ANTZIÑAKO EZKONTZA BAT

—I—

        —Dran... dran... dran... dran... Abe Maria!... nor da emen?

        —Je... je! kontu, kontu, ate zar ori puskatu gabe; aurrera, Baltasar.

        —Illuntzi on, Joxe Mari.

        —Ala ekar degizula.

        —Banekien oetik ziñana, eta ikusi bat ematera natorkizu.

        —Jainkoak paga degizula zure borondate ona.

        —Gañera mesede bat eskatzera nator.

        —Eziñ ukatuko dizut bada, ikusirik zure borondate aiñ ona.

        —Bigar goizean ezkontzeko ustean naiz, eta alkandora bat eman bear didazu.

        —Ai, adiskidea! Alkandora bat bakarra det.

        —Eta zer? Egun batian egon zindezke alkandora gabe, oian zauden ezkero.

        —Ordea, nere alkandora lixiban det; eta orregatik nago oian.

        —Gizon aberatsa zaude, alkandora bat besterik ezpadezu.

        —Aizazu: zenbat dituzu zuk?

        —Ni oraindik ez naiz gizon egiñ.

        —Mutill gazte zeralarik alkandora bat ezpadezu, ezkondutakoan ez dituzu bi izango. Gizon berriz, ez egiñ eta ez egiñgo.

        —Joxe Mari: letraukeri askotxo somatzen dizut. Zugatik pobriak larrugorrian ibilli bearko dute.

        —Zuk ordea jantziko dituzu.

        —Agur... agur...

                Amaika alper ogia jaten

                badago emen lurrian,

                ni banaiz zerbait, baña baditut

                geiago ere urrian:

                zu baño gizon prestuagorik

                ezpalitz Euskal-errian,

                askok ibilli bearko luke

                zugatik larru-gorrian.

                —Pobretxoa naiz larru-gorrian

                daudenak jazten asteko

                Eta zuk berriz biotzikan ez

                Jantzirik gabe uzteko:

                Alkandorarik asko badezu

                Baña oraindik josteko,

                Gañerakoan asko lirake

                Bakoitzari bi jazteko.

—II—

        —Aizazu, Joxepa; ezkondu omen da Baltasar.

        —Ala esan dute.

        —Eta alkandora?

        —Trapu-zar saltzalle bati erosi omen zion bart, baso bat ardoren aldera.

        —Ederra izango zan orrelako alkandora.

        —Bai, bordatua bezelakoa, da esatea, zulo asko-duna eta aukeran anditxoak dituana.

        —Eta etzion andre-gaiak alkandorarik eman?

        —Bai, ta ederra; baña pitxer bat ardogatik saldu zuen.

        —Eta ala ere ezkondu Joxepiñasi gaixoa orrelako batekiñ?

        —Bai, emakumea; eta pozik ala ere, nere ustez.

        —Eta eztaiak?

        —An zebillen Baltasar dantzan bazter guziak puskatu bearrik bazkal aurrean, eta gero arratsaldean maipean lo.

        —Eta Joxepiñaxi?

        —Berari begira, eta «gizajoa, ogi puska baño obea da» esanaz.

        —Ori ondo, ori ondo, eta... or konpon.

        —Bai, bai: berriz ere kantatuko dute:

                Neska-zarrari zarraren zarrez

                illia zaio urdindu

                ezkondu nai ta beti bakarrik

                amaika negar egin du;

                aurrerakoan baldin badiyo

                gizonari nai agindu,

                gizonak berak bear dizkio

                makillaz autsak astindu.

        —Etzaio gaizki etorriko. Agur... agur...

—III—

        —Tan... tantantan... tan, tarrapatatan.

        —Nor da or orrenbeste ixkanbillarekiñ?

        —Ni, Joxepiñasi; ez ikaratu. Nagusiak esan dit, etortzeko norbait, Baltasarren eske: an dago gaixoa ondoeza eginta trabenan.

        —Ondo dago, trabenan badago; bada bere gaitz guzientzat botika bertan dauka. Zazpi egun oetan ezta etxeratu; onezkero bertako egiñ da, eta artu ezazute zerontzat.

        —Ez... ez, Joxepiñaxi gaisoa,... ez. Badakizu; beia ere, esnedun dagoenian, on da etxian, baña antzutu ezkero, badakizu... badakizu...

        —Beraz beia ondo jetxia izango dezute, e?

        —Bazituen txanpon batzuek, baña oraiñ murritutxo dago; soñekoa ere ona zuen, baña saldu du, eta ala ere oraindik durotxo bat zor... zuk pagatuko... bazendu... orra... orixe... naiko... nuke... eta...

        —Eta... eta? Ezpazuaz eskaill-burutik, autsiko dizut kopeta.

        —Ez, ez: kopeta austea baño naiago det etxera joan kantari:

                Baltasar dago antzuturikan,

                Joxepiñaxi ere bai,

                senarrak zorrak eziñ pagatu,

                andreak berriz ez du nai;

                gizona beti trabenan dago

                naiz dala aste ta naiz jai,

                Joxepiñaxik damu du oso

                ez gelditua ezkongai.

                Irurogei ta bi urteraño

                beti ezkongai egondu,

                emakume au berak nai baño

                lenago ezta ezkondu;

                damuturikan arkitutzen da,

                baña oraiñ da berandu,

                uztarri ori eziñ diteke

                ez autsi eta ez kendu.

Ur-zale batek

Euskal-Erria, XXI, 1889