APEZENAK

        (1876)

                Airea: «Kattalin ttuku, ttuku, Kattalin arina»

Karlosen desira zen

Espaiñian nausi,

suieten publikatzen

nahi nuke asi;

nola kurritzen baitu

montaña eta sasi,

ladronkerian baizik

ez dute ikasi.

Karlos abiatu zen

sazerdoten lagun,

tema ortan direla

badu zonbait egun;

guk emanak nun diren

ez dira ezagun,

zer etxeko semiak

dotatzen ditugun.

Nahaskerian dabiltza

zonbait sazerdote,

berak direla kausa

ez ditugu maite;

gizon gaixtua frango

konberti lirote,

mintzo diren bezala

goberna balite.

Sazerdotek diote

otoitz egiteko,

Karlos benedikatu

setimorendako;

ladronguari benta

huna eman dako,

lurreko abitante

guzien publiko.

Ohore bide zaio

karlisteriari,

noblezia dutela

gerlaren gidari;

batailan segurretik

nahi dute ari,

garrik formatu gabe

kabaleriari.

Karlisten usaia da

ez abantzatzeko,

entregu ez badira

batailan artzeko;

sasiko alderdia

baliatzen zako,

otsuen gaztelura

erretiratzeko.

Laborari gaixua

aisa da erori,

hobenik egin gabe

sekulan nehori;

sortu giren guziek

ba dakigu hori,

zorrik ez ginuela

Karlos setimori.

Karlosen abantailak

nahi tuenak aditu,

traidore horiekin

faboriak ba ditu;

nazione guzia

arruinatu gaitu,

lorian bizi ginen

ez balitz agertu.

Zonbaitendako on da

haren agertzia,

guri tokatu zauku

anitzen galtzia;

arrazoina ezin pasa,

hau ezin-bertzia!

nagusi den partia

beti sinetsia.

Laborari pobriak

derama bizia,

lurrarekin borroka

denbora guzia;

familiako eskas

bere irabazia,

apez edo notari

hobe da jartzia.

Karlosen defentsorrak

jarri ziren teman,

oren baten bakerik

ez dagute eman;

erdiak destruitu,

beste erdiak ereman,

obra onik indute

gure erresuman.

Karlosen defentsorrek

duten pasionia,

guziak ohoinguan,

zer anbizionia!

Konformatzen asi da

gure nazionia,

esku onetan dela

errelisionia.

Adinetan aitzina

izanikan ere,

egiaz mintzatzeko

ni ez niz erabe;

afer tunante batzu

gure onen jabe,

lehen zerbait zutenek

orai deuse gabe.

Baliatu direno

zerbait engañioz,

bakerik etzitaken

heien amodioz;

errefusarik gabe

egonak serios,

Jaun aundi egin dire

gerlaren medioz.

Kanbiatzen asi da

Karlosen segida,

famaren arabera

flakatzen ari da:

Frantziarat omen du

eraiko salida,

segur naiz montañetan

ez dagola fida.

Finkatu nahi zuten

Karlosen legia,

ez litake komeni

erten dun egia;

injustuak bai dira

dena zarkeria,

Espaiñiatik ihesi

errege nahia.

Nafarrua eta bertze

iru Probintzia,

etzuten karri nahi

obedientzia;

orai obe lukete

umiliatzia,

ez badute bilatzen

esklabo jartzia.

Karlos damu litake

abandonatzeko,

maluroski sortu zen

gure penatzeko;

zer arrazoin ginuke

haren maitatzeko,

deretxorik ez du ta

orotan artzeko?

Erruak barna ditu

jenden maleziak,

deusik ez du balio

finaren biziak;

lana frango baluke

orai justiziak,

kastiga balitzate

traidore guziak.

Obraren arabera

dira informiak,

arrauinatu dituzte

gure eremiak;

bai eta galarazi

aitamen semiak,

piedade gabeko

gizon infamiak.

Indarra heldu zela

gobernamendutik,

Karlos ikaratu zen

guzien gainetik;

erretira egin du

ahal duen lekutik,

trenpian heldu ziren

etsaiak ondotik.

Diputazionia

pasatu zen lehenik,

nahi zuten xikana

guzia eginik;

ez ahal da nehore

Europan gizonik,

oriek bezain aisa

aberastu denik.

Formatu zirenian

bataila kanpalak,

fite bildu zituzten

karlistek egalak;

benedika ditela

armada legalak,

biba Alfonso eta

haren jeneralak.

Jaunaren azotia

ez bezate etsi,

flakatu arteraino

ez dute sinetsi;

igortzen ahal dute

Espaiñari goraintzi,

sekulan ez dirote

gobernurik bentzi.

Nola baita sobera

Karlosen botuko,

badakit ez nautela

grazian artuko,

ni ez niz aintzinago

deusetan sartuko,

In aeterno ez dute

par ori pastuko.