ARRANTZALIEN ARRATS-OTOITZA

            INTROITUS

Kantauri-itxaso, Kantauri-itxaso,

eusko zangarren ekin, eraso:

      zure orruak,

      ekaitz nastuak,

arrantzalien azken orduak,

gotargi beroz nai ditut jaso.

Arkaitz buruan arrenka nago,

betorkidala sua... zutago:

      suak ta garrak,

      txingar-aparrak

urtu bizaizki illun-ondarrak

argitaratuz geroz geiago.

Ene leiaren izar aratza,

losor-sustraian muker badatza:

      une gezala,

      oiar zabala,

garaimen zarren gudots-itzala,

euskal-malkoen errota latza...!

Piztu bezate zure orroak,

kunkunduz pin-pin ugin-lerroak...!

      Beingoaz beingoz,

      esnale betoz

tximist-ortotsen durundi zorrotz...

Leiartu nigan sukar-tantoak.

Txingar goritan suspertu, Jauna,

adimenaren moteltasuna.

      Bidali, arren!

      damaidazuken

argibidea; betor, lenbailen,

Maitagar-lumen igortzi leuna.

Irauli txinpart, oleski-garra.

Urratu zorrotz nere bularra...

      Ibaika betor

      zugandik, Aitor,

susno ixillen indar durunkor;

betorkit zure gotuts-aztarra.

              * * *

Kantauri-itxaso, Kantauri-itxaso,

eusko-jazarren ekin, eraso:

      zure orruak,

      ekaitz nastuak,

itxas-gizonen azken orduak,

gotargi beroz nai ditut jaso...

            VESPERALIA

Itxas-ertzean illunabarra

loretzen dager arkaitz-leiarra...

      Gallurrik-gallur,

      koroi-antzikur,

odeiaz lore, geziaz itur,

oeratzen da eguzki garra.

Arrats gozoa. Giro epela.

Itxas neurgea urre bezela...

      Ugin kixkurrak,

      lenaz ziurrak,

orain pizkortzen gauen beldurrak

ixil ereinduz itzal motela.

Mendi-txuntxurrak baño arago,

zeinbat jeixten dan, ainbat gorago,

      betarte biak

      zorrotz josiak,

euzki zarraren azken izpiak

arrano beltza edari dago.

Urruti dakust jolas betean

ur-mendi-saillen apar sarean

      kaiu mordo bi...

      Ugiñak sarri,

ur-azalean borboil, jostari,

negar dagite lurrez lertzean...

Arrats gozoa. Giro epela.

Itxas neurgea urre bezela.

      Gañez osiña

      geituz urdiña...

zillarren gainka labe irakiña,

ta artega nondik lurrun txapela.

            HOC OPUS EORUM

Goizean goiztik arrai-ontziak,

Euskal-erriko arrantzaliak,

      urrundu dira

      itxas-erraira,

ur-saillak gainduz jira ta bira,

lotan utzirik ama-semiak.

Urrundu ziran goizean goiztik,

ama-semeak lotan utzirik...

      Zeinbat katramil,

      arraun ta makil!

Zeinbat arrisku, zeinbat iskanbil

ugin barrenak sarez jostean.

Urrundu ziran arrantza asmoan.

Ostendu ziran uren kolkoan...

      Tilintalanka,

      astinduz branka,

orain emen ta gero an zanka7ó,

ugiñen mende egun osoan.

Urrundu ziran gizarajoak,

bear bearrez lanai lotuak.

      Nai eta naiez

      atsedenik ez;

eguzkiz ezik, ekaitz-egunez,

arrantza orri uztarrituak.

Urrundu ziran goiza baño len,

bañan oraindik ez dira agertzen...

      Zeinbat katramil,

      arraun ta makil,

zeinbat gaitzurre, zeinbat iskanbil,

aruntz ta onuntz, an eta emen!

Tontorrik-tontor illunabarra

ubelanzturik itxas-baztarra...

      Ia lasterka

      arraiz gañezka,

Zuzen erdituz uren kopeta

dagerzke, poztuz uri gangarra...

            ASSUMUNT PENNAS...

Lurbira datoz leitsu egaka,

girrin ta txio...! zalapartaka

jolas zegiten kaiu-mordoak:

zeñen gozatsu, zeñen biziak,

zeñen erraz ta garailariak

gaintzen dituzten arkaitz-lepoak!

Baño... an, urrun... an, marboillean

itxasoaren malda ertzean,

      nabaitzen ditut

      mukulu batzuk...

Zer liraken nik garbi ez dakust.

Igari dabiltz ur-azalean.

Orain dakuzkit, orain dakuzkit!

Zer liraken, bai, ondo badakit:

      «arrai ontziak,

      batel txuriak...»

Auxe damate susmo begiak;

auxe zerbaitek adierazten dit.

Arrantzaleak, arrantzaleak,

urrundu ziran euskal-semeak...!

      Ez nabil oker:

      emendik laster

asaldaturik zoko ta bazter,

nentzuzket bere irrintz luzeak...

            ET SUSCIPIENTES OSCULATI SUNT

«Ujujui...! Aufa». Jo griñaz zuzen...

Kontuz ortikan...! Bira bat lenen!

      Denok batera

      jo legorrera...!

Ekin, mutillak, ekin kaiera,

gauaren aurrez eldu gaitezen...!

Ara nun diran arrai-ontziak,

su-buru beltzak keaz nasiak:

      ara goi-bera

      keaz batera

saiets-ezurra pitsez leuntzera,

barren orrazten moltso gaziak.

Bejondeizula, ontzi-samalda,

zure aztarna ezaguna da...!

      ...Eta kaiean

      sartzen danean,

ama-semeak aita artzean,

abegi onen dantzut zarata...

Ura, bai, dala, ura zoruna

besarkatzean sendi kutuna!

      Aiek muxuak,

      malkoz nastuak,

elkar naiaren espak sortuak...

Ura egizko maitetasuna!

Lotu dituzte ontziak nasan:

batak besteai lagundurikan,

      lokiak batu,

      sareak bildu,

arrai-saskiak elkarri artu,

guziak dabiltz arindu-guran.

            NOX, SICUT VESTIMENTUM

Garai ederra. Egurats epel...

Ezain erortzen irunts-txaramel.

Lurrun-itzalak irauli-zale...

Garai ederra... Lurra baretsu.

Sorgin-egadak txistua jo du.

Ama-Sortitza lurrun-irule...

Illunpe lodi, lezaunditarrak

piztu dituzte goian izarrak...

      Ara antxen ernai

      beti gure zai;

oker bagabiltz kiñuka etsai,

ixuriz, tarte, suzko negarrak.

Lurrun-maindire zuri-zuriak

lotu dituzte mendi gorriak:

Basajaun zarrak urrun damate...

Ibar zabal ta goiko tontorrak

berdintzen ditu laño moxkorrak.

Illun-egalak oro dastalte...

Bana-banaka lengo kaiuak

utzi zituzten arkaitz-buruak:

ixkutu ziran gauaren bildur.

Noizbeinka dantzut negar larria:

pizti gautarren ulu-intziria...

Darantzuiote ontzak ta zakur...

...Garai ederra. Egurats epel...

Ezain erortzen iruntz-txaramel.

Lurrun-itzalak irauli zale...

Garai ederra. Lurra baretsu.

Sorgin-egadak txistua jo du.

Ama Sortitza zorion-eule.

            SACRIFICIUM LAUDIS

Arrantzaleak, arrantzaleak,

euskal-abenda, euskal-semeak:

ixo guziok, ixo mutillak...!

Goit-ots-aria... Goit-ots-soñua...

Entzun, ara-ta... otoi-ordua...

«Otoitz, dasaigu, otoitz», ezkillak.

Ea! ezkillaz otoitz dagigun,

zeruko izarra gurtu dezagun.

      Ixil-ixilik,

      biotz-mamitik,

ementxe gu ta besteak andik,

esker-lorea eskein zaiogun...!

Ezkilla goiko deia dala-ta

aitu da orko jardun-zarata.

Txintik iñork ez... Otoitz-aroa!

...Orain zarrenak, txalo bat jorik,

«Agur», diotsa zut ta burutsik,

mututzen dala ezkilatxoa.

Denak on-onak, denak apalak,

eusko zintzo ta biotz zabalak

      darantzuiote.

Ta itxas-gizonak, gazte mardulak,

ama-seme eta aiton zimurrak

      otoi dagite...

            ECCE IN NUBE FULGIDA

Ipar-erraiai argi darie;

urre-matazak galtzen zaizkie:

      orren zuria,

      orren diztia,

orren mirari arrigarria...!

Gotzon liraiñak laztan damaie.

Ara... badakust... izar oztiña!

Ara antxen berriz... Neskutz bikaiña!

      Ara... oinpean,

      lertu naiean,

txerren gaiztoa, tontor-ertzean.

Ara... ageri da... Ama Birjiña!!

            RESPICE, STELLA MARIS

Miren Ederra, Miren Garbia,

Euskal-Erriko Ama Eztia:

      goresten zaitut

      ta agur dagitzut.

Odol-malkoaz eskatzen dizut

zaindu zazula Euskal-Erria.

Miren Ederra, Miren Garbia,

arrantzalien Ama Eztia:

      zure aur onak,

      itxas-gizonak,

enda zarraren txertu sakonak,

bekarkizute ale gorria.

Miren Ederra, Miren Garbia,

gure izkuntzaren Ama Eztia:

      lausorik gabe

      euskera gorde.

Ziur zurekin iraun dezake...

Eman narotsu, eman bizia...

            HOSTIAM VOCIFERATIONIS

Kantauri-itxaso, Kantauri-itxaso,

eusko-jazarren ekin, eraso:

      zugan bijoa

      nere zantzoa,

odol-garraren zurrunbilloa!

Euskoen alde orruka jaso.

Kantauri-itxaso: Jainkoak nai du!

Euskal-semeak suarka zaindu.

      Irauli zaitez

      zapuzti kaltez!

Arkaitza jo-ta birrindu bitez...!

Errai gezalan arri biurtu...!

Naskaldu zaitez gaben-gaberdiz

ume dollor ta etsai-egarriz...

      Aruntz-onunzka

      lertu orruka...!

Geitu amorruz, geitu burruka

ta irentsi istillu ikaragarriz...!

Ideki zazu errota-atala

ta irindu beren likits-itzala!

      Gari-ots - garai`

      jaso abertzai!

Orru ta marru gorturik` jarrai,

zigor-erazten ume zitala...!

Kantauri-itxaso: Jainkoak nai du!

Aitor berberak eskatzen dizu:

      irauli zaitez

      zapuzti kaltez!

Arkaitza jo-ta birrindu bitez!

Errai gezalan arri biurtu...!

Zure asarre amorratuak

katz-egin bitza beren asmuak.

      Yaurti, purratu

      suar jozartu

lorrinka narras loratzak gartu;

lurrak dar-dar ta kixkortu suak...!

Kantauri-itxaso, Kantauri-itxaso,

eusko-jazarren ekin, eraso:

      zugan bijoa

      azken zantzoa...!

Odol-garraren zurrunbilloa!

Euskoen alde orruka jaso!!

Eusko Olerkiak II. 1931, 120. or.