BARRUNTZA-LEIOAN

                «Dilectus meus mihi et ego illi, qui

                pascitur inter lilia» (Cant. II-16)

                Ene maitea neretzako ta ni arentzako.

                Onek fana lili tartean du.

Loak ar bitza, loak ar bitza gudozte-kantak.

Dunbost zakarrak beude gaurdanik ixillean...

Zarata orde, otsera bitez, biotz ormetan,

lelo xamurrak, argiz ez ezik, gau beltzean.

Erna bekio, zugaitz ill oni, kima berria;

loretu bedi maite oparen gar zurira.

Ta itzal goxoan aterpeturik, josiko ditut

adi sutsuak, orri ta loren intzirira.

Nora noake, maitasun eske, neregan baitet

ederrik oro berezko ditun Maitalea?

Nola nabilke, argi-zaletsu, barnen baitigart

sukar-miazka kixkaltzen nauen su-labea?...

Oraindañoko ene begien lauso gorria!

Barren etxeko axolage ta lo-zorroa!

Irten-sartuka, joran-izerdi, jarduki-eta

nabari ez nik, atezai zegon usotxoa!...

Izpi-zorrozki, geziko al nau maitale orrek!

Lertuko al dit griña makurren gaitz-burua!

Maite-gelako ardantegian estu loturik,

moxkor nazala, natzaion gaurtik zoratua!

Uxa ditzala, oroitza zear digarozkidan

ekaitz-laño ta elur aurreko bekaizketak.

* ipar mearen ega zurira joko dizkiot,

amets gorritan, ernemin dauden maitaketak.

Badantzuizkiot, ixil bederen, barrun-barrunki...

bere mintzaren zur-murru leun ta eresiak...

*        aspaldi ontan laño narakar nola ixuriko,

zor dizkiodan asperen-tanta bioztiak...

Bil nadin noizpait, ero galanta au, barren ontara.

Nagon geldixe biotz-leioan tinkatuki,

maite-pilpillak daragitala jo ditzaiodan

espa bigun ta leia zorrotzak txinpartari...

                        * * *

Maite-aroan... lur maite-miñak garratx ninduten;

ez jan ez edan, arat-onata narabilten.

Biotz-kondoan kabitu ziran zale mirriñak,

garai obeko azi gazteak il zituzten.

Larrutu zidan barren zugaitza eguzki-ezak;

pipi-gorriñak jan zizkioten kimatxoak...

Ta azala zear bidetu ziran txingurri beltzak,

bana-banaka, moztu zituzten goiko ostoak.

Migura baizik etzan ageri adar ertzetan;

beso zaintsuak, ezur iduri, sutarako.

Ta illundi-loan lasaiki zetzan muxar gaixtoak,

begiz jo zitun bere sustraiak kabitako.

Beingo batean, ate-danbada entzun deritzat,

ta atera nintzan, giltza eskuan, an nor ote...

Ta idekitzean... ura bai zala maixtar bakoitza!...

Ondasun oro eskeñi zidan biotz-orde...

«Sar zaitez bada, erantzun nion, gela ontara...

Ortxen zaudeke zure gogora nai adiña».

Ta au entzutean zuzendu zidan argi-zirrara,

ene! neregan ikusi nuen loi-osiña!

                        * * *

Arrezkeroztik ene aularen sendotasuna!

Arrezkeroztik barren etxeko poz ta atsegin!...

Naiz laño egon zeru ta lurrak, enegan beti

enegan beti euzki-urrea dirdai-oztin!

Zabaldu zaizkit, noizbaitekoan, biotz-begiak;

noizbaitekoan upatu baidet maitalea.

Ta ikuste uts-utsez, bereixko balitz etxe ontatik,

bertantxe nuke zorigaitzaren zastadea.

Beranduegi ai! zoritxarrez, ezagutu det;

beranduegi ate-jokara naiz oartu...

Egunik-egun, biotz-atean, noiz idekiko,

ta itxu, beltz onek, muzin gaiztoan, ai! giltzatu!

Oraingo nere zentzu galduen itzarri ona!

Oraingo nere begi lausoen ikusia!

Lengo ederra narda dakuste; narda, ordea,

emen litezken eder oroen iturria...

Emen dagokit, emen dagokit ene Maitea;

biotzak baitu sumatzen bere agerpena.

Zai dagokio, pozaren mende, noiz elduko ote

zentzu guzien zorabio ta zoramena.

Auxe biotzen egon luze ta pilpil berdiña!

Auxe ixillaren adigarrizko jardun gozo!

Arantzak sartzen balizkit ere, nere biotzak

ezten zulotik, zorun berria gaur artuko.

Igortzi-leunka, euslari dauzkat bere besoak;

bere niniak, ene begien ur-ixpillu.

Ta argi-jarioz dagizkidaken mintzo eztiak,

esker berri ta biotz-jantzien edergallu.

Amasa batek darabil gure bular-auspoa;

taupari berak biotz-unea pilpiratzen.

Ta udalen-lorak eguratsera liraken eran,

maite-larrosa muxuan zaigu gorriztatzen.

Maitasun-izpiz urtuki dago nere gogoa;

zenbat jaramon, ainbat biotza goriago.

Ta argi-dirdaiak lillura duan txoriñoa lez,

galda zuritan, eguzki orri begi nago.

Mintzari baitet... mintza ni ere; ta ixil banendi,

laister lekarkit biotz-taupadak erantzuna.

Ta izpi-malutak joa bai nintzan, ernaratzen dit

barrun-mamiko xamur-jarien leuntasuna.

Ta arreta luzez belarri nago bere mintzora,

ziñez dalako eztia bere jardunean.

Ta aize biguñak daragioten arrosa bik lez

amets dagigu buruak gurka laztanean.

Ta ipar beltzera lore-pitxia barruntzen dan lez,

gure gogoa ekin gaiztora ximurtzen da.

Ta alkarri eutsiz, barruti ontan indartsu gera,

orro ta txistu, gain dan tartean gaitz-egada.

Nere bizia ezta nerea, berea baño;

Bera ordea nigan bizi zait bat egiñik.

Ta intxaur-adarrak, ez oi duten lez esnerik gabe,

nerez ez dakart jan-gai liraken zitu onik.

Baña nerenaz ezin detana, Maite onekin,

naia dan beste, une batean egiña da.

Oro dezaket beronekin bat; bañan au ezik,

bertatik nuke gaitzik latzenen zaparrada.

Maite dut, maite...; maite, egaztiak egadak aña;

maite..., illargiak kuku-igaria gauan beste...

Maite nau, maite...; maite, dirdaiak ispillua lez;

maite..., edertiak urne xaloak bezelaxe.

Ta argi-txintara elur-tantoak lerorzken eran,

arraka darortz eguzkitara biotz-miñak.

Ta izpi-urreak damaien bidez, loretzen dira

aspaldi zurbil zirauten adar-kukuliñak.

Itxu-birari, aterea da xaguxar beltza,

euzki-zerrendak txoko illuna tink orduko.

Ta armiarmaren dantza-sareak dilindan dagerz,

itur-ariak euzki-ixlan baño diztiago.

Urre ta lore dirdari dago barren-etxea;

izar-jantzirik, zutirik daude onbideak.

Ta agur-ereska makurtzen dira maite-aurrean,

gaurdaño ezin legozken zentzun gaizkilleak.

Bizi berria txerta dit nere odol-zañetan;

ote ta arantzak larrosa zuriz pinpirinpin

Ta arkoskopera labain zegion goi-esker-ura,

orain zugaitza muxuka ari da leiar-oztin.

Ixil nadin da... bertan dantzuzkit, arrosa tarte,

urretxindorren xinta kixkur ta oroimenak.

Ta berartantxen, izpi-bustika, egati dauden

goi-usotxoen papar-aleko asperenak.

Oro det izpi, oro det lore, oro det kanta;

ene gogoak ikusi baitu aldaketa!...

Gela ontara ene Maitea sar ezkeroztik,

biotz-ezurrak bai dute naiko loraketa.

Etorria zait, beronekintxe, ondasun oro;

berezko ditu asma litezken on-iturri...

ta udaberriak azi gazteai damaizkien lez,

ene gogora esker-euriak dixurizki...

Ez al dit iñoiz iges egingo Maitale onek!

Ez al dut ai! nik, etxe ontatik, baztertuko!

Maite-aduak egingo al du, gu izan gaitezen,

bera neretzat ta ni osoro beretzako!

Urtu dezala geroz geiago biotz-lausoa;

zabaldu bekit ezagueraren nini-izarra...

Ta alkar izpien beroaz laister urre-kuskuak

auts-antz nituzke, urrin-malutan, parra-parra.

Iñoiz ez al dit nagiak joko barren karnaba;

ez al du utziko, asita dagon, xinta mea.

Egunik-egun aituko al zait maite-leloan,

gozatu dedin irakas dion Maitalea.

Ta abesti orren oiartzunera, pizkor genuzke

maite-eguerdien egon luze ta bazkal-mintzo.

Ta arratsaldeak, izpi-euritan, lekarzkiguke

maite-koluxken izar zuri ta zorun-ardo...

Zeruko Argia 165, 1932.eko iraila, 154.or.

MEOE 957. or.

Eusko Olerkiak III 1932, 2. or.