XI
Andre Dena Maria Salhetakoa

        Mila zortzi ehun eta berrogoita seiean, Buruilaren hemeretzian, larunbata zen; araxaldeko hiru orenetan, hameka urtheko muthiko bat Maximino deitzen zena, eta hamalau urtheko nexkato bat Melania izena zuena, behi zain zagozin Salhetako mendia erraten dioten batean.

        Mendi hori da Grenoble alde hetan, gutarik Frantziaren bertze buruan.

        Bi haurrak xirripa baten hegian jarriak zaudelarik, ohartu ziren hetarikan ez urrun bertze bixkarrean jarria zagon emazte mirakuluzko bati.

        Nahiz arraxalde erdiko iguskia oraino bere ederrenean zen, hura baino argiago zen distiru batek inguratzen zuen emazte hori. ? Haren zangoak sartzen ziren udan bethi kasik idorrik zagon erreka batean.

        Orduan hargatik nahiz agorte zen, ur xirripa garbi bat, emaztearen zango petik hasirik, bazohan erreka hura behera, eta egungo egunean oraino hura da ithurri bat bethi ur bera nasaiki dariona, eta gaitzik exigarrienetarik asko eri sendatu dituena.

        Maximin eta Melania ohartu zirenean emazte hari, burua aphaldurik zagokan eta arphegia gorderik bi eskuen barnean. Nigarrez ari zen.

        Haurrak beren jar lekhutik jeikirik hurbiltzerat abiatzen zaizko; bainan arras haren gana gabe iziturik baratzen dire.

        Ez zuten egundaino halakorik ikusi, eta beren deus ez jakinean ez zitzaioten gogoratzen Jainkoaren Ama bera zela heien haurtasun hoben gabekoari hala agertzen zena.

        Hainbertzenarekin Ama Birjina han berean xutik pharatzen zaiote eta huna zer erran zioten:

        «Ez izi, haur maiteak: zatozte aintzina. Hunat ethorria natzaizue berri eta mezu handi batzuen zueri ematerat.»

        Orduan bi haurrak hurbiltzen zaizko, nexka eskuinera, muthikoa exkerrera.

        Ama Birjinak erraten diote:

        «Ene populua ez bada onerat itzultzen, ez dirot nik gehiago atxik nere Seme hasarretuaren besoa.»

        Gero Jainkoa bera bere Amaren mihiz mintzo balitz bezala:

        «Zer bada! nik zueri astean sei egun ematen; zazpigarrena neretzat galdetzen dautzuedalarik:... eta zazpigarren hura ere zuek ez niri ematen!...»

        «Hori zaio hori gogorki gaitzitzen nere Seme Jainkoari; horrek ezarri du haren besoa hain dorphe eta deusek ezin atxikizko heinean. Eta oraino bekhatu hortaz bertzalde, zenbat ahopaldi ixusi eta blasmemio! zenbat penitenziari ihes egite eta guritasun girixtinoen artean!»

        «Jadanik hunkitzen hasiak zarezte ene Semearen besoaz zuen sasoin eta fruituetan. Gehiagoko zigorradak dagozi oraino zuen gainerat erotzekoak, ez bazarezte Jainko legean bizitzen.»

        Ama Birjinak bertzerik ere bi haur horieri erran zioten, bainan beharrirat, batek bertzearen sekretua ez aditzeko eta sekulan ez jakiteko ere gisan.

        Gero handik abiatu zitzaioten mendiari gora. Haren oinek ez zuten belhar hondo bat zaphatzen ez higiarazten, eta iguzkitan zohalarik haren gorphutzak ez zuen itzalik den gutiena egiten.

        Beren hari beha xoratuak, bi haurrak bazohazkon ondotik. Melaniak gal beldurrez, pixka bat ja aintzintzen ere zuen.

        Berrogoi bat urraxen buruan, Birjina Saindua, lurretik bortzpasei zehe gora airean pharatzen zaiote, batean Zeruari, bertzean lurrari beha, eta emeki emeki, urthuz bezala han berean sunxitzen.

        Maximino eta Melania, biak bedera etxetako sehi baitziren, arrax aphalekotz bakhotxa bere bidez itzuli ziren etxera.

        Etxekoeri, hauzoeri, haur lagun guzieri mintzatu ziren beren mirakuiluaz, eta biharamunean beren jendea abiatu zen Salhetako mendira hekien ondotik.

        Hargatik ez baitzen zuhurtzia haur horien hala hula sinhestea; eliza gizon guziak behinik behin luzez gibel egon ziren, eta haste hastetik, munduari berari aintzinduz egin ahalak egin zituzten, deus gezurrik balin bazen ere, gezurraren atxemateko.

        Mundutarrek ere beren aldetik zen nahi urrax eta amarru erabili zuten bi haur hoiek enganatu edo beren hitzetan bedere nahasarazi beharrez. Bainan haur hoien erranen egia azkenekotz orori nausitu zen.

        Salhetako mendiari, hango ithurriari, hango debozioneari, Jainkoak eratxiki zion mirakuiluzko bothere bat nihork ukha ez zezakeena.

        Inguru herrietako jendeek laster bere gisa utzi zuten igandetako lana, eta eman ziren arras girixtinoki bizitzeari.

        Bazter guzietarik pelegrinak egun oroz ehunka eta milaka ziren zohazinak Ama Birjinaren ager lekhura. Agertze horren lehen urthabethetzeko Igande bakharrean baziren hiruetan hogoi mila eta gehiago.

        Elizak azkenekotz handizki onhexi zuen Salhetako Andre Dena Mariaren debozionea, eta Aita Sainduak berak nahi izan zuen jakin zer othe ziren bada Ama Birjinak Maximinori eta Melianari gomendaturikako sekretuak.

        Hark berak beizik ez jakiteko moldean biek berex igorri ziozkaten sekretu hek iskribuz Erromara. ? 1851an, Agorrilaren hemezortzia zen Aita Sainduak irakurtu zituenean. ? Nigarrez hasi zen; eta gero haxbeherapen batekin hau entzun zioten erraten: «Ah! gaixo Frantzia!»