Irakurlientzat uarra

Kirikiño

        Ona emen, Abarrak deitu dautsedan irakuragaitxu oneik.

        Egurgiñan sartu naz ni gure euzkera ederraren oyanian. Bertan ain ugari dagozan zugatz enbor-lodidunak eta euren besanga ta adar andijak ebagi ta gertatu ta ekartia ixango zan nire atsegiñik andijena; baña ezin, orretarako biarrak dira ba beso sendua ta azkora andi zorrotza. Nire besua ta azkorea, barriz, bata makala ta bestia zorbatzik bakua dira.

Lan ori eziñik, zerbait orraitiño egin gura ta, egur meiari, abarrari, ekin dautsot, eta besarkada auxe gertau ta ekarri dot. Al ixan dodana.

        Egur me au be zetarako edo atarako bai-da. Su andija egiteko, egur lodija ixetuteko, lenengo abarrari ezartzen yako sua, ta onegaz ari gero.

        Irakurgaitxu oneik be gogo askotan sortu leye euzkeraz irakurteko zaletasuna. Txikijak, meiak, arin-ariñak, errazak, barru gitxidunak, geyenak barre batzuk eragitekuak ixanik, euzkeraz irakurten bape zalia eztanak onakoxiak atsegiñez artu leiz, ta eurok, abarrak lez, bere goguan sua biztu.

        Euzkera ziatzaren zalia ba'zara, urrian sarri musturra okertuko dozu irakurgaitxu oneitan aurkituko dozuzan erderatiko itz ugarijak ikusita; baña gogoratu eikezu eurok eztirala idatzi eun urte geruagoko euzkeldunentzako, ezta gaur euzkera ziatz-ziatza ta erdel-antz apur bat daben itz bakua jakin eta erabilli oi daben euzkeldun banakarentzako bakarrik be. Ez, eurok idatzi dira gaurko euzkeldun geyenak dakijen euzkeraz, geyenak irakurri ta ulertu al dagijen euzkeraz.

        Irakurgaitxu geyenak lendik argitalduak dira izparringi baten edo bestian. Urte asko dala Bilbao'n, Azkue abade jaunaren artezkuntzapian agertzen zan izparringi asteroko eder -ederrian, Euzkaltzale'n, argitaldu ziran: Zerutar bat, Deun ixateko bidian, Azeri azartuak ollua darua, Aurrerapen ikaragarri bat osakuntzan, Itoxurak ziñaldari.

        Geruago uri onetan bertan urte bijan bixi-ixan zan asteroko izparringi «Ibaizabal»-en argitaldu ziran: Peru Makur, eta Azerijari Azerija.

        Euzkadi ingurtijan argija ikusi eban lenengoz onexek: Garagarrillean edurra.

        Eta Euzkadi egunerokuan urten dira argitara: Aratoste, Urte barri barri, Kukua entzuten, Ziñaldari arteza, Tximistargi barrija, Alkar aitu obe da alkar il baño.

        Amalau orrexek dira lenengokuak. Beste saspijak: Gixon zurrak ondo erabagi, Baltz euzkelduna, Jatorra, Or dozu ospia ta betoz diruak, «Biarrak biarra eragin», Ardao-zaliak poltsia galdu, eta Atxuri'ko «Millagrua»; barrijak dira, orain arte argitaldu bakuak.

        Irakurgaitxu oneik geyenak jazorikuak dira; batzuk antxiñakuak, nik neure aitari entzunak, eta berak bere aititari; beste batzuk neuk batu dodaz or-emen neure aldijan; beste batzuk neuk asmauta be bai-dira, gustitara.

        Or dozuz ba, irakurle, ta eztautzuela gogait eragingo ba'leki, poz-pozik geratuko litxake, ta zeuri eskarrak egiñik, euroen egille