IJITO BATEN KONFESIOA

I

        Etzan aiñ erdalzalea ere Peillo ijitoa, baiño, jai-egunetan eta itxurazko gizonakin itz egitean, oi zituan erderakadatxo batzuek.

        Bere egitekorik arduratsuena oi zan Pazkoakoa; batez ere aitortze edo konfesioa; ez pekatu andirik eta askorik zuelako, baiño etzitzaion batere gustatzen erretore berriaren oitura. Onen aurrekoarekiñ oso ondo oi zetorren, jo ta pasa, jo ta pasa, ederki, bapo; baiño onek, au da, oraingoak, ortik ziri eta emendik ziri, imitxak baio txarrago, etzuen pakerik ematen; guzi guzia zeatz jakin bear. Orlako zazpikirik! Jesus, Jesus! Onela jardun ta gero danak berari esan bear.

        Gogorazio auekin eldu zan Peillo erretorearen oiñetara, aitortze edo konfesio on bat egitera.

II

        —Ezer ostu dezu?

        —Ez, Jauna: oztu ez; berotu ere... iñoiz andreari bizkarra izan ezik...

        —Eztizut galdetzen oztu baizik ostu.

        —Ai! Ebatsi edo lapurtu esan nai du. Errobar, e?

        —Bai, orixe ta bera.

        —Uste det, jauna, nik andreari bizkarra ez-ezik, bedorri ere berritxuren batek berotu diozkala belarriak.

        —Galdetzen dizut ezer ostu dezun.

        —Lapur-pama badegu baiño...

        —Eztizut galdetzen zeren pama dezun, baizik ezer ostu dezun.

        —(Auxe dek gizonaren jakin bearra!...). Ez naiz oroitzen, jauna, baiño bedorrek ezeren kezkarik balu nitzaz, esan beza prankeza guziarekiñ.

        —Egurrik erosten dezu?

        —Ez, jauna.

        —Surik egiten?

        —Bai, jauna; eta, gogoa duenean, etorri bedi gure etxera kaponada bat artzera, eta berotu bat emango diogu, plit eta plot, gaztaiak erretzen diran bitartean. Ikusiko du su ederra gure sukaldean.

        —Gazteiñegirik badezute?

        —Ez, jauna.

        —Gaztaiñarik erosten?

        —Ez, jauna.

        —Iñork eman?

        —Ez, jauna, baizik gerok artu iñor inkomoratu gabe.

        —Nundik?

        —Nundik... nundik!... Bada... dagoen lekutik.

        —Eta leku ori norena da?

        —Izenez Don Kalendario-rena, baiño izanez... nork daki? Ara, jauna, egi egia: Jaungoiko gure Jaunak egin zuen mundua guziontzat, etzuen sartu iñun mugarririk, baiño Adanen semeetan batzuek ziran tontoak, eta besteak agudoak; guk degu jatorria lenengoetatik, baiño aiek tontoak izanaz eztegu guk kulparik. Paperetan ezta arkitzen ezer saldu zutenik, eta orregatik gure tokamenak ere emen urrean izan bear dute. Bigarren oiek —agudoak— ziran mugarri sartzailleak, baiño beren buruz, arrazoiaren kontra, eta ala kontu egiten degu mugarri-rik eztagoala, eta beragatik seguruen seguruena da, bakoitzak, iñor inkomoratu gabe eta ixil-ixilik, al duena artzea pake ta amorio santuan.

        —Begira: eztegu emen pillosopia bearrik. Esan zazu: zeinbat zaku gaztaia dituk eramanak?

        —Asko ez, jauna.

        —Zeinbat?

        —(Au zazpikia!) Ara ba, jauna, zortzitxo bat izan ditezke, baiño izan ditezela zazpi.

        —Zeinbaten saltzen da zakua?

        —Al dan ainbatean: iru pezetan, lauan, iñoiz bostean ta ala.

        —Zazpi lauko, ogei ta zortzi. Emaiozkatzu ogei ta zortzi pezeta Don Kalendario-ri eta kito; eztago bestela absoluzorik.

        —Jauna, eman begit azaoliozioa eta nekea pagatuko diot.

        —Ezin nezake.

        —(Ezin lezakela...! Ta jarri gizona ablidade geiago gabe leku orretan Pazkoako denboran!...). Beraz...

        —Eztago beraz-ik eta pillosopiarik; ordaindu eta etorri berriz absoluzioa nai badezu.

        —Ondo da, jauna; agur, eta datorren urtera arte.

III

        —Aizak, Peillo.

        —Zer nai du. Don Kalendario?

        —Mandua moztu bear dirak.

        —Noiz nai du?

        —Astelenean.

        —Ongi da. jauna; eta adi beza: bedorri letraua dan ezkero. galde bat egin bear diot.

        —Asko balioko dik ire galdeak.

        —Asko edo gutxi, dana dala, or dijoa: zer da obe? artzekoa ala zorra?

        —Artzekoa. Asko dituk artzekoak?

        —Sobra, jauna. Baiño goazen: kito ala artzekodun da obe?

        —Nik naiago diat artzekodun kito baio

        —(Datorrela oraiñ «zazpiki» neri erakustera zer egin bear dedan...). Nik sinistu, jauna, ori ala dala.

IV

        —Orra bada Don Kalendariok zer dioan. Naiago du orrek kito baiño artzekodun egotea. Zertarako emango diozkat ba nik orri ogei ta zortzi pezetak?... Kitatzeko?... Ez, ez; orrek naiago du artzekodun kito baiño, eta nik ere ondo derizkiot. Eta gu biok konprome bagera, zer dauka zer ikusi «zazpikik»? Eta ala ere bereala pagatzeko, eta bereala atzera biurtzeko beragana. Bai, bai, ago piska bat: exerita baago, ni orrera orduko atzeko aldea ,minberatuko zaik.

«Ibaizabal», 8, 1902-ko Otsaillaren 23-n.