www.armiarma.eus
idazleak eta idazlanak Herri literatura TESTUAK Corpus arakatzailea Klasikoen Gordailuari buruz



Bordel bertsularia
Juan Etxamendi, «Bordel»
XIX. mendea

      [liburua osorik RTF formatuan]
      [inprimitzeko bertsioa PDFn]
      [Literaturaren Zubitegia]

 

Iturria: Bordel bertsularia, Bordel (Jose Mari Satrustegiren edizioa). Auspoa, 1965

 

aurrekoa hurrengoa

ERIOTZ KRUDEL BAT

 

Orai agertzen dira

kantore berriak,

gazten hala zaharren

doloragarriak;

nork egintu halako

traidorekeriak,

eta partikularzki

bakotxai beriak?

Estonaturik daude

eskual herriak.

 

Eskual herrietan

fama aundia da,

bertze potentzietan

barna juana da;

ofreziturik ere

zernahi parada,

giristino fidelik

ez daite agrada;

esposak laudatzeko

eitate txarra da.

 

Iragan buruilaren

zortzigarrenian,

eriotze bat ein dute

ilundu denian;

prebeniturik zauden

desira hunian,

asesinatu dute

lurraren gainian,

mantxa hura han dute

biotzain barnian.

 

Nonbaitereko gizon

triste erromesa,

(arrazoin horrengatik

nehor ez ofentsa),

etzen, ez, agradable

halako promesa:

kanpokoak egile,

etxekoak pentsa,

fagoratu baditu

zer errekonpentsa!

 

Nausia lur barnian

martir hil otza,

oraino etxekuek

hun dute biotza;

hura galdurik ere

aien erreposa!

Munduko triunfetan

huntasunak goza;

gizonak maita diro

halako esposa!

 

Esposa hila eta

aita galeretan,

sekula bezain bero

bertze aferetan:

horien konpromisa

etzen aferretan;

gastaturikan ere

zerbait paperretan,

aisa bizi daiteke

hurran denboretan.

 

Denbora noble hori

kanbia daiteke,

bi mundu plazerretan

pasatzia neke;

oraiko grado hori

atzeman du merke,

bertze tratamendu bat

egin nahi luke,

ahal bagindu zenbait

konde edo duke.

 

Gero ere norbaitek

arriskaturen du,

fortunaz ez badira

lehendanik hundu;

arabez etzirela

beharrez ezkondu,

orietaz mintzo da

horren bertze mundu,

nola eman behar den

azkenian kondu.

 

Konsidera dezala

begira dagonak,

ez du gaitzik merezi

egia dionak;

ilun onduan ziren

heien obra hunak,

menturaz lehenago,

barrenda egonak;

jornaleko hun dira

holako peonak.

 

Obra manifiko bat

disposatu dute,

tribunale justuban

laudatzen badute;

Luziferrek bezenbat

urgulu badute,

Jaunaren poderia

galdu nahi dute;

orai goza ditela

huntsa egin badute.

 

Gizona bere faltaz

konsumitu hurran,

ikusi dena baizik

ez daiteke erran;

obraren arabera

beti arranguran

deskansurik ez duke

lurreko denboran;

hemengua gal eta

bertzia menturan.

 

Gizona kondenatu

galeretarako,

fantasia gaistoak

hori egin dako;

lurrian bizi deno

miseria frango,

adiskide fidelik

jarraikitzen zako?

Urrikalmendu guti

halakoendako.

 

Suiet horien xefa

ez da hemen bera.

Krima aundiak ditu

famen arabera;

sekulako juan dute

galeraz galera,

hala duhan gizona

ez da alegera,

orai bihur laiteke

Jaunaren legera.

 

Bat ain zaharra eta

bertzia gaztia,

(mundua-ilusitzale

gaistuen tratia);

haren larriaz bertze

baten erostia,

etxean sartu gabe

zen konposatia;

mirakulu aundia

akort izaitia!!!

 

Izpiritu duienak

ba daki engoitik,

penak heldu direla

plazarren ondotik;

berak ez balinbadu

maite bihotzetik,

(hura da prinzipala

guzien gainetik),

ezkontzarik ez egin

interesaren gatik.

 

Mundu au garnitzen da

kalitate oroz,

batzu fortunarekin

bertziak maluros;

anitz ezkondu dira

adineraz geroz

gihotza bete gabe

amodio beroz;

gero maitatzekotan

esposik ez eros.

 

Zer sinifikatzen du

bihotzeko errak?

Erredoblatzen dira

Satanen indarrak;

deus ez du balioko

ondoko nigarrak,

kondiak eman behar

ditu bat bederak,

ahantziko baitira

tualet ederrak.

 

Holako suietikan

pasatu ote da?

gure denboran ez da

nehontik atera;

sartu nahi duienak

justoen artera,

penitentzietako

denbora fite da,

desertura joaiteko

nigar egitera.

 

Penetan den presunak

hun luke konsolu,

eman zuien fedia

obserbatzen balu;

soinian ba dabila

sobera urgulu,

jenden murmuratzia

ez da mirakulu,

seinale ba duiela

bihotzian dolu.

 

Ustez eginik ere

munduko fortuna,

deusetan ez daiteke

estima presuna;

zenbait egunendako

hun da huntasuna;

pratikatzen ez bada

borondate huna,

sekulako gal diro

bere urostasuna.

 

Kantu hok egin dira

ez libertitzeko,

baizik ere guziek

esenplu hartzeko;

nehor ez da kapable

justifikatzeko:

zernahi egin lirola

ez da fidatzeko,

boza eman duienak

esposain galtzeko.

 

Españako fronteran

erri bat Arneguy,

an gertatua da

mirakulo hori;

mendiaren gainian

odola ixuri!

Gisa hortan iteko

asesina hori,

espos gaixua dute

zerurat igorri.

 

aurrekoa hurrengoa