —Esatea bada baina... hori egiten al du berak?

        —Pentsatzen ahal duzu baietz, gogokorik balin badu behintzat. Ez da inoren bildurrez atzean geldituko. Ezagutuko ez banu!

        —Maiz aski izango du, orduan, mutila. Izena ere, gure artean badute halakoak beren izentxoa. Hala politagoren bat asmatua diete?

        —Gogorregi mintzo zara; ez du diruz ematen gorputza...

        —Merkeago, orduan.

        Gorritu egin da Ioar eta ez du hitzik erantzun. Betiko begirada argia piztu zaio eta ez zaio burua joaten. Berriz ere gaiari lotu da:

        —Orri guzia irakurri al duzu?

        —Ez.

        —Ikusazu, ikus...

        Ar-emeen arteko jokabidez mintzo da gero. Gordinkeriak. Nor beraren atsegin kontua; ez omen da beste legerik munduan. Neska batek idazteko, zer astakeriak! Ioar ixilik egon da eta nik ere ez diot ezer aipatu. Esateko haundirik ere ez; garbi dago jokua. Askatasunaren izenean, abere eta basapistien jokabidera itzuli beharko luke gizona. «Txutxo» gizajoa! Hala zebilen hura zaparrik zapar eta auto txirrikak ondatzen, herriko txakur guziak etxetan loturik zeuzkaten denboran. Baztartua.

        —Ioar; zure adiskideak egarri asekaitzen bat badu berekin. Gizonaren problema bakarra hori balitz bezala mintzo da. Beste gai asko bada liburutan-eta, horrekin gelditu zaigu.

        —Familian du bere biziko burruka. Ez du inoiz maitasun girorik etxean ikusi.

        —Ulertzen dut. Engels idazlearen lerrotik dijoa; «Familiaren Hastapenak» izeneko liburua irakurria du, eta gaizki iretsia. Ez luke familiarik nahi munduan.

        —Pozik gabeko zama latza gertatu da haiena.

        Iosunek dio gizon ezkondu batek utzi dezakeela emaztea eta haurrak, beste emakume batekin joateko. Berdin egin lezake etxekoandreak, bai alditxo baterako nola betirako. Baina, jokabide honek baditu bere koxkak.

        —Noski! Emaztea haurrekin uzten duen gizonaren askatusuna, ez da emaztearentzat atsegin izango. Bestearen haurrak jasotzera norbait joango zaio! Eta biak berdin egin balezate nork hazi umeak?

        —Ez zabiltz gaizki, Ioar. Eta beste gauza bat esango dizut orai. Abere mailara jetxi nahi badugu, haien jokabidea datorkigu: burruka. Katu arrak ere hil egiten ditu katakumeak.

        —Eta bihotza?

        —Hori da! Gizona ez da eskuz esku dabilen burnizko tresna bezala. Bihotzak baditu bere lokarri kuttunak.

        Hamabiak. Konturatu gabe joan zaigu denbora.

        —Pozik nago. Buruko lokarria askatu zait. Hau beste gauza bat da. Eritzi gaizto bat hartua nuen...

        —Emakume guzien kontua. Lo egin behar zenuke orai; relax aldi bat ona hartu eta lo.

        —Bai; bazkal ondoan.

        Zutitu eta su ilaunak haizatu ditu. Belaun azpiraino heltzen zaizkion anketakoak ikutu eta beroturik zeudela konturatu da.

        —Aita Fermini esan behar beste batzuk erosteko, hauek erretzen bazaizkit!

        —Pozik alabatxo bati!

        —Zuk hala esaten duzu. Alabok asko behar izaten dugu gaurko egunean, eta azkenean denak aspertuaraziko ditugu.

        —Gorkarekin hitz egiteko biderik izango al nuke?

        —Nik uste baietz. Itzuli bezain laister esango diot.

        —Zure esku, orduan.

        —Bai. Agur.