BEDERATZIGARREN IRAKURGAIA

1. Ostiral goizeko Batzarrea

        Biaramon goizean apaiz-buru edo sazerdoteen prinzipeak, erriko kargudunak, eskribak eta gañerakoak batzarrera bildu ziran. Jesus eskarazetik bereala igoerazo zuten. Egitera zijoazenari edergarri bat emateko, lenagoko arratsean itzegindako guzia berriztu zan; eta nola Jesus iltzeko, ezin asmatu zuten bere burua Jainkoaren Seme egiten zuela beste aitzakiarik, galdetu zioten: Kristo bazera, argiro esaguzu. Esango banizute, Jesusek erantzun zien, sinistuko ez didazute, eta galdetuko banizute, erantzungo ez didazute, eta askatu ere ez. Baña gizonaren Semea Jainkoaren poderearen eskuian laster eseriko da. Beraz zu Jainkoaren Semea zera? esan zioten. Bai, ondo diozute, Jesusek erantzun zien, ondo diozute, Jainkoaren Semea Ni naizela. Zer geiago bear degu? juezak deadar egin zuten. Guk gerok bere aotik esaten aditu diogu. Orduan soldaduak Jesus artuta, batzarre-gelatik Judeako buru egiten zuen Ponzio Pilatoren etxera eraman zuten.

2. Judasen urkamena

        Judas Apostolu gaiztoak, ikusirik Jesus iltzera zijoazela, bere saldukeria ezagutu zuen, eta apaiz-buru eta kargudunai salmentako ogeita amar diruakin Elizara joan zitzaien, esanaz: Gaizki egin det oben-kulpa gabeko on baten odola salduarekin. Apaiz eta kargudunak erantzun zioten: Guri zer zagu, zuk ondo edo gaizki egin badezu? Zuk zerorrek ikusiko dezu; eta diruak artu etziozkaten.

        Judasek, bere okerra iragarri zion argiari zerraikiola, Pedrok bezala Jaunari barkazio eskatu bazion, zorionekoa izan zitekean; baña lenago Jainkoaren zuzentasunari egindako bidegabekeria, orain bere errukimentu baztergabeari berriztuta, etsi zuen arentzat barkaziorik etzala; ernegatu zitzaion. Elizan diruak bota ziezten; eta soka batetik zinzilika jarrita, bere burua urkatu zuen, errai guziak lurrera zeriozkala. Eriotza ikaragarria, eta parerik ez duena!

        Apaiz-buruak Judasek Elizan botatako diruak jaso zituzten, eta esan zuten diru hura etzala Korbonan (au da, Elizako dirutegian) gorde bear, odol-trukekoa zalako. Gauza onen gañean gero batzarrea egin zuten, eta erabaki zan eltzegille baten soroa erosteko, erromes edo peregrinoen gorputz-illak lurpetzeko izan zedin, zeñari deitu zitzaion Hazeldama, au da, odolaren soroa.

3. Jesus Pilatoren etxean

        Jesusen etsaiak iltzeko sentenzia emanda gero, nai zuten Pilato Judeako gobernadore len aitatu danak ere ontzat eman zezan. Pilato onek bere erabaki-lekua edo tribunala Jerusalenen zeukan, eta onengana Jesusekin joan ziran. Pilato berez artara jarriko ez bazan ere, txit bildurtia zan. Baziekien eskriba, fariseo eta besteak Jesusekin nola zebilzan; baña pensatzen zuen ezin-ikusiak zerabilzala, eta argana joan zai zegoan, arrazoi-bidera ekartzen nekatzeko.

        Jesus goiz-goizean eraman zioten, eta soldaduak auzi-gelan edo audienziako salan Jesus sartuta, judu etsai salatzalleak etxe-atarian gelditu ziran, jentil baten etxean sartuta, beren eliz-lanetarako kutsutu zitezen bildurrez. Etxeak atari aldera baranda bat zuen; eta Jesusi barrunen galde andirik egin gabe, barandara irtenda, Pilatok salatzalleai itzegin zien, esanaz: Gizon onen kontra zer esankizun dezute? Gaitzgille biurria ezpalitz, ez giñizun ekarriko, erantzun zioten. Orain bada, Pilatok esan zien, baldin gaitzgillea dala badakizute, artu eta zuek zerok juzgatu ezazute, zeron legeak dion gisan. Ez, erantzun zioten, guri ez dagokigu iñor iltzea. Jesusek askotan esan izan zuen, gurutzean ilko zala; baña eriotzaera au israeldarretan iñori ematen etzitzaion; beragatik Jesusek esaten zuen jentillen eskuetan ipiñiko zutela, gurutziltzatu zezaten. Aurrez-esan au Pilatoren etxean asi zan betetzen. Juduak nai zuten Jesus gurutzean il zedin, baña Pilato jentillak aginduta; eta igerririk onek alako gauzaren asmorik etzerabillela, judu salatzalleak iskanbilla andi bat jaso zuten. Jesusi gauza asko egozten ziozkaten; baña guzietan andienak bi. Guk gerok, zerasaten, guk gerok gizon au arkitu degu jende guzia nasten, eragotziaz petxa edo tributoa Zesar-i pagatzea, eta erakutsiaz bera Kristo Erregea dala. Salatzalle aien esanak Pilato etzuten itsutu edo engañatu: ala ere, egozten ziozkaten gauzak ain pisuak izanik, aintzat artu bearrean ikusi zan.

        Atarian zeudenai utzita, gelara itzuli zan, eta Jesusi isillik galdetu zion: Juduen Erregea zu zera? Zuk diozu, Jesusek erantzun zion: baña, zuk zerez galdetzen dezu, edo bestek nigatik ori esan dizu? Zer bada! Pilatok esan zion, ni judua al naiz? Zure jendeak eta apaizak nere eskuan ipiñi zaituzte. Zer egin dezu? Esan det Errege naizela, Jesusek erantzun zion; baña nere Erreinua mundu onetakoa ez da: mundu onetakoa balitz, nere serbitzariak gerra egingo lukete, juduai eman ez nazaten; baña nere Erreinua emengoa ez da. Beraz Zu errege zera? Pilatok esan zion. Zuk diozu, Jesusek erantzun zuen; zuk diozu, Ni Errege naizela. Ni mundura onetarako etorri naiz, egiaren sinismena emateko, zeren egiatik datorren guziak nere otsa aditzen duen.

        Egia zer da? Pilatok galdetu zion, eta zer eranzuten zion begira egon gabe apaiz-buru eta jendeari aurkeztu zitzaien, esanaz: Nik gizon onengan okerrik arkitzen ez det. Orduan indar andiagoarekin zerasaten: Erria nastua dauka. Pilatok isillerazo zituen; eta jendea zerbait paketu eta onera zanean, Jesusi esan zion: Ez dezu ikusten, zenbat gauza egozten dizkizuten? Jesus isillik zegoan, eta itzik ere trukatzen etzion, Pilato bera ere arritzeraño. Onek Jesus, ezer egin gabe, pozik bialduko zukean, zeren bere uste guzian ikuskizunik etzuen; beragatik oben-kulpa gabeko baten odolarekin kutsutu nai etzuen. Baña juduak Pilatoren uzkurtasunari igerri zioten, eta pensaturik beste iskanbilla berri batekin Pilato ipiñiko zutela, bildurra utzita, aiek naia egitera, berriro zerasaten: Zuk ez dakizu gizon ori nor dan. Ori Galilean asi zan lege berri nasleak erakusten; gero Judeara etorri zan zabaltzen, eta atzenik Jerusalenen bertan ere lan berean jardun du.

4. Pilatok Herodesi Jesus bialtzen dio

        Pilatok Galilearen izena aditu zuenean, uste izan zuen lanbide gogaikarri artatik bere burua gordetzeko erarik onena agertzen zitzaiola; eta galdetu zuen ea Jesus Galileakoa zan. Erantzun zioten Galileako uri Nazaret zeritzanean jaioa zala. Uri onetan Jesusek bizitzarik geiena egin zuen, eta bere Ama Maria guziz santa eta bere aita-ordeko San Jose ere jatorriz, Isai anziñako asabaren odolekoak bezala, eta askoren iritzian jaiotzaz ere, emengoak ziran: beragatik juduak Jesus Nazaretekotzat zeukaten, Belenen jaioa bazan ere. Pilatok bada, ikusirik Galileako agintari edo gobernadore Herodesen mendekoa zala, eta jakiñik Herodes, ala bearrez, egun aietan Jerusalenen arkitzen zala, Jesus ondo lotuta kontu-artzalleakin etxera bialdu zion, eta salatzalleak ere ondoren jarraitu zitzaiozkan.

        Herodes, izen-goitiz Antipas zeritzan au zan, Jesus jaioberrian ainbeste aurtxo ilerazo zituen Herodes zarraren eta Kleopatra jerusalendarraren semea. Antipas onek, bere anaia Filiporen emazte Herodias emazte-ordetzat artuta, itzketako-bide andiak ematen zituen, eta zeraman bizitza lotsagarri onegatik San Juan Bauptistak esaten ziozkanak ezin eraman zituelako, Jesusen berri-emalle andi hura ilerazo zuen, lenago esan dan bezala.

        Herodes ain oitura galduetako gizon lotsagarri oni, bada, eraman zioten Jesus ona, zeñaren ikusteak Herodesi txit poz andia eman zion. Aspaldian eresi onekin bizi zan, zeren aditu izan zuen gauza arrigarriak egiten zituela, eta uste zuen berak zekusala ere zerbait egitea. Jesusi zerraikion jendea, batez ere apaiz-buru eta eskribak, etziran aspertzen Herodesen aurrean berriz eta berriz salatzen; baña oien ots-iskanbillak alde batera utzita, Jesusi asi zitzaion galdeak egiten. Herodes, ikusirik bere aurrean miraririk egin ez ezen, erantzun ere nai etziola, su biziak artu zuen, aintzat ez artzeagatik erantzuten etziolakoan, eta bere soldaduakin batean iseka eta burlaka eraso zion, eta eroa bazan bezala soñeko zuri bat janzita, Pilatogana itzuli zuen.

        Herodes eta Pilato arteraño aserre izaten ziran, eta Pilatok Herodesi Jesus bialdu ziolako, lengo elkar ezin-ikusi guziak utzita, biak adiskidetu ziran: baña Pilato gelditu zan Herodesi ezarri nai zion Jesusekikoa bere gañ zuela. Pilatoren etxera Jesus itzuli zuten, bada, Herodesenera eramandako iskanbilla eta triska berakin. Soldaduak sartu zuten len idukitako auzi-gela edo pretorioan, eta salatzalleak atarian gelditu ziran. Pilatok gero apaiz-buru, kargudun eta gañerakoai itzegin zien, esanaz: Zuek gizon au ekarri ziñidaten erriaren galtzalletzat, eta dakusute nola zuen aurrean galdeak eginda, zuek egozten diozuten utsegiterik arkitzen ez diodala; eta are geiago dana, Herodesek ere, berez judua eta zuen legean ondo ikasia izanik, il-gai egiten duen gauzarik topatu ez dio. Ez esan oiekin, ez lengo egin alakin iritsi zuen Jesusi pakean uztea, eta beste bide bat gogoratu zitzaion, alperrik bedere.

5. Jesus utzita Barrabasen aukera

        Juduak erromarren mendean jarri ziran lenbiziko urteetatik eskatu zuten, eta iritsi ere bai, Erromako enperadoreak bere izenean agintzera Judeara bialtzen zuen eraentzalle edo gobernadoreak, beren gaiztakeriakgatik iltzeko itxian zeudenetatik juduak berak aututzen zuten bat, Pazkoaz libratu zezala, israeldarrak Moisesek Egitotik atera zituelako oroipenean. Pilatok baziekien erriko andizkiak ezin-ikusiak zeramazkiela Jesus galtzera, eta etsirik zegoan oietatik barkaziorik iritsiko etzuela; eta oiei utzita, erriko jende beeari itzegin zion, ezaguerara errazago ekarriko zituelakoan; baña ustea uts irten zitzaion. Oiturari zerraizkiola, etxe ataritik Pilatori oska jarri zitzaiozkan, iltzeko zegoan bat askatzeko. Beste askoren artean itxian arkitzen zan Barrabas zeritzan gizon gaizto, iskanbilla-naste batean gizon bat il zuena. Pilatok Jesus eta Barrabas aukeran ipiñi ziezten, Barrabas utzita Jesus libratzeko eskatuko ziotelakoan: baña ordurako andizkiak jendea irabazita zeukaten.

        Pilato, gauza au erabakitzeko, juez eser-aulkian zegoala, emazteak bialdu zion mandatari batekin itzegitera aldegin bearrean arkitu zan. Emazteak mandatari onen bidez esaten zion: Ez gero justu orrekin ikuskizunik artu; bada, gaur ametsetan gauza asko burura orregatik etorri zaizkit. Gaztigu onek zer pensatu andirik Pilatori eman etzion, zeren bera ere aitzaki billan zebillen justu hura libratzeko. Mandatariarekikoa eginda, juez-aulkira itzuli zan, eta Jesus bere ondoan artuta, iskanbillan ziardun jendeari galdetu zion: Zein nai dezute eman dizazutedan? Barrabas edo Jesus, Kristo deritzana? Pilato emaztearen gaztigua artzen zan bitartean, apaiz-buru eta kargudunak jendearen erdian sartuta, ibilli ziran esaten ez iñola ere eskatzeko Jesus libratu zedilla, zana zala Jesusekin aukeran ipintzen ziena. Pilatok aotik itza atera bezain laster, indarka zerasaten: Barrabas askatu ezazu; Barrabas iguzu. Zer pena Jesusentzat, Barrabas bezain gizon biurri bati naiago izatea! Eta zer egingo diot Jesus, Kristo deritzanari? Pilatok galdetu zien. Gurutziltzatu bedi, guziak erantzun zuten. Baña zer gaitz egin du? Pilatok esan zien. Deadar biziagoakin esaten zuten: Gurutziltzatu bedi. Pilato berriz ere leiatzen zitzaien, Jesus libratu naiez; baña geroago eta miñago zerasaten: Gurutziltzatu ezazu, gurutziltzatu ezazu. Crucifige, Crucifige. Irugarren aldian Pilatok esan zien: Zer gaitz, ordea, onek egin du? Nik ilerazotzeko biderik ez diot arkitzen. Kastigatuko det, bada, eta utziko diot joaten. Baña berean ziarduten, gurutzean il zedilla oska.

        Pilatok ikusirik iskanbilla geiago jasotzea baizik ateratzen etzuela, ura artu eta eskuak garbitzeari eman zitzaion, esanaz: Justu onen odolean, ni beintzat, ez naiz kutsutzen: or konpon. Erri guziak erantzun zion: Orren odola gure eta gure humeen gañ izan bedi. Orduan Pilatok agindu zuen Barrabas itxitik ateratzeko, eta eman zien. Jesus, berriz, itxian sartu zuen gurutziltzatu zedin, oraindik ere libratu ezin bazezakean.

6. Jesus azotatua

        Erromako legeak agintzen zuten, gurutzean il bear ziranak lenago azotatuak izan zitezela. Pilatok pensatu zuen kastigu-modu au Jesusi ematea, onela ikusita, iltzeko zerabilten asmoari utziko ziotelakoan. Baña erruki-ustean egindako lanarekin, aien biotzak samurtu ez, eta Jesusi penarik izugarrienak eman ziozkan. Bere soldaduai agindu zien atarira eraman eta azotez zeatzeko, il ez beste guzia egin arteraño, eta gero beregana itzultzeko. Soldaduak etzuten nagusiaren agindua aditu besterik nai, bereala ekiteko. Atarira jatsi zuten: soldadu guziak erdian artuta, soñekoak kendu ziozkaten, jende lotsagabe-tzar aren aurrean larru gorri-gorrian ipintzen zutela. Pillare bati lotuta, azotez zeatu zuten, ezur guziak agertu eta gorputz guzia aragi bizi-bizi egiteraño, odola alde guzietatik txirrian zeriola. Ain andiak eta latzak izan ziran Jesusen aldi onetako oñaze-miñak, non ez lumaz ezarri ditezkean, ez irakurri, bazter guziak negar-malkoz busti gabe. Ala ere, Jesusek ez itzik atera zuen, ez zizpuru bat aditu zitzaion.

        Soldadutzarrak baziekiten Jesusi Juduen Erregea esaten ziotela, eta farragarri andiagorako gorputz odoldua oial gorrizko mantu zar batekin estali zioten; arantza zorrotzezko koroa buruan janzita, zapaldu zioten, arantzak ondo-ondora sartzeraño. Eskuiko eskuan errege-zigortzat kañabera bat ipiñi zioten, eta burla egiteagatik, belaunikatuta, esaten zuten: Agur Juduen Erregea. Istuz eta karkaxa nazkagarriz arpegia betetzen zioten; beren eskutzarrakin masallan, eta eskutik kañabera kenduta, beronekin buruan jotzen zuten.

        Burlaz ondo beteta, burutik oñetaraño odolezko itsaso bat eginda, pretoriora itzuli zuten, eta Pilato berriz ere barandara irten zitzaien, eta esan zien: Kanpora atera eta erakustera noakizute, ezagutu dezazuten nik onengan arkitzen ez dedala zergatik il. Bereala agertu zuen Jesus, arantzazko koroa buruan, kañabera eskuan eta eskutzar zikin aiekin egindako ubeldu andiak arpegian zituela, eta soñeko gorri zar urratuaren zuloetatik zauriz eta odolez betetako aragi bizi-bizia agiri zuela; eta esan zien: Ara emen gizona. Ecce homo, esaten bazien bezala: Errege izan nai duela zuek salatzen dezuten gizona, ara emen. Begira ezazute, eta esan, orain dakusuten eran, gizon onek zer bildur eman dizaiekean naiz juduai, naiz erromarrai.

        Pilatok etzuen onela ere ezer aurreratu. Apaiz-buru eta besteak Jesus ikusi zutenean, deadar egiten zuten: Gurutziltzatu ezazu, gurutziltzatu ezazu. Baña Pilatok esan zien: Artu, eta zerok il ezazute; bada, nik zergatik iltzekorik topatzen ez diot. Guk legea degu, erantzun zioten, eta onek dionez il bearra da, Jainkoaren Seme egin dalako. Pilatok itz oiek aditu zituenean, ikara geiago artu zuen. Arteraño egotzi izan ziozkatenak aintzakotzat artu etzituen, baña Jainkoaren Semearen aitamena aditu zuenean, nastu zan. Bereala pretoriora itzuli zan, Jesus berekin zeramala, eta isillik galdetu zion: Zu nongoa zera? Jesusek ezer erantzun etzion. Pilatok orduan esan zion: Niri ez didazu itzegiten? ez dakizu Zu gurutziltzatzeko edo askatuta bialtzeko eskualdia badedala? Nigan esku-biderik izango etzenduke, Jesusek erantzun zion, goitik eman ez balitzazu; beragatik zure eskuetan Ni ipiñi nauenak zuk baño bekatu andiagoa du. Esan nai zion: Egia da Ni iltzeko eskualdiarekin zaudela; baña eskualdi au Jainkoagandik datorkizu, eta aren aurrean ikuskizun andia izango dezu, bide gabe ilerazotzen banazu. Juduak zu baño errudunagoak dira, Ni, ezin ikusiz eta didaten gorrotoz zugana ekarri nautelako; baña zuk ere zer-ikusia badezu, aien gaiztakeriari zure baimena eman ezkero.

7. Jesus iltzeko Pilatoren agindua

        Pilatok ordutik are eresi geiago artu zuen Jesus libratzeko; baña Juduak otsegiten zioten: Baldin orri orrela uzten badiozu Zesar-en adiskidea etzera; bada, errege egiten dana Zesar-en kontra dijoa. Itz oiek aditutakoan, Jesus gelatik atera zuen, eta Pilato bera, Greziako itzkuntzan Litostrotos eta Hebreakoan Gabata zeritzan leku goratu batean juez eser-aulkia ipiñita, eseri zan, eta juduai esan zien: Ara emen zuen erregea. Juduak deadarka erantzun zioten: Ken, ken ori ortik, eta gurutziltzatu ezazu. Zuen erregea gurutziltzatuko det? Pilatok esan zien; eta apaiz-buruak erantzun zioten: Guk Zesar beste erregerik ez degu. Esan onekin Pilato osotoro larritu eta ikaratu zan; eta agindu zuen Jesus gurutzean il zedilla, eta bereala etsai amorratuai eman zien.

        Pazkoa asitzeko ordua bazetorren, eta zerbait luzatu ezkero, etzeukaten Pazkoaren ondorengo zortzi egunetan iltzerik; eta bildur ziran, bitartean atzerapenen bat sortu zedin. Goizeko bederatziak ziran Pilatoren epaia edo sentenzia irten zanean, eta Pazkoa asitzen zan eguzkia sartzean edo arratsaldeko seietan. Bitarteko denboran Jesus gurutziltzatu, il, gurutzetik kendu eta lurpetu bear zan.

        Pilatok il zedilla agindu bezain laster, etxe-atarian zeuden jendeak, eskriba eta fariseoak buruan zituztela, ateetara joan ziran, ain aier zitzaiozkan Jesus artzera. Jesus eskalleran beera burlazko soñeko zar urratuarekin bazetorren, eta iltzera eraman bear zuten soldaduak, beren kontura artu zutenean bereala, gogortasunik ikaragarrienarekin, soñeko zar hura eranzi zioten, jariotu zitzaion odolarekin gorputz larrutuari itsatsita zeukalako, soñekoarekin batean aragi puska andiak kentzen ziozkatela. Zer miña ene Jainkoa! Zer pena! Lengo bere soñekoa jazten diote; bera il bear dan gurutze-tzar, anziñakoak diotenez bost kana luze eta iru kana zabal zana, sorbaldan ezartzen diote; eta zama pisu izugarri onekin abiatzen dira Kalbario edo Golgotako mendira, zeñak esan nai du buru-ezurra.

        Elizako guraso askoren iritzian, izen au eman zitzaion Adanen buru-ezurra an topatu zutelako: bada, bigarren Adan onek autu zuen eriotza menderatzeko eta gizon guziak erosteko il-lekutzat, eriotza mundura ekarri eta jende guzia onen mendean ipiñi zuen lenengo Adan zetzan lekua.

8. Kalbariorako joanera

        Kalbarioko mendira igotzeko Jerusalen guzia ibilli bear zan, eta ibar edo balle txiki bat igarota gero, igo.

        Beragatik Jesus oraindik ere jerusalendarren ikuskarritzat agertu bear zan. Ikusi izan zuten gauza onak erakusten, jaiotzatik itsuak argitzen, ogeita emezortzi urtean elbarri bizi ziranak sendatzen, lau egunean ilda zetzatenak biztutzen; ikusi izan zuten Mesiasen izenean Elizan agintzen, Anas, Kaifas, Herodes eta Pilatoren etxera lotuta eramaten. Gurutzea sorbaldan zuela Kalbarioko mendira igotzea beste zer ikusirik ia etzuten; eta au ere etorri zitzaien. Jesus Jerusalengo karrika guzietatik barrena bazijoan; baña atzeneko arratsean soldadu giza-txarrak erakutsi ziotenarekin, eta goizean emandako azoteakin odol-ustu zutelako, pauso asko eman baño lenago aiekatuta, gurutzearen pisuak lurrera ezarri zuen.

        Lenengo eroriko onetatik nolabait, nekez bedere, jaikita laster, bere Ama guziz santa, Apostolu San Juan eta emakume on batzuekin, bidera irten zitzaion. Zer pena ikusi onetan Amak eta Semeak izango zuten, ezin esan diteke. Nork adierazo bi biotz maitagarri aiek elkarri esango ziozkaten amodiozko itzak!

        Pauso negargarri onetatik bereala, Beronika zeritzan emakume on bat Jesusi alderatu zitzaion, eta arpegiko izerdi-odolak zapi batekin garbitu ziozkan, eta Jesusek lanbide on onen saritzat bere arpegi ederraren antza zapian utzi zion. Jakintsuak diote Beronika au zala Jairoren alaba biztutzera Jesus zijoala, mantuaren ertzari ukitu utsarekin aspaldian nozitzen zuen odol-miña sendatu zitzaion emakumea.

        Jesus, bere gurutze-tzarra sorbaldan zuela bazijoan, eta uritik irteeran bigarren aldian lurrera erori zan. Aren etsaiak ikusirik lurrean zetzala, Kalbarioko mendira baño lenago ilko zitzaien eta gurutzean josita ikusiko etzuten bildurrak artu zituen. Orduan Alejandro eta Ruforen aita, Simon zeritzan Zireneko seme edo jatorri bat bere bas-etxetik zetorren, eta uriko atean sartzean, artu zuten gurutzea eramaten Jesusi laguntzeko. Zein zorionekoa Simon zirinear Jainkoak bere Semeari gurutzea eramaten laguntzeko autu zuena! Zein kristau ditxa artan arkitu naiko ez litzake! San Markos Ebanjelariak ain anditzat artu zuen, non ez bakarrik Simonen izena eta erria dakarzki, baita semeena ere, mundua mundu dan artean Simon Zirinekoaren izenak iraun dezan.

        Simon onek ematen zion laguntzarekin Jesus zerbait bizkortu zan bideari jarraitzeko, eta bazijoan eskriba, fariseo, kargudun eta apaiz-buruak jendetza ezin esan alakoarekin orpoz orpo zerraizkiola; bada, pauso batean ere begietatik uzten etzuten. Jesusek, nork galdu asko bazituen ere, txit ondo nai ziotenak ere bazituen, endamas Israelko emakumeen artean. Oietatik zenbait ondoren zijoazkion, beren Ongille ona erreki artan ikusita negarrez urtutzen. Jesusek bide-ertz batean ikusi zituen, eta esan zien: Jerusalengo alabak, ez niri negarrik egin, ezpada zuek zerokgatik, eta zeron humeakgatik: zeren egunak badatoz esango dutena: Zorionekoak emakume agorrak, eta aurrik artu ez duten erraiak, eta eznerik eman ez duten bularrak. Orduan mendiai asiko zaiezte esaten: Atozte gure gañera, eta muñatsai, estali gaitzazute: zergatik eze, baldin arbola ezean au egiten badu, igartuan zer egingo du? Baldin Aita Eternoak uzten badu bere Seme guziz santuari bekatariakgatik au egiten, bekatari berai, zer egingo die?

        Emakume on aiei etorkizun negargarriak ikusteko prest egon zitezela onela adierazota, Kalbariora bazijoan; baña mendiaren aldatsera zanean, gurutzearen pisuarekin berriz ere lurrera jauzi zan. Ain aula eta kemengabea zegoan! Jaiki nai eta ezin jaiki ibillita, geroenean jaiki zan, eta mendi-gaña iritsi zuen. Jesusen lotsa geiagorako bi lapur gaizto ere igo zituzten, Jesusekin batean iltzeko.

9. Jesus gurutziltzatua

        Soldatu-tzar gogorrak soñekoak kendu ziozkaten, bere zauri guziak irugarren aldian berritu, eta soñekoarekin batean oni itsatsitako aragi-puskak kentzen ziozkatela, eta ipiñi zuten, egindako idikietatik odola txirrian zeriola. Gorputz guzia onela larrututa, gurutzean etzanerazo zuten; eskuak eta oñak iltze-tzarrakin josi ziozkaten; eta zutituta, lendanaz eginda zeukaten zuloan gurutzea kolpez sartu zuten, gorputz guziari dardarazo izugarria eman, eta zauri guziak berritzen ziozkatela; eta Jesus zeru-lurren Jabea gurutziltzatua airean agertu zan, lapur bi ezker-eskuitik zituela.

        Urkamendian iltzen zituztenai ematen zieten mirra deritzan argizagi-antz batekin nastutako ardoa, onekin erdi-loan jarrita, zeramazkiten penak ariñago egin zekiezten. Soldaduak Jesusi eskeñi zioten mirrarekin nastuaz gañera beazunarekin ondo mindua; baña Jesusek mirra eta beazunaren garraztasun miña artzeagatik aoan sartu, bai; baña edan nai izan etzuen, kordea galdu etzezan, zeramazkien neke-oñazeak beren indar guzian artzeagatik.

        Amabien inguruan gurutziltzatu zuten, eta gurutzean itzik ere atera gabe luzaro egon zan, biotz amodiozko ark gizonagatik zenbat begiratzen zuen ezagutzeko siñale berri bat eman zuen arteraño. Barkatu zaiezu, ene Aita, zeren ez dakiten zer egiten duten: ain eriotza miña ematen ziotenakgatik Aita Eternoari esan zion. Esaera estimagarria, aztu bear ez dana, gure etsai edo etsai-ustekoen kontra zerbait egiteko gogoak erasotzen digunean! Eskaera onen ondoren aietatik batzuek barkazioa iritsi zuten, gaizki-egiña ezagutu zutelako, eta danak iritsi bear zuten, su-arri guziak baño biotz gogorragoak izan ez baziran, eta beren itsumenean iraun nai izan ez bazuten.

        Gurutzetik zinzilika zegoala, alde guzietatik neke-oñaze eta penak besterik etzetorkion. Gurutzearen aurrera begiratzen du, eta dakus jende gogor hura, iseka eta farra baizik egiten ez diola: an dakuski apaiz-buru, kargudun, eskriba eta fariseoak, lagun berriak billatzen, eman ziozkaten baño ere pena geiago emateko. Atzeraxeago begiratzen du, eta dakuski gizon eta emkume asko negarrez, eta oien artean bere Apostolu eta ikasle leialak. Gurutzearen oñean dakus bere Ama maite maitagarria, penaz eta naigabez josirik; baña negar-malko gabe, dakielako Semearen eriotzak Jainkoaren naia betetzen duela. Gurutzearen alboan dakus San Juan bere Apostolu kutuna, eta Amaren betiko laguna; an dakuski Maria Kleofasen emaztea eta Maria Magdalena, zerraizkion emakume guzietatik leialena eta iraunkorrena. Zeruronz begiratzen du, eta laguntzeko antzik ere ematen ez dio. Lurrera begiratzen du, eta soldadu-tzarrak dakuski, kendu ziozkaten soñekoak beren artean zabaltzen, eta bere Ama maite Maria guziz santaren esku ederrak egin zioten gañeko janzi jostura gabekoa, norentzat geldituko zan txotx egiten. Nor ikuskarri onen begira jarri, begiak negarrezko iturri bi egin gabe? Nork gogora ekarri dezake, biotza osotoro erdiratu gabe? O ene Jesus maitea! O ene Jabe gozoa! Nork gurutzetik jatsi zintzakean, eta Zure Ama biotzekoari besoetara eraman, odol-kutsu guziak bere estalkiarekin kendu eta garbitzeko! Baña ez; ezin diteke. Aita Eternoak aginduta dauka, eta lurrekoak erabaki dute, Zuk zure atzeneko asnasa gurutzean eman dezazula.

        Pilatok agindu zuen, Jesusi buru gañean ipintzeko txartel bat, esaten zuena: Jesus Nazareteko, Juduen Erregea. Juduak itz oiek irakurri zituztenean, Pilatori joan zitzaiozkan eta esan zioten, itz aiek kenduta, ipintzeko berak esaten zuela: Juduen Erregea naiz. Pilatok erantzun zien: Bein eskribatua, eskribatua izan bedi.

        Pilatogandik nai zutenik iritsi etzutenean, Jesusi berriro eraso zioten, arpegiko keñu, buru-makurketa eta beste farragarri asko egiñaz. Adizak, esaten zioten; Jainkoaren Eliza ondatu, eta iru egunean berritzen dekan orrek, ere burua libratu ezak. Jainkoaren Semea baaiz, ortik jatsi adi. Gero elkarri ziotsaten: Besteak libratu zituen, eta Jainkoaren Autua bada, bera ere libratu bedi. Apaiz-buru, eskriba eta kargudunak ere burlaz zioten: Besteak libratu zituen, eta bera ere libratu bedi. Israelko Errege bada, gurutzetik jatsi bedi, eta sinistuko diogu. Uste guzia Jainkoagan zeukan; Jainkoaren Semea naiz, zion, eta orain libratu beza, maite badu. Juduen Erregea baaiz, eskuetatik joan akigu, judu zatarrak otsegiten zioten. Atzenik eskui-ezkerretan ipiñi ziozkaten lapurrak ere, besteak bezala, isekatzen zuten; eta biak añenekoka ziarduten. Baña, o Jaunaren gogoan dauden gauzak zein ondogabeak diran! Bata gurutzean Jaunagana itzuli, eta bestea bere gaiztoan gogortzen dira. Bata barkazio eske, eta bestea gaizki esaka dagokio. Zer berdin-eza batagandik besteaganakoa!

        Bi oietatik batek Jesusi esaten zion: Kristo baaiz libratu gaitzaguk i erori eta gu. Baña besteak lagun gaizki-itzegiña agirakatzen edo erreprenditzen zuen, esanaz: Zer? i urkamendian agoala ere, Jainkoari bildurrik artzen ez diok? Guk zeramakagun patua txit bidezkoa eta gure gaiztakeriai dagokiena dek; baña onek gaitzik egin ez dik. Eta Jesusi, berriz, esaten zion: Jauna, zure Erreinuratzen zeranean, nizaz oroitu zaite. Bai, gaur Zeruan nerekin izango zera, Jesusek erantzun zion.

        Eguerdiko amabiak aldean ziran, eguzkia bete-betean eta zerua odeitxo bat ere gabe garbi-garbi arkitzen zala, mundu guzia illunantz batek estali zuenean. Illuntasun au, oi ez bezalakoa zalako, guziak miragarritzat jo bear zuten; baña aintzakotzat ere artu gabe, soldaduak, juduak eta gañerako guziak, Jesusen adiskideetarañokoak Kalbarioko mendian zeuden. Maria guziz santa, arestian esan dan bezala, Semearen gurutzearen oñean zegoan, ezin esan ere ditekean adiña penatua. San Juan Apostolu maitea ondotik kendutzen etzitzaion. Maria Kleofas eta Maria Magdalena ere mugitzen etziran.

        Jesusen iltzeko ordua betetzer zanean, bere Ama maiteari gurutzearen oñera begiratu zion, eta Juani albora; eta Amari esan zion: Emakumea, orra or zure semea; Ecce filius tuus. Zer trukaera negargarria Maria Birjiña guziz santarentzat! Ikaslea Maisuaren lekuan, Juan Jesusen lekuan, Zebedeoren semea Jainkoaren Semearen lekuan ematen zaio. Gero Apostoluari esan zion: Orra or zure ama: Ecce Mater tua. Eta ordutik Apostoluak Maria amatzat artu zuen. Itz oiekin gu guziok, Apostolu maite aren buruan, Maria guziz santaren mantupean, humeak amarenean bezala ipiñita, Aita Eternoari atzeneko itzak esan bear ziozkan; eta arratsaldeko iruak alderatu ziranean, ots andi batekin esan zion: Eli, Eli, lama sabacthani, au da: Ene Jainkoa, Ene Jainkoa, zergatik utzi nazu? Itz oiek aditu zituzten ango batzuek uste izan zuten, Eliasi deitzen ziola, etziekitelako Eli Eli-k, Siriako itzkuntza izanik, zer esan nai zuen; eta elkarri ziotsaten: Begira gauden, Elias ote datorkion libratzera.

10. Jesusen iltzea

        Jesusek baziekien, zer gauza ziran oraindik betetzaka; eta Eskritura santan aldeaurrez esana: «Nere egarrian ozpiña eman zidaten» gertatu zedin, esan zuen: Egarri naiz. Ozpin-ontzi bat an arkitu zuten, eta begira zeudenetatik batek arroki edo esponja ozpiñetan busti zuen, eta makilla luze bati erpiñean ipiñita, aora eman zion, eta Jesusek ozpiña artu zuen. Ondoren beste ots bat egin zuen, esanaz: Guzia egiña dago; eta atzen-atzenean bere Aita Eternoari esan zion: Ene Aita, nere espiritua zure eskuetan uzten det; eta burua makurtuta, Jesus il zan.

        Arratsaldeko iruak ziran, Jesusek bere gañ artutako gure erospen edo erredenzioko lana osobete eta egin zanean. Orduan gure zorrak kitatu zituen; baña, zein garesti! Esan degu, bere odol guzi-guziaren truke. Eskerrak eta eskerrak eman dizaiozkagun, bada, gugatik ainbeste neke-pena artu zituen Jainko gizonduari. Ordu onetan berean gauza guziak adierazo zuten gertakari andiren bat izan zala. Mundu guzia bildurrak artu zuen: eguzkia illundu zan; Elizaren erdian zinzilika zegoan oiala erdibitu, eta ainbeste lengo gizaldietan itxita egoten zan leku guziz Santua agertu zan; arriak zarrakatu ziran, lurra dardaratu zan; obiak edo sepulturak idiki ziran; eta izatea duten gauza danak beren erara negar egin eta naigabea erakutsi zuten, guzien Egille Jesus gurutzean il zanean.

        Ainbeste mirari ez-aditu oiekin, esan zitekean juduak beren gaiztakeria ezagutu, eta Jainkoaganonz noizbait itzuliko zirala; baña arrokeriaz beteak eta berekoiegiak ziran, batez ere buru egiten zutenak, bein ateratako itza jateko eta gaizki egin zutela aitortzeko. Ala ere, Kalbarioko mendian baziran ezagueran sartu ziranak. Jesusi kontuartzeko joan ziran soldaduen agintari edo zenturionak aditu zuenean Jesusek atzeneko asnasa ematean egindako deadarra, oartu zanean bere oñ-azpiko lurra ikaratzen, arriak zarrakatzen, obiak idikitzen eta onelako beste mirari asko egiten, larritu zan; eta otsegin zuen: Au Jainkoaren Semea zan, bai. Soldaduak ere, nagusiari zerraizkiola, aitortu zuten Jesus Jainko egiazkoa zala. Juduetatik ere askok ezagutu zuten zein gaizki ibilli ziran, Jesusi ainbeste erakusten, eta arri egiñik etxera itzuli ziran, bular-joka, Jaunari barkazio eskatuaz.

11. Jesus illa gurutzetik jatsitzeko prestamenak.

        Lanbide artan buru egiten zutenak nai guzia iritsitakoan, Pilatori joan zitzaiozkan, eta eskatu zioten agindu zezala gorputz-illak gurutzetik kentzeko, Pazkoako egun andia sartu baño lenago. Pilatok baiezkoa eman zien, eta bere aginduz soldaduak Kalbariora igo ziran, eta lapur biai bernazakiak autsi ziezteen, bereala il zitezen; baña Jesus ikusi zutenean il zala, autsi etziozkaten; eta soldadu batek lanza luze batekin eskuiko saietsa idiki zion, eta odola eta ura irten ziran.

        Gauza guzietan Jaunaren esku miragarria zebillen, eta etzan ezer ere benturara eta ustekabean egiten. Soldaduak aginduak zijoazen Jesusi bernazakiak austeko, eta illa egon arren, agindua egin gabe uzteko eskurik etzuten; bestetik, egon bear etziran atzerago illari austeko, biziai baño. Anziña-anziña esanai egiztamena eman bear zitzaien. Moisesek Pazkoako bildotsagatik esan izan zuen: Ezurrik batere autsiko ez diozute. Lanzaz saietsa idikitzea ere, ezeri ez zitxokala egin etzan: bada, juduakgatik aldeaurrez esan zan: Begiratu zioten zulatu zutenari.

        Soldaduak gisa onetan, Jainkoak profetaen bitartez lendanaz adierazotako gauzak egiten zituzten bitartean, Jose zeritzan Arimateako gizon on prestu, eta sanedrin edo batzarre nagusikoetatik bat, Jesusen kontrako lanetan ikuskizunik izan gabea eta isillean Jesusi jarraitzen zitzaiona, Jesus il bezain laster Jerusalenera ito-itoka joan zan, eta Jaunaren gorputza Pilatori eskatu zion. Pilatok il-berri au artuta bereala agindu zuen emateko. Jose baimen onekin era berean korrika Kalbariora itzuli zan, gorputz-illa obiratzera. Beste askoren artean, Nikodemo berez judua, fariseoen burua, Israelko maisua eta Jose bezala batzarre nagusikoa; Nikodemo, gau batean bere galdeak egitera Jesusi joan zitzaiona, eta Jesusekin itzegin ezkero, isillik bedere, oni jarraitu zitzaiona, eta batzarrean Jesusen alde txit gogorkiro itzegin zuena ere Kalbariora joan zan, mirraz eta zabila deritzan belar min batekin egindako eun libra okendu berekin zituela, Jaunaren gorputz-illa igortzitzeko.

        Jose eta Nikodemok iltzeak gurutzetik atera eta gorputza jatsi zuten, eta Ama Maria guziz santari magalera eman zioten. Zer Ama maite onen orduko biotz-erdiratzea, bere Seme biotzekoa besoetan artu zuenean! Begira-begira jarri zitzaion, eta zekusan buru guzia muñetaraño arantzaz josia, arpegia ezarri ziozkaten istu eta karkaxa zikiñakin tortikatua, saietsa lanzaz idikia, esku-oñak iltze-tzarrakin zulatuak, gorputza ainbeste milla azoterekin larrutua eta odoldua; itz batean, burutik oñetarañoko guzia zauri bat egiña. Nork adierazo Amaren orduko miña! Ez, ez dezake Amak berak bestek neurtu, gisa artan Seme Jainkoa ikusteak biotz biguñ ari eman zion eta Simeon zarrak lendanaz esandako ezpatada zorrotza. Eta are andiagoa artu zuen bi gizon on aiek besoetatik kendu ziotenean, obiratzeko.

12. Gorputz illaren obiratzea

        Josek eta Nikodemok, bada, onek eramandako okenduarekin gorputz-illa ondo igortzi, eta Josek erositako maindire berri batean bildu zuten; arpegia izerdi-zapi batekin estali zioten, eta gorputza maindirearen gañetik paxatu edo paxaz ondo lotu zuten, gauza oiek guziak Nikodemoren okenduarekin lenago enbasatuta, juduak gizon andien gorputz-illakin egiten zuten bezala.

        Obia bear zan, eta arkitu zuten gurutzetik ogeita amasei kanara zegoan baratza batean, non Josek arri bizi-bizian eraginda zeukan bera eta bere etxekoak lurpetzeko; baña arteraño iñor ipiñi etzan, edo iñorekin erabilli gabeko berri-berria zan. Jose eta Nikodemok gorputz-illa baratzara eraman eta obi onetan ipiñi zuten, burua eguzkiaren sartalderonz zuela; eta obia ar-losa andi batekin estalita, baratzatik irten ziran, biztutzeko eman zien itza gogoan zutela. Jesusekin Galileatik etorritako emakume on piadosa aiek, aresti ezkero esaten gatozen lanbide oietan guzietan begirik kendu etzuten, ez aldegin ere alik eta gorputza obiratuta, baratzatik irten ziran arteraño; baña beste guziak atzenean joan arren, Maria Magdalena eta Maria Santiago gaztearen amak aldegin nai izan etzuten, eta gorputz-illaren aurrean eserita geratu ziran. Emen Jaunagan pensatzen zeudela, gogoak eman zien berak ere gorputza berriro igortzitzea, eta Jerusalenera okendu eske jatsi ziran; baña okendua erosi eta beste gauzak prestatzen zebilzan bitartean, Pazkoa-jaia sartu zan, eta onek zirauen artean alako lanak egitea, legez ez bazan ere, oituraz debekatua zalako, ondorerako utzi bearra izan zuten.

        Ostiraleko eguzkia sartzearekin larunbata asten zan, eta apaiz-buru eta fariseoak Pilatori joan zitzaiozkan, esanaz: Jauna, oroitzen gera gezurti ark esan zuela: Iru egunen buruan biztuko naiz. Beragatik agindu ezazu, gorputz-illa sartu dan obiari kontu artzeko, berari zerraizkion ikasleak gauez joan, gorputza ostu eta jendeari esan ez dizaioten: Illen artetik biztu zan; zeren utsegite berri au lenagokoa baño andiagoa izango dan. Gordetzalleak badituzute, Pilatok erantzun zien, zoazte eta kontu egin zaiozute, dakizuten bezala.

        Juduak soldadu-samalda bat beti izaten zuten Elizari kontu artzeko, eta Jainkoak gauzak zuzendu zituen juduen soldadu oiek berak gorputz-illa zantzeko, eta ez Pilatorenak, gero biztutakoan juduak esan etzezaten, Jesusen ikasleak Pilatoren soldaduakin elkar artuta, gorputz-illa eraman zutela; argatik ondo etorri zan Pilatok bere soldaduak ukatzea, eta erantzutea berak ere bazituztela. Juduak neurri au eta beste geiago artu zituzten, beren ustez, gezurren bat asmatuta, Jesus biztu zala onen adiskideak esan etzezaten. Iru egunak baño lenago obira joan ziran, ar-losa jasota an ote zetzan ikustera; an zegoan, berriro estali zuten eta sillua markatu zioten, iñork erabiltzen bazuen ere, ezagutu zedin, eta beren uste guzi-guziko kontu-artzalleak ipiñi zituzten, eta gogoak eman zien gañerako guzia, ezeri barkatu gabe, egin zuten, berenarekin irtetearren; baña itsu aien asmakari guziak alperrik izan ziran, eta egia garbiro agertu zan.