ESKU-JOKUAK

I

        —Oraiñ ere emen dator ba Trapuzar.

        —Baita nai ere.

        —Zer berri dakartzu?

        —Berri berririk eztakart ba.

        —Zergatik ipiñi zizuten zuri ez-izen ori?

        —Trapu-zar?

        —Bai.

        —Juizioan sartu nintzalako.

        —Beraz gu ez gaude oraindik juizioan sartuta.

        —Ezta zazpi leguaz ur ematen ere.

        —Noiz sartuko ote gera ba?

        —Beñepeiñ orrenbeste bitxi-lore ta berriketa apaintzeko dabiltzuten bitartean ez.

        —Jesus, gizona! Erreta ote zauden nago.

        —Ez; baña, egosita len egondu nintzan.

        —Noiz?

        —Apainduri ta berriketetan nenbillenian.

        —Eta trapu zarrez jantzi ziñanean?

        —Ordutik ondo; tituloa neregandu nuan da...

        —Barrerik asko eragiñ ere bai jendeari.

        —Bai, ta debalde.

        —Bai al zuaz gaur gabean erriko-etxera?

        —Zertara?

        —Barre egitera.

        —Eztegu ara juan bearrik barre egiteko; ezta eragiteko're.

        —Ez, ez, promal esate'izut: ablidade andia omen dauka gazte orrek esku-jokuak egiten.

        —Bai; ta pezeta ematera zoazte aiek ekustearren?

        —Uste artan gaude.

        —Bai, juizioan sartu arte; zuen lepotik bai, egingo du gazte orrek barre ederki.

        —Beste gauz askoren artian omen daki besteren sabeletik dirua ateratzen igarri're gabe.

        —Ori izan diteke, baña orrekin barre gutxi eragingo du.

        —Orra ba: ta gutxi al da?

        —Ez, baña kontuz ibilli.

        —Guk eztegu eramango beñepeiñ arditik ere, ta eziñ aterako digu.

        —Ez piyatu.

        —Nola aterako digu eramaten ezpadegu?

        —Ez piyatu.

        —Zergatik ordia?

        —Trapu-zarri arrazoia eman bearrean arkitu etzaitezten.

        —Izango dezu zuk oraiñ ere ipuiren bat.

        —Bai, atso zar batek, errege gaizto bat esan oi zion: «Jaungoikoak eman dezaiola bizi luzea».

        —Zure modukoa izango zan.

        —Bai; tira atso zar eta ni Trapu-zar, biok zarrak.

        —Gaiztoa izan, eta alare bizi luzea opa zion ba?

        —Baña atso zarrak (Trapuzarrek bezela) zuek baño juizio geiago zuan, (gaitz ere ezta ta).

        —Zergatik?

        —Ezagutu omen zuan atso ark errege aren aitona, eta omen zan gaiztoa; gero erregen aita, gaiztoagoa; azkenik errege bera, oso gaiztoa; au iltzean nolakoa izango ote zan onen semea?

        —Kontu orretan deabrutxoren bat.

        —Orrengatik ba; deabruaren mende ez arkitzeagatik, nai zukean atso zarrak, errege luzero bizitzea.

        —Eta ortik zer ateratzen dezu?

        —Ezagutu nuan esku-jokuak egiten dituan gazte orren aitona. eta zan alper aundi bat; ezagutu nuan aita, eta zan alper aundia eta jokalaria; semea uste det izango dala alper, jokalari ta sakel-ustutzallea.

        —Ba, ba! Trapu-zarren kontuak.

        (Sinismen bageari):

                —Bi belarrietatik

                baldiñ bada gorra

                eta gañera badu

                burua gogorra,

                iñola're izango

                ezta siniskorra.

                Baña elduko zaio

                denboraz zigorra.

II

        Gabeko zortzietan Erriko-etxeko sala guzia jendez oso betea zegoan. Jo zortzi t'erdiak, jo bederatziak, eta etzan ageri esku-joku-zalea. Jendea asi zan mar mar mormorretan, baña alperrik. Zer gertatzen zan? Esku-jokuaz gañera anka-jokua egiñ nai izan zuala.

        Milla txartel (billetes) saldutakoen dirua artu zuanean, esan omen zuan: «Zer esku-joku oberik au baño? Oraiñ anka-jokua egiñ dezadan». Orduan asi zan jendea juizioan sartzen, eta Trapu-zarri arrazoia ematean. Pena zuten, baña alperrik.

        Berriz bazetorkean gazte on errira, konponduko zuten! Bai orixe!... Baña...

                Ametsik onena're

                beti da ametsa,

                esnatu ondorean

                dana ezer-eza,

                baña alperrik dala

                nornaik jaki beza

                ura juan ondorian

                egitea presa.

(Trapu-zarrek)

        Posdatan.-Trapu-zarrek oraintxe sinisten du gazte ark badakiela besteren sakeletik dirua ateratzen igarri're gabe, eta gañera uste du, jendea juizioan sartuaz juango dala.

«Baserritarra», n.º 121, 1909-ko Orrillaren 22-an.