ARRIGORRIAGAKO DOTRINA

Catecismo bascongado

Dialecto Vizcaino

Variedad de Arrigorriaga

Sarrerie

        Kristiñeu fiel guztijek

        Dagoz guztiz obligeurik

        Deboziño artutera

        Euren bijotz guztirik,

        Jesus geure argijen

        Kurtze santueri,

        Non il gure izen euen

        Gu ateratiarren

        Pekatuen azpitik

        Ta arerijo deungetarik.

        Orregaitik bada zu

        Akostunbrauko zara

        Alan zeñatutera

        Zelan Aitien egitera

        Iru kurtze eginagaz

        Lelengoa bekokijen

        Jaungoikoak librau gaizen

        Pensamentu txarretarik:

        Bigarrena agoan

        Jaungoikoak librau gaizen

        Berba deungetarik.

        Irugarrena bulerrien

        Jaungoikoak librau gaizen

        Obra ta deseo txarretatik

        Onantxe esanagaz:

        Kurtze + Santien

        Señaliegaitik,

        Geure + arerijoetarik

        Libreu gaizuz

        Geure Jaune + ta Jangoikoa.

        Aitien + Semien, ta Espiritu Santuen uzenien. Amen.

Kredoa

        Sinistuten dot Aite Jaungoiko guztiz poderoso, zeruen ta lurren krijedoriegan, eta bere seme bakar Jesukristo gure Jaunegan, zein sortu zen Espiritu Santuen obraz ta grazijez, iaiyo zan Marije Birjiñieganik, padezidu euen Ponzio Pilatosen poderien bien, izen zan kurzifikedue, ille eta enterradue; iatsi zen infernuetara; arik irugarren egunien erresuzitau zen ilen arterik, igon euen zeruetara, an dago iarririk Aite Jangoiko guztiz poderosoen eskoako aldetik: arik etorriko da biziyek eta illek juzgetan. Sinistuten dot Espiritu Santuegan, Elexa Santa Katolikie, Santuen komuniñoa, pekatuen parkaziñoa, aragijen erresurreziñoa, eta sekuleko bizitzie. Amen.

Fedeko artikuluek

        Fedeko artikuluek dire amalau. Lelengo zazpirek pertenezietan iakoz Jangoikotasuneri; eta beste zazpirek Jesukristo gure Jaun, Jangoiko ta gizon egijezkoen gizontasun santueri.

        Jangoikotasuneri pertenezietan iakozanak dire oneik.

        Lelengoa sinistu Jangoiko guztiz poderoso bakar bategan.

        Bigarrena sinistu dala Aitie.

        Irugarrena sinistu dala semie.

        Laugarrena sinistu dala Espiritu Santue.

        Bostgarrena sinistu dala kriyedorie.

        Seigarrena sinistu dala Salbadorie.

        Zazpigarrena sinistu dala Glorifikedorie.

        Gizontasun santueri pertenezietan iakozanak dire oneik.

        Lelengoa sinistu Jesukristo gure Jaune, gizona dan partez, sortue izen zala Espiritu Santuen graziyez ta birtutez.

        Bigarrena sinistu iaiyo zala Andra Marije beti Birjiñieganik, donzelle geldituten zala semie iaiyo baño lenago, iaiyokeran, da iaiyo azkero.

        Irugarrena sinistu artu zituzela pasiñoa ta erijotzie, gu pekatarijok salbetiarren.

        Laugarrena sinistu iatsi zela infernuetara, eta atara zituzela bere etorrera santuen begire egozan gureso santuen arimak.

        Bostgarrena sinistu irugarren egunien biztu zela illen arterik.

        Seigarrena sinistu igon euela zeruetara eta an dagoala iarririk Aite Jangoiko guztiz poderosoen eskoako aldetik.

        Zazpigarrena sinistu etorriko dala bizijek eta illek juzgetara, au da, onai emotera betiko glorije, bere mandamintu santuek gorde zituezalako; eta deungai betiko penak, gorde etzituezalako.

Aite gurie

        Aite gurie, zeruetan zagozana, santifikedu bedi zure uzena, betor gugana zure erreinue, egin bedi zure borondatie, zelan zeruen, alan lurrien. Egunien eguniengo geure ogije emon egiguzu gaur, eta parkatu egiguzuz geure zorrak geuk geure zordunei parkatuten deutseguzan legez, eta itxi ez egiguzu tentaziñoan iausten, baie libreu gaizuz gatxerik. Amen.

Abe Marije

        Abe Marije, grazijez betie, Jaune da zugez, bedeinketie zara zu andra guztijen artien, eta bedeinketue da zure sabeleko frutue, Jesus.

        Santa Marije, Jaungoikoen Ama, erregutu egizu gu pekatarijok gaitik orain, eta geure erijotzako orduen. Amen.

Salbie

        Salbe Erregiñe, miserikordijezko Ama, bizitze, dultzure, eta geure Esperantzie, Salbe. Zuri geiyez gagoz Ebaren ume desterraduok. Zugana gagoz zizpuruz, ta negarrez negarrezko balle onetan. Ea bada Andrie, Abogada geurie, biortu egizuz gugana zure begi miserikordijazko orreik, eta destierru au igarota, erakutsi egiguzu Jesus zure sabeleko frutu bedeinketue. O Klementisima!, O Piadosa! O dulze birjiña Marije! Erregutu egizu gugaitik Jaungoikoaren Ama Santie, merezidu daigun alkantzetie Jesukristoren promesak. Amen.

Jangoikoen legeko mandamintuek

        Jangoikoen legeko mandamintuek dire amar: lelengo irurek pertenezietan iakoz Jangoikoen onrieri: eta beste zazpirek projimuen probetxueri.

        Lelengoa Jangoikoa ametie gauze guztiyen ganien

        Bigarrena bere uzen santuegaitik ez jureminturik egitie arpelik.

        Irugarrena domekak eta iaiyek gordetie.

        Laugarrena aite eta ama onretie.

        Bostgarrena ez iñor iltie.

        Seigarrena aragizko pekaturik ez egitie.

        Zazpigarrena iñori ezer ez ostutie.

        Zortzigarrena falso testimoniñorik iñori ez eregitie, ta guzurrik ez esatie.

        Bederatzigarrena projimuen emazterik ez desietie.

        Amargarrena iñoren ondasunen desio txarrik ez eukitie.

        Amar mandamintu oneik sartuten dire biten. Lelengoa Jaungoikoa ametie, ta serbietie gauze guztijen gañien. Bigarrena ametie geure projimue geure burue legez. Amen.

Kristiñeuen dotriniien esplikeziñoa
pregunte eta errespuestakaz

        PREGUNTETAN DOT. Kristiñeue zara?

        ERRESPUESTIE. Bai Jangoikoen grazijegaz.

        P. Kristineuen uzen ori nogandik iatortzu?

        E. Jesukristo gure Jauneganik.

        P. Zer esan gure dau Kristiñeuek?

        E. Kristoren gizona.

        P. Zer entendietan dozu Kristoren gizonagaz?

        E. Jesukristoren fedie dauken gizona, zein artu euen bautismuen, eta bera serbietako obligedurik dagoana.

        P. Zein de Kristiñeuen señalie?

        E. Kurtze santie.

        P. Zegaitik?

        E. Dalako Kristo kruzifikeduen irudije, zeñetan erredimidu genduzen.

        P. Zeinbet moduten egiten deu kristiñeuek señale ori?

        E. Modu biten.

        P. Zeintzuk dire?

        E. Ziñetutie, eta santigüetie.

        P. Zer da ziñetutie?

        P. Da eskoako eskuko orkoloagaz iru kurtze egitie. Lelengoa bekokijen, bigarrena agoan, irugarrena bulerrien, gure Jaun, eta Jangoikoagaz berba egiten dogule.

        P. Erakutsi zelan?

        E. Kurtze santien + señaliegaitik, geure + arerijoetarik, libredu gaizuz + geure Jaune ta Jangoikoa.

        P. Zegaitik zeñatuten zara bekokijen?

        E. Jangoikoak libreu gaizen pensamintu txarretarik.

        P. Zegaitik agoan?

        E. Jangoikoak libreu gaizen berba txarretarik.

        P. Zegaitik bulerrien?

        E. Jangoikoak libreu gaizen obra eta desio txarretarik.

        P. Zer da santigetie?

        E. Da eskoako eskuko atzamar lodijen urrengo bijekaz kurtze bat egitie bekokitik bulerrera, ta ezkerreko sorbaldatik eskoakora, Trinidade guztiz santiegaz berba egiten dogule.

        P. Erakutsi zelan?

        E. Aitien + eta Semien, eta Espiritu Santuen uzenien. Amen.

        P. Nos egin bier dogu kurtze ori?

        E. Obra onen bat asten dogun guztijen, edo nezesidade, tentaziño, edo peligruren baten gagozanien. Batez bere oitik iaigiten garienien, etsetik urteiten dogunien, elexan sartuten garienien, iatera goazanien, eta oira lo egitera goazanien.

        P. Zegaitik ainbeste bider?

        E. Zegaitik eze, denpora guztijetan, eta leku guztijetan gure arerijoak esetsiten deuskuen, eta persegietan gaituezan.

        P. Ze arerijo dire orreik?

        E. Demoniñoa, mundue eta aragije.

        P. Arerijo orreik benzietako inderra dauko kurtziek ala?

        E. Bai Jaune.

        P. Nondi dauko kurtziek inder ori?

        E. Kristok bere erijotziegaz antxe benzidu zituzelako.

        P. Kurtzie adoretan dozunien zelan esaten dozu?

        E. Adoretan zaituguz, Kristo, eta bedeinketuten zaituguz, zeure kurtze santuegaz mundue erredimidu zenduelako.

Kristiñauen dotrinien dibisiñoa

        Ikusi dogu kristiñeue zariela alan izenien, zelan señalien: esan egidezu orain:

        P. Zeinbet gauze iakin bier dituz Kristiñeuek usu errazoezkora elduten danien?

        E. Lau gauze.

        P. Zeintzuk dire?

        E. Lelengoa zer sinistu bier dauen iakitie.

        Bigarrena zer eskatu bier dauen iakitie.

        Irugarren zer egin bier dauen iakitie.

        Laugarrena zer artu bier dauen iakitie.

        P. Zelan iakingo deu zer sinistu bier dauen?

        E. Iakinegaz Kredoa, eta Fedeko artikuluek.

        P. Zelan iakingo deu zer eskatu bier dauen?

        E. Iakinegaz Aite gurie, eta Elexako beste oraziñoak.

        P. Zelan iakingo deu zer egin bier dauen?

        E. Iakiñegaz Jaungoikoaren legeko amar mandamintuek, bost elexakoak, eta amalau obra miserikordijezkoak.

        P. Zelan iakingo deu zer artu bier dauen?

        E. Iakiñegaz Elexa Ama santien zazpi Sakramentuek.

Kristiñeuen dotriñien lelengo partie,

zeiñetan espliketan dirien
Kredoa, eta Fedeko artikuluek

        Lelengotik asiten gariela, esan egidezu:

        P. Nok esan euen Kredoa?

        E. Apostoluek.

        P. Zetarako?

        E. Guri fedeko gauzak irekasteko.

        P. Eta zuk zetarako esaten dozu?

        E. Kristineuok daukegun fedie konfesetako.

        P. Zer da Fedie?

        E. Ikusi ez dogune sinistutie.

        P. Ikusi zenduen iaiyoten Jesukristo?

        E. Ez Jaune.

        P. Ikusi zenduen ilten, edo zerure igoten?

        E. Ez Jaune.

        P. Sinistuten dozu?

        E. Bai Jaune.

        P. Zegaitik sinistuten dozu?

        E. Jaungoikoak Elexa Ama Santieri alan agertu deutselako, eta Elexa Ama Santiek alan erakusten deuskuleko.

        P. Ze gauze dire Kristiñeue legez daukezuzenak, eta sinistuten dozuzenak?

        E. Erromako Elexa Ama Santiek daukezanak, ta sinistuten dituzenak.

        P. Ta, zertzuk dire orreik?

        E. Fedeko artikuluek Kredoan dagozan legez.

        P. Ze gauze dire Fedeko artikuluek?

        E. Dire fedeko misterijorik andijenak.

        P. Zetako dire Fedeko artikuluek?

        E. Geure Jangoikoen, eta Jesukristo gure Erredendorien barri, ta ezauera argijegoa emoiteko.

        P. Nor da gure Jangoikoa?

        E. Da gauze bat esan eta pensau al leitekienik andijena ta miragarrijena: Jaun bet, ezin geijegoan ona, poderosoa, sabiyoa, justoa, gauze guztijen prinzipijoa eta fine.

        P. Trinidade guztiz Santue nor da?

        E. Da Jaungoikoa bera, Aitie, Semie, ta Espiritu Santue, iru persona distinta eta Jangoiko egijezko bakar bat.

        P. Aite Jangoikoa da?

        E. Bai, Jaune.

        P. Semie Jangoikoa da?

        E. Bai, Jaune.

        P. Espiritu Santue Jangoikoa da?

        E. Bai Jaune.

        P. Iru Jangoiko dire?

        E. Ez Jaune, ezpada Jaungoiko egijezko bakar bat.

        P. Aitie Semie da?

        E. Ez Jaune.

        P. Espiritu Santue Aitie edo Semie da?

        E. Ez Jaune.

        P. Zegaitik?

        E. Iru personak distintoak dirielako, izen arren Jangoiko egijezko bakar bat.

        P. Orreik orlan diriela: Zeinbet izete, entendimintu eta borondate dagoz Jangoikoagan?

        E. Izeite bakar bat, entendimintu bakar bat, eta borondate bakar bat.

        P. Eta zeinbet persona?

        E. Iru diferentiek, Aitie, Semie eta Espiritu Santue.

        P. Jangoikoa zelan da guztiz poderosoa?

        E. Bere gure izenagaz bakarrik, gure dauen guztije egiten dauelako.

        P. Zelan da Krijedorie?

        E. Gauze guztijek ezerbere ezetik egin zituzelako.

        P. Zetarako egin euen Jangoikoak gizona?

        E. Bera ezaututeko, ametako eta serbietako mundu onetan eta gero zeruen gozetako.

        P. Zelan da Salbadorie?

        E. Emoiten dauelako grazije eta pekatuek parkatuten dituzelako.

        P. Zelan da Glorifikadorie?

        E. Bere grazijen ireuten dauenari, emoten deutselako betiko glorije.

        P. Bauko Jangoikoak guk legez gorputzik?

        E. Jangoikoa dan partez, ez; dalako espiritu purue; baie gizona dan partez, bai.

        P. Iru personetarik zein egin zen gizon?

        E. Bigarrena, zein den Semie.

        P. Aite egin zen gizon?

        E. Ez Jaune.

        P. Espiritu Santue egin zen gizon?

        E. Ez Jaune.

        P. Zein bada?

        E. Bakarrik Semie, zeñeri, gizon eginik, deretxon Jesukristo.

        P. Orlan nor da Jesukristo?

        E. Da Jangoiko bizijen semie, gu erredimietarren, eta guri zelan bizi erakustiarren gizon egin zena.

        P. Eta zeinbet izete, entendimintu eta borondate dagoz Jesukristogan?.

        E. Izete bi, bata Jangoikoa dan partez, eta bestie gizona dan partez; entendimintu bi, bata Jangoikoa dan partez, eta bestie gizona dan partez; borondate bi, bata Jangoikoa dan partez, eta bestie gizona dan partez.

        P. Eta zeinbet persona eta memorije?

        E. Persona Jangoikozko bakar bat, zein den Trinidade guztiz santuko bigarren personie; eta memorije bakar bat, bada Jangoikoa dan partez ez dauko memorijerik.

        P. Zer esan gure dau Jesusen uzenak?

        E. Salbadorie.

        P. Zetatik salbau genduzen?

        E. Geure pekatuetatik, eta demoniñoaren kautiberijotik.

        P. Zer esan gure dau Kristok?

        E. Unjidue.

        P. Zegaz unjidue izen zan?

        E. Espiritu Santuen graziyez eta doiez.

        P. Jesukristo gure Jaune zelan sortu eta iaiyo zan, Amak donzelle izetie galdu bagarik?

        E. Jangoikoak ori millegroz egiten euela.

        P. Zegaitik diñozu: «Jangoikoak ori millegroz egiten euela»?

        E. Jesukristo gure Jaune, ez zalako izen sortue, ez iaiyoa beste gizonak legez.

        P. Zelan iazo zan Enkarnaziñoko misterijoa?

        E. Lelengo, Ama Birjiñien errai garbijetan formau euen Espiritu Santuek Andra onen odol garbijegaz gorputz guztiz eder bat. Bigarren egin euen ezerezetik arime bat, eta sartu euen gorputz atan. Irugarren orduentxe gorputz eta arime aikgaz batu zen Jangoikoen semie. Laugarren, onan, len Jangoiko bakarrik zena, Jaungoiko izetieri itxi bagarik, geratu zen gizon eginik, eta deritxo Jesukristo.

        P. Eta zelan iaiyo zan millegroz?

        E. Urteiten euela Ama Birjinien sabeleti bere donzelletasunen kalte bagarik, eguzkien argi errañue igeroten dan legez kristel bateti, kristela ausi, ez loitu bagarik.

        P. Eta bere Ama bizi izen ete zan gero beti donzelle?

        E. Bai Jaune beti.

        P. Zegaitik kurtzien il gure izen euen?

        E. Gu libretiarren pekatutik, eta betiko erijotzati.

        P. Zegaitik geunken betiko erijotzako sentenzije?

        E. Pekatu egin euelako gure lelengo gureso Adanek, zeñegan guztijok pekatu egin genduen.

        P. Zein de, Jesukristo il ezkero iatsi zen infernue?

        E. Ez kondenaduen lekue, ezpada linboa, non egozan justoak.

        P. Infernu bet baño geijego dago ala?

        E. Bai, Jaune, dagoz lau lurren barruen, eta deritxoe, kondenaduen infernue; purgatorijoa; seiñen linboa; justoen linboa, edo Abrahamen senoa.

        P. Eta ze gauze dire orreik?

        E. Kondenaduen infernue da leku bet, zeñetara doazan pekatu mortalien ilten dirienak, an beti beti penaduek izeteko. Purgatorijoa da leku bet, zeñetara doazan grazijen ilten dirienen arimak, euren pekatuen zor guztije pagau bagarik, an pena ikaragarrijekaz garbituek izeiteko. Seiñen linboa da leku bet, zeñetara doazan, batietuek izen bagarik uso errazoezkora eldu baño lenago ilten dirienen arimak. Eta justoen linboa, edo Abrahamen senoa da leku bet, zeñetara ioaten zirien, Jesusek gu pekatutik atara baño lenago, Jangoikoen grazijen ilten zirienen arimak, guztiz garbituek egon ezkero; eta berau de, Jesukristo gure Jaune egijez eta benetan iatsi zena.

        P. Zelan iatsi zen?

        E. Arimie Jangoikotasunegaz baturik.

        P. Eta bere gorputze zelan gelditu zen?

        E. Jaungoikotasunegaz beragaz baturik.

        P. Zelan biztu zen irugarren egunien?

        E. Bere gorputz eta arime glorijez betie barriro batuten ziriela, ostera iñoz ez ilteko.

        P. Zelan igon euen zeruetara?

        E. Berez.

        P. Zer esan gure dau Aite Jangoikoen eskoako aldetik iarririk egotiek?

        E. Kristok Jangoikoa dan partez, Aitek lainbeste glorije daukela; eta gizona dan partez, beste edozeñek baño geijago.

        P. Nois etorriko da bizijek, eta illek juzgetan?

        E. Munduen akabuen.

        P. Eta orduen biztuko dire illek guztijek ala?

        E. Bai Jaune, len euki zituezan gorputz eta arimakaz eurekaz.

        P. Eta munduen akabue baño lenago juzgauek izengo ete gara?

        E. Bai Jaune, guztijok geure bizitzien akabuen juzgeuko gaitu Jangoikoak, eta emongo deusku sentenzije, onai zeruen beti gozetako, eta deungai infernuen beti penetan egoteko.

        P. Zer sinistuten dozu, esaten dozunien «Santuen Komuniñoa»?

        E. Kristiñeu fijelak partie daukiela bestien gauze oneetan, gorputz baten zatijek legez, zein den Elexie.

        P. Zer da Elexie?

        E. Da kristiñeu fijel guztijek batera arturik egiten daudien gorputze, zeñen burue dan Aite Santue.

        P. Nor da Aite Santue?

        E. Da Erromako Obispo nagusi, lurrien Kristoren Ordekoa, zeñeri guztijok obedezidu bier deutsegun.

        P. Kredoaz eta artikuluez ganera, beste gauzerik sinistuten bozu?

        E. Bai Jaune, liburu santuetan dagoan guztije, eta Jaungoikoak bere Elexieri agertu deutsen guztije.

        P. Ze gauze dire orreik?

        E. Ori ez niri pregunteu, iakiturije bakoa nasalako: baukez Elexa Santiek erakuslak, erantzuten iakingo daudienak.

        MAIXUEK. Ondo diñozu. Maixuei toketan iakie, eta ez zuri, gure fedeko gauze guztijen kontue banan eta argiro emotie. Zuretzat asko da, iakitie fedeko artikuluek kredoan dagozan legez, ta eurek sinistutie.

Kristiñeuen Dotrinien bigarren partie,

zeñetan espliketan dan, zer eskatu bier dan,
eta Elexa Santien oraziñoak

        Ikusi dogu zelan dakizun sinistu bier dana, zein dan lelengoa. Gatozan bigarrenera, zein dan eskatu bier dana:

        Esan egidezu

        P. Nok esan euen Aite gurie?

        E. Jesukristok.

        P. Zetarako?

        E. Guri oraziño egiten irakasteko.

        P. Zer da oraziño egitie?

        E. Da Jangoikoagana bijotza altzau, eta mesediek eskatutie.

        P. Zeinbet modutekoa da oraziñoa?

        E. Modu bitekoa, mentala, eta bokala.

        P. Zer da oraziño mentala?

        E. Da arimeko potenzijekaz egiten dana: memorijegaz akordetan gariela gauze onen bategaz. Entendimintuegaz gauze ori buruen erabilten dogule, eta bere gainien pensamintue darabilgule. Eta borondatiegaz propositu onen batzuk egiten doguzela, esaterako, lengo pekatuekaz damutu, ez geijago pekaturik egiteko, eta konfesiño on bat egiteko, eta gero bizitze on bat egiteko...eta onelangoak.

        P. Zer da oraziño bokala?

        E. Da berbakaz eta miñegaz egiten dana, esaterako, Aite gurie errezetan dogunien egiten dogune.

        P. Eta oraziñoa zelan egin bier da?

        E. Atenziñoagaz, umiltasunegaz, eta Esperantziegaz, onan oraziñoan luzero ireuten dogule.

        P. Aite gurie esaten dozunien nogaz berba egiten dozu?

        E. Geure Jaun, eta Jaungoikoagaz.

        P. Non dago gure Jaun eta Jaungoikoa?

        E. Leku guztijetan, batezbere zeruen, eta altarako sakramentu guztiz santuen.

        P. Eta Jesukristo, gizona dan partez, non dago?

        E. Bakarrik zeruen, eta Altarako sakramentu guztiz santuen.

        P. Oraziño guztijen artien, zein de onena?

        E. Aite gurie.

        P. Zegaitik?

        E. Dalako Jesukristo bere agoz esana. Apostoluek eskatute.

        P. Zegaitik geijago?

        E. Daukezalako zazpi petizino karidade guztijen fundeuek.

        P. Zeintzuk dire?

        E. Lelengoa santifikedu bedi zure uzena.

        P. Zer eskatuten dozu petiziño orretan?

        E. Ezagutue, eta onradue izen dedille Jangoikoen uzena mundu guztijen.

        P. Zein de bigarrena?

        E. Betor gugena zure erreiñue.

        P. Zer eskatuten dozu petiziño orretan?

        E. Erreiñau dagijela Jangoikoak gure arimetan, emen lurrien grazijez, eta gero emon daigule glorije.

        P. Zein de irugarrena?

        E. Egin bedi zure borondatie, zelan zeruen, alan lurrien.

        P. Zer eskatuten dozu petiziño orretan?

        E. Egin daigule Jaungoikoen borondatie lurrien gagozanok, zeruen zorijonekoak egiten dauden legez.

        P. Zein de laugarrena?

        E. Egunien eguniengo geure ogije emon egiguzu gaur.

        P. Zer eskatuten dozu petiziño orretan?

        E. Emon dagigule, gorputzek bier dauen ianariye, arimientzat grazije ta Sakramentuek.

        P. Zein de bostgarrena?

        E. Parkatu egiguzuz geure zorrak, geuk geure zordunei parkatuten deutseguzen legez.

        P. Zer eskatuten dozu petiziño orretan?

        E. Parkatu daiguzela Jaungoikoak geure pekatuek, geuk atsekaberen bat emon deuskuneri, edo gatxen bat egin deuskuneri parkatuten deutsegun legez.

        P. Zein de seigarrena?

        E. Ez egiguzu itxi tentaziñoan iausten.

        P. Zer eskatuten dozu petizino orretan?

        E. Jangoikoak ez daigule itxi iausten, diabruak iausi eragiteko dakarguzen pensamintu zitel eta tentaziñoetan, ta ez eurei lekurik emoiten.

        P. Zein de zazpigarrena?

        E. Baie libreu gaizuz gatxerik.

        P. Zer eskatuten dozu petiziño orretan?

        E. Libreu gagizela Jangoikoak arimeko ta gorputzeko gatx guztietarik.

        P. Zegaitik esaten dozu asieran: Aite gurie zeruetan zagozana?

        E. Altzetako bijotza Jangoikoagana, ta eskatuteko mesediek umiltasunegaz, eta konfiyentziegaz.

        P. Akaberan esaten dozun berbiek: Amen, zer esan gure dau?

        E. Alan izen dedille.

        P. Zeintzuk dire Ama Birjiñieri erregututeko orazinorik onenak?

        E. Abe Marije eta Salbie.

        P. Nok esan euen Abe Marije?

        E. Angeru San Grabielek Ama Birjinieri barri onak emoten etorri zanien.

        P. Nok esan euen Salbie?

        E. Elexa Ama Santiek dauko bereturik.

        P. Zetarako?

        E. Ama Birjiñieri mesediek eskatuteko.

        P. Abe Marije, edo Salbie esaten dozuzenien, nori berba egiten deutsezu?

        E. Geure Ama Birjiñe guztiz onari.

        P. Nor da Ama Birjiñie?

        E. Da birtutez beteriko andra bat, Jangoikoen Ama, ta zeruen dagoana.

        P. Ta altaran dagoana nor da?

        E. Zeruen dagoanen irudi bet.

        P. Zetarako dago altaran?

        E. Gu au ikusite, akordau gaitezan zeruen dagoanagaz, eta bere irudije dalako, erreberentzijeu daigun.

        IRAK. Bada beste Santuen irudi ta imajiñei bere, alan egin biar deutsezu.

        P. Angeruei eta Santuei bere erregutu biar ete deutsegu?

        E. Bai, Jaune, geure bitartekoai legez.

        P. Zer dire Angeruek?

        E. Dire Jaungoikoa ikusten dagozan espiritu zorijoneko batzuk.

        P. Zetarako egin zituzen Jangoikoak?

        E. Bera beti alabau eta bedeinketu dagijen.

        P. Zetarako geiyago?

        E. Bere Ministroak legez, Elexie gobernetako eta gizonak iagoteko.

        P. Orlan zuk ere baukezu zeure Angeru Guardakoa?

        E. Bai, Jaune, bauket, eta gizon bakotxak dauko berie.

        IRAK. Bada euki egijozu deboziño andije, eta egunien egunien berari errezau eikijozu.

Irugarren partie,

zeñetan espliketan dan zer egin bier dan

        Ikusi dogu sinistu eta eskatu bier dozune, dakuskun zelan dakizun egin bier dozune. Esaizu.

        P. Zein de Jaungoikoen legeko lelengo mandamintue?

        E. Jangoikoa ametie gauze guztijen ganien.

        P. Nok ametan dau Jangoikoa?

        E. Bere mandamintu santuek gordetan dituzenak.

        P. Zer da Jaungoikoa ametie gauze guztijen ganien?

        E. Gauze guztijek galdu gurago izetie, bera ofendidu baño.

        P. Zetara geijago obligetan gaitu mandamintu onek?

        E. Gorputzeko ta arimeko alegin guztijekaz bera bakarrik adoretara, beragan sinistu ta esperetan dogule fede bizi bategaz.

        P. Nok egiten deu pekatu, onen kontra?

        E. Idolo, edo guzurrezko Jangoikoak adoretan dituzenak, edo eurekgan sinistuten dauenak; fedien kontrako gauzeren bat sinistuten dauenak, edo fedeko misterijoren baten ganien duderen bat daukenak; edo dotrinie bier dan legez ez dakijenak; fede, esperantza, eta karidadeko aktoak bier dirienien egiten eztituzenak; edo Jangoikoen miserikordijan esperetan ez dauenak; edo prestaera txarragaz Sakramenturen bat artuten dauenak.

        P. Nok geijago?

        E. Aztuei sinistie emoten deutsienak; edo sorginkerijetan dabiltzezanak; edo okerreko gauzakaz, edo oker Jaungoikoa adoretan daudienak.

        P. Zein de bigarren mandamintue?

        E. Ez jureminturik egitie arpelik.

        P. Nortzuk arpelik juremintu egiten daude?

        E. Egije baga, justizije baga, edo nezesidade baga juremintu egiten daudenak.

        P. Zer da egije bagarik juremintu egitie?

        E. Da juremintu egitie norberen eretxijen kontra, edo guzurregaz.

        P. Eta egije bagarik, edo dudan dagoala juremintu egitie, ze pekatu de?

        E. Pekatu mortala, juremintue gauze txikerren ganien izen arren bere.

        P. Zer da justizije bagarik juremintu egitie?

        E. Da juremintu egitie gauze txarren bat egiteko; esaterako, projimueri gatxen bat egiteko.

        P. Eta ze pekatu de justizije bagarik juremintu egitie?

        E. Juremintue gauze andijen ganien bada, pekatu mortala; eta gauze txikerren ganien bada, pekatu beniela.

        P. Zer da nezesidade bagarik juremintu egitie?

        E. Da juremintu egitie balijo gitxiko gauzak gaitik, edo ezerizaoko (sic).

        P. Ze pekatu de au?

        E. Pekatu beniela, egijek, eta justizijek lagunduten badeutse.

        P. Eta egiten dauenak boto, juremintu, edo promesen bat, gauza onen bat egiteko, kunplidu biar ete dau?

        E. Bai Jaune, eta ez kunplietie, edo kunplidu bagarik luzero eukitie, pekatu mortala da, gauze astunen ganien izan ezkero.

        P. Eta Jangoikoak egiñiko gauzakgaitik arpelik juremintu egitie, pekatu ete da?

        E. Bai Jaune, zegaitik eze, euretan egiten iako, euren Krijedore Jangoikoari.

        P. Ze moduten juremintu egiten da Jaungoikoak egiñiko gauzak gaitik?

        E. Esaten dala, kontureko, neure arimiegaitik, zeruegaitik, lurregaitik juremintu egiten dot, au, edo bestie, onan edo alan dala.

        P. Ze neurri artu giñaike juremintu arpelik ez egiteko?

        E. Artu ekandue, esateko: Bai, edo ez: onez ganera ezerbere esan bagarik, Jesukristok erakusten deuskun legez.

        P. Eta agindu onetan beste gauzerik galerazoten bada?

        E. Bai, Jaune, galerazoten da blasfemije bere, zein den,esatie berba txarrak Jaungoikoagaitik, edo bere santuekgaitik; eta au pekatu mortala da

        P. Zein de irugarrena?

        E. Domekak eta iaiyek gordetie.

        P. Nok gordetan ditu iaiyek?

        E. Meza osoa entzun, eta premiñe bagarik, biarrik egiten ez daudenak.

        P. Eta ze pekatu de domeka eta iaiyetan premiñe baga biar egitie?

        E. Ordu birik gora biar egiten bada, pekatu mortala: eta ordu birik beerakoa bada, geijenez pekatu beniela.

        P. Zein de laugarrena?

        E. Aite eta ama onretie.

        P. Nok onretan ditu guresoak?

        E. Euren esanak egiten dituezanak, eurei lagundu, ta lotsie gordetan deutsienak.

        P. Nortzuk egiten daude pekatu mortala onein kontra?

        E. Etxien, eta arimien onerako dirien gauzetan, guresoen esanak egiten eztituezan seme alabak; guresoai euren premiñetan lagunduten ezteutsienak; biraoak botaten deutsiezanak; burle egiten deutsienak; eta ezkonduteko biarretan dabiltzezanak euren barri ta borondate bagarik.

        P. Nortzuk besterik entendietan dire guresoen uzenagaz?

        E. Nagosijagoak edadien, onran eta agintaritzan.

        P. Eta mandamintu onetan sartuten ete dire seme alabak gurasoakganako daukiezan obligazinoiez ganera, besteren batzuk?

        E. Bai Jaune, nagosijagoak euren agindupien daukiezanakganakoak, eta gurasoak euren seme alabakganakoak.

        P. Zeintzuk dire orreik?

        E. Emotie ianarije, irakatsi dotrinie, kastigau okerrerijak egiten dituezanien, ejenplu ona, eta iagokien estadue bere denporan.

        P. Ze pekatu egiten daude, onetan faltetan daudienak?

        E. Geijenez pekatu mortala.

        P. Zein de bostgarrena?

        E. Ez iñor iltie.

        P. Zer aginduten da mandamintu onetan?

        E. Ez egitie iñori gatxik ez egitez, ez esatez, ez desioz bere.

        P. Nok egiten dau pekatu mortala mandamintu onen kontra?

        E. Bere burueri, edo iñorenari erijotzie, edo gatx andiren bat desietan deutsienak; norbait il, edo zaurituten dauenak; iñor ioten dauenak; osasunien kalte andije egingo deutsien gauzak iaten dituezanak; bere bizitzie galduteko arriskuen iarten danak; edo norbere burue ilten dauenak, eta norberari edo besteri birao egiten deutsenak.

        P. Zer da birao egitie?

        E. Da eskatutie gatxen bat norberentzat, edo besterentzat, esango baleu legez: Arren bada mille demoniñok infernure eroango al naijoek. Arren bada, Ortxe illik iausiko al az.

        P. Ze pekatu de birao, egitie?

        E. Gatx andije desietan baiyako, pekatu mortala.

        P. Eta gatx andirik desietan ez baiako?

        E. Pekatu beniela, beti ezpada bere.

        P. Nortzuk pekatu mortala egiten daude birao andije eginegaz desio txar bagarik?

        E. Geijenez gurasoak eta nagosijagoak, euren agindupekoen aurrien biraoak botaten dituezanak; biraoak botateko ekandu txarra daukienak, eta kenduteko aleginik egiten ez daudenak.

        P. Zegaitik ori?

        E. Euren berba txar, eta ejenplu gaiztoakaz bestiei pekatureko bidie emoiten deutsielako; eta oneri deritxo eskandalue.

        P. Zein de seigarrena?

        E. Aragizko pekaturik ez egitie.

        P. Zer aginduten iaku mandamintu onetan?

        E. Izen gaitezala garbijek pentzamentu, berba eta obretan.

        P. Nortzuk egiten daude pekatu mortala mandamintu onen kontra?

        E. Borondatez pensamintu loijek daukiezanak, gauze txarrik egin ez arren, eta egiteko deseorik bere euki ez arren; berba loijek esaten dituezanak; kanta zikiñek kantetan dituezanak; edo borondatez entzuten dituezanak; bestiei tokamintu loijek egiten deutsiezanak; euren buruekaz biar ez dan lekuetan nabarmenkerijak egiten dituezanak; edo egiteko deseo txarrak daukiezanak.

        P. Zein de zazpigarrena?

        E. Ez iñori ezer ostutie.

        P. Zer aginduten da mandamintu onetan?

        E. Ez dagigule kendu, ez euki, ez gure izen iñoren gauzerik iaubien borondatien kontra.

        P. Nortzuk egiten daude pekatu mortala onein kontra?

        E. Oneitariko edozeinbere gauze egiten daudenak; edo beste moduren baten projimueri kalte egiten deutsienak, dan moduen dala, bere ondasunetan, gauze astunien.

        P. Eta oneitan projimueri kalte egiten deutsenak edozeinbere moduten, baukie ezer egin biarrik?

        E. Bai Jaune, ainbet lasterren biurtu biar deutsie iaubieri ostu deutsen gauzie; eta osotu, egin deutsiezan kalte guztijek.

        P. Zein de zortzigarrena?

        E. Iñori faltso testimoniñorik ez eregitie, eta guzurrik ez esatie.

        P. Zer aginduten da mandamintu onetan?

        E. Ez egitie projimuegaitik juizijo txarrik arin, au de, motibu bagarik; eta bere faltak ez esatie, ez borondatez entzuten egotie.

        P. Nok ausiten dau mandamintu au?

        E. Juizijo txarra errazoien kontra, au de, atarako biar dan lainbesteko motiburik euki baga projimuegaitik egiten dauenak, iñori kleitue kenduten deutsenak; gauze ixil, ta ezkutukoa agertuten dauenak; eta guzurre esaten dauenak.

        P. Eta projimueri kleitue gauza astunien kenduten deutsenak, esanagaz beragaitik egin ez dauen gauzaren bat; edo egin dauena, baña ixillien eta ezkutuen dagoana; edo bere faltakaz arpegijen emoten deutsenak, zer egin biar dau?

        E. Biurtu biar deutso kendu deutsen kleitue, eta onrie.

        P. Zer da galarazoten dana bederatzigarren eta amargarren mandamintuetan?

        E. Aragizko atseginen eta iñoren ondasunen desio txarrak.

ELEXA AMA SANTIEN MANDAMINTUEK

        P. Elexa ama Santien mandamintuek, zeinbet dire?

        E. Bost.

        P. Zeintzuk dire?

        E. Lelengoa meza osoa entzutie domeka eta iai guztijetan.

        Bigarrena, urtien bein gitxijenez konfesetie; edo lenago erijotzako peligrurik badago; edo komulgau biar badau.

        Irugarrena Garizumeko Paskoetan komulgetie.

        Laugarrena Elexa Ama Santiek aginduten dauenien barau egitie.

        Bostgarrena amarrenak, eta premezijak Jaungoikoen Elexieri pagetie.

        P. Zetarako dire mandamintu oneik?

        E. Jangoikoen legekoak obato gordetako.

        P. Eta lelengo mandamintue, zein den mezie entzuteko, nortzuk gorde bier daude?

        E. Uso errazoezkora eldu dirien kristiñau guztijek.

        P. Zelan entzun biar da mezie?

        E. Egonik atenziño, deboziño, eta errespeto andijegaz, Jesukristo gure Jaunen pasiñoa, edo beste gauze onen batzuk buruen darabilguzela; edo zerbaist errezetan.

        P. Eta motibu andirik euki baga mezie entzuten ez dauenak; edo dagoanak meza guztijen, edo zati andijen atenziño baga; edo mezarik ez entzuteko arriskuen iarten danak, ze pekatu egiten dau?

        E. Pekatu mortala.

        P. Eta bigarrena eta irugarrena, zeintzuk dirien konfesetie eta Komulgetie, nortzuk gorde biar dituez?

        E. Pekatu mortalen bien, uso errazoezkora eldu dirien kristiñeu guztijek.

        P. Eta pekatu mortalien komulgetan dirienak, mandamintu oneik kunplietan ete dituez?

        E. Ezelanbere ez Jaune; eta Sakramentu bi oneitatik bakotxa deungero artuten deudenien, pekatu mortala egiten daudie.

        P. Ilteko arriskuen aurkituten danak, konfesorerik ez badauko, zer egin biar dau?

        E. Akto kontriziñoko bat, Neure Jesukristo Jaune bijotzez esaten dauela, konfesetako proposituegaz.

        P. Eta laugarrena, zein den barau egitie, nortzuk gorde biar daude?

        E. Ogeta bat urte kunplidu dituezanak.

        P. Eta zelan egin biar da barau?

        E. Egunian jatealdi bat baño egiten ez dala, eragotzirik ez dagozan janarijekaz, eta jatealdi au egerdijen egin biar da.

        P. Eta baraue ausi bagarik, artu ete leike ezer goxien?

        E. Bai Jaune, artu leike ontza bat legez, motiburik badago, motibu au txikerra izen arren bere.

        P. Eta gaubien?

        E. Artu leike kolaziñotzat, kristineu onen artien artu oi dana, preguntaurik onen ganien, duderik badauko, konfesore iakintsu bateri.

        P. Eta nortzuek daukie galerazorik aragije jatie bijilije ta barau egunetan; oneitan nastitutie okelie ta arraiñe iatordu baten, eta iatie arrontzak, eta ezneiagijek garizuman, bulderik euki baga?

        E. Uso errazoezkora eldu dirien guztijek.

        P. Eta ze pekatu egiten daude, oneik gordetan eztituezanak?

        E. Pekatu mortala, alango egunetan iaten dauden guztijetan, eta bakotxien.

OBRA MISERIKORDIJEZKOAK

        P. Zeinbet dire Obra miserikordijezkoak?

        E. Amalau: zazpi arimieri, eta beste zazpi gorputzeri iaokazanak.

        Arimieri iagokazanak dire oneik.

        Lelengoa ez dakienari irekastie.

        Bigarrena biar dauenari konseju ona emotie.

        Irugarrena erratuten dauena arteztutie.

        Laugarrena gatx eginek parkatutie.

        Bostgarrena triste dagoana poztutie.

        Seigarrena projimuen utsegite ta argaltasunek pazienzijegaz igerotie.

        Zazpigarrena bizijek eta illekgaitik Jaungoikoari erregututie.

        Gorputzeri iagokazanak dire oneik.

        Lelengoa geixoak bisitetie.

        Bigarrena gose danari iaten emotie.

        Irugarrena egarri danari edaten emotie.

        Laugarrena kautiboak erreskatetie.

        Bostgarrena billosak iantzitie.

        Seigarrena peregrinoai ostatua emotie.

        Zazpigarrena illek enterretie.

        P. Zegaitik deritxoie miserikordijezkoak?

        E. Justizijez zor ez dirielako.

        P. Nos dire obligeziñokoak?

        E. Gizon entendiduen eretxijen, premiñe andikoak dirienien.

        P. Eta kristiñeuek egiten dituzen obra miserikordijezko oneikgaitik, eta beste gauze onakgaitik; nai izen agindute dagozanak, nai borondatezkoak, zer irepaziten dau?

        E. Jangoikoen grazijan badago, euren bitartez geitutie emen grazije ta gero glorije; pagau Jaungoikoari bere pekatuen zorra; eta alkantzau Jangoikoaganik arimeko onera ta mesediek; baita gorputzekoak bere, arimien kaltien izengo ezpadire.

        P. Zetarako esaten dozu: «Jangoikoaren grazijan badago?»

        E. Pekatu mortalien dagozanak egiten dituezan obra onakaz, ez dagoalako irepaziterik, ez pekatuen zorra pagetarik; baie alanbere euren bitertez Jaungoikoaganik mesederen batzuk alkantzau giñeikez.

Dotrinien laugarren partie,

zeñetan espliketan dirien Sakramentu Santuek

        Ikusi dogu zelan dakizun zer sinistu, zer eskatu, eta zer egin biar dozun: dakuzkun orain zelan dakizun zer artu biar dozun, zein den azkenekoa. Esan egizuz Sakramentu Santuek.

        Elexa Ama Santien Sakramentu Santuek dire zazpi. Lelengo bostak dire gure, ta gure-ezkoak, izetez edo borondatez, zeintzuk baga salbau ezin leitekien, itxiten baditu nagitasunez, edo ezetan ez eukiz: beste bijek dire borondatezkoak.

        Lelengoa Bautismue.

        Bigarrena Konfirmaziñoa.

        Irugarrena Konfesiñoa.

        Laugarrena Komuniñoa.

        Bostgarrena Oliaziñoa.

        Seigarrena Ordia Sagradua.

        Zazpigarrena Matrimoniñoa.

        P. Ze gauze dire Sakramentuek?

        E. Dire Jesukristo gure Jaunek itxiriko señale agiri batzuk, euren bitartez emoteko guri bere grazije eta birtutiek.

        P. Zer da grazije?

        E. Da izate Jangoikozko bat, zeñek egiten gaituzen Jangoikoen seme ta zeruko herederu, edo iaubegei.

        P. Eta zelan deritxo grazije oneri?

        E. Santututzallie.

        P. Eta onezaz ganera, ete dago beste grazije modurik?

        E. Bai, Jaune, bagoz beste batzuk, orduberekoak esaten iakienak, edo laguntasun batzuk, edo argitasun batzuk, zeintzuk bagarik ezin giñaikien asi, ez berari iarraitu, ez bera akabau, betiko bizitzie irebazteko gauzerik.

        P. Eta ze gauze dire orreik?

        E. Dire Jaungoikoak emoiten deuskuzen laguntasun batzuk, gauza txarretatik apartetako, eta gauze onak egiteko; esaterako, sermoiek entzutie; ejenplu onak ikustie; uste bagako erijotzen barrije artutie; eta argitasun batzuk, zeintzukaz argituten dituzen Jaungoikoak gure entendimentuek; eta desio santu batzuk, zeintzuekaz mobietan dituzen gure borondatiek onerako.

        P. Ze birtute emoiten daude Sakramentuek, grazijegaz batera?

        E. Batezbere iru Jaungoikozkoak.

        P. Zeintzuk dire?

        E. Fedie, Esperantzie, eta Karidadie.

        P. Zer da Fedie?

        E. Ikusi eztogune sinistutie, Jangoikoak alan agertu dauelako.

        P. Zer da Esperantzie?

        E. Esperetie zeruko glorije, Jangoikoen laguntasunen, eta geure obra onen bitertez.

        P. Zer da Karidadie?

        E. Jaungoikoa ametie gauze guztijen ganien, eta geure projimue geure burue legez, eurei egiten deutsegule, eurek geuri egitie gureko geunkiena.

        P. Zetarako da Bautismuko Sakramentu Santue?

        E. Kenduteko pekatu orijinala, eta batietuten danak besterik baleuko bere.

        P. Zer da pekatu orijinala?

        E. Da iaiyoten garienien geure lelengo gurasoetatik heredauta dakargune.

        P. Premiñeko denporan, nok batietu leike?

        E. Edozeinbere gizakume, edo emakume, entendimintuko argitasune daukenak.

        P. Eta zelan batietu biar da?

        E. Ure botaten dala seiñen buruen ganera, eta onegaz batera esaten dala, batietuteko intenzinoagaz: Nik batietuten zaitut, Aitien, eta Semien, eta Espiritu Santuen uzenien. Amen.

        P. Zetarako da Konfirmaziñoko Sakramentu Santue?

        E. Bautismuen artu genduen fedien konfirmau eta sendotuteko.

        P. Usu errazoezkora eldute, Sakramentu Santu au pekatu mortalien artuten dauenak, ze pekatu egiten dau?

        E. Pekatu mortala.

        P. Zer egingo dau bada artuten dauenien, pekaturik ez egiteko?

        E. Aurrez prestau, eginik Konfesino on bat.

        P. Zetarako da Konfesiñoko Sakramentu Santue?

        E. Batietu ezkero eginiko pekatuek parkatuteko.

        P. Ze pekatu dire orreik?

        E. Mortalak, eta benielak.

        P. Zer da pekatu mortala?

        E. Da esatie, egitie, pensetie, edo desietie zerbaist Jangoikoen legien kontra gauze astunien.

        P. Zegaitik deritxo mortala?

        E. Ilten dauelako egiten dauenen arimie.

        P. Nos artuten dogu Konfesiñoko Sakramentu Santue?

        E. Ondo konfesaute, absoluziñoa artuten dogunien.

        P. Zeinbet gauze bier dire Konfesiñoa ona izeiteko?

        E. Bost gauze, Jaune.

        P. Zeintzuk dire?

        E. Lelengoa Esamiñie.

        Bigarrena Damue.

        Irugarrena Propositue.

        Laugarrena Pekatuen Konfesiñoa.

        Bostgarrena Satisfaziñoa.

        P. Zer da Esaminie?

        E. Da alegiñek egitie pekatuek burure ekarteko; edo zeinbet pekatu egin deuen iakiteko.

        P. Nondi egingo da Esamiñie?

        E. Jangoikoen legeko amar mandamintu santuetati, bost Elexakoetati, amalau obra miserikordijezkoetati, pekatu kapitaletati, eta bakotxaren obligaziñoetati.

        P. Zer da esamiñe aurrien egin biar dana?

        E. Jaungoikoari argitasune eskatu, bere pekatuek ezaututeko.

        P. Zer da damue?

        E. Artutie bijotzien egin den pekatuen garbai, pena, eta atsekabie.

        P. Zeinbet modutekoa da damue?

        E. Modu bitekoa.

        P. Zeintzuk dire?

        E. Amodijozko, edo Kontriziñokoa bata; eta bildurrezko, edo Atrizinokoa bestie.

        P. Amodijozko, edo Kontriziñoko damue zer da?

        E. Da artutie damu bizi bet, ofendidu dauelako Jaungoikoa, izenik ain ona, konfesetako, onduteko, eta penitenzije kunplietako intenziñoagaz.

        P. Zer da Bildurrezko, edo Atriziñoko damue?

        E. Da eukitie damu bizi bet, Jangoikoa ofendidu dauelako, edo pekatuen ezaintasunegaitik; edo infernuen bildurregaitik, edo Zeruko glorije galdu dauelako; edo bere arimie guztiz ezaindu dauelako, konfesetako, onduteko, eta penitenzije kunplietako intenziñoagaz.

        P. Damu bi oneitatik oneena zein de?

        E. Amodijozko, edo Kontriziñokoa.

        P. Zegaitik?

        E. Kontriziñokoa datorrelako amodijoti, eta Atriziñokoa bildurreti: Kontriziñoko damuegaz, konfesau baño lenago parkatuten dire pekatu mortalak, eta geldituten da Jangoikoen grazijan; baie atriziñoagaz bakarrik, ez dire alkantzetan arimeko zorijontasun oneik.

        P. Konfesinoa ona izateko, asko ete da atriziñoko damue, ala kontriziñokoa biar ete da?

        E. Geijenak diñoe, asko dala atriziñokoa, baie obetoago eta seguruago dala kontriziñokoa; eta au eukiteko alegiñe egin biar dauela konfesetan danak.

        P. Nos euki biar da damue?

        E. Konfesoriek absoluziñoie emon baño lenago.

        P. Zer da Propositue?

        E. Da artutia intenziño, eta borondate firme bat, ez iñoz geiyego pekatu mortalik egiteko.

        P. Zer da Konfesiñoa?

        E. Da esatie zietz eta argiro pekatu mortal guztijek Konfesorieri, penitenzije kunplietako borondatiegaz.

        P. Itxiten dauenak lotsaz konfesau bagarik pekatu mortalen bat; edo konfesetan dauenak egin ez dauen pekatu andiren bat; edo konfesetan danak damu baga, propositu baga, edo penitenzije kunplietako borondate baga, konfesiño ona egiten ete dau?

        E. Ez Jaune, egiten dau sakrilejijoko pekatu mortal andi bet, eta konfesau bier ditu barriro, len konfesauak, eta konfesau bakoak, baitebere konfesiño ta komuniño txarrakaz egin dituzen sakrilejijoko pekatuek.

        P. Nortzuk sinistu leikie ez daudela euki damurik, ez propositurik euren konfesinoietan?

        E. Pekatuko okasiñoietatik apartetan ez dirienak, eta konfesiño baterik bestera lengo pekatuetara biurtuten dirienak.

        P. Eta damu ta propositu egijezkoa artuten lagunduteko, zer egitie ondo izengo da?

        E. Konfesau baño lenago eskatu Jaungoikoari, konfesiño on bat egiteko laguntasuna emon dakijola; erabilli gogoan Jaunak egin deutsezan mesediek; edo bere pasiñoa eta erijotzie, edo bere ontasune; eta esan bein, birriten, eta geijagotan: «Neure Jesukristo Jaune».

        P. Zer da Satisfaziñoa?

        E. Da pagetie Jangoikoari geure pekatuen zorra, kunplietan dogule konfesoriek iminten deuskun penitenzije.

        P. Eta ze pekatu egiten dau penitenzije kunplietan ez dauenak, edo luzero kunplidu bagarik daukenak?

        E. Pekatu mortala, penitenzije andije bada.

        P. Pagau ete ginaikijo Jaungoikoari geure pekatuen zorra, iminten deuskuen penitenzijez ganera beste gauzegaz?

        E. Bai Jaune, Jaungoikoen grazijan gagozala egiñiko obra on guztijekaz, eta induljenzijak irebazijegaz.

        P. Zertzuk dira Induljenzijak?

        E. Dire Elexa Santiek emoten dituzen grazije batzuk, zeintzuekgaitik parkatuten dan, pekatuakgaitik mundu onetan edo bestien igaro biarko litzatekien pena eta kastige.

        P. Zelan irebaziko dire?

        E. Eginik Jangoikoen grazijan, onetarako aginduten dana.

        P. Mundu onetan euren pekatuen zorra pagau ez eudielako purgatorijora doazanai, guk lagundu ete ginaikijagüe?

        E. Bai, Jaune, geure pekatuen zorra pagau gineikien obra onakaz eurekaz.

        P. Eta norbait pekatu mortalien iausten danien, konfesau bier ete dau laster beriela, parkatua izen dakijon?

        E. Guztiz ondo izengo litzateke; baña ez dago aparteko agindurik. Iakin biar da pekatu mortalien lo egitie, infernuko atetan lo egitie legez dala.

        P. Zer da pekatu beniela?

        E. Da esatie, egitie, pensetie, edo desietie zerbaist Jangoikoen legien kontra gauze txikerren ganien.

        P. Zegaitik deritxo beniela?

        E. Arin eta erraz beratan iausten garielako, eta arin eta erraz parkatuten iakuleko.

        P. Zeinbet gauzegaitik parkatuten da pekatu beniela?

        E. Bederatzigaitik.

        P. Zeintzuk dire?

        E. Lelengoa meza entzutiegaitik.

        Bigarrena komulgetiegaitik.

        Irugarrena Ni pekatarije esatiegaitik.

        Laugarrena Obispo Jaunen bendiziñoagaitik.

        Bostgarrena ur bedeinketuegaitik.

        Seigarrena ogi bedeinketuegaitik.

        Zazpigarrena Aite gurie esatiegaitik.

        Zortzigarrena sermoie entzutiagaitik.

        Bederatzigarrena bulerra jotiegaitik Jangoikoari parka eskatuten deutsegule.

        P. Zegaitik esaten dozu: «Jangoikoari parka eskatuten deutsegule?»

        E. Adierazoteko, pekatu benialen parkaziñoa alkantzauko bada, gauze onein bitartez, euki bier dogule euren damu onen bat.

        P. Konfesau biar ete doguz pekatu benielak?

        E. Ondo litzateke, baie ez da premiñezkoa.

        P. Eta orainengo konfesiñotik ona, pekatu benielak baño eztaukezanak, zer egin leike, damue ta propositue ziertuego eukiteko?

        E. Konfesau lelengo orainengo konfesiñoti onako pekatu benielak; eta gero lengo bizitzeko pekatu mortalen bat.

        P. Zetarako da Sakramentu Santu Komuniñokoa?

        E. Ondo prestaute artuten bada, izen dedin gure arimen ianarije, eta grazije geitu daigun.

        P. Zegaitik diñozu: Ondo prestaute artuten bada?

        E. Adierazoteko, Sakramentu Santu au ez dala izengo gure arimen ianarije, artuten ezpadogu bier dirien prestaerakaz, bai arimien aldeti, eta bai gorputzen aldeti.

        P. Ze prestaera bier da bada arimien aldeti?

        E. Jangoikoen grazijan egotie.

        P. Eta pekatu mortalien iausi dana, zelan prestauko da komulgetako?

        E. Konfesiño on baten bitertez.

        P. Eta kofesiño ostien pekatu mortalen bat akordetan iakonak, zer egin bier dau?

        E. Konfesau barriro, komulgau baño lenago.

        P. Gorputzen aldeti, ze prestaera bier da?

        E. Baraurik egotie (Komuniño santue Elexakoak artuteko eztanien) ezerbere ian, ez edan bagarik, igaro dan gaueko amabijetati aurrera.

        P. Komuniñoko sakramentu santuen zer artuten dozu?

        E. Jesukristo, Jangoiko ta gizon egijezko, Altarako Sakramentu santuen egije guztijegaz dagoana.

        P. Nor dago ostrijan konsagraziñoko berbak esan ezkero?

        E. Jesukristoren gorputze, bere odol, arime, eta Jaungoikotasunegaz batera.

        P. Eta kalizan?

        E. Jesukristoren odola, bere gorputz, arime, ta Jaungoikotasunegaz batera.

        P. Onan Jesukristo guztije dago ostrijan eta Kalizien?

        E. Bai Jaune, Jesukristo guztije dago ostrije guztijen, guztije ostrijien edozein zatiten, eta bardin Kalizien.

        P. Konsagraziñoko berbak esan azkero ete dago ostrijan ogirik, edo kalizan ardaorik?

        E. Ez Jaune, ezpada ogijen eta ardaoen antz eta irudijak, zeintzuk dirien useiñe, kolorie, gustue.

        P. Eta zatituten bada ostrije, edo erdibitu kalizan dagoana, zatituten, edo erdibituten ete da Jesukristo?

        E. Ez Jaune, guztije osorik geldituten da zati guztijetan eta bakotxien.

        P. Pekatu mortalien komulgetan danak, artuten ete dau Jesukristo?

        E. Bai Jaune, baie bere kaltien; bada egiten dau Sakrilejijoko pekatu mortal ikeragarri bet.

        P. Eta ondo prestaute artuten dauenak, zer egin legije grazije andijegoak artuteko?

        E. Komulgau baño lenago gogoan erabilli, nor dan eurekgana datorren Jaune; egin sarriten fede, esperantza, ta karidadeko aktoak; komulgau umiltasun, fede bizi, ta deboziño andijegaz, eta gero emon eskerrak Jesuseri, egin deutsen mesede ain andijegaitik.

        P. Zetarako da Olieziñoko Sakramentu Santue?

        E. Iru gauzetarako.

        P. Zeintzuk dire?

        E. Lelengoa, lenagoko bizitze txarreko errastu eta apurrek kenduteko.

        Bigarrena sendotuteko arimie diabruen tentaziñoen kontra.

        Irugarrena emoteko gorputzeko osasune, arimien kaltien izengo ezpada.

        P. Ezauerara eldute, ilteko arriskuen gaixorik dagozanak artu bier ete daude Sakramentu Santu au?

        E. Bai Jaune, eta pekatu mortala egiten daude, al daudela, artuten ezpadaude, edo artuten badaude pekatu mortalien.

        P. Zer egingo dau bada pekatu mortalien dagoanak, ondo prestaurik artuteko?

        E. Konfesiño on bategaz garbitu bere arimie, eta ezin bada konfesau, egin akto kontriziñoko bat, edo batzuk.

        P. Zetarako da Sakramentu Santu Ordiekoa?

        E. Konsagretako eta ordenututeko elesgizon duiñek, zelan dirien Sazerdote Jaunek, Diakonuek, eta Subdiakonuek.

        P. Eta Elesgizonai, eta batezbere Sazerdote Jaunei, gorde bier ete iakie berarizko lotsa, itzal, eta erreberenzije?

        E. Bai Jaune.

        P. Zetarako da Sakramentu Santu Matrimoniñokoa?

        E. Ezkonduteko, eta emoiteko grazije ezkonduei, euren artien bake santu baten biziteko, eta seme alabak zerureko aziteko.

        P. Eta Sakramentu Santu au ondo artuteko, ezkonduten dirienak egon bier ete daudie Jangoikoen grazijan?

        E. Bai Jaune.

        P. Eta Jaungoikoen grazijan ez dagozanak, zelan prestau bier daude ondo artuteko?

        E. Konfesiño on bategaz.

PEKATU KAPITALAK DIRE ZAZPI

        Lelengoa Arrokerije. Bigarrena. Abarizije. Irugarrena Lujurije. Laugarrena Aserre txarra. Bostgarrena Gulerije. Seigarrena Bestien onaren damue. Zazpigarrena Gauze onetarako nagitasune.

        P. Zegaitik deituten deutsezu Kapitalak, geijenien mortalak esaten iakien zazpi pekatu oneiri?

        E. Deituten iakie Kapitalak, dirielako euretarik urteiten daudien beste pekatuen buru, iturri, eta sustraijek legez; etxatorkie barriz ain ondo mortalen izena; bada askotan eztire benielak baño.

        P. Nos dire mortalak?

        P. Jangoikoen eta projimuen karidadien kontra dirienien.

        P. Nos dire karidadien kontrakoak?

        E. Euren bitartez ausiten danien Jaungoikoen legeko, edo Elexa Santien mandaminturen bat gauze astunien.

        P. Zer da Arrokerije?

        E. Bestiek baño geiyago izeteko desio bidebagako bat.

        P. Zer da Abarizije?

        E. Da munduko ondasunen desio lar bat.

        P. Zer da Lujurije?

        E. Da gorputzeko atsegin loijen desio bidebagako bat.

        P. Zer da Ira, edo Aserre txarra?

        E. Da projimueri bengetako desio txar bat.

        P. Zer da Gulerije?

        E. Da ondo ian, edan, eta gorputze eregetako deseo geijegi bat.

        P. Zer da Inbidije, edo Ondamue?

        E. Bestien ona ikusi eziñe.

        P. Zer da Nagitasune?

        E. Da gauze onetarako iausitasune, astuntasune, eta narrastasune.

ZAZPI PEKATU ONEIN KONTRA DAGOZ ZAZPI BIRTUTE

        Arrokerijen kontra Humiltasune

        Abarizijen kontra Prestutasune.

        Lujurijen kontra Kastidadie.

        Aserre txarren kontra Pazienzije.

        Gulerijen kontra Tenplantzie.

        Inbidijen kontra Karidadie.

        Nagitasunen kontra, Prestatasune, edo Bizkortasune.

IÑES EGIN BIAR DEUTSEGÜEN ARIMEKO ARERIJOAK DIRE IRU

        Lelengoa Mundue. Bigarrena Demoniñoa. Irugarrena Geure aragije.

        P. Zein de Mundue?

        E. Dire gizon mundutar, gaisto, eta deungak.

        P. Zein de Demoniñoa?

        E. Da Jangoikoak zeruen egin euen angeru bet; baie Jaungoikoari kontra egin eutselako, Jangoikoak beste askogaz bota eban infernuetara bere gaiztakerijeko lagunekaz, zeintzuei deituten deutsegen demoniñoak.

        P. Zein de Aragije?

        E. Da geure gorputze bera, bere pasiño txar, eta desio zitelakaz.

        P. Zelan azpiretuten da Mundue, eta iñes egiten da beragandik?

        E. Beragandik iñes egiten dala; eta bere arrokerije, eta zorakerijak desprezijeuegaz.

        P. Zelan azpiretuten da Demoniñoa, eta iñes egiten da beragandik?

        E. Oraziñoagaz, eta Humiltasunegaz.

        P. Zelan azpiretuten da aragije, eta iñes egiten da beragandik?

        E. Barauekaz, zilizijoakaz, azotiekaz, eta lastasunekaz. Au de gure arerijorik andijena, bada ezin bota giñeike geuganik; Mundue, eta Demoninoa bai.

BIRTUTE TEOLOGALAK, EDO JAUNGOIKOAGANANTXAKOAK DIRE IRU

        Lelengoa Fedie. Bigarrena Esperantzie. Irugarrena Karidadie.

        P. Zelan egongo gara faltau bagarik, birtute onein aktoak egiteko daukegun obligaziñora?

        E. Errezetan doguzela sarriten eta deboziñoz (edozein kristiñeuk bier dauen legez) Kredoa, Aite gurie, eta bijotzetik esanagaz: Neure Jesukristo Jaune. Alanbere guztiz ondo da, aktoak eurek egitie sarri.

BIRTUTE KARDINALAK DIRE LAU

        Lelengoa Prudentzije. Bigarrena Justizije. Irugarrena Sendotasune. Laugarrena Tenplanzie.

GORPUTZEKO SENTIDUEK DIRE BOST

        Lelengoa begijekaz ikustie.

        Bigarrena belarrijekaz entzutie.

        Irugarrena agoagaz gustue artutie.

        Laugarrena surregaz usein egitie.

        Bostgarrena eskuekaz ukututie.

        P. Zetarako emon euskuzen Jangoikoak sentiduek, eta gorputzen beste zatijek?

        E. Guztijekaz, eta gauze guztijetan bera serbidu giñeijen.

ARIMEKO POTENZIJEK DIRE IRU

        Memorije: Entendimentue, eta Borondatie.

        P. Zetarako emon euskun Jangoikoak Memorije?.

        E. Akordau giñaitezan beragaz, eta bere mesediekaz.

        P. Zetarako emon euskun Entendimintue?

        E. Bera ezagututeko, eta bera sarriten gogoan erabilteko.

        P. Zetarako emon euskun Jangoikoak Borondatie?

        E. Amau ginaijen Ontasun osoa legez, eta projimue beragaitik.

        P. Zer da gure arimie?

        E. Da espiritu bet, il ezin leitekiena, Jangoikoak ezerezetik bere antz eta irudire egiñe.

ESPIRITU SANTUEN DOIEK DIRE ZAZPI

        Lelengoa Iagiturijeko Doie.

        Bigarrena Entendimintuko Doie.

        Irugarrena Konsejuko Doie.

        Laugarrena Iakiturijeko Doie.

        Bostgarrena Sendotasuneko Doie.

        Seigarrena Piedadeko Doie.

        Zazpigarrena Jaungoikoaren bildur santuko Doie.

ESPIRITU SANTUEN FRUTUEK DIRE AMABI

        Lelengoa Karidadie. Bigarrena Bakie. Irugarrena Bijotzeko anditasune. Laugarna Biguntasune. Bostgarrena Fedie. Seigarrena Kontinenzije. Zazpigarrena Arimeko Poza. Zortzigarrena Pazienzije. Bederatzigarrena Ontasune. Amargarrena Otsantasune. Amakagarrena Modestije. Amabigarrena Kastidadie.

ZORTZI ZORIJONTASUNEK

        1. Zorijonekoak espirituz pobriek dirienak, eurena dalako zeruetako erreñue.

        2. Zorijonekoak otsanak, lurren iaubiek eurek izengo dirielako.

        3. Zorijonekoak negar egiten daudenak, eurek poztuek izengo dirielako.

        4. Zorijonekoak gauze onen eta santuen gose, ta egarri dirienak, eurek ase ta betiek izengo dirielako.

        5. Zorijonekoak errukiorrak, bada eurentzat bere errukije izengo da.

        6. Zorijonekoak bijotz garbikoak, eurek Jangoikoa ikusiko daudielako.

        7. Zorijonekoak baketsuek, zegaitik eze eurei Jangoikoen semien izena emongo iakie.

        8. Zorijonekoak persekuziñoie igaroten daudenak gauze onakgaitik; bada eurena izengo da zeruetako erreiñue.

        P. Zertzuk esan doguz orain?

        E. Zortzi zorijontasunek.

        P. Ze gauze dire zortzi zorijontasun oneik?

        E. Espiritu Santuen birtute eta doien obrarik onenak.

        P. Nortzuk dire espirituz pobriek?

        E. Eztaudenak gure munduko onrarik, ez aberastasunik, bere tertzijokorik bere; edotabere euretan bijotza imiñirik eztaukenak.

        P. Nortzuk dire Otsanak?

        E. Aserrerik iñozbere eztaukienak, ezta piske piskerik bere.

        P. Zelan izengo dire lurren iaube?

        E. Euren buruen iaube izeitiegaz.

        P. Nortzuk dire negar egiten daudenak?

        E. Atseginik laburrenak bere itxiten dituezanak.

        P. Nortzuk dire gauze onen, eta Santuen gose eta egarri dirienak?

        E. Euren obligaziño guztijek, guztiz ardure andijegaz kunplietan dituezanak.

        P. Nortzuk dire errukiorrak?

        E. Iñori bere, ondo baño besterik desietan ez deutsienak.

        P. Nortzuk dire bijotz garbikoak?

        E. Euren desio txar guztijek, guztiz azpiretu, eta berpertatik botaten dituezanak.

        P. Nortzuk dire baketsuek?

        E. Euren buruen eta besteen bakegillak.

        P. Nortzuk dire justizijegatik persekuziñoa sufrietan daudenak?

        E. Gauz on guztijen gogor eta firme dagozanak, persegiduek izen arren.

        P. Zegaitik deritxoe oneiri zorijontasunek?

        E. Euretan dagoalako bizitze onetakoa, eta bestekoaren esperantzie.

        P. Zeinbet dire gizonen azkenak?

        E. Lau: Erijotzie, Juizijoa, Infernue, ta Glorije.

        P. Zer da glorije?

        E. Da bizitze bat, atsegin eta gozotasun guztijek oso osorik dagozana, eta zeñetan aurkituten dirien zorijontasun guztijek gatxaren apurrik bere baga: infernuen dagozan legez gatx guztijek, onik bat bere baga.

        P. Eta infernure ez ioateko, eta zerue irebazteko, zer egin biar dogu?

        E. Gorde mandamintu Santuek.

        P. Eta ete dagoz beste neurriren batzuk errazago gordetako mandamintu santuek, eta euretan ez faltarik egiteko?

        E. Bai Jaune.

        P. Zeintzuk dire?

        E. Sarriten konfesetie ta komulgetie; egun bakotxeko lanak eta biarrak egun guztijetan Jangoikoari ofrezietie, egun guztijetan mezie entzutie, egun guztijetan Errosarijoa errezetie; liburu onak irekurtie; oraziño egitie; gau bakotxien egun atako esamiñie egitie,... eta baten asko esateko, artutie konfesore on, iakintsu eta begiratu bat, eta berak aginduten deutsen guztije egitie.

        IRAK. Ondo diñozu; bada San Franzisko Salesek diñuan legez, salbetako bier dirien konseju guztijek dagoz sartute, konfesore on bat artutien. Egizu bada zuk bere alantxe; bada bera izengo da zuretzat angeru bat legez, zuzenduko zaituzana neurri oneekaz, eta beste, berari deritxazanakaz, iarraitu dakijozun firme zeruko bidieri, eta gero eldu zaitezan Jaungoikoa ikustera betiko zorijontasunien, zeñetarako egiñek izen ginien.

        Jaungoikoak guztijok ara eroan gagizela. Alan izen dedille.

NI PEKATARIJE

        Ni pekatari au konfesetan natxako Jangoiko guztiz poderosoari, Andra Marije beti Birjinieri, San Migel Angerueri, San Juan Bautistieri, San Pedro ta San Pablo Apostoluei, Santu guztijei, ta zeuri neure arimeko aite, egin dodala pekatu pensamintuz, berbaz, eta obraz, neure erruz, neure erruz, neure erru andijegaz. Orregaitik erregututen deutset Andra Marije beti Birjinieri, San Migel Angerueri, San Juan Bautistieri, San Pedro ta San Pablo Apostoluei, Santu guztijei, ta zeuri neure arimeko aite, erregutu dagijozule nigaitik neure Jaun eta Jangoikoari. Amen.

NEURE JESUKRISTO JAUNE

        Neure Jesukristo Jaune, Jaungoiko ta gizon egijezkoa, neure Krijedorie, ta Salbadorie, zariena zarielako, eta ametan zaitudezalako gauze guztijen ganien, damu dot Jaune, damu dot bijotz guztitik zu ofendidu zaitudezalako; artuten dot propositu firme bat, ez geijago pekaturik egiteko, konfesetako, iminten iatan penitenzije kunplietako, pekatuko bide guztijetatik apartetako. Ofrezietan deutsudez, Jaune, neure bizitze, obra eta neke guztijek, neure pekatu guztijen satisfazinorako: eta esperetan dot zure ontasun eta erruki amaibagakoan, parkatuko deustazuzela zeure odol guztiz prezioso, pasiño, eta erijotziegaitik; eta emongo deustezule grazije onduteko, eta zeu serbietan ireuteko neure erijotzako ordura artien. Amen.