STELLA MARIS

Mariñel-erria

                «Boga, boga, mariñela!

                Joan bear degu urrutira!»...

        Berezkoa izan du euskaldunak itxaso-miña, urruti-miña. Gure gizon ospatsuenak naiz gure santuak itxasoz ibilliak dituzu, ta itxasoz ibillita arkitu zuten beren aintza ta aunditasuna.

        Arantzazuko Amaren mirari geienak ere mariñelentzat izan dira.

        «Entre todas las suertes de gentes, los que más de ordinario acuden con largueza de limosnas son los mareantes, que siempre que en sus naufragios y trabajos navales, invocan el nombre y devoción desta santa casa son socorridos y remediados». (Esteban de Garibay).

            «Boga, mariñela,

            boga urrutira.

            Bai Indietara,

            bai Indietara!»

        Eskuetan arpoia

            ta soñean zira,

        itxasoz jo dezagun

            jo Ames-errira,

        lur berririk agiri

            ote dan begira...

            Ai urruti-miña!;

            gaitz senda-eziña,

            baña ala ere

            ondo atsegiña.

        Min izkutu orretxek

            beti eragiña,

        euskal-Kondaira doa

            itxasoz aitziña.

        Egonak pozik ez du.

            Boga alegiña!

            Mariñel-erria

            da Euskalerria;

        ta itsasoa, euskal

            -miñen ataria.

        Legazpi ta Urdanetak

            beren Goierria,

        Okendok ta Elkanok

            aldiz Kosterria,

        itxasoz daramate

            euskal-Edestia...

            Entzun, mariñela,

            entzun itxasotik

            datorkizun deia,

            lilluraz beterik:

        «Atozkit... Zure leiak

            ez dute naikorik

        nere ur zabaletan

            bogatzean baizik.

        Euskal urruti-miñak

            aseko ditut nik!»

            Zori obearen

            atzetikan goazen,

            biotzak non dezan,

            non dezan atseden...

        Lur ezaguna atzean

            utzi ezkutatzen;

        ugarte berriren bat

            nunbait azalduren...

        «Lurra! Lurra!» azaltzean

            zer dan poz jakiñen.

            «Zorion! Zorion!»

            nai ba'dezu topo,

            abia itxasora,

            ibillian dago.

        «Lurra! Lurra!» azaltzean

            ez da an gelditzeko,

        bat ezagun orduko

            bestera abitzeko.

        Lur guziak baño re

            Zoriona arago!

            Ai urruti-miña!;

            gaitz senda-eziña,

            baña ala ere

            ondo atsegiña...

        Min izkutu orretxek

            beti eragiña,

        euskal-Kondaira doa

            aitziña ta aitziña...

        Egonak pozik ez du.

            Boga alegiña!

Gaur lagun, biar etsai.

Nola gizartea

ala itxas-legea:

batzutan aserrea,

bestetan barea.

Bular dardaratsuak

kolko saltzallean

ezin asma daikezu

zer dizun gordea:

agian mesedea,

agian kaltea.

Eskandinabiara,

Baltikora berdin,

ekin bear, ekin...

Baezpada on dezu

errezatzen jakin.

Ez ba'dakizu ere,

etorri gurekin

ta ikasiko dezu, bai,

maixu on batekin.

Ondo ikasiko ere

itxas-orroakin!

Terranoba-kaietan

gure-zai berreun

galeoi euskaldun;

ta izotzetan lotuak

zazpi milla lagun.

Sorterriko laguntza

eraman deiegun

ta albiste eman esanaz

nola bete degun

berenez ezin zuten

promesa Arantzazun...

Atzerri-jelapean

asko dira illik,

aberri-gaberik,

ez aintza t'ez erruki

Jainkoagan baizik.

Ez dute illobitan

euskerazko itzik

bizidunai esanaz

euskalki motx-motxik:

«Umantak izan giñan,

ta ez aintzagatik!».

Gero esango dute

euskal-mariñela

ixillegi dala,

egiten luzea ta

kontatzen motela.

Ez degu nai aintzarik.

Ez gera orrela.

Aintza izatekotan,

anaiak bezela

illak ere bai, edo

iñork ez bestela!

Ezta etxetan ere

ez iñori esan

nun-nola gabiltzan.

Egongo bai-lirake

gau t'egun kezketan.

Arantzazuko Amak

badaki zer geran.

Aski da Ark jakitea

gure neke ta lan.

Amarekin, orratik,

badakigu izketan!

Estualdi bakoitzan

Ari erregutzen

ez gera aspertzen.

Aren laguntza gabe

bizirik nola irten!

Eska-ala mesede

dizkigu egiten.

Miraririkan ere

ez digu ukatzen.

Ama lagun, ekaitzak

ez gaitu kukiltzen!

Brasil'eko uretan

nola Pernanbuko?

Gogora an Okendo,

Olandarra'ren kontran

gudua galtzeko...

Andra-Marin laguntza

eskatu orduko,

etsaiak zarrapaztan

iges sekulako...

Bala bat oroigarriz

Arantzazun dago!

Ondarrua, Bermio,

Zumaia, Lekeiti,

Getari, Donosti...

—Kosta-errixka danak

esazu ta segi.

—Kosta-erri ia danen

oitura bai ori:

urtero bialtzea

bi-iru mandatari,

Meza ta Benedita

eskeintzera Amari.

Kai ez-ezagunen bat

nunbait topatzean

Amerika-aldetan,

ez ibilli galdezka

euskaldunik badan.

Ez dizute ulertuko.

Obe dek, arean,

elizara joanda

begira aldarean,

Aloñako Amaren

imajiñik badan.

Galde orduko: Zuek

ere euskotarrak?

—Ta kofraditarrak!

(erantzuten digute

ao-batez danak,

euskaldunak ez-ezik

naiz Santander'tarrak,

Ama ura gurekin

goratzen azkarrak).

Danok Zaindari degu!

Berari eskerrak!

            «Boga, mariñela,

            boga urrutira.

            Bai Indietara,

            bai Indietara!»

        Ezkerrean gurutza

            t'eskubian lema,

        euskal-Fedea ere

            itxaso-barrena,

        nun agiri ta salba

            anima geiena.

            Bai ontzi lerdena

            euskal-Sinismena,

            «Loiola-Arantzazu»

            daramala izena!

        Martin, Berriotxoa,

            Xabier-urrena:

        iru probintzi dira

            ta iru Ordena

        Asia'ra bidean

            itxaso-barrena...

            Txina'ri arpegi,

            iltzeko etzanik,

            Xabier'ek negar

            Japon'go kostatik:

        —«Eriotza, ez eldu,

            ez eldu oraindik.

        Txina osoa deika,

            arrenga dagokit.

        E'tzait zillegi izango

            ara joaterik?»...

            Ai urruti-miña!

            gaitz senda-eziña,

            eriotzak ere

            aiendu-eziña.

        Mixiorako leiak

            beti eragiña,

        naikorik-gabe doa

            euskal-Fede ziña...

        Egonak pozik ez du.

            Boga alegiña!

            Gidari bezela

            Iñazio bera

            itxasoz dijoa

            Jerusalen'era,

        Jaungoikoaren aintza

            'rik aundienera!...

        —Duc in altum... Jo itxasoz!

            Jesusen deiera,

        euskal-Fedea ere

            patroiaz batera...

            Oi Tiberiade,

            itxas danen lege,

            bizitza beraren

            irudi zerade!

        Mariñelak dabiltzan

            urez bestealde,

        ames danen Mendia

            beti ikusten zaude:

        Zorionak esaten

            Kristo, zutik, antxe!

            Entzun, euskal-Fede,

            entzun urez-andik

            Mendiko itzaldia

            Kristoren aotik:

        —«...Txit zorionekoak

            aberri-gaberik

        Nigana datozenak

            itxas zabaletik.

        Gose-egarri diranak

            aseko ditut Nik!»

            Galeoi lerdena

            euskal-Sinismena,

            «Loiola-Arantzazu»

            daramala izena!

        Naikorik-gabe doa

            itxaso-barrena,

        Andra-Marin eskutik

            ziur ta zuzena...

        Kristorekin bakarrik

            nai du Atsedena!

(Himno bat bezela,

astiro ta luze:)

            Ez da, ez da pozik

            au bezelakorik!

            Kristogana boga

            Amaren eskutik!

        Ordu onean gatoz

            urez-betidanik!

        Ama-Semeakin bat

            topa geranetik,

        «Zeru! Zeru!» diogu,

            naikoa egiñik...