HIRURGARREN TRATATUA

Konfesatzeko antzea laburki

        Nola kofesioa baita bekhatuaz Iainkoaren grazia galduz geroztik haren aurkhitzeko moiana, parabisuko bide zabaletik basatuz gerostik, bide hartara itzultzeko xidorra, iustuasunaren untzi handitik behatuzko itsasora erroriz geroztik, biziaren anpharatzeko ohola, fiñean basan sarthuz geroztik xautzeko ithurria.

        Hala andiro da on haren ungi iakitea, Iainkoaren grazia galdu duzunean, aurkhitzeko basatu zaren bidera itzultzeko erori zaren untzira igateko eta lothu zaizkitzun zikhiñen xabutzeko.

        Ikhas ezakezu beraz gauza hain ekhai handitakoa, zein iduritu zaizkidan liburu hoberenetarik zure premia urrikaldurik atheratu eta moldatu baitut, zeure progotxua egikezu.

1. Konfesiora preparatzeko antzea

        Konfesiora preparatu gabe batetik begirautzu, hain gauza sainduaz abusa eztezazuntzat eta Iainkoak puni etzaitzantzat. Preparatzen hastean konfesiora preparatzeko othoitza erranen duzu, p. 17. Gero zeure azkhen konfesioaz geroztik egin tezun bekhatuez orhitzen etsaiatuko zare.

        Handiroi baliatuko zaitzu arratseko konzienzioren examenetan merkatu zintuen bekhatuen orhoitzapena.

        Eztezazula beraz falta oherakoan haren egitera, oroiterako othoitzak berak orhoitazaraziko zaituen bezala zein baita pag.

        Preparatzen zenbat denbora egin behar duzun ezin ungi señala daite, hillhabethe bat egotu bazare konfesatu gabe egonen zare gutienean oren laurden bat, baldin gehiago egotu bezare gehiago denboraren eredura.

        Orhoituko zaren bekhatuak gogoan ungi har etzatzu eta ahantzteko beldur bazare eskribuz ematzitzu eta dita kofesorari ahalke eta urriki handi batekn irakur diotzotzu, gero etxera zarenean papera errezazu.

        Azken kofesioan bekhaturik ahantzi bazinduen lehenik bekhatu hura kofesatu behar duzu.

        Osoki bekhatu guztiak bat ere estali gabe kofesatu behar tutzu. Xaduki klarki eta deus gerizatu gabe erran behar tutzu.

        Hitz alferrik eta zure bekhatuei ukitzen etzakenik erran behar eztuzu.

        Bekatuei datxezten gauzak edo erran ohi den bezala bekhatuaren zirkunstanziak erran behar tuzue.

        Nola ez xollki haragizko bekhatu egin dut, bañan egin dut aphezarekin serorarekin lagunaren emastearekin lagunaren senharrarekin.

2. Kofesatzen hasteko antzea

        Kofesatzeko ahalik hobekiena preparatu zarenean othoitzean aphur bat belhauriko egonen zare kofesatokiaren aldean, baldin berzerik kofesatzen bada zeure aldiarein begiro modestki eta ixillki igurikiko duzu.

        Kofesatokian debotki eta onhestki sartuko zare eta belhauriko iarriko zare.

        Egiñen duzu gurutzearen señalea.

        In nomine patris edo eskaraz Aita Seme &c.

        Eskuak iuntatuko tutzu.

        Gero erranen diozu aita kofesorari.

        Benedicame, pater quia peccavi.

        Edo eskaraz, aita indazu plazer baduzu benedikzionea ezen bekhatu egin dut.

        Benedikzionea hartu eta erranen duzu.

        Confiteor, edo eskaraz, kofesio jenerala pag.

        Gero hunela kofesatzen hasiko zare.

        Aita hunelako egunez azkhenki kofesatu nintzen.

        Errazu zenbat egun duen edo zenbat denbora eta baldin zenbait bekhatu ahantzi bazitzaitzun errazu.

        Hunelako bekhatu ahantzi zitzaitan.

        Errazu zer bekhatu eta baldin penitenzia konplitu ez bazinduen errazu.

        Ez nuen konplitu ordenatu zitzaitan penitenzia.

        Gorputz saindua ere ahal nukeen bezanbat preparazionerekin eta debozionerekin ez nuen errezibitu eta zegotan bezala ondoan ezkerrak ez nituen bihurtu.

        Halaber oraingo kofesio hunetara ez naiz heldu behar den preparazione edo debozionearekin.

        Fiñean hautsi du neure azken kofesionean hartu nuen deliberazione ona, ezen asko aldez hutz egin dut Iainkoaren hamar manamendu sainduen kontra.

3. Manamenduen arauez kofesatzeko antzea

I. Lehenbiziko manamendua da

Iongoiko bat onhetz ezak eta adora debotki

        Manamendu saindu hunen kontra huts egin dut ezen.

        Faltatu dut askotan Iainkoari zor zitzaion ohorearen ematera, ezagutzaren egitera, othoitztera eta ezkerren itzultzera.

        Othoitzik egin badut egin dut antsikabeki eta laxoki eta goga berzetan nuela hartara gogoetak itzulzeko ardura gabe.

        Iainkoaren gauzetan zegotan baño gehiago eta barrenago sarthu nahi izatu dut. Fedezko gauzez dudatu dut ea hala zirenz.

        Errazu zertan.

        Ametsetan astietan sorginetan eskuturetan eta berze deabruaren artetan sihezte eman dut.

        Erratzitzu zein diren.

        Neure egitekoeran eta beregainki lazeria eta ondikoetan, gehiago fidatu naiz kreaturetan edo gizonetan ez ezen Iongoikoaren baithan.

        Esparantza sobera izatu dut Iainkoaren miserikordian bizitze gaitxtoa neramalarik eta handik gehiago bekhatu egiteko libertate hartu dut.

        Iainkoa bano neure burua eta gizona gehiago maitatu dut eta obeditu.

        Neure lagun giristinoa bere beharrean ahal negiela eztut faboratu.

        Errazu zertan.

        Gauza sainduez eta Iainkoari ukitzen zitzaizkonez burlatu naiz.

        Errazu zenez.

II. Bigarren manamendua

Eta haren izenaz ez zinik egin banoki

        Manamendu hunen kontra ere huts egin dut ezen.

        Zin eta burho hanitz egin dut.

        Errazu alla den usantza gaixtoz ala iakiara, eta zer burho edo iuramendu egin duzun.

        Iuramentu egin dut haren odola zerua haren argia bai ala fede &c.

        Erran dut hain da egia nola Iainkoa bera nola ebanjelioa &c.

        Izatu naiz kausa zeren bereko zin eta burho egin duena.

        Agindu dut gauza ona iuramenturekin konplitzeko borondate gabe.

III. Hirurgarren manamendua da

Igandeak eta bestak iduki ezak sainduki.

        Manamendu hau ere mesprezatu dut ezen.

        Igande eta besta egunetan lanean haritu naiz eta berzerik ere hariarazi dut.

        Errazu zer lanetan eta ea halako beharra zenz.

        Meza entzutera zordun nintzen egunetan faltatu dut.

        Errazu zergatik eta zenbatetan.

        Niri datxezkidanei meza entzutera tenitu zirenean faltarazi daroet edo entzun zazaten ardurarik eztut izan,

        Predikua entzuteaz axolarik izatu eztut edo gogoa berzetan erabilli dut predikariez trufatu naiz.

        Maiz meza entzun dut debozione gabe gogoa berzetan nuela horra huna begiak nerabillizala eta solasen nengoela.

        Meza luzetan unhatu naiz eta laburrak billhatu tut aphez meza luzaro erralleez gaizkia erran tut.

        Meza nausirik eztut entzun, pregarioei guardiarik eztaroet egin.

IV. Laurgarren manamendua

Burasoak ohoratzak bizi adin luzeki

        Manamendu hau ere eztut kontutan iduki ezen.

        Neure burasoak eztitut zerbitzatu eta obeditu.

        Baldin hill badira.

        Neure burasoen froga hek utzi zerozkidaten eta neronek nituen moianen arauera eztitut athera.

        Neure izatez eta ethorkiz ohoratzera tenitu nintzen presunak mezprezatu tut.

        Errazu alla diren aphezak fraideak iuratuak edo berze kargu edo esku duten presunak.

        Gogokiegi eta urgullukiegi mainzatu natzait.

        Jendartean hetzaz gaizki maintzatu naiz.

        Errazu ala gauza kontuzkoetan alla arinetan.

        Gauza iustu eta arrazoñezkoetan eztitut obeditu.

        Errazu zertan.

        Zehar eta borondate gaixtorekin begiratu daroet.

        Errazu zergatik.

        Neure ahalke gabetasunaz eta gaixtakeriaz aserratzeko okasione eman daroet.

        Jende zaharraz mezprezatu tut eta hekin hitzez eta erremangez burlatu naiz.

        Esker gabe izatu naiz neure ungi egilleen aldera.

        Errazu zertan.

        Bruita izatu dut neure urkorekin hargatik gaitzetsi tut.

        Errazu zenbat denboraz.

V. Bortzgarren manamendua da

Nihor hill eztezakela ez bihotzez gaitzetsi

ezen bengatzen Iainkoak ni behar nauk sinhetsi

        Hunetan ere erori naiz ezen.

        Berzeri gaitz ethor zekion nahi izatu dut.

        Errazu alla zen aserrealdian alla odol hotzean.

        Gaizki egilleari gaizki egiteko eta bengantza hartzeko desira izatu dut.

        Errazu ea guztiz konsenti duzun alla ez.

        Neure lagun giristinoa gaitzetsi dut.

        Errazu zergatik eta zenbat denboras.

        Neure lagun giristinoa desohoratu du.

        Errazu zertan eta alla ixillik alla ageriki alla aitzineti alla gibeletik.

        Bere eskas eta inperfekzioneez irau eta erantzuki egin diot.

        Neure ahalaz difamatu dut.

        Neure haserrean erran dut biaia gaitz dagitella haizeak uriak egunak eta berze kreaturek.

        Othoiz gaixtoak neure buruaren kontra despitez eta pazienzia gabez egin tut.

        Nahi eztudanik ethorri edo erran zaitanean lasterregi aserratu naiz eta pazienziarik eztut izan.

        Aserrarazi ditut errespetatu behar nituen presunak eta gehiago hek erran darotatenaz nerori ere aserratu naiz.

        Neure etxatiarren hutsak sobera gastigatu tut, koleraz gehiago ez ezen arrazoñez.

        Errazu ea gastigua falta ba. handiago zenz.

        Neure etxekoei bizitze gaixtoa eman daroet.

        Errazu alla emasteari senharrari, umei alla sehiei, burasoei.

        Berzerik zeren aserratu eta despitatu den kausa izatu naiz.

        Aserratu naiz eta pazienzia galdu dut Iainkoak zenbait atsekabe egorri darotanean.

VI. Seigarren manamendua

Pallardiza iguñarik

Egioke ihesa

guztiz ere ez desira

Lagunaren esposa

        Hunetan ere faltadun naiz, gozatu naiz suñera ethorri zaizkidan gogeta desonhetztetan.

        Errazu zenbat denboraz baita ea konsentitu duzun eta obretara eman.

        Berregin ibilli naiz eta aratzeki neure burua onhetz eta maitarazi nahi desonhestki.

        Baldin emakumea bazare errazu fardatu bazare.

        Fardatu naiz sobera afaitatu eta imikiak ergelkiegi iauntzi tut.

        Neure begiak behar etziren ikhurkarietara nabarmenki erabilli tut.

        Izatu tut hitz lizunak gogo gaixtoarekin.

        Kanta desonhestak kantatu tut eta liburu amurusiazkoak irakurri.

        Musuak desonhestki eman tut.

        Emakumeak itsuski eta ahalke gabeki haskatu tut.

        Lizundu izatu naiz.

        Errazu alla lotan alla iratzarririk.

        Neure burua itsuski ikitu dut edo ukizerat utzi dut berzerik ere nenorrek egin dut.

        Berze Iesus keria hemen aiphatzera ahalke behar denik egin baduzu errazu ezen berdin Iainkoak ikhusi du.

        Finean emakumearekin osoki bekhatu egin dut.

        Errazu alla serorarekin aphezarekin lagunaren senharrarekin, emastearekin, ahaidearekin alla atzearekin alla alhargunarekiñ alla neskatoarekin alla ezkondukoa [...]

VIII.

Berzeren ona hain guti

Beharko duk iduki

VII.

Guztiz ere hauzoaren

Ontasuna ez uki

        Berzeren ontasun zilhegi ezten bidez arditatstera desideratu dut.

        Erran behar duzu ea obretan ematera esaiatu zaren.

        Diru izateagatik neure lagun giristiñoa trunpatu dut.

        Errazu ala marxandisa saltzean ala kontratu falso iragatean.

        Komunaren ontasunak artifizioz neure egin tut.

        Hamarren primiziak eztitut ungi pagatu.

        [...]

        Pagatu bere iornala edo soldata, iduki diot edo morrotxtu diot.

        Neronek neure trabaillua sobera pagarazi dut.

        Gareztiegi gauzak saldu tut eta merkeegi berzerenganik erosi, bere etzituzteratarik etxeko ume eta seietarik.

        Ohoñ estalki izatu naiz.

        Iokotan diru irabazteagatik eta trunpatzegatik haitu naiz.

        Limosnarik probetzeko beldurez, eta gustiak neuretzat nahiz, eztut egin.

        Aberatsteko asmatu ahal dudan bide gaixto guztia billhatu dut.

        Aberatstea ahal daiteken dohatsutasunik hendiena estimatu dut.

        Hartzeko tudanak iustizia guztiaren kontra bortxatu eta tormentatu tut niholako errespetu gabe.

XIX. X. Bederatzi eta hamargarrren manamenduak

9. Heure mihiari emok

Guardia ezten gezurti

10. Eta aizen falzeria

Irauztera beldurti

        Arinki iuiatu dut berzeren obres eta hitzez, gaitzetara hartu dut onera hartu behar zena.

        Gogoan behar gaixtoak arinki neure lagun giristiñoaz izatu tut.

        Berzeez gaizki minzatu naiz.

        Errazu alla zen difamatzeko gogoarekin alla arinkin.

        Berzez nihor gaizki mintzatzea gogotik eta atsegiñarekin aditu dut neure aldetik zerbait berretu dut.

        Neure lagunaren bekhatu ixilla agertu dut.

        Errazu alla iakiara eta kalte eragiteko alla berzela.

        Sekretu barren bat airatu dut zein agindu bainuen estalirik idukitzeko.

        Errazu zer gogoz airatu duzun baita gomendatu zerotzunari kalterik ethorri zaion.

        Neure hitz gaixtoak ditudala gauza lagun giristiñoa desohoratu dut.

        Errazu zertan eta zer gutimendu eta mezprezio handik ezatu duen.

        Gezurrak erran tut.

        Errazu ala ziñez ala burlaz ala iuramentuarekin ala gabe ala berzeri aisegin egiteagatik ala kalte.

        Falsoki neure laguna akausata dut eta haren kontra lekhuko falso izatu naiz eta berzerik izan arazi.

        Lagunen artean asko hitz arin alfer eta gaixto erran dut.

Hau da manamenduen arauera bere buruaren akusatzeko antzea

        Iakin ezazu ezen iakiara hamar manamendu hauk ikhusi tutzun bezala ezarri tugula elkhar ziduritenak, elkhargana billdurik nola seigarrena eta bederatzigarrena eta zazpigarrena eta hamargarrena: erraxkiago zuk gogoan hartzeagatik eta ez gauza bera bieta aiphatzeagatik zeren biak batetare billtzen baitire ungi begiratzen duzunean ikhusiko duzun bezala.

4. Zazpi bekhatu mortale edo
arima hillgarrien kofesatzeko antzea

        Manamenduez erran den molde hunetan kofesatu zarenean zazpi bekhatu mortalez hunela egin beharko duzu.

I. Supherbia edo handigoazko bekhatuak

        Banaloriasko gogoetak izatu tut zeñetan zenbait denboraz gelditu bainaiz.

        Glorifikatu naiz Iainkoak eman darozkidan dohañez eta berzeren eskasez burlatu naiz.

        Neure lagunei azko beheramendu eman daroet eta bere hutsak aitziñera daroztet.

        Ni bezanbat edo gehiago ziren presunak mesprezatu tut.

        Presunpzionez bethea izatu naiz, nintzen baño gehiago neure burua egiten nuela.

        Urgulleria gehiegirekin errezibitu dut egin zaitan zerbitzoa.

        Burupe gehiegirekin mintzatu natzaie neure azpikoei.

        Nahi izatu dut munduak nitzaz opinione on zuen ezertan gehiago idukitzeko.

        Lausengu eta neure laudorioetan atsegin hartu dut.

        Neure burua bantatu dut aita ene baithan etziren dohañez eta berthutez.

        Hista eta sepa gaixtotako izatu naiz.

        Berzeren, abisu onak mezprezatu tut.

        Nihori alde egin eta deus irauki nahi izatu eztiot bañan azkhena geldi zekidan nahi izatu dut.

II. Inbidia edo bekhaizkoako bekhatuak

        Bekhaiztu naiz zeren batzuek diren ni bezanbat eta berze batzuek berriz zeren ni baño gehiago edo ohoretan edo moianetan.

        Damu hartu dut neure laguna laudatzen aditzeaz ustez ezen haren estimak eneak gutitzen zuela.

        Hura gutiago estimarazitzeagatik haren inperfekzione nihork etzeakizkienak agertu tut.

        Berze batzuek bezala aboratzteagatik eta ohoratua izateagaitik hekin bekhatuak egin tut.

III. Zintzurraren bekatuak

        Bianda arruntez ez naiz kontentatu eta friandizak bilhatu tut.

        Goizegi premia gabe ian eta edan dut.

        Othuruntzetan behar baño gehiago ian dut eta hetzaz lekhora ere premia gabe ian eta edan dut.

        Sobera gartuz gañez egitera ethorri naiz.

        Barur egunetan hameka orenak baño lehen ian dut.

        Arratsean kolazione handiegi egin dut.

        Arratsetan afaldu naiz.

        Barur egunak premia gabe hautsi tut.

        Haragi ian dut egun debekuetan eta garizuman berze gauza sori etzirenetarik.

        Gauza kontrarioak anoko plazeragatik ian izatu tut eta gaizki aurkhitu naiz.

        Sobera zintzurrari emana izatu naiz.

        Hargatik gauaz lizundu izatu naiz eta amets desonestak egin tut.

        Hargatik hitz eta kanta desonhestak erran tut eta erremangu itsusiak ediki tut.

        Hargatik maskatu eta danzakatu izatu naiz.

        Hargatik gauza sakratuez iatetan iharduki dut.

        Hargatik neure nausiez eta gehienez gaizki mintzatu naiz.

        Hargatik begiratu gabe behar etzen gauza agindu dut.

        Hargatik neure eginbidera alfer izatu naiz.

        Hargatik arratsetan neure othoitzak eta konzienziaren examinazionea ezin egin tut.

        Hargatik osasunari kalte egin diot.

IV. Alferkeria edo nagitasunezko bekhatuak

        Lo sobera egin dut eta ohean alferkeriaz behar baño gehiago egotu naiz.

        Gehiegi egotu naiz goizean bestitzen eta afaitatzen.

        Ezteuzkerietan egunaz denbora hanitz galdu dut.

        Geldirik egonaz gogota banoei lekhu eman daroet.

        Neure sensuak guardatzera antsikaba izatu naiz hargatik bekhatutan eginen nintzen baño gehiago erori naiz.

        Neure ofizioan ez naiz ungi enplegatu.

        Traballuagatik asko obra on eta hasiz geroztik galdu ditut.

        Errazu zer obra.

        Traballatu baño, gabe eta erromez izan nahiago izatu dut.

        Mundu hunetako lazeringatik gogoa hilla zait.

        Hargatik bizitzeaz unhatu naiz.

        Berze hirur bekhatu mortal edo arimaren hillgarriak, zeñak baitire abarizia, pazienzia gabea, eta herra, hamar manamenduetan aiphatu tugu orhoitzen bazare hargatik hemen aiphamen gehiago egiñen eztugu.

        Hau da kofesatzeko antze komunena iakiteko hamar manamenduez eta zazpi bekhatu mortalez, huna bada non zerbitza zaitezengatik aditzera eman darotzugun zerbitza zaitean bada ezen ungi kofesatzen dena guti bekhatutara itzultzen da.

        Gañerokoaz baldin gu hemen ezarri dugun baño anplekiago kofesatu nahi baduzu, irakurt zatzu guk manua handian lehen partean doktrina kristianan aiphatu tugun bethuteak eta bizioak eta egin tutzun hutsak hek orhoitarazirik gogoan hartzazu, eta kofesa tzatzu.

5. Kofesioaren akhabatzeko antzea

        Erran dugun ordenantza hunetan othoitzaren bekhatuak kofesatu tutzunean errakezu aita kofesorari.

        Aita hauk dire orhoitze naizen bekhatuak handiak eta iziagariak damu eta dolore dut hain itsuski eta gaixtoki neure Iainko on eta iustua ofensatuaz bere ene alderako guztiz ontasunagatik. Badut ez sekulan gehiago itzultzeko gogoa baita satisfakzione egitekoa eta emanen darotazun penitenziaren konplizekoa, barkhamendu ezke nagoka.

        Hartzatzu emanen darozkitzun konseillu onak eta penitenziak, konplitzeko borondatearekin eta gero errazu mea culpa, mea culpa, &c.,

Edo eskaraz,

        Neure faltaz, neure faltaz &c.

        Gero absoluzionea bi eskuak iuntaturik dadukatzula errezibi zazu.

        Modestki kofesatokitik ilkhi zaite.

        Errazu kofesatu ondoko othoitzak pag. 81.

        Gero penitenziatzat eman zaizkitzun othoitzak denborak agintzen badu erratzitzu eta gorputz saindua errezibitzera prepara zaite.

        Errazu gorputz saindua errezibitzera othoitza, p. 84.

        Gorputz saindua debozione handirekin eta gorputzaren erhemangu onestarekin errezibi zazu.

        Errezibitu eta, errezibitu ondoko othoitza errazu; pag. 84. Gero othoitzean gutienean oren laurden bat zaude.

        Zoaz etxera eta gehiago bekhatuetara etzaitezala itzul nola urdea illkhi den basara edo ora egin duen okhara, bañan idukazu ez sekula gehiago erorzeko kofesioan eman duzun promesa, eta eman zaizun penitenzia konplitzeaz orhoit zaite.

        Penitenzia konplitzerakoan errazu, penitenzia konplitzerako othoitza, pag.

        Konplitu duzunean halaber errakezu penitenzia konplitu ondoko othoitza, pag. 84.