GERNIKAKO DOTRINA

Central

        Kristiñeu fiel guztijek

        dagoz guztiz obligeurik

        deboziño artutera

        euren bijotz guztirik

        Jesus gure argijen

        kurutze santuegaz

        bada an ill gure izen euen

        gu ateratiarren

        pekatuen menderik

        ta arerijo deungetarik.

        Orregaitik bada

        egin bier zara

        alan zeñatutera

        zelan Aitieren egitera

        iru kurutze egiñegaz.

        Lenengoa bekokijen

        Jaungoikoak libreu gaizen

        pensamintu txarretarik.

        Bigarrena agoan

        Jaungoikoak libreu gaizen

        berba deungetarik.

        Irugarrena bulerrien

        Jaungoikoak libreu gaizen

        egite ta gogo txarretarik.

        Onetara esanagaz:

        Kurutze Santieren + señalie gaitik

        geure + arerijoetarik

        libredu gaizuz

        geure Jaune + ta Jaungoikoa.

        Aitieren + ta Semieren

        ta Espiritu Santueren izenien. Amen.

Kredoa

        Sinistuten dot Aite Jaungoiko guztiz poderoso zeruen ta lurren Egilliegan, ta bere seme bakar Jesukristo gure Jaunegan, zein sortu zen Espiritu Santueren egitez ta grazijez. Jaijo zan Marije Birjiñiegandik; padezidu euen Ponzio Pilatosen aginduen bien; izen zan kurutzien josije, ill, ta enterradue, jatzi zen infernuetara, irugarren egunien biztu zen illen arterik, igon euen zeruetara, an dago jarririk Aite Jaungoiko guztiz poderosoaren eskoiko aldetik, arik etorriko da bizijek eta illek juzgetan. Sinistuten dot Espiritu Santuegan, elexa Santa katolikie, santuen komuniñoa, pekatuen parkaziñoa, aragijen biztuera barrije, betiko bizitzie. Amen.

Fedeko artikuluek

        Fedeko artikuluek dire amalau. Lenengo zazpirek jagokaz Jaungoikotasuneri; eta beste zazpirek Jesukristo gure Jaun

        Jaungoiko ta gizon egijezkoaren Gizatasun santueri.

        Jaungoikotasuneri jagokazanak dire oneik.

        Lenengoa sinistu Jaungoiko bakar guztiz poderosoagan.

        Bigarrena sinistu dala Aitie.

        Irugarrena sinistu dala Semie.

        Laugarrena sinistu dala Espiritu Santue.

        Bostgarrena sinistu dala gauze guztijen Egillie.

        Seigarrena sinistu dala Salbagillie.

        Zazpigarrena sinistu dala glorije emollie.

        Gizontasun santueri jagokazanak dire oneik.

        Lelengoa sinistu Jesukristo gure Jaune gizona danez sortue izen zala Espiritu Santuen egitez ta grazijez.

        Bigarrena sinistu jaijo zala Santa Marije Birjiñieganik, geldituten zala donzelle semie jaijo baño lenago, jaijotzan ta jaijo azkero.

        Irugarrena sinistu artu zituzela erijotzie ta pasiñoa gu pekatarijok salbetiarren.

        Laugarrena sinistu jatzi zela infernuetara, eta atera zituzela bere etorrera santuen begire egozan Gureso santuen arimeek.

        Bostgarrena sinistu irugarren egunien biztu zela illen arterik.

        Seigarrena sinistu igon euela zeruetara eta dagoala jasarririk Aite Jaungoiko guztiz poderosoen eskoiko aldeti.

        Zazpigarrena sinistu etorriko dala bizijek eta illek juzgetan, au de, onai emoten glorije bere agindu santuek gorde zituezalako; eta deungai betiko infernue, gorde ez zituezalako.

Aite gurie

        Aite gurie zeruetan zagozana, santifikedu bedi zure izena, betor gugena zure erreiñue, egin bedi zure borondatie zelan zeruen, alan lurrien.

        Egunien eguniengo geure ogije gaur emon egiguzu, eta parkatu egiguzuz geure zorrak geuk geure zordunei parketan deutseguzen legez, eta itxi ez egiguzu tentaziñoan jausten, baie libredu gagizuz gatxerik. Amen.

Abe Marije

        Abe Marije, grazijez betie, Jaune da zugez, bedeinkatue zara zu andra guztijen artien, eta bedeinkatue da zure sabeleko frutue Jesus.

        Santa Marije Jaungoikoen Ama, erregutu egizu gu pekatarijok gaitik orain eta geure erijotzako orduen. Amen.

Salbie

        Jaungoikoak gorde zaizela Erregiñe, errukiz beteriko Ama, bizitze, gozotasun, ta esperantza geurie, Jaungoikoak gorde zaizela. Zuri deijez gagoz Ebaren ume erbestetuok, zugana gagoz zizpuruz ta negarrez negarrezko leku onetan. Ea bada andrie, geure bitartekoa, biurtu egizuz guganantz zure begi errukitsu orreik; eta erbeste au igarota, erakutsi egiguzu Jesus zure sabeleko frutu bedeinketue. O guztiz bigune! O errukiorra! O Marije Birjiñe gozoa! Erregutu egizu gugaitik Jaungoikoaren ama santie, izen gaitezan Jesukristoren agintzarijek alkantzetako duin. Amen.

Jaungoikoaren legeko aginduek

        Jaungoikoaren legeko aginduek dire amar.

        Lelengo irurek jagokaz Jaungoikoaren honrieri, beste zazpirek projimuen probetxueri.

        Lelengoa Jaungoikoa ametie gauze guztijen ganien.

        Bigarrena Jaungoikoaren izenien jurementu alperrik ez egitie.

        Irugarrena domekak eta jaijek santututie.

        Laugarrena aite eta ama honretie.

        Bostgarrena ez iñor iltie.

        Seigarrena aragizko pekaturik ez egitie.

        Zazpigarrena ez iñori ezer ostutie.

        Zortzigarrena egin eztauen gauzerik iñori ez ezartie, ta guzurrik ez esatie.

        Bederatzigarrena projimuen emazterik ez gure izetie.

        Amargarrena iñoren ondasunen gureri bidebagakorik ez eukitie.

        Amar agindu oneik sartuten dire biten; Jaungoikoa serbidu eta ametien gauze guztijek baño geijego eta projimue geure burue legez.Amen.

Kristiñeuen dotriñien azaldaerie
iteune ta erantzueretan

        ITEUNDUTEN DOT. Kristiñeue zara?

        ERANTZUTEN DOT. Bai Jaune, Jaungoikoaren grazijez.

        I. Nondi jatortsu kristiñeuen izen ori?

        E. Jesukristo gure Jauneganik.

        I. Zer esan gure dau kristiñeuek?

        E. Kristoren gizona.

        I. Zer adituten dozu kristoren gizonaz?

        E. Jesukristoren fede, batioan artu euena dauken gizona, eta bera serbietako eskiñirik dagoana.

        I. Zein de Kristiñeuen señalie?

        E. Kurutze santue.

        I. Zegaitik?

        E. Dalako Kristo kurutzien josijen irudije, zeñetan erredimidu genduzen.

        I. Zeinbet moduten egiten dau kristiñeuek señale ori?

        E. Modu biten.

        I. Zeintzuk dire?

        E. Zeñatutie ta Aitieren egitie.

        I. Zer da zeñatutie?

        E. Eskoiko eskuko orkoloagaz iru kurutze egitie. Lenengoa bekokijen, bigarrena aoan, irugarrena bulerrien, geure Jaun Jaungoikoagaz berba egiten dogule.

        I. Erakutsi zelan?

        E. Kurutze santieren + señaliegaitik, geure + arerijoetarik, libredu gaizuz + geure Jaune ta Jangoikoa.

        I. Zegaitik zeñatuten zara bekokijen?

        E. Jaungoikoak libreu gaizen pensamentu txarretarik.

        I. Zegaitik aoan?

        E. Jaungoikoak libreu gaizen berba txarretarik.

        I. Zegaitik bulerrien?

        E. Jaungoikoak libreu gaizen egite ta gureri txarretarik.

        I. Zer da Aitieren egitie?

        E. Da eskoiko eskuko atz bijekaz kurutze bat egitie, bekokitik bulerrera, eta ezkerreko sorbaldatik eskoakora, Trinidade guztiz santue izentetan dogule.

        I. Erakutsi zelan?

        E. Aitieren + ta Semieren, ta Espiritu Santueren izenien. Amen.

        I. Nos egin bier dogu kurutzieren señale ori?

        E. Egite onen bat asten dogun guztijen, edo premiñe, tentaziño, edo arriskuren baten aurkituten garienien, batezbere oitik jaikieran, etsetik urteijeran, elexan sartutorduen, jatorduen, eta oira goazanien.

        I. Zegaitik ainbeste bider?

        E. Beti ta leku guztijetan geure arerijoak esetsiten deuskuelako ta persegietan gaituezalako.

        I. Ze arerijo dire orreik?

        E. Demoniñoa, mundue, ta aragije.

        I. Kurutziek arerijo orreik goituteko inderra dauko ala?

        E. Bai Jaune.

        I. Nondik dauko kurutziek inder ori?

        E. Kristok bere erijotziegaz aintxe goitu zituzelako.

        I. Kurutzie adoretan dozunien zelan esaten dozu?

        E. Adoretan eta bedeinketuten zaituguz Kristo, zeure kurutze santuen bitertez mundue erredimidu zenduelako.

Kristiñeuek jakin bier dituzenak

        Ikusi dogu kristiñeue zariena alan izenien, zelan señalien: esan egidezu orain: Zeinbet gauze jakin ta aditu bier ditu kristiñeuek adimenera, edo ezauerara elduten danien?

        E. Lau gauze.

        I. Zeintzuk dire?

        E. Jakitie zer sinistuko dauen, zer eskatuko dauen, zer egingo dauen, eta zer artuko dauen.

        I. Zelan jakingo dau zer sinistuko dauen?

        E. Jakiñaz kredoa, edo Fedeko artikuluek.

        I. Zelan jakingo dau zer eskatuko dauen?

        E. Jakiñaz Aite gurie, ta elexako beste oraziñoak.

        I. Zelan jakingo dau zer egingo dauen?

        E. Jakiñaz Jaungoikoaren legeko aginduek, Elexa Ama santienak, eta obra miserikordijezkoak.

        I. Zelan jakingo dau zer artuko dauen?

        E. Jakiñaz Elexa Ama santien sakramentuek.

Dotriñien lelengo partie,

zeñetan adierazoten dirien kredoa, eta Fedeko artikuluek

        Lelengotik asiten gariela esan egidezu:

        I. Nok esan euen Kredoa?

        E. Apostoluek.

        I. Zetako?

        E. Guri fede santuko gauzak irakasteko.

        I. Eta zuk zetako esaten dozu?

        E. Kristiñeuek daukegun fede au konfesetako.

        I. Zer da fedie?

        E. Ikusi eztogune sinistutie.

        I. Ikusi zenduen jaijoten Jesukristo?

        E. Ez Jaune.

        I. Ikusi zenduen ilten, edo zerure igoten?

        E. Ez Jaune.

        I. Sinistuten dozu?

        E. Bai Jaune.

        I. Zegaitik sinistuten dozu?

        E. Jaungoikoak alan agertu deutselako Elexa Ama santieri, ta onek alan erakusten deuskuleko.

        I. Ze gauze dire kristiñeue zarienez daukezuzenak, eta sinistuten dozuzenak?

        E. Erromako Elexa santiek daukezanak, eta sinistuten dituzenak.

        I. Eta zertzuk dire zuk eta berak daukezuezanak, eta sinistuten dozuezanak?

        E. Fedeko artikuluek, batezbere kredoan dagozan legez.

        I. Ze gauze dire fedeko artikuluek?

        E. Dire fedeko misterijorik andijenak.

        I. Zetako dire fedeko artikuluek?

        E. Emoiteko gure Jaungoikoaren eta Jesukristo gure Salbagillien ezaukera argije.

        I. Zein da gure Jaun Jaungoikoa?

        E. Da esan ta asmau al leitekien gauzerik andi ta miragarrijena: Jaun bat amaibagarik ona, altsue, jakintsue, arteza, gauze guztijen asierie eta azkena.

        I. Zein da Trinidade guztiz santue?

        E. Da Jaungoikoa bera Aitie, Semie ta Espiritu Santue, iru persona banak eta Jaungoiko egijezko bakar bat.

        I. Aitie Jaungoikoa da?

        E. Bai Jaune.

        I. Semie Jaungoikoa da?

        E. Bai Jaune.

        I. Espiritu Santue Jaungoikoa da?

        E. Bai Jaune.

        I. Iru Jaungoiko dire?

        E. Ez Jaune, ezpada Jaungoiko egijezko bakar bat,dan legez guztiz altsu bakar bat, betiko bakar bat, eta Jaun bakar bat.

        I. Aite Semie da?

        E. Ez Jaune.

        I. Espiritu Santue Aitie edo Semie da?

        E. Ez Jaune.

        I. Zegaitik?

        E. Iru personak banák dirielako, izen arren Jaungoiko egijezko bakar bat.

        I. Au onan dala, zeinbet izete, adimen, eta borondate dagoz Jaungoikoagan?

        E. Izete bakar bat, adimen bakar bat, eta borondate bakar bat.

        I. Eta zeinbet persona?

        E. Iru banák, zeintzuk dirien Aitie, Semie, eta Espiritu Santue.

        I. Zelan da Jaungoikoa guztiz altsue?

        E. Bere eskubide bakarragaz egiten dauelako gure dauen guztije.

        I. Zelan da Egillie?

        E. Guztije ezerezetik egin euelako.

        I. Zetako egin euen Jaungoikoak gizona?

        E. Bizitze onetan Jaungoikoa bera serbietako, eta gero betikoan bera gozetako.

        I. Zelan da Salbagillie?

        E. Grazije emon, eta pekatuek parkatuten dituzelako.

        I. Zelan da Glorije-emollie?

        E. Bere grazijan irauten dauenari, betiko glorije emoten deutselako.

        I. Jaungoikoak ete dauko guk legez gorputzen irudirik?

        E. Ez Jaune, Jaungoikoa danez, dalako Espiritu utse, baie bai gizona danez.

        I. Jaungoikozko iru personetarik, zein egin zen gizon?

        E. Bigarrena, zein den Semie.

        I Aite egin zen gizon?

        E. Ez Jaune.

        I. Espiritu Santue egin zen gizon?

        E. Ez Jaune.

        I. Zein bada?

        E. Bakarrik Semie, zeñeri gizon eginik deretxon Jesukristo.

        I. Orrelan zein da Jesukristo?

        E. Da Jaungoiko bizijen semie, gizon egin zana gu erredimietarren eta guri zelan bizi erakustiarren.

        I. Eta zeinbet izete, adimen eta borondate dagoz Jesukristogan?

        E. Izete bi, bata Jaungoikoa danez, eta bestie gizona danez: borondate bi, Jaungoikoa danez bata, eta gizona danez bestie: adimen bi, bata Jaungoikoa danez, eta bestie gizona danez.

        I. Eta zeinbet persona eta gomute?

        E. Persona Jaungoikozko bakar bat, zein den Trinidade guztiz santuko bigarrena; eta gomute bakar bat, bada Jaungoikoa danez eztauko gomuterik.

        I. Zer esan gure dau Jesusek?

        E. Salbagillie.

        I. Zetarik salbau genduzen?

        E. Geure pekatutik eta demoniñoen mendetik.

        I. Zer esan gure dau Kristok?

        E. Unjidue.

        I. Zegaz izen zan unjidue?

        E. Espiritu Santueren grazije ta doiekaz.

        I. Jesukristo gure Jaune zelan sortu zen eta jaijo ama donzellieganik?

        E. Jaungoikoak gauze orreik egiten zituzela gure ganetiko inderragaz eta mireriz.

        I. Zegaitik diñozu: «gure ganetiko inderragaz eta mireriz?»

        E. Jesukristo sortu ez zalako ez jaijo bere, beste gizonak legez.

        I. Zelan deituten jako gauze orreitan aurkituten dan misterijoari?

        E. Enkarnaziñoko misterijoa.

        I. Zer da sinistuten dozune Enkarnaziñoko misterijoan?

        E. Trinidade guztiz santuko bigarren personie, zein dan semie, gizon egin zala Birjiñe Marijen errai garbijetan, bere donzellatasunen kalte baga, ez gizonen obraz, ezpada Espiritu Santuen obraz.

        I. Zeinbet gauza bada egin zituzen Espiritu Santuek Enkarnaziñoko misterijoan?

        E. Lau gauze Jaune.

        I. Zeintzuk dire?

        E. Lelengoa Ama birjiñien errai guztiz garbijetan formau eban gorputz bat bere odol guztiz garbijegaz. Bigarrena, egin eban arime bat ezerezetik. Irugarrena, gorputz ta arimie batu zituzen alkarregaz. Laugarrena, gorputz ta arima oneikaz batu zen Jaungoikoaren semie. Eta onan len Jaungoiko bakarrik zana, Jaungoiko izeteieri itxi bagarik, gelditu zen gizon egiñik.

        I. Eta zelan jaijo zan mireriz?

        E. Urteiten euela Ama Birjiñien sabeletik, bere donzelletasunen kalte baga, eguzkijen argi errañue igaroten dan legez kristel batetik, kristela ausi, ez loitu bagarik.

        I. Eta bere ama bizi ete zan gero beti donzelle?

        E. Bai Jaune beti.

        I. Zegaitik kurtzien il gure izen euen?

        E. Gu libretiarren pekatutik eta betiko erijotzatik.

        I. Zelan bada egin ete giñen erijotza orren errudun?

        E. Pekatu egiñik gure lelengo gureso Adanek, zeñegan guztijok pekatu egin genduen.

        I. Zer adituten dozu Jesukristo ill ezkero jatsi zen infernure esanagaz?

        E. Ez kondenauen lekue, ezpada linbue, non egozan justuek.

        I. Infernu bat baño geijago dago ala?

        E. Bai Jaune, dagoz lau lurren barruen, eta deretxoie kondenaduen infernue, purgatorijoa, seiñen linboa, justoen linboa, edo Abrahamen lekue.

        I. Zein da kondenaduen infernue?

        E. Pekatu mortalien ilten dirienen arimak, betiko nekatuek izeiteko joaten dirien lekue.

        I. Zein da Purgatorijoa?

        E. Jaungoikoen grazijan, baie euren pekatuen zor guztije pagau bagarik, ilten dirienen arimak joaten dirien lekue, an pena gogorrakaz guztiz garbituek izeiteko.

        I. Zein da seiñen linboa?

        E. Batietu bagarik adimenera eldu baño lenago ilten dirienen arimak joaten dirien lekue.

        I. Zein da justoen linboa, edo Abrahamen lekue?

        E. Jesukristo gure Jaune mundure etorri eta il baño lenago, Jaungoikoen grazijan il eta guztiz garbitute egozanen arimak joaten zirien lekue, eta leku au da Jesukristo egijez eta benetan jatsi zana.

        I. Zelan jatsi zan?

        E. Arimie jaungoikotasunegaz baturik.

        I. Eta bere gorputze zelan gelditu zan?

        E. Jaungoikotasunegaz beragaz baturik.

        I. Zelan biztu zan irugarren egunien?

        E. Barriro batuten ziriela bere gorputz eta arime glorijez betie, ostera iños ez ilteko.

        I. Zelan igon euen zeruetara?

        E. Berez.

        I. Zer esan gure dau Aite Jaungoikoaren eskoatati jarrite egotiek?

        E. Kristok Jaungoikoa danez, Aitek lainbeste glorije daukela, eta beste edozeñek baño geijego gizona danez.

        I. Nos etorriko da bizijek eta illek juzgetan?

        E. Munduen azkenien.

        I. Eta orduen biztuko ete dire illek guztijek?

        E. Bai jaune, len euki zituezan gorputz eta arimakaz eurekaz.

        I. Eta munduen azkena baño lenago izengo ete gara juzgauek?

        E. Bai jaune, geure bizitzien azkenien guztijok juzgauko gaitu Jaunek, eta emongo deusku sentenzije, onai Jaungoikoa glorijan beti gozetako; eta deungai infernuen beti penetan egoteko.

        I. Zer sinistuten dozu esaten dozunien: «Sinistuten dot santuen komuniñoa?»

        E. Kristiñeu fielak partie daukiela besten gauze onetan, gorputz baten zatijek legez, gorputz au da Elexie.

        I. Zer da Elexie?

        E. Da kristiñeu fiel guztijek batera arturik egiten dauden gorputze, zeñen burue dan Aite Santue.

        I. Nor da Aite Santue?

        E. Da Erromako Sazerdote nagosi, lurrien Kristoren ordeko guztijok obedezidu bier deutsegune.

        I. Kredoaz eta artikuluez ganera, beste gauzerik sinistuten dozu?

        E. Bai Jaune, liburu santuetan dagoan guztije, eta Jaungoikoak bere Elexieri agerturik deutsen guztije.

        I. Ze gauze dire orreik?

        E. Ori ez niri itendu jakiturije bagakoa nasalako; baukez Elexa ama Santiek Irekaslak, erantzuten jakingo daudenak.

        IREKASLIEK. Ondo diñozu: Irekaslai jagokie eta zuri ez, fedeko gauzen kontu zietza emotie: asko da zuretzat jakitie fedeko artikuluek kredoan dagozan legez, ta eurek sinistutie.

Dotriñieren bigarren partie,

non adierazoten dan zer eskatu biar dan,
eta Elexa ama santieren oraziñoak

        Ikusi dogu zelan dakizun sinistu bier dozune, zein dan lelengoa: gatozan bigarrenera, zein dan eskatu bier dana. Esan egidezu:

        I. Nok esan euen Aite gurie?

        E. Jesukristok.

        I. Zetarako?

        E. Guri oraziño egiten irekasteko.

        I. Zer da oraziñoa?

        E. Da Jaungoikoagana bijotza eregi, eta mesediek eskatutie.

        I. Zeinbet modutekoa da oraziñoa?

        E. Modu bitekoa, mentala eta bokala.

        I. Zer da oraziño mentala?

        E. Da arimeko almenakaz egiten dana; memorijegaz, gauze onen bat gogora ekarten dogule; adimentuegaz, gauze ori gogoan darabilgule, eta bere ganien pensetan dogule; eta borondatiegaz gogo ta gureri onak artuten doguzela, esaterako, pekatuekaz damutu, konfesau, ondu, obatu, eta aurrerantzien bizitze on bat egitie.

        I. Zer da oraziño bokala?

        E. Da berbakaz ta miñegaz egiten dana, esaterako, egiten dogune Aite gurie errezetan dogunien.

        I. Eta zelan egin bier da oraziñoa?

        E. Gogotik, humiltasunegaz, itxeropenagaz, eta ireupenagaz.

        I. Aite gurie esaten dozunien, nogaz berba egiten dozu?

        E. Jaungoiko gure Jaunegaz.

        I. Non dago Jaungoiko gure Jaune?

        E. Leku guztijetan, batezbere zeruen eta altarako sakramentu guztiz santuen.

        I. Eta Jesukristo gizona danez non dago?

        E. Bakarrik zeruen eta altarako sakramentu guztiz santuen.

        I. Oraziño guztietarik zein da oneena?

        E. Aite gurie.

        I. Zegaitik?

        E. Jesukristok bere aoz esan euelako Apostoluen eskariz.

        I. Zegaitik geijago?

        E. Daukezalako zazpi eskari, karidade osotik datozanak.

        I. Zeintzuk dire?

        E. Lelengoa da: Santifikedu bedi zure izena.

        I. Zer eskatuten dozu eskari orretan?

        E. Jaungoikoaren izena izan dedille ezagutue eta onradue mundu guztijen.

        I. Zein da bigarrena?

        E. Betor gugana zure erreiñue.

        I. Zer eskatuten dozu eskari orretan?

        E. Erreiñeu dagijela Jaungoikoak gure arimetan, emen lurrien grazijez, eta gero emon dagigule glorije.

        I. Zein da irugarrena?

        E. Egin bedi zure borondatie, zelan zeruen alan lurrien.

        I. Zer eskatuten dozu eskari orretan?

        E. Egin dagigule Jaungoikoaren borondatie lurrien gagozanok, zeruen zorijonekoak egiten daudien legez.

        I. Zein da laugarrena?

        E. Egunien eguniengo geure ogije gaur emon egiguzu.

        I. Zer eskatuten dozu eskari orretan?

        E. Emon dagigule Jaungoikoak gorputzeri jagokan janarije, arimierentzat grazije eta sakramentuek.

        I. Zein da bostgarrena?

        E. Parkatu egiguzuz geure zorrak, geuk geure zordunei parkatuten deutseguzen legez.

        I. Zer eskatuten dozu eskari orretan?

        E. Jaungoikoak parkatu dagiguzela geure pekatuek, geuk parkatu deutsegun legez naibageren bat emon edo gatx egin deuskuenai.

        I. Zein da seigarrena?

        E. Itxi ez egiguzu jausten tentaziñoan.

        I. Zer eskatuten dozu eskari orretan?

        E. Ez dagigule itxi Jaungoikoak jausten, diabruek pekatuen jausi eragiteko ekarten deuskuzen pensamintu txar, eta tentaziñoetan, ez eurei lekurik emoten.

        I. Zein da zazpigarrena?

        E. Baie libredu gagizuz gatxerik.

        I. Zer eskatuten dozu eskari orretan?

        E. Jaungoikoak libreu gagizela arimeko eta gorputzeko gatx ta arrisku guztijetarik.

        I. Zegaitik asieran esaten dozu: «Aite gurie zeruetan zagozana?»

        E. Eregiteko bijotza Jaungoikoagana, eta eskatuteko mesediek humiltasunegaz eta ustebetiegaz.

        I. Arako berba: Amen: azkenien esaten dozunek, zer esan gure dau?

        E. Alan izen dedille.

        I. Zeintzuk dire Ama Birjiñieri erregututeko oraziñorik oneenak?

        E. Abe Marije eta Salbie.

        I. Nok esan euen Abe Marije?

        E. San Gabriel angeruek Ama Birjiñe Marijeri barri onak emoten etorri zanien.

        I. Nok esan euen Salbie?

        E. Elexa ama santiek dauko beretzat artute.

        I. Zetarako?

        E. Ama Birjiñieri mesediek eskatuteko.

        I. Abe Marije, edo Salbie esaten dozuzenien, nogaz berba egiten dozu?

        E. Andra Marije geure amagaz.

        I. Nor da Andra Marije geure ama?

        E. Da birtutez beteriko Andra bat, Jaungoikoaren ama, zeruen dagoana.

        I. Eta altaran dagoana, nor da?

        E. Zeruen dagoanen irudi bat.

        I. Zetarako dago an?

        E. Bera ikusite, akordau gaitezan zeruen dagoanagaz, eta onen irudije dalako, lotsa eta itzalez begiretu dagijogun.

        IREKASLIEK. Bada bardin egingo deutsezu santuen irudijei, ta euren errelikijei.

        I. Angeru eta santuei bere, erregutu bier ete deutsegu?

        E. Bai jaune, geure bitartekoai legez.

        I. Zer dire angeruek?

        E. Dire, zeruen Jaungoikoa gozetan dagozan espiritu zorijoneko batzuk.

        I. Zetarako egin zituzen Jaungoikoak?

        E. Bera beti alabau eta bedeinketu egijen.

        I. Zetarako geijego?

        E. Bere serbitzarijek legez, Elexie gobernau, eta gizonak gordetako.

        I. Orrelan zuk bere baukezu angeru jagolie?

        E. Bai jaune, bauket, eta gizon bakotxak dauko berie.

        IREKASLIEK. Bada euki egijozu deboziño andi bat, eta errezau eikijozu egunien egunien.

Irugarren partie,

zeñetan adierazoten dan zer egin bier dan

        Ikusi dogu, zer sinistu, ta zer eskatu bier dozun: dakuskun zelan dakizun zer egin bier dozun: esan egizu :

        I. Zein da Jaungoikoaren legeko lelengo mandamentue?

        E. Jaungoikoa ametie gauze guztijen ganien.

        I. Nok ametan dau Jaungoikoa?

        E. Bere mandamentu santuek gordetan dituzenak.

        I. Zer da Jaungoikoa ametie gauza guztijen ganien?

        E. Gurago izetie gauze guztijek galdu, bera ofendidu baño.

        I. Zetara geijago obligetan gaitu mandamentu onek?

        E. Bera bakarrik adoretara gorputzeko eta arimeko alegin guztijegaz, beragan sinistu eta itxeroten dogule fede bizijegaz.

        I. Nok pekatu egiten dau onen kontra?

        E. Idolo, edo guzurrezko jaungoikoak adoretan dituzenak, edo eurakgan sinistuten dauenak; fedieren kontrako gauzeren bat sinistuten dauenak; edo fedeko misterijoren baten dudie daukanak; edo bier dan dotrinie ez dakijenak; fede, esperanza eta karidadeko aktoak bier dirienien egiten ez dituzenak; edo Jaungoikoaren errukijegan itxeroten ez dauenak; edo prestaera txarragaz sakramenturen bat artuten dauenak.

        I. Nok geijago?

        E. Aztuei sinistie emoten deutsenak, edo sorginkerijetan dabillenak; edo okerreko elesgauzakaz, edo oker Jaungoikoa adoretan dauenak.

        I. Zein da bigarrena?

        E. Juramentu alperrik ez egitie.

        I. Nok alperrik juramentu egiten dau?

        E. Juramentu egiten dauenak egije baga, zuzentasun baga, eta premiñe baga.

        I. Zer da egije baga juramentu egitie?

        E. Da juramentu egitie norberen eretxijen kontra, edo guzurregaz.

        I. Eta egije baga, edo dudan dagoala juramentu egiten dauenak, ze pekatu egiten dau?

        E. Pekatu mortala, juramentue gauze txikerraren ganien izen arren.

        I. Zer da zuzentasun bagarik juramentu egitie?

        E. Juramentu egitie, gauze bidebagako, edo deungeren bat egiteko; esaterako, projimueri gatxen bat egiteko.

        I. Eta zuzentasun baga juramentu egiten dauenak, ze pekatu egiten dau?

        E. Juramentue gauze astunen ganien bada, pekatu mortala; eta ariñen ganien bada, pekatu beniela.

        I. Zer da premiñe baga juramentu egitie?

        E. Da juramentu egitie eginbier andi bagarik, edo ezerezkerijak gaitik.

        I. Ze pekatu da au?

        E. Pekatu beniela, lagundu ezkero juramentueri egijak eta zuzentasunak.

        I. Eta egiten dabenak juramentu, boto, edo promesen bat gauze onen bat egiteko, kunplidu bier ete dau?

        E. Bai jaune, eta ez kunplidutie, edo kunplidu bagarik luzero eukitie, da pekatu mortala, gauze astunen ganien izen ezkero.

        I. Eta Jaungoikoak eginiko gauzakgaitik, alperrik jurementu egitie, pekatu ete da?

        E. Bai jaune, euretan egiten jakolako euren egille Jaungoikoari.

        I. Ze moduten jurementu egiten da, Jaungoikoak egiñiko gauzak gaitik?

        E. Esaten dala, kontureko, neure arimiegaitik, zeruegaitik, lurregaitik, diñot, au, edo bestie alan dala.

        I. Ze neurri artu giñeike, juramentu alperrik ez egiteko?

        E. Ekandutu esaten: bai, edo ez, Jesukristok erakusten deuskun legez.

        I. Eta mandamentu onetan beste gauzerik galerazoten ete da?

        E. Bai jaune, galerazoten bere da blasfemije, zein dan esatie, berba txarrak Jaungoikoagaitik, edo bere santuekgaitik, zein dan pekatu mortala.

        I. Zein da irugarrena?

        E. Domekak eta jaijek gordetie.

        I. Nok gordetan ditu domekak eta jaijek?

        E. Meza osoa entzun, eta premiñe baga bierrik egiten ez dauenak.

        I. Eta ze pekatu da, domeka eta jaijetan premiñe baga biar egitie?

        E. Ordu bitik gora bier egiten bada, pekatu mortala; eta ordu bitik beera bada, geijenien pekatu beniela.

        I. Zein da laugarrena?

        E. Aita eta ama honretie.

        I. Nok honretan ditu guresoak?

        E. Euren esanak egiten dituzenak; eurei lagundu, eta lotsie gordetan deutsenak.

        I. Nortzuk egiten dabe pekatu mortala onen kontra?

        E. Etsien eta arimien onerako gauzetan guresoen esanak egiten ez dituezan seme alabak; guresoai euren premiñetan lagunduten ez deutsenak; biraoak botaten deutsezanak; edo burle egiten deutsenak: eta ezkonduteko gogo ta lanetan dabiltzenak euren barri ta borondate bagarik.

        I. Nortzuk besterik adituten dire guresoen izenagaz?

        E. Nagosijagoak edadien, honran ta agintaritzan.

        I. Eta agindu onetan sartuten ete dire, seme alabak guresoakganako daukiezan eginbierrez ganera, besteren batzuk?

        E. Bai jaune, nagosijagoak mendekoak ganako daukiezanak, eta guresoenak euren seme alabak ganako.

        I. Zeintzuk dire oneik?

        E. Emotie janarije, irekatsi ona, kastige, ejenplu ona, eta jagokien estadue bere denporan.

        I. Ze pekatu egiten daude, oneitan uts egiten daudenak?

        E. Geijenien pekatu mortala.

        I. Zein da bostgarrena?

        E. Ez iñor iltie.

        I. Zer aginduten da mandamentu onetan?

        E. Iñori ez gatxik egitie, ez egitez, ez esatez, ezta gureriz bere.

        I. Eta nok egiten dau pekatu mortala agindu onen kontra?

        E. Bere burueri edo iñori opa deutsanak erijotzie, edo gatx andiren bat; edo iñori gorroto deutsanak; iñor il, zauritu, edo joten dauenak; ordituten danak; osasunien gatx andije egingo deutsen gauzak jaten dituzenak; bere bizitzie galduteko arriskuen jarten danak; edo norberen burue ilten dauenak; eta norberari edo besteri birao egiten deutsanak.

        I. Zer da birao egitie?

        E. Da eskatutie gatxen bat norberentzat edo besterentzat, esango balitz legez: «Arren bada, ortxe illik jausiko al az»

        I. Eta ze pekatu da birao egitie?

        E. Gatx andije opa bajako, pekatu mortala.

        I. Eta alangorik opa ez bajako?

        E. Beniela, beti ez bada bere.

        I. Nortzuk bada egiten daude pekatu mortala, birao egiñegaz gatx andirik opa izen baga?

        E. Geijenien gureso, eta nagosijago, euren menpekoen aurrien biraoak botaten dituezanak; biraoak botateko iskunie daukienak; eta kenduteko alegiñik egiten ez daudenak.

        I. Eta zegaitik ori?

        E. Euren esate eta ejenplu txarrakaz emoiten deutsielako bestiei, Jaungoikoa gauze astunien ofendietako bidie; eta oneri deretxo eskandalue.

        I. Zein da seigarrena?

        E. Aragizko pekaturik ez egitie.

        I. Zer aginduten da mandamintu onetan?

        E. Izen gaitezala garbijek gogo, esate eta egitetan.

        I. Nortzuk egiten daude pekatu mortala mandamintu onen kontra?

        E. Ezaueraz gozatuten dirienak gogoraziño loijetan, gauze txar aik egin ez arren, eta egiteko gureririk bere euki ez arren; bereba loijek esan, eta kanta nabarmenak kantetan dituezanak; edo gogoz entzuten dituezanak; edo euren buruekaz, edo bestiekaz eskuke zikin edo gauze loijek egiten dituezanak, edo egin gure leukiezanak.

        I. Zein da zazpigarrena?

        E. Ez iñori ezer ostutie.

        I. Zer agunduten da mandamentu onetan?

        E. Ez dagigule kendu, ez euki, ez gure izen iñoen gauzerik, bere jaubien borondatien kontra.

        I. Nortzuk egiten daude pekatu mortala onen kontra?

        E. Oneitariko edozeinbere gauze egiten daudenak; edo beste moduren baten kalte egiten deutsenak projimueri bere ondasunetan gauze astunien.

        I. Eta onetan kalte egiten deutsenak projimueri, dan moduen dala, bauko ezer egin bierrik?

        E. Bai jaune, albait lasterren biurtu bier deutso jaubieri bere gauzie, eta osotu egin deutsezan kalte guztijek.

        I. Zein da zortzigarrena?

        E. Egin ez dauen gauze txarrik iñori ez ezartie, ta guzurrik ez esatie.

        I. Zer aginduten da mandamintu onetan?

        E. Ez egitie projimuegaitik juzgu txarrik arin, au da, bide ta errazoi bagarik; ta ez esan, ez entzutie bere utsegitiek.

        I. Nok austen dau agindu au?

        E. Juzgu txarra egiten dauenak errazoien kontra; au da, atarako bier dan besteko bide, edo motibu bagarik; iñori kleitue kenduten deutsenak; gauze ixille agertu; edo guzurre esaten dauenak.

        I. Eta projimueri kleitue kenduten deutsenak, esanagaz beragaitik egin ez dauen gauze txar andiren bat; edo egin dauena, baie ezkutuen dagoana; edo arpegijen emonik bere utsegitiekaz, bauko ezer egin bierrik?

        E. Bai jaune, bada biurtu bier deutso kendu deutsan honra edo kleitue.

        I. Zer da galarazoten dana bederatzigarren eta amargarren mandamintuetan?

        E. Aragizko atsegiñen, eta iñoen ondasunen gureri bidebagakoak.

        IREKASL. Esan egizuz elexa ama santien mandamintuek.

ELEXA AMA SANTIEN MANDAMINTUEK DIRE BOST

        Lelengoa meza osoa entzutie domeka eta jai guztijetan.

        Bigarrena konfesetie gitxijenez urtien bein, edo lenago erijotzako peligrurik badago, edo komulgau bier badau.

        Irugarrena garizumeko paskoetan komulgetie bere parrokijen.

        Laugarrena barau egitie elexa ama santiek aginduten dauenien.

        Bostgarrena amarrenak eta primizijek zuzen pagetie Jaungoikoaren elexieri.

        I. Zetarako dire mandamintu oneik?

        E. Jaungoikoaren legekoak obeto gordetako.

        I. Eta lelengoa, zein dan mezie entzutie, nortzuk gorde bier daude?

        E. Ezauerara eldu dirien, ta batieturik dagozan guztijek.

        I. Zelan entzun bier da mezie?

        E. Egonik mezie esaten dan lekuen, gauze onen batzuk gogoan dituzela, edo Jesukristoren pasiñoa; edo errezuren batzuk egiten.

        I. Eta galerazokizun andirik euki baga entzuten ez dauenak; edo dagoanak guztijen, edo zati andijen beste gauzeren batzuk gogoan dituzela; edo ez entzuteko arriskuen jarten danak, ze pekatu egiten dau?

        E. Pekatu mortala.

        I. Eta bigarrena eta irugarrena, zeintzuk dirien konfesetie, eta komulgetie, nortzuk gorde bier dituez?

        E. Pekatu mortalaren bien, ezauerara eldu dirien kristiñeu guztijek.

        I. Eta deungero konfesetan eta komulgetan dirienak, betetan ete dituez agindu oneik?

        E. Ezelanbere ez jaune, eta sakramentu bi oneitariko bakotxa artuten daudenien, egiten dituez pekatu mortal bi.

        I. Eta ilteko arriskuen konfesore bagarik aurkituten danak, zer egin bier dau?

        E. Akto kontriziñoko bat, konfesetako proposituegaz.

        I. Eta laugarrena, zein dan barau egitie, nortzuk gorde bier daude?

        E. Ogeta bat urte oso daukiezanak.

        I. Eta zelan barau egin bier da?

        E. Galerazorik ez dagozan janarijekaz, bazkalduten dala egerdijen, eta bestetan jan baga.

        I. Eta onetan uts egin bagarik, artu ete leike goxien ezer?

        E. Motiburen bat badago, txikerra izen arren, artu leike ontza bat inguru.

        I. Eta gaubien?

        E. Artu leike kolaziñotzat, kristiñeu oneen artien artu oi dana, itundurik (sic) onen ganien, duderik dagoanien, konfesore jakintsu bategaz.

        I. Eta galerazokizunik euki baga barau egiten ez daudenak, ze pekatu egiten daude.

        E. Pekatu mortala.

        I. Eta nortzuei jagokie eragotzite, okelie jatie bijilije eta barau egunetan; oneitan nastitutie okelie eta arraiñe; eta jatie arrontze eta eznejagijek garizuman, bulderik euki baga?

        E. Ezauerara eldu dirien guztijei.

        I. Eta ze pekatu egiten daude gordetan ez dituezanak?

        E. Pekatu mortala, egunien zeinbet bider euretan uts egiten dauden.

        IREKASL. Esan egizuz errukizko egitada, edo miserikordijezko obrak.

        Errukizko egitadak, edo miserikordijezko obrak dire amalau:

        zazpi arimieri, eta beste zazpi gorputzeri jagokazanak.

        Arimieri jagokazanak dire oneik.

        Lelengoa eztakijenari irekastie.

        Bigarrena bier dauenari konseju ona emotie.

        Irugarrena uts egiten dauena arteztutie.

        Laugarrena deungero egiñek parkatutie.

        Bostgarrena triste dagoana poztutie.

        Seigarrena geure lagunek emoten deuskuezan naibage ta argaltasunek eroapenagaz igerotie.

        Zazpigarrena bizijek eta illek gaitik Jaungoikoari erregututie.

        Gorputzeri jagokazanak dire oneik.

        Lelengoa gaixoak bisitetie.

        Bigarrena gose danari jaten emotie.

        Irugarrena egarri danari edaten emotie.

        Laugarrena katigek askatutie.

        Bostgarrena billosak jantzitie.

        Seigarrena bidazti eskekoai ostatu emotie.

        Zazpigarrena illei lurre emotie.

        I. Zegaitik deretxoie errukizkoak?

        E. Justizijez zor ez dirielako.

        I. Nos dire aginduek eta obligaziñokoak?

        E. Gizon jakintsuen eretxijen, andijek dirien premiñetan.

        I. Eta kristiñeuek egiten dituzen errukizko egite oneik gaitik; eta beste gauze onak gaitik, nai izen agindurik dagozanak, nai borondatezkoak, zer irebazten dau?

        E. Jaungoikoaren grazijan badago, euren bitertez egiten da, grazije eta glorije geituteko duin; eurekaz pagetan dau bere pekatuen zorra; eta alkantzetan ditu Jaungoikoagandik arimeko mesediek, baite gorputzekoak bere, arimien kaltien izengo ezpadire.

        I. Eta zegaitik esaten dozu: «Jaungoikoaren grazijan badago?»

        E. Pekatu mortalien dagozanak egiten dituezan obra onakaz ez dagoalako irebazirik, ez pekatuen zorra pagetarik; baie alanbere zelan edo alan alkantzau giñeikez Jaungoikoagandik onera eta mesederen batzuk.

Laugarren partie,

zeñetan adierazoten dirien artu bier dirien Sakramentuek

        Ikusi dogu zelan dakizun zer sinistu, zer eskatu, eta zer egin bier dozun; dakuskun zelan dakizun zer artu bier dozun, zein dan azkenengoa. Esan egizuz elexa ama santien Sakramentuek.

        Elexa ama santien sakramentuek dire zazpi. Lelengo bostak dire gure ta gureezkoak izetez, edo borondatez, zeintzuk baga salbau ezin leiteke, itxiten baditu nagitasunez, edo ezetan ez eukiz: beste bijek dire borondatezkoak.

        Lelengoa Bautismue.

        Bigarrena Konfirmaziñoa.

        Irugarrena Konfesiñoa.

        Laugarrena Komuniñoa.

        Bostgarrena Oliaziñoa.

        Seigarrena Ordie.

        Zazpigarrena Matrimoniñoa.

        I. Ze gauze dire Sakramentuek?

        E. Dire Jesukristo gure Jaunek itxiriko señale agiri batzuk, euren bitertez emoteko guri bere grazije, ta birtutiek.

        I. Zer da grazije?

        E. Da izete Jaungoikozko bat, zeñek egiten gaituzen Jaungoikoaren seme eta zeruko herederu edo jaubegei.

        I. Ze birtute emoten daude sakramentuek grazijegaz batera?

        E. Batezbere iru jaungoikozkoak.

        I. Zeintzuk dire?

        E. Fedie, Esperantzie, eta Karidadie.

        I. Zer da Fedie?

        E. Ikusi eztogune sinistutie, Jaungoikoak alan agertu dauelako.

        I. Zer da Esperantzie?

        E. Itxerotie zeruko glorije, Jaungoikoaren laguntasunen eta geure egite onen bitertez.

        I. Zer da Karidadie?

        E. Jaungoikoa ametie gauze guztijen ganien, ta geure projimuek geure buruek legez, eurei egiten deutsegule, eurek geuri egitie gureko gendukiena.

        I. Zetarako da Batioko sakramentu santue?

        E. Kenduteko jatorrizko pekatue, eta batietue danak beste edozein baleuko bere.

        I. Zer da jatorrizko pekatue?

        E. Da jaijotzan dakargune, zein jatorkun geure lelengo guresoetarik.

        I. Eta premiñeko denporan, nok batietu leike?

        E. Edozeinbere gizekume, edo emakume, adimena daukenak.

        I. Zelan batietu bier da?

        E. Ure botaten dala seiñen buruen ganera, eta esaten dala batietuteko gogoagaz: Nik batietuten zaitudez Aitieren, eta Semieren eta Espiritu Santueren izenien.

        I. Zetarako da Konfirmaziñoko Sakramentu santue?

        E. Batioan artu genduen fedien indertu, eta sendatuteko.

        I. Eta adimenera eldu ezkero Sakramentu santuau pekatu mortalien artuten dauenak, pekaturik egiten ete dau?

        E. Bai jaune, ta pekatu mortala.

        I. Zer egingo dau bada artuten dauenien, pekaturik ez egiteko?

        E. Aurrez prestau, egiñik konfesiño on bat.

        I. Zetarako da Konfesiñoko Sakramentue?

        E. Batietu ezkero egiñiko pekatuek parkatuteko.

        I. Ze pekatu dire orreik?

        E. Mortalak, baitebere benielak.

        I. Zer da pekatu mortala?

        E. Da esatie, egitie, pensetie, edo gure izetie zerbaist Jaungoikoaren legien kontra gauze astunien.

        I. Zegaitik deritxo mortala?

        E. Ilten dauelako egiten dauenen arimie.

        I. Eta noz artuten dogu konfesiñoko sakramentu santue?

        E. Ondo konfesaute, absoluziñoa artuten dogunien.

        I. Zeinbet gauze bier dire konfesiño on bat egiteko?

        E. Bost gauze jaune.

        I. Zeintzuk dire?

        E. Lelengoa, alegiñez, egin dituzen pekatuek gogora ekartie.

        Bigarrena artutie damu bizi bat Jaungoikoa ofendidu dauelako.

        Irugarrena eukitie propositu sendo bat ez geijego pekaturik egiteko, eta alde egiteko pekatureko bide urreko ta okasiñoetarik.

        Laugarrena adierazotie pekatu mortal guztijek konfesorieri, jakiñek jakiñek legez, dudekoak dudekoak legez, ez geitu, ez gitxitu bagarik.

        Bostgarrena konfesoriek emoten dauen penitenzije kunplietie.

        Laburrego:

        Lelengoa esamiñe konzienzijekoa.

        Bigarrena pekatuen damue.

        Irugarrena propositue.

        Laugarrena aozko konfesiñoa.

        Bostgarrena satisfaziñoa.

        I. Zer da esamiñe konzienzijekoa?

        E. Egin dituzen pekatuek gogora ekartie.

        I. Nondik egingo da esamiñie?

        E. Jaungoikoaren legeko amar mandamentuetatik, bost elexakoetatik, ta bakotxak bere estaduko obligaziñoetatik.

        I. Damue zeinbet modutekoa da?

        E. Modu bitekoa; amodijozko, edo kontriziñokoa bata; eta bildurrezko, edo atriziñokoa bestie.

        I. Zer da amodijozko, edo kontriziñoko damue?

        E. Da artutie damu bizi bat Jaungoikoa ofendidu dauelako izenik ain ona, konfesetako, onduteko, eta penitenzije kunplietako gogoagaz.

        I. Zer da bildurrezko, edo atriziñoko damue?

        E. Da eukitie damu bizi bat Jaungoikoa ofendidu dauelako, edo pekatuen ezaintasunegaitik; edo infernuen bildurregaitik; edo zeruko glorije galdu dauelako, konfesetako, onduteko, eta penitenzije kunplietako gogoagaz.

        I. Damu bi oneitatik, zein da oneena?

        E. Amodijozko, edo kontriziñokoa.

        I. Zergaitik?

        E. Kontriziñokoa datorrelako amodijotik, eta atriziñokoa bildurretik; kontriziñoko damuegaz konfesau baño lenago parkatuten dira pekatu mortalak, eta geratuten da Jaungoikoaren grazijan; barriz atriziñokoagaz bakarrik, ez dire alkantzetan mesede oneik.

        I. Konfesiño ona egiteko asko ete da atriziñoko damue, ala bier ete da kontriziñokoa?

        E. Jakintsurik geijen geijenak diñoie asko dala atriziñokoa; baie obatoago eta ziertuago da eroatie kontriziñokoa; eta au eukiteko alegiñe egin bier dau konfesetan danak.

        I. Noz euki bier da damue?

        E. Konfesoriek absoluziñoa emon baño lenago.

        I. Zer da propositue?

        E. Erabagi sendo bat ez iñoz geijego Jaungoikoa ofendietako pekatu mortalagaz.

        I. Zer da aozko konfesiñoa?

        E. Da agertutie argiro konfesorieri pekatu mortal guztijek, penitenzije kunplietako gogoagaz.

        I. Eta itxiten dauenak lotsaz konfesau baga pekatu mortalen bat, edo konfesetan dauenak egin eztauen pekatu andiren bat; edo konfesetan danak damu baga, propositu baga, edo penitenzije kunplietako borondate baga, konfesiño ona egiten ete dau?

        E. Ez jaune, egiten dau sakrilejijoko pekatu mortal andi bat, eta konfesau biar ditu barriro len konfesauek eta konfesau bagakoak; baitebere egin dauen sakrilejijoko pekatue.

        I. Eta nortzuk sinistu legije ez daudela euki damurik, ez propositurik euren konfesiñoetan?

        E. Pekatuko okasiñoetatik alde egiten ez daudenak, eta konfesiño batetik bestera lengo pekatuetan jausten dirienak.

        I. Eta damu ta propositu egijezkoa errazago eukiteko, zer egitie ondo izengo da?

        E. Konfesetera eldu baño lenago eskatu Jaungoikoari emon dagijozala bere laguntasunak; erabilli gogoan aldi baten Jaunek egin deutsezan mesediek; edo bere pasiño, ta erijotzie; edo bere ontasune; eta bein eta geijegotan esan: Neure Jesukristo Jaune.

        I. Zer da satisfaziñoa?

        E. Da pagetie Jaungoikoari pekatuek gaitik deutsan zorra, konfesoriek iminten deutsen penitenzije betetan dauela.

        I. Ze pekatu egiten dau penitenzije kunplietan ez dauenak; edo kunplidu baga luzero daukenak?

        E. Pekatu mortala, penitenzije andije bada.

        I. Pagau ete giñeikijo Jaungoikoari pekatuen zorra, iminten jakun penitenzijegaz baño beste gauzegaz?

        E. Bai jaune, Jaungoikoaren grazijan egiñiko obra on guztijekaz eta induljenzijak irebazijegaz.

        I. Ze gauze dire induljenzijak?

        E. Grazije batzuk, zeintzuekgaitik parkatuten dan, pekatuek gaitik mundu onetan, edo bestien igaro bierko litzatekien penie.

        I. Zelan irebaziko dire?

        E. Egiñik Jaungoikoaren grazijan, onetarako aginduten dana.

        I. Eta mundu onetan euren pekatuen zorra ez pagetiegaitik purgatorijora doazanai, guk lagundu ete giñeikijoe?

        E. Bai jaune, geure pekatuen zorra pagau giñeikien obrakaz eurekaz.

        I. Eta norbait pekatu mortalien jausten dan guztijen konfesau bier ete dau laster, parkatue izen dakijon?

        E. Berariz agindute ezpadago bere, guztiz ondo litzateke alan egitie, Jaungoikoaren aserrien erijotza zorigaistoko batek koxi ez dagijen, eta egiten dituzen obra onakaz ezer irebazi bagarik geratu ez dedin. Euki egizu bada beti, alan egiteko ardurie.

        I. Oraiñengo konfesiñotik ona bakarrik pekatu benielak daukazanari, zer egitie ondo izengo jako, damue ta propositue errezago eukiteko?

        E. Konfesau lelengo oraiñengo konfesiñotik onako pekatu benielak, eta gero lengo bizitzeko pekatu mortalen bat.

        I. Zetarako da Sakramentu santu komuniñokoa?

        E. Ondo prestaute artuten bada, izen dedin gure arimen janarije, eta geitu dagigun grazije.

        I. Zergaitik diñozu: «Ondo prestaute artuten bada»?

        E. Adierazoteko, Sakramentu santu au ez dala izengo gure arimen janarije, artuten ezpadogu bier dirien prestaerakaz, bai arimien aldetik, eta bai gorputzen aldetik.

        I. Ze prestaera bier da bada arimien aldetik?

        E. Jaungoikoaren grazijan egotie.

        I. Pekatu mortalien jausi dana, zelan prestauko da komulgetako?

        E. Konfesiño on baten bitertez.

        I. Konfesau ezkero pekatu mortalen bat gogoratuten jakonak, zer egin bier dau?

        E. Konfesau barriro komulgau baño lenago.

        I. Gorputzen aldetik ze prestaera bier da?

        E. Egotie baraurik (komuniño santue eztanien elexakoak artuteko) ezer jan, ez edan bagarik, igero dan gaueko amabijetatik aurrera.

        I. Komuniñoko sakramentu guztiz santuen, zer artuten dozu?

        E. Jesukristo Jaungoiko, ta gizon egijezko, altarako sakramentu santuen egijez dagoana.

        I. Orrelan nor dago hostrijan konsagraziñoko berbak esan ezkero?

        E. Jesukristo gure Jaunen gorputze, bere odol, arime, ta jaungoikotasunegaz batera.

        I. Eta kalizien?

        E. Jesukristoren odola, bere gorputz, arime ta jaungoikotasunegaz batera.

        I. Onelan Jesukristo guztije dago hostrijan, eta guztije kalizien?

        E. Bai Jaune, Jesukristo guztije dago hostrije guztijen, guztije hostrijien edozein zatiten, eta bardin kalizien.

        I. Eta konsagraziñoko berbak esan ezkero, ete dago hostrijan ogirik, edo kalizien ardaorik?

        E. Ez jaune, ezpada ogijen ta ardaoen irudijek, zeintzuk dirien, useiñe, kolorie, gustue.

        I. Eta zatituten bada hostrijie, edo erdibitu kalizien dagoana, zatituten edo erdibituten ete da Jesukristo?

        E. Ez jaune, guztije osorik geratuten da zati guztijetan eta bakotxien.

        I. Eta komulgetan danak esan dirien prestaerak bagarik, artuten ete dau Jesukristo?

        E. Bai jaune, baie bere kaltien, zergaitik eze egiten dau pekatu guztiz andi bat.

        I. Eta euren onerako artuten daudenak, zer egin legije esan danez ganera, alkantzau dagijezan onera andijegoak?

        E. Konfesau baño lenago gogoan erabilli, nor dan eurekgana datorren Jaune; biztu euren bijotzetan fedie, itxeropena, eta karidadie, komulgau humiltasun ta itzel andijegaz, eta gero emon eskerrak, Jesusek egin deutsien mesede ain andijegaitik.

        I. Zetarako da Olieziñoko sakramentu santue?

        E. Iru gauzetarako.

        I. Zeintzuk dire?

        E. Lelengoa lenagoko bizitze gaistoko errastu eta enparauek kenduteko.

        Bigarrena sendatuteko arimie diebruen tentaziñoen kontra.

        Irugarrena emoteko gorputzeri osasune, arimien kaltien izengo ezpada.

        I. Adimenera eldute, ilteko arriskuen gaixorik dagozanak, artu bier ete daude sakramentu santu au?

        E. Bai jaune, eta pekatu mortala egiten daude, al daudela, artuten ezpadaude, edo artuten badaude pekatu mortalien.

        I. Zer egingo dau bada, pekatu mortalien aurkituten danak, prestaera onagaz artuteko?

        E. Konfesiño on bat egin, eta ezin balitz konfesau, prestau akto kontriziñoko bat egiñegaz.

        I. Zetarako da sakramentu santu Ordiekoa?

        E. Konsagretako eta ordenduteko elesgizon duiñek, zelan dirien sazerdotiek, ebanjelijokoak, eta epistolakoak.

        I. Elesgizonai, batezbere sazerdote jaunei, gorde bier ete jakie berarizko lotsa, itzel eta erreberenzije?

        E. Bai jaune.

        I. Zetarako da Matrimoniñoko sakramentu santue?

        E. Ezkonduteko, eta emoteko grazije ezkonduei, euren artien bakien biziteko, eta seme alabak zerureko aziteko.

        I. Eta sakramentu santu au ondo artuteko, ezkonduten dirienak egon bier ete daude Jaungoikoaren grazijan?

        E. Bai jaune, pekatu mortalaren bien.

        I. Eta Jaungoikueren grazijan ez dagozanak, zelan prestau bier daude, ondo artuteko?

        E. Konfesiño on bategaz.

PEKATU KAPITALAK DIRE ZAZPI

        Lelengoa Arrokerije.

        Bigarrena Abarizije.

        Irugarrena Loikerije.

        Laugarrena Aserrie.

        Bostgarrena Gulerije.

        Seigarrena Inbidije.

        Zazpigarrena Nagitasune.

        I. Zergaitik deituten deutsezu kapitalak, geijenien mortalak esaten jaken zazpi pekatuei?

        E. Deituten jake kapitalak, dirielako buruek, euretatik jaijoten dirien pekatuen iturri eta sustraijek legez; ez jatorkie barriz ain egoki mortalen izena, bada askotan ez dire benielak baño.

        I. Noz dire mortalak?

        E. Jaungoikoaren eta projimuen karidadien kontra dirienien.

        I. Noz dire karidadien kontra?

        E. Eurekaz austen danien Jaungoikoaren, edo Elexa santien aginduren bat gauze astunien.

        I. Zer da arrokerije?

        E. Bestiek baño geijago izeteko gureri bidebagako bat.

        I. Zer da abarizije?

        E. Da ondasunen gureri lar bat.

        I. Zer da loikerije?

        E. Da aragijen atsegin nabarmenen gureri bidebagako bat.

        I. Zer da aserrie?

        E. Da bengetako gureri bidebagako bat.

        I. Zer da gulerije?

        E. Da jateko ta edateko gogo lar bat.

        I. Zer da inbidije?

        E. Bestien ona ikusi eziñe.

        I. Zer da nagitasune?

        E. Gauze onak egitien astun egotie.

ZAZPI PEKATU ONEEN KONTRA DAGOZ ZAZPI BIRTUTE

        Arrokerijen kontra humiltasune.

        Abarizijen kontra prestutasune.

        Loikerijen kontra garbitasune.

        Aserrien kontra pazienzija.

        Gulerijen kontra jan edanien begiretue izetie.

        Inbidijen kontra karidadie.

        Nagitasunen kontra prestatasune.

IÑES EGIN BIER DEUTSEGUN ARIMEKO ARERIJOAK DIRE IRU

        Lelengoa mundue.

        Bigarrena demoniñoa.

        Irugarrena aragije.

        I. Zein da mundue?

        E. Dire mundutar gaisto ta deungak.

        I. Zein da demoniñoa?

        E. Da Jaungoikoak zeruen egin euen angeru bat; baie jaiki zalako Jaungoikoaren beraren kontra beste askogaz, bota euen infernuetara bere gaistakerijeko lagunekaz, zeintzuei deituten deutsegu demoniñoak.

        I. Zein da aragije?

        E. Da geure gorputze bera, bere griñe ta etsigitasun deungakaz.

        I. Zelan azpiretuten da mundue, ta iñes egiten da beragandik?

        E. Bere andikerije ta arrokerijen desprezijoegaz.

        I. Zelan azpiretuten da demoniñoa ta iñes egiten da beragandik?

        E. Oraziñoagaz ta humiltasunegaz.

        I. Zelan azpiretuten da aragije, ta iñes egiten da beragandik?

        E. Laztasun, azote, ta barauekaz; au da arerijorik andijena, zergaitik eze, aragije ezin bota giñeike geuganik, mundue ta demoniñoa bai.

BIRTUTE TEOLOGALAK, EDO JAUNGOIKOAGANAINTXAKOAK (sic) DIRE IRU

        Lelengoa Fedie.

        Bigarrena Esperantzie.

        Irugarrena Karidadie.

        I. Birtute oneik barrizteu bier doguzen ezkero, zelan egongo gara, onetan utsik egin baga?

        E. Errezaurik deboziñoz eta sarriten (edozein kristiñeuk egin bier dauen legez) kredoa ta aite gurie, eta bijotzetik esanagaz: Neure Jesukristo Jaune.

BIRTUTE KARDINALAK DIRE LAU

        Lelengoa Prudenzije.

        Bigarrena Justizije.

        Irugarrena Sendotasune.

        Laugarrena Tenplanzie.

GORPUTZEKO ZENTZUNEK DIRE BOST

        Lelengoa begijekaz ikustie.

        Bigarrena belarrijekaz entzutie.

        Irugarrena aoagaz gustu artutie.

        Laugarrena surregaz useiñ egitie.

        Bostgarrena eskuekaz ukututie.

        I. Zetarako emon euskuzen Jaungoikoak zentzunek, eta gorputzeko beste zatijek?

        E. Guztijekaz gauze guztijetan bera serbidu gineijen.

ARIMEKO ALMENAK DIRE IRU

        Memorije, entendimentue, ta borondatie.

        I. Zetarako emon euskun Jaungoikoak memorije?

        E. Akordau giñeitezan beragaz, ta bere mesediekaz.

        I. Zetarako emon euskun entendimentue?

        E. Ezagutu giñeijen gure Jaune, ta bera gogoan erabilli.

        I. Zetarako emon euskun borondatie?

        E. Ontasun osoa legez amau dagigun, eta projimue beragaitik.

        I. Ze gauze da gure arimie, zeñenak dirien almen oneik?

        E. Da Jaungoikoak bere antz eta irudire egiñiko espiritu illezin bat.

ESPIRITU SANTUEREN DOIEK DIRE ZAZPI

        Lelengoa Iakiturijeko Doie.

        Bigarrena Adimeneko Doie.

        Irugarrena konseju oneko Doie.

        Laugarrena Ezauerako Doie.

        Bostgarrena Sendotasuneko Doie.

        Seigarrena Errukitasuneko Doie.

        Zazpigarrena Jaungoikoaren bildurreko Doie.

ESPIRITU SANTUEREN FRUTUEK DIRE AMABI

        Lelengoa Karidadie.

        Bigarrena Bakie.

        Irugarrena Bijotzeko anditasune.

        Laugarrena Biguntasune.

        Bostgarrena Fedie.

        Seigarrena Kontinenzije.

        Zazpigarrena Arimeko poza.

        Zortzigarrena Pazienzije.

        Bederatzigarrena Ontasune.

        Amargarrena Otsantasune.

        Amakagarrena Modestije.

        Amabigarrena Garbitasune.

ZORIJONTASUNEK DIRE ZORTZI

        1. Zorijonekoak bijotzetik pobre dirienak, eurena dalako zeruetako erreiñue.

        2. Zorijonekoak otsanak, eurek izengo dirielako lurren jaubiek.

        3. Zorijonekoak negar egiten daudenak, eurek izengo dirielako poztuek.

        4. Zorijonekoak onaren gose ta egarri dirienak, eurek izengo dirielako asaskauek.

        5. Zorijonekoak errukiorrak, eurek alkantzauko daudelako errukije.

        6. Zorijonekoak bijotz garbikoak, eurek ikusiko daudelako Jaungoikoa.

        7. Zorijonekoak baketsuek, Jaungoikoaren semeen izena emongo jakelako.

        8. Zorijonekoak persekuziñoa daroienak onak dirielako, bada eurena izengo da zeruetako erreiñue.

        I. Zer esan dogu orain?

        E. Zortzi zorijontasunek.

        I. Ze gauze dire zortzi zorijontasunek?

        E. Espiritu Santueren birtute eta doien egitekorik oneenak.

        I. Nortzuk dire bijotzetik pobriek?

        E. Lurreko andiuste, ta ondasunen gureririk ez daukenak.

        I. Nortzuk dire otsanak?

        E. Aserrerik ez daukenak, ezta apurrik bere.

        I. Zelan izengo dire lurren jaube?

        E. Euren buruen jaube izenagaz.

        I. Nortzuk dire negar egiten daudenak?

        E. Deungak ez dirien atsegiñek bere, itxiten dituezanak.

        I. Nortzuk dire onaren gosie ta egarrije daukienak?

        E. Alegiñez ezetan bere utsik egin gure ez leukienak.

        I. Nortzuk dire errukiorrak?

        E. Iñori bere on baño egin gure ezteutsenak.

        I. Zer da pekatu beniela?

        E. Pekatu mortalerako prestaera bat.

        I. Zergaitik deritxo beniela?

        E. Arin, au da, erraz gizona beratan jausten dalako, eta erraz parkatuten jakolako.

        I. Zeinbet gauzegaitik parkatuten jako?

        E. Bederatzigaitik.

        I. Zeintzuk dire?

        E. Lelengoa meza entzutiegaitik.

        Bigarrena komulgetiegaitik.

        Irugarrena Ni pekatarije esatiegaitik.

        Laugarrena Obispo jaunen bendiziñoagaitik.

        Bostgarrena ur bedeinketuegaitik.

        Seigarrena ogi bedeinketue jatiegaitik.

        Zazpigarrena. Aite gurie esatie gaitik.

        Zortzigarrena sermoie entzutiegaitik.

        Bederatzigarrena bulerra jotiegaitik Jaungoikoari parka eskatuten deutsala.

        I. Zergaitik diñozu: «Jaungoikoari parka eskatuten deutsala?»

        E. Adierazoteko, alkantzauko bada gauze oneen bitertez pekatu benielen parkaziñoa, euki bier dogule euren damu santuren bat

        I. Konfesau biar ete doguz pekatu benielak?

        E. Ez da jaune premiñezkoa, baie da gauze ona ta mesedegarrije.

        I. Nortzuk dire bijotz garbikoak?

        E. Euren barruko gureri deungak goituten dituezanak.

        I. Nortzuk dire baketsuek?

        E. Euren eta besteen arteko bakegillak.

        I. Nortzuk dire, onak dirielako persekuziñoa daroienak?

        E. Esetsirik gogorrenen artien beti sendo dagozanak.

        I. Zegaitik deituten jake onei zorijontasunak?

        E. Euretan dagoalako bizitze onetako zorijontasuna, eta bestekoaren itxeropena.

        I. Zeinbet dire gizonen azkenak?

        E. Lau.

        I. Zeintzuk dire?

        E. Erijotzie, juizijoa, infernue eta glorije.

        I. Zer da glorije?

        E. Da bizitze guztiz zorijoneko bat, zeñetan aurkituten dirien onera guztijek, gatxik batbere baga; infernuen dagozan legez gatx guztijek, onerarik batbere baga.

        I. Infernutik libretako eta zeruko glorije alkantzetako, zer egin bier dogu?

        E. Gorde Jaungoikoaren agindu santuek.

        I. Ete dagoz beste neurriren batzuk, errazago gordetako agindu santuek, eta euretan utsik ez egiteko?

        E. Bai jaune.

        I. Zeintzuk dire?

        E. Sarriten konfesetie ta komulgetie; goxien goxien Jaungoikoari eskiñitie egun atako lan eta bierrak; egun guztijetan errosarijoa errezetie; liburu onak irekurtie; oraziño egitie; gaubien gaubien konzienzije esamiñetie; eta baten asko esateko, artutie konfesore jakintsu, on, begiretu eta arduretsu bat, eta egitie berak aginduten deutsen guztije.

        IRAK. Ondo diñozu: zegaitik eze, San Franzisko Salesek dinoan legez, konfesore on bat artutie da salbetako neurri guztijen neurrije. Egizu bada zuk bere alantxe, bada berak, angeru batek legez, zuzenduko zaitu irekatsi oneikaz, eta beste bier dirienakaz, Jaungoikoaren agindu santuaren bidetik, eldu zaitezan, Jaungoikoa ikusten zeruko glorijan, bada onetarako ekarri genduzen mundure. Jaunek ara eroan gaizela guztijok. Amen.

NI PEKATARIJE

        Ni pekatari au konfesetan natxako Jaungoiko guztiz poderosoari, Andra Marije beti Birjiñieri, San Migel angerueri, San Juan Bautistieri, San Pedro eta San Pablo Apostoluei, Santu guztijei, eta zuri neure arimeko aite, egin dodala pekatu pensamentuz, berbaz eta obraz, neure erruz, neure erruz, neure erru andijegaz. Orregaitik erregututen deutset Andra Marije beti Birjiñieri, San Migel angerueri, San Juan Bautistieri, San Pedro eta San Pablo Apostoluei, Santu guztijei, eta zeuri neure arimeko aite, erregutu dagijozula nigaitik neure Jaun eta Jaungoikoari. Amen.

NEURE JESUKRISTO JAUNE

        Neure Jesukristo Jaune, Jaungoiko ta gizon egijezkoa, neure Egillie ta Salbagillie, zariena zarielako, eta ametan zaitudezalako gauze guztijen ganien, damu dot Jaune, damu dot bijotz guztirik zu ofendidue, artuten dot gogo sendo bat ez geijego pekaturik egiteko, konfesetako, iminten jatan penitenzije kunplietako, eta pekatuko bide guztijetarik alde egiteko. Opa deutsudez, Jaune, neure bizitze, egite, ta neke guztijek, neure pekatu guztijen pagureko, eta itxeroten dot zure ontasun eta erruki amaibagan, parkatuko deustezuzela zeure odol guztiz balijotsu, pasiño, ta erijotziegaitik, eta emongo deustezule grazije onduteko, ta zeu serbietan ireuteko neure erijotzako ordura artien. Amen.

AZKENA