Republika ta Fueroak

        edo Mendiburuko Maiztarra

Alaba, suia eta illobak

ikustera aita zarra,

puxka maiteak emen, kalean,

daduzkan baserritarra,

urte luzeai gallen egiñaz

gazte bat beziñ azkarra,

Donostiyara etorri zaigu        .

utzirik bere baztarra,

Tolosa bañan goragotikan

Mendiburuko maiztarra.

Igaro dira egun batzuek

sekulako azkarrena

eta aitonak or azaltzen du

len barrenen zekarrena:

zortzi urteko rnutill koxkor bat

Joxe, illobik zarrena

eskatutzen du eramateko

(ai! ura amaren pena!)

esanaz zorrotz kalea dala

gaztientzako txarrena.

Bere ait'amen baimenarekiñ

Joxetxo au goierrira

joan zan oitura onak artzera

aitonaren baserrira;

geroztik ama gaxua beti

alde artara begira,

eziñ bizi zan bere semea

joan zanetik urte bira;

bañan azkenik bere aitona

zarrarekiñ etorri da.

Lenbizi utzi diote egiten

amarekiñ milla jolas

bañan txandikan nola ematen

etzuten oiek iñolaz

ta aitak ere begiratutzen

ziyon benaz ta ajolaz

galdetu ziyon aiton zarrari

far-irriyan, erdi burlaz:

—mutill ederra dakarki, bañan,

nol'ote dago eskolaz?

—Ori aditu zuben denboran

aitonak altxarik garboz;

erantzun ziyon: —eskol'oberik

eziñ eska leike aboz;

euskalduna da eta pueroak

maitatzen ditu oraingoz;

nola karrika beterik dagon

erreplurikano gaiztoz,

—eraman nuben ta obe luke

berriz an balego askoz.

—Republika zer dala uste du?

Aitona betor onuntza;

eztegu ondo entenditutzen

ez baita gure izkuntza;

bañan eskatzen du egiteko

denok elkarri laguntza,

beren modura gobernatubaz

probintzi t'erri bakoitza.

Ortik fuerora, zer diferentzi

dago, aitona? Zer? Utsa.

—Zure tokiyan beste zenbaitek

itzegiñ balit onela;

animatikan aitortzen dizut

sinistuko ez nubela

bañan zu, suia, nik ondo dakit

egitiya zeradela

eta diyozu erreplurikak

puerua dakarrela...

Orduban saia gaitezen denok

ta lenbailen datorrela.