IJITOAK PAZKOAKOAN

—I—

        —Seme: pazkoakoa ere badator ba.

        —Bai, aita, bai; ez nago aztuta. Orixe ere ipini zuten ta...

        —Bai, seme; ipini zuten, eta ondo datorkigu.

        —Zertarako?

        —Gure konduta onerako.

        —Bai zazpigarren mandamenturik ezpalitz.

        —Ezagun da, seme, gaztea zerana.

        —Zergatik ba?

        —Zazpigarren mandamentu orixe da guri oso konbeni zaiguna.

        —Gordetzeko?.. Ala...

        —Gordetzalleak eta ausitzalleak, danak bear dira munduan.

        —Zer mesede egiten digu guri mandamentu orrek?

        —Besteren morraletik ogia jateko bidea libre uztia.

        —Eztigu ba berak eragozten ori?

        —Batzuei bai; eta orregatik uzten digute bidea libre besteoi.

        —Zeiñ dira ba batzuek eta zeiñ besteak?

        —Gordetzalleak eta ausitzalleak.

        —Eta zeiñ dira gordetzalleak eta zeiñ ausitzalleak?

        —Eztakit argiro esateko, baña ijitoen artean gordetzallerik eztana jakiñ bear zenduke; eta bestela kanta zadazu gure dotriñaren lenengo artikuloa.

                —Arrapatu al bada

                ez iñola utzi,

                baiña arrapatuari

                ongo gero eutsi;

                arrapa eziñ danaz

                ez beñere etsi,

                gaur ta bigar ezpada,

                izango da etzi.

        —Eta, ori orrela jakinta ere, esprukoloetan zaude?

        —Arrazoia daukazu, aita; arrazoi andia daukazu.

        —Zazpigarren mandamentu orrek eragotziko ezpalu iñoren morraletik ogia jatea, gu baño aurreragokorik izango litzake lanbide orretan.

        —Ori orrela da, baña konpesioak ematen ditu gero lanak.

        —Oraindik orretan zaude? Bere-berialaxe kanta ezazu konfesioaren gañian irakutsi dizugun dotriña; bestela ona emen makilla eta kontu gero nerekin!

                —Gauzai bear zaizte

                izenak trukatu,

                gezurrik esan gabe

                egia ukatu;

                kontu danak esaten

                etzaite nekatu,

                berriketa gutxi ta

                agudo bukatu.

        —Ori jakinta, konfesatzeko beldur zera?

        —Asko galdetzen dute ta...

        —Zoaz Prai Jose zarragana; euskal gaizto itz egiten du, ta errez pasako zera.

        —Eta gaztaerik?

        —Zer? Oraiñ sei illabete jantako gaztaiak? Aitatzea ere! ... Berriketak zertako?

        —Bildotsik?

        —Bai; esaiozu nola arrapatu nai izan zenduan, baña iges egiñ zizula.

—II—

        —Zenbat denbora da konpesatu ziñala?

        —Askotxo, jauna.

        —Urte bete bai?

        —Urte bete... e... e... sendotxo.

        —Zenbat urte dira ba?

        —Oraiñ bi urte kunplitu ziran iru, lenago konpesatu nintzala.

        —Beraz, bost urte.

        —Or nunbait.

        —Oiek eztira asko, baizik askoren erdiak.

        —Bai, jauna; argatik esan diot ba «askotxo».

        —Ezer ostu dezu?

        —Bildots bat ostu nai izan nuan, baña eziñ ostu, eta utzi egiñ nion.

        —Utzi... utzi... zuk ari, ala ark zuri?

        —Biok alkarri.

        —Pekatu egiñ zenduan ba deseoz bada're.

        —Izan diteke, jauna.

        —Damu dezu?

        —Bai, jauna, bai damutxo're, ainbeste neke artuta alperrik izan bearra.

        —Baña damu dezu, deseoz pekatu egiña?

        —Izango eztet ba bildotsaren lekuan pekatuarekiñ gelditzea? Naiago nukean nik bildotsa, milla pekatu baño.

        —Baña zer dezu damu? Pekatu egiña ala bildots gabe gelditzea?

        —Biak, jauna, biak.

        —Eta bildotsa arrapatu izan bazenduan?

        —Orduan pekatua bakarrik damuko nuan, baña biak damu ditut. Baleki bedorrek, nik bezela, zenbat kostatzen dan...

        —Ixo, ixo...

        —Eta gero kartzela ta pama ta...

        —Ixo, basta... basta...

        —Esamesanak eta lotsa ta...

        —Basta... basta... basta...

        —Bastarik eztet, jauna, ostu; amar pezetan erosi nion Txilibistro mandazaiari.

        —Basta ya, basta ya.

        —A! ... Gaztaia ba... gaztaia... esango diot egi-egia. Bi ditut ba ostuak, eta jan egiñ nituan, ta eztakit ba, jauna...

        Sakristau zarrak esan zuan zirriparra andiak ibili zituztela Prai Jose zarrak eta ijito txikia konfesonarioa an zebillela binbili-bonbolo, noiz eroriko; eta eztakigu nota konpondu ziran.

—III—

        —Seme: zer moduz konpondu zera praillearekin?

        —Estutxo artu nau.

        —Zer izan da ba?

        —Zorioneko gaztaiak...

        —Eta ori ere esan egiñ diozu? Zedorrek dituzu kulpak estu artu bazaitu. Etzendukan ez esatea baño; ez izan berritxu; puera berriketas.

        —Nik esan gabe igarri dit; «no entender» egiñ nai nion, baña eztit balio izan.

        —Zergatik ez?

        —Eztakit ba: asi da bere basta ta basta-rekiñ, eta nik esaten nuan nere artean: gazta esan nai dek, baña nones.

        —Eta gero?

        —Berriz ere basta ta basta; orduantxe esan diot, basta mandazai bati erosi niola.

        —Eta eztizu sinistu?

        —Bai zera! Berriz asi ta bastaia... bastaia; nonbait gaztaia esan nai zuan, obeki adieraztiagatik, eta orduantxe aitortu diot, beiñ edo beiñ ixilltzeagatik.

        —Eta gero?

        —An ibili gera nolabaitxo.

        —Eta azkenik?

        —Ura berearekiñ eta ni nerearekifi.

        —Beñepeiñ konpesatu zera, ta aurrerakoan bizitza on bat egiñ bear dezu.

        —Bai, aita, bai; egon zindezke ardura gabe.

        —Badakizu nola?

        —Bai; oraindik oroitzen naiz, zuk erakutsiaz.

        —Ia nola esaten dezun ba?

                —Batek esango dizu

                dala senidea,

                eta besteak berriz:

                «Naiz zure aldea»;

                zu izan zaite beti

                danen aiskidea,

                eta gauzari eman

                etxera-bidea.

        —Ori, ori, nere semea! Ori egiten badezu, eztezu izango Prai Joseren beldurrik.

        —Len ere, ari baño, zure makillari beldur geiago izan diot.

1903ko Jorraillaren 20an

Ibaizabal, 69, 1903ko Jorraillaren 26n