MIKEL, ARRANTZALE ZANGARRA

GIZA-IRUDIA

        Orra poza Mikel-ena gaur! Zer gertatu yako, ba, arrantzale-gazteari? Sorgin yorien baten begi-dirdirak, nunbait, biotza kilikarazi? Ez, ez. Gaurkoz beintzat, ez da Mikel-i kolkoa dardaraziko leuskion emakumerik. Ez dau nai itxasoarena beste maitasunik. Ibaya gainbera doanez, doakio gogoa itxasora. Bereolan doa itxastxoria ere ega-ukaldika itxasaldera.

        Ara mutil itxastarri biotza zastatzen dautson pozaldiaren iturria. Amets gozo bat erabilli izan dau txikitandik buruan. Arrantzu-ontzixkaren egalean arraunai sendoki eragiñaz zioanetan, ames ori erabillan atergabe ausnarka gogoan. Aizea ta itxastxoria bezain azke ta burujabe izan nai mutillak! Gañera, nagusiaren mintzo latz zitalak garrazki zartatzen eutson biozpea.

        Gaur bete dau, azkenik, txikitandiko ames gozoa. Ontzi zailu ta sendo baten jaube da. U, ju, ju...! Zakur zaunkari zalapartariaren gisan dabil Mikel yauzika ta oyuka etengabe biotz-barrengo poza ugaldeka ixuriz.

        Gaztea da oraindio. Sendoa soñez. Bizkorra, orratio; zimela ta idorra. Ekiñalean erasan-zaila. Arrantzu-lanetan ziarduanean, ontzi-gañean katua baizen arin yauzika ibiltzen ikasia. Seskaren jeikitasuna dau ibilkeran. Itxas-gezalak eta eguzkiak gorriztatu ta baltzitu dautsoe zerbait aurpegiko azala. Ala ere, gizaseme ederra da. Ikusi bearrekoak dira, agian, Ondarroa-ko neska lirañen ixilkako begiratuak. Biozpean maite-kilima piztarazten dautse, naski, mutillaren joera zangarrak! Ezikusiarena egian, ordea, arek.

        Maitale ezkongayak emaztegaya baizen maiteki zainduko dau Mikel-ek ontzi barria. Aurreratu dautsoen dirua zatialdika ordaintzeko egin bearko ditu mutillak arrantzun ekiñalak! Alere, aurki ordainduko ditu, bai, zorrak. Zintzoa baita. Ezpai-dau arrantzu-lanetan itxasgañean bardiñik. Buruz eta erne jokatuko da.

        Ara! Erriko arrantzale gazteen artean amabi trebeenak eta oituenak aukeratu ditu. Ta ontziaren biran portu-ondoan gazte-aldra ikasi ori bildurik, diñotse: «Mutillak! Ontzi au neurea dok. Nai ba-dozue, zuena eta nirea izango dok; guztiona. Nai al-dozue nire lankide izan?»

        «Bai pozik» —darantzutsoe arrantzale gazteak pozkiro ao batez. Itzal andia dautsoe, ba, Mikel zintzoari. Ontzi-erabiltzen ere eskurik ikasienetakoa dau, ba, arrantzale kementsuak.

        «Sartu zadize ontzibarrura» —oyugiten dautse—; aztertu zuen eskuz ontziaren gaitasuna ta arintasuna».

        Jesarri dira amabi gizonak ontzi-aulkietan. Arraunai ekiñala indartsuan eragiteko zai dagoz. Arraun-kertena eskuazpian bildurik; besoak kuzkur eta koskordun; ontziaren solairu-azalean bernak tinko. Mikel-en keñua oartu ordukoxe, an doa ontzixka arraunen erasoari jarraiz, gezia baizen bizkor. Apar-zirta zuriak alboetara bananduz, mutur zorrotzak erdibikatzen dau ur arrea. Krak; krak...!

        Zurezko amabi egok egaldi neurtuan aizatzen dabe ontzia ta aize-burrunbaren mendean intxaur-oskoi ariña dirudi, ugiñen gandorretik gandorrera txairo jauzkatuz. Kurrinka latza dagie arraun-agak lotukiaren igortzian. Ori dok, mutillak, beso indartsuen sasoya!

        Begietatik dirdaika gañezten yako Mikel-i biozpoza. Bai al-da iñun bere mendeko sallak pozkiroago zearkatzen ditun erregerik? Lerden jaikitzen da ontziburuan. Endaintza darua eskuan. Begi ernez ortze-aldea aztertu bitartean, irriparre zoriontsua dario oargabe aopetik egoneziñik. Itzak labur jaulkitzen ditu. Kiñaldi utsean igartzen dautsoe arraunlariak agindua. Agoak ezer oguzi baño len, egiztatzen dabe arraunak ontziburuaren naya.

        Aste batzuen buruan izango da Donostia-n entzute aundiko zeingeyagoka. An neurtuko ditue indarrak Ondarrabi-tik Santurtze-raño edatzen diran itxaserrietako arraunlaririk ikasienak eta aukeratuenak. Ez da azalduko, orratio, Mikel-en arraunlarien erasoari urrik emongo dautsonik. Ezpai-dabe iñun parerik.

        Bost eundi lenago jayoa izan ba-litz Mikel eta itxaslapurra izan, bildurgarriak izango ziran, ziñez, aren ontzi-erasoak. Inglaterra-k izan daun olerkaririk aipatuena izan zan Konrad itxaslapurraren kantaria. Kantu jasoetan edestu zituan Byron ospetsuak aren egiteak. Margo biziz eta ukigarrizko mintzoaz azaldu eban aren tankera ta giza-irudia. Ez ete-da jayo oraindio Euzkadi-ko itxasgizon zangarren egiteak, goi-arnasak eraginki, itz neurtuetan trebeki iruingo dauskuzan oterkari aizaturik.

        Txoragarriak dira gure itxaserriak. Ederra gure itxasoa. Ez al-da ere zoragarria, udaldian, ortze-aldetik eguzkiaren uztai dirdaitsuak itxas-erraya gorriztatzen daun bitartean, illunabarreko ozkirria, itxasgañean «boga, boga» abestuz, atsartzea? Ez al-da atsegarria, gaztearoan, besoaz ugiñak txairo ebagiz, igerraldian murgilka, adiskideekin indarrak neurtzea ta indarraldiaren ondorenean ur-gañean soña geldiro kulunkatuz atseden artzea?

        Itsasoa! Oldozkunak esigabe noranaira barratzen ditun zelai amaigabea. An zabaltzen dira ta egatzen biozpeko estualdiak. Ez dau an oñak mugarik eta oztoporik jotzen. Ez dausku an iñoiz gañeko sapayak burua kaskatzen. An egatzen da gogoa bigunki Jaungoikoarenganaño. Itxaso ederra, agur!

        Betor, betor lenbaitlen edertasun oneik itz neurtuz abestu legikezan euzko-olerkari gaitua!

(AMAYA)