HAMABORTZGARREN KAPITULUA

SAN ANTONIOREN OGIA

        Azken urthe hautan, Frantzian eta Frantziatik mundu guzian, hedatu eta finkatu da San Antoniori buruz debozione berri bat. Berria? Batzuek diote ez-etz; lehenago ere bazela debozione hori, nahiz aspaldion histua eta ezeztatua bezala zen. Mintzo gare San Antonioren ogiaz. Bertze orduz omen, eta egia da, haur bat sortzen zenean San Antonio bereziki maitatua eta ohoratua zen familia batean, haur hura pisatzen zuten, eta pisu zuen bezenbat ogi bihi ematen zioten pobreri. Orai, pobreri etzaiote ogi bihia ematen, bainan bai ogi errea, xuri xuria, ogi ederra eta ona. Huna nola hasia den, edo piztua, San Antonioren ogiaren debozione hori:

        Frantzia Touloneko hirian bizi zen, eta bizi da oraino nexkato jainkotiar bat, serora egiteko gutiziarik handiena zuena. Izena du Luisa Bouffier. Haur bakharra zen; burhasoak, pobre eta xahartuak; bizitzeko bazuten baitezpada beren haurraren beharra. Ongi gogoaren kontra beraz, Luisak egon behar izan zuen komentuan sartu gabe. Haren lehia khartsuak bertze biderik hartu zuen orduan; eta haren loria zen —eta beti hala da— haren lanik maitena, misionesteri, salbaien eta paganoen arterat doatzin aphezeri egin ahala laguntza emaitea. Erran behar dupu Luisaren irabaz bidea dela oihal xuri, linja botikatto bat.

        Bada egun batez, 1890ean, martxoaren 12an, beti bezala Luisa, meza saindua entzun eta, badoa bere botikaren idekitzerat. Bainan nihondik ere ezin idek: gakhoak ez du sarrailean [Zerrapoan] kurritzen.— Ekharrarazten du hiriko harotz hoberenetarik bat. Hunek ere egin-ahalak egiten ditu: gakho bat sar, bertze bat sar, indar eskuinerat, ezkerrerat indar, orentto bat hari da. Azkenean, izerdi lapetan: «Anderea, dio, banoa athearen bortxatzeko tresnen bilha; ez ditake bertzela idek.» Hura tresnen bilha doalarik, Luisak, Jainkoak argiturik, bere baitan egiten du: San Antoniori ogi puxka bat hitzematen banio bere pobrentzat, menturaz athe hau idekaraz lezake hautsi gabe.— Heldu da langilea lagun batekin, eta Luisak erraten diote: «Othoi, jaunak, behar dautazue atsegin bat egin. San Antoniori ogia hitzeman diot bere pobrentzat; aldi bat oraino ikus-azue heia idekitzen ahal duzuen athea; beharbada sainduak lagunduko gaitu.» Onhartzen dute anderearen galdea, eta huna non eskurat ethorri lehen gakhoak athea errexki idekitzen duen, sarraila hautsia izan ez balitz bezala, gakho hura izan balitz bezala athe hartako egiazko gakhoa. Nor harri, eta han ziren guziak harri!— Handik aintzinat, Luisak eta Luisaren adixkidek, beren nahigabe, makur, behar-ordu guzietan, San Antoniori hel egiten zioten, beti ogia hitzemanez; eta miragarri da nola San Antoniok laguntzen zituen.

        Behin, Luisaren adixkide min batek sainduari hitzeman ziozkan bizi zeno egun oroz bi libera ogi, baldin haren familiako norbeiti utzarazten bazion hogoi-ta hiru urthe harten zaukan azdura edo urhats makur bat. Bada, geroztik, ez da gaizki hartarat bihurtu. Bihotza bozkarioz gainditua, Luisaren adixkideak, San Antoniori bere ezagutzaren irakusteko, erosten du Sainduaren potret ttikito bat, igeltzu gogortuz edo lur errez egina, eta ematen dio Luisari. Luisak ezartzen du barne hertsi, bere botika gibeleko barne ilhun batean, argi handi bat behar baita han deus ikusteko. Eta geroztik, dio Luisak berak mundu guziak ezagutzen duen letra batean, geroztik, barne ilhun hertsi hartan, San Antonioren potretaren aintzinean ez da jendea atertu.

        Harat heldu dire gizonak eta emazteak, zaharrak eta gazteak, soldadu, mariñel, langile, aphez, serora. Guziek ahalkerik gabe San Antonio othoizten dute, eta kasik ezin sinhetsizko graziak dituzte ardiesten, bai arimako, bai gorphutzeko. Batzuek aintzinetik sosa ematen diote San Antoniori, pobren ogiarentzat. Bainan gehienek ez diote eskaintzen, hitzematen baizik, gero pagatzekotan, galdegina ardiesten denean. Bai, hala da San Antoniorekin: ez da pagatzen nahi dena ukhan denean baizik. Harrigarri da Sainduak, harrigarri Jainkoak holakorik onhestea. Eta bizkitartean hola da, frogak hor dire. Biz-pa hiru ixtorio, iragaitean, bertze milen eta milen artean:

        Hiltzerat zoan jaun batek etzuen aphezik ikusi nagi. Haren alabak —aingeru bat!— hel egiten dio San Antoniori eta hitzematen hogoi liberako bat pobren orgiarentzat, baldin aita Jainkoarenganat itzularazten badio. Ondoko gauan, eria jekitzen da bet-betan, eta ikhara batekin oihuz hasten: Hor dea! Hor dea!— Beilariak, Jainkoak argiturik eta sustaturik, ihardesten dio: Nor? Apheza? Bai, jauna, hor da.— Gauerdi zen. Lasterka badoatzi aphezketarat, eta eria kofesatzen da urrikirik minenarekin; oren baten buruko hila zen.

        Frantzia behereko emazte batek etzetzaken nihondik ere eskura zor ziotzaten hamar mila libera; etzuen batere ageririk. Bederatzi-urrun bat egiten dio San Antoniori, hitzematen ogia; eta, bere dirua bihurtzen diote.— Gauza ber-bera gertatu zaio Frantzia behereko jaun bati.

        Untzietako soldadu aintzindari bat baitezpada hulako tokirat joan nahia zen; bainan bertze toki baterat izendatzen dute. Bihotz-min handia du. Bere amak erraten dio orduan: Hitzemozu ogia San Antoniori, eta ikusiko duzu zerbeit eginen duela zuretzat.— Ongi gogotik, ama, ihardesten du aintzindariak, berrogoi-ta hamar libera hitzematen diozkat bere pobrentzat.— Zenbeit egunen buruan paper bat heldu zaio ministroarenganik; ministroak jakinarazten die igortzen duela, ez lehen manatu tokirat, bainan bai bertze holako tokirat. Bertze toki hori zen xuxen xuxena aintzindariak nahi zuen tokia.

Zenbat eri sendatze, San Antoniori esker!

        1894ean, Maiatzaren 18an, andere batek iskribatzen zion Luisa Rouffieri. «Hilabethe hunen hamarrean, berria izan nuen nere iloba, buru muinetako min gaxto batekin, mirikuek etsitua zela. Berehala hasi ginuen bederatzi-urren bat San Antoniori, hitzeman giniozkan hamar libera pobren ogiarentzat, eta egun jakin dut, ene iloba sendatua dela.»

        Parisetik bertze batek iskribatzen zion: «Eskerrak derauzkitzut San Antoniori nere nexkaren begientzat egin diozkatzun othoitzez; zure othoitzak entzun ditu sainduak, nere nexka hainitz hobeki da. Hitzeman diot libera bat ogi aste guziz, nere nexkak hogoi-ta bat urthe bethe artio.»

        Ehunka eta milaka —hilabethean bi mila baino gehiago— heldu zaizko Luisa Bouffieri letrak, munduaren lau bazterretarik, bai San Antonioren laguntzaren galdetzeko, bai ardietsi laguntzez eskerren bihurtzeko. Badakigu Eskual-herritik ere letrak joan izan direla, eta Eskual-herrian, bertzetan bezala, San Antoniok irakutsi duela bere indar urrikalmendutsua. Eta letrekin, sosa heldu zaio Luisa Bouffieri, pobren ogiarentzat: iragan urthean, ehun eta berrogoi mila libera baino gehiago eman eta igorri diote.

        Hilabethe guziz, ukhan diru guzia gastatua da. Zenbat kintal ogi xuri, eder! Zenbat haur, umexurx, xahar, eri, ezindu, hazirik! Eta hola haziak direnek othoitz egiten dute, othoitz bereziki San Antoniori diru emailentzat; eta horrela, San Añtonioren ogiaren obrak, iduriz gorphutzarentzat baizik ez den obra horrek, arimen ona dakharke.

        Bainan kontu! San Antoniok nahi du zor dutenek paga dezaten, eta, ahal dutelarik, sobra igurikarazi gabe. Bertzenaz samurtzen da. Huna bi ixtorio, Luisa Bouffierek kondatuak

        Teuloneko andere batek ehun kilo ogi hitzeman zituen, fagore handi bat ardietsi nahiz. Ardiesten du, eta lorietan heldu zaio Luisari erraterat. Bainan aste bat iragaiten da, iragaiten dire bia, lau, sei, iragaiten bi hilabethe; eta ogi mikorik ez ageri. Luisa ikharetan zagon, makur zerbeit gertatuko zelakoan. Goiz batez, erraterat heldu zaizko, andere hura hila kausitu dutela bere ohean.

        Bazter-herri bateko emazte bat xalupaz edo untziz ethorria zen Toulonerat. Botikaz botika badabila puska erosten. Jadanik etxerat itzultzeko tenorea jina, zalu-zalua xaluparat badoa, parasola nonbeit, ez daki non, ahantzirik. Xalupan sartu deneko, uria abiatzen da, eta orduan ohartzen da gure emaztea ez duela han bere parasola. Ongi atxikia baitzen bada parasol harri! Berehala bortz libera hitzematen diozka San Antoniori. Eta huna non aire berean gizon gazte bat, botika bateko comisa, agertzen den lasterka, parasol bat eskuan.— Horko norbeitena othe da parasol hau, oihu egiten diote xalupako jenderi?— Emazteak ezagutzen du eta lorietan hartzen bere parasol maitea. Bainan geroxago lagun bati erraten dio:— Ba! bortz libera hitzeman diozkat San Antoniori; bainan, nik agintza egin dutanean, jadanik parasola atzemana zen; ez diot deus zor.— Hitz horiek akabatu dituen bezen laster, uste gabetan parasola badoako eskutik; erortzen da itsasorat, eta doi-doiako bat uraren gainean egonik, urpean sartzen da eta betikotz gordetzen.

        Orai, non-nahi eta Eskual-herrian ere bai, asko elizetan badire San Antonioren potretak, eta, jaun aphezpikuaren baiarekin, finkatua da aiphatu dugun pobren ogiaren obra hori. Bainan kontu huni:

        Nola gorphutzeko beharrak, badire arimako beharrak; arimak badu bere hazkurria, gorphutzak berea bezala. Eta arimaren laguntzea eta haztea da, gorphutzaren laguntzea eta haztea baino karitate are handiagoa. San Antoniori eskaintzen zaion ogia izan daiteke beraz, ala gorphutzeko, ala arimako beharrentzat, ala gorphutzen, ala arimen hazteko.

        Jainko legearen ezagutzea, Jainko legeari jarraikitzea, horra arimaren beharrik handiena, arimaren baitezpadako ogia; hori gabe arima hila da, bila zerukotzat.

        Bada, zertako dire aphezak, zertako misioneak, zertako eskola giristinoak? Arimeri beren ogi baitezpadako horren emateko, arimak, Jainko legean biziaraziz, salbatzeko.

        Beraz, jende beharrari gorphutzeko ogia emanez, bardin San Antoniori eskaini diruarekin, aphez-gaiak laguntzen ahal badire, misioneak emanarazten, eskola giristinoak finkatzen, zer obra guziz ona, zer karitate pare gabekoa!

        Hots, Eskualdunak, fida gaiten, fida osoki San Antoniori.

        Edo-zoin behar-ordutan hel egin diezogun gogotik.

        Agin diezogun gogotik, gogotik eman ogia pobrentzat, ala gorphutzeko ogia, ala arimakoa.

        Emaitzari, jarraikaraz diezogun othoitza; hitz-eman dezagun bereziki eta zin-zinez giristino hobe izanen garela. Hori diezogun bereziki galda San Antoniori, hori baita gauzarik beharrena, sakrifiziorik eta emaitzarik baliosena.

        Horrela, segur, merezituko eta ardietsiko dugu Paduako saindu handi eta amultsuaren laguntza.

SAN ANTONIO PADUAKOA,
OTHOITZ EGIZU GURETZAT