Aratoste

        Mutiko sostor pillotxo bat agiri da, obeto esateko, eskutaten da berezi-barruko ikeztoi zuluan.

        — Mutillak, gaur aratoste dok, eta koko jantzita juan biar yuagu errira.

        — Ederto asmau dok.

        — Ori, ori!

        — Aupa mutillak!

        Au da poza koko janzteko. Zuzendu dabez nundik edo andik zapi zar batzuk eta papel zati andi batzuk; norbaitek, etxera-ostera bat eginda, ekarri dau aril bat amari ostuta edo.

        Zapi zar ta papelok banandu dabez, amaika agiraka ta asarre alkarri eginda gero; begijetarako zulotxo biña egiten dautsez, ta kokote-aldian ari puskategaz lotuta, egin eta jantzi dabez karatula dotoriak.

        Gero, arkondarea praken ganetik imiñi, txapela ta jakia itzulijetara jantzi, praka barrenak toloztu ta jaso ija belaunetaraño... ta orra kokomarro jantzita nire erriko mutiko koskorrok.

        Eurok baño obeto marrotuko dira urijetakuak; baña iñor ezta ixango pozago, jantzi polit-ederrak erabilli-arren.

        Arek egiten dabez barre algarak alkarri begiratuta!

        — Mutillak, ikusiyozube oni arkondarea. Laster ezautuko abe i, txarrito ori.

        — Euk al daukok garbiyagua, zotza lakoxe txanka me orrekaz?

        — Oni barriz karateluak ezin yautsok artu arpegijaren erdija be, ain yaukok aldaba andija!

        — Aituok, i barritxu? Eñeukek trukauko ba ik daukuan gaztaña txikol orregaitik.

        — Barriketak itxita tirozube, gayuazan errira.

        — Gaur atso gustijak ikaratu biar yuaguz.

        Piperpote utsitu batzubetan arri koskorrak sartu ta zarata eragiñaz abijau dira noz-edo-noz oyuka ta santsoka.

        Euren bidia lenengo aurkitxen daben etxe-ondoko errekatxubaren ertzian eskaratz-tresna batzuk dagoz legortzen, garbituta gero; artzen dabez andik sarten bi ta mazkillu bat, onek be zarata egiteko, ta abarrots andijagaz sartzen dira errijan.

        Iñun katurik ikusten ba'dabe arrika egiten dautsoe, katu-karraxi andijak eurok egiten dabezala. Txakur gustijak arrapaladan duaz igesi etxe-ostietara edo etxe-barrubetara, al daben lekura, andik asten dirala ausika ixildu barik bildurrez. Batu jakez etxe-artian olgetan ibilli diran erriko ume txiki gustijak, eta danak batera jarraitzen dabe.

        Arrapau dabe, geruago, errota-osteko gaztañadijan belarri andidun asto zar-zar bat; igon yako bat bizkarrera, ta bai-dabilz poz-pozik alde batera ta bestera, itxita aurkitxen dabe zan ate gustijetan arrika ta makillaka zarata andijak atararik. Atso gustijak barre santso baten dagoz eurai begira, bixi-bixi ta pozik daukezela euren begi tximurrak, eta agiri lokaren bat edo beste agiri yakezela euren abo bartubetan.

        Baña ludi onetan poz iraunkorrik eztago, eta an dabillan pozak be egundoko ariñen alde egiten dau.

        Iñok igarri barik bertaratu dira, alde batetik errotarija bere astuaren billa, beste aldetik sartanak eta mazkillua artu dabezan etxeko gixona bere tresnaen eske.

        Kokoteko bi galantak artzen dauz asto-ganian arro-arro dabillan zaldunak; eta tresnakaz dabiltzanak, baita beste enparauak be, artzen dabez ostikada ta zapladako desentiak... eta ortxe amaitu da gure erriko aratostietako poz gustija.

        Uxatu ta sakabanatu dira mutiko koskortxuok erri basterretara, imiñi dabez jantzijak egunoro lez, ta kitu.

        Itandu egiyozube mutiko onei aratostietan olgau diran ala ez, ta erantzungo dautzube albuak minduta daukezala ondiño barriaren barriaz.

        Ez Bilbao'n, ez Paris'en, ez Niza'n, ez iñun eztira olgau mutiko koskor orrek baño geyago.

        Gixon egin daitezanian be gomutauko dabez eurok aratoste egunetako jazokunak. Errotarijaren kokotekuak eta beste gixonaren ostikadak eta zapladakuak euren bixitza gustijan pozarren gogoratu yakez.

        Poztasuna eztago onetara edo orretara jantzitian, asko edo gitxi eukitian; poztasuna norbere barruban dago, norbere goguan.