www.armiarma.eus
idazleak eta idazlanak Herri literatura TESTUAK Corpus arakatzailea Klasikoen Gordailuari buruz



Elizara erabiltzeko liburua
Joanes Etxeberri, «Etxeberri Ziburukoa»
1636, 1665

      [liburua osorik RTF formatuan]
      [inprimitzeko bertsioa PDFn]
      [faksimilea]
      [Literaturaren Zubitegia]

 

Bertsio elektroniko honen egilea: Josu Landa Ijurko.

Iturria: Eliçara erabiltçeko liburua, Ioannes Etcheberri. Mongiron Milanges, 1665.

 

 

aurrekoa hurrengoa

IV. ARALDEA

 

Mezako othoitzez

 

 

I. burua

Prozesionetako othoitzez

 

        Igandetako prozesionetako othoitza

 

Iauna, egun zerengatik

Baitzare ohoratzen

Prozesionean naiz

Hargatik abiatzen.

 

Ene zerbitzoa errezibi

Zazu othoi gogotik,

Eta faboreak isur

Zeure tronu goratik.

 

        Besta buruetako prozesionetan

 

Kortesano dohatsua,

Zure besta egunean,

Gurutzearen ondotik

Noa prozesionean.

 

Hill artean aithortzen naiz

Zure zerbitzaria,

Zeruetan zaren othoi

Ene defendaria.

 

Abisua

Othoitz hauk, doblatzaketzu prozesionea akhabatu artean.

 

 

II. burua

Meza aitziñeko eta ondoko othoitzak

 

        Iganderako, eta aztelegunetako mezen aitziñean

 

O Iongoiko, igandea

Zeuretzat hautatua,

Errenda diezazugun

Zuri ohore iustua.

 

Arren bada egunera

Berze ordu gustietan,

Ene othoitzak laudatzatzu

Arraiki zeruetan.

 

        Meza ondoan

 

Iaun puxanta, konplitu dut

Uztez eginbidea,

Zure meza sainduaren

Elizan entzutea.

 

Eneganik falta dena

Othoi estal ezazu,

Eta eskatu dohaina

Aithor diezadazu.

 

        Bestetan sainduen mezen aitziñean

 

Saindu handia, zure meza

Noa egun entzutera,

Eta zu berzetarikan

Ararteko hartzera.

 

Emetasun usatuaz

Othoi entzun nazazu,

Eta galdea ardiatz

Othoi diezadazu.

 

        Meza ondoan

 

O fortuna onezkoa,

Aldare aitzinean,

Meza humillki entzun dut

Zure iai egunean.

 

Arren Iauna, enegatik

Bethi ertxa ezazu,

Miserikordiaz arren

Diezadan usatu.

 

 

III. burua

Meza beretako othoitzak

 

        Ihandeko mezan othoitza

 

Meza saindu hunen orde

O Iongoiko handia,

Indazu othoi eskatzen

Darotzudan grazia.

 

Semearen errespetutra

Ezen badut fidantza,

Emanen darotazula

Eskatzen naizen gauza.

 

        Bestetako mezan othoitza

 

O Dohatusu zenen baita

Egun besta burua,

Zeruetan zaren ene

Adbokat arthatsua.

 

Eta meza saindu hunen

Ariaz nik nahia

Ardiatz diezadazu

Iaunaganik grazia.

 

 

IV. burua

Meza entzuteko othoitzak mezako zeremonien arauera

 

        Sakristia barrenetik illkhitzean apheza

 

Othoitzen naiz iautsi zela

Zure seme bakhotxa

Iainko Aita adizazu

Arren ene othoitza.

 

        Eska zaite hemen nahi duzun gauza,

        egizu nahi duzun saindua arrarteko

 

Aldareta igaten da

Lagunak aitziinean

Iesus zirkunfezatzera

Igan zen haur gastean

Pazienzia indazu

Iauna othoi dolorean.

 

Introiboan, da meza

Hasteko preparatzen,

Birjina elizan sartzeko

Halaber prestatu zen:

Iauna meza entzuteko

Presta nazazu arren.

 

Konfiteor, gero aphezak

Erraten du debotki

Birjina purifikatu

Zen tenpluan humillki:

Zuk nazazu Iauna neure

Hobenetarik garbi.

 

Errazu hemen konfiteor, aphezak ere erraten duen bizkitartean.

 

        Konfiteor eskaraz

 

Kofesatzen natzaitzu Iaun,

Ahal guztitakoa,

Bai zuri ere Birjina

Ama gloriosoa.

 

Bai zuri ere Iaun doni

Mixel arkanjelua,

Bai zuri Iaun doni Iauni

Baptista dohatsua.

 

Baita zuri Petri eta

Paule apostoluak,

Finean zuri zeruan

Zareten dohatsuak.

 

Hekien lekhuan zuri

Espirituala,

Zergatik egin dudan hutz

Ezin konda ahala.

 

Edo obrai, edo gogos

Edo dela mihiaz,

Neure faltaz neure faltaz

Neure falta handiaz.

 

Hartarakotzat zu zaitut

Birjina, ama, othoizten,

Zu Migel arkanjelua

Halaber suplikatzen.

 

Zu ere Iaun doni Iauni,

Baptista dohatsua,

Baita zu Iaun doni Petri,

Bai zu Paule saindua,

 

Finean zeruetako

Sainduen araldea,

Bai aita espiritual

Zu halaber neurea.

 

Iainko handia enetzat

Suplika dezazuen,

Neure falten barkhamendu

Osoa didan arren.

 

Meza saindua hasten du

Errespetuz betherik,

Iesus guregatik hasi

Zen nekean gasterik:

Zuregatik nekhatzeko

Indazu faborerik.

 

Kirieleison, aphezak

Gero maiz du doblatzen,

Iesusek ere maiz zuen

Bere aita othoizten:

Zure othoizteko kharra

Iauna indazu arren,

 

Gloria in excelsis, du

Gero kantatzen sarri,

Iesusen sortzean hala

Aingeru onak hasi:

Laudatzeko aire ene

Emozu mihiari.

 

Errazu Gloria in excelsis.

 

        Gloria in excelsis eskaraz

 

Gloria duela Iainko

Onak zeu gorean,

Eta gizon bihotz onek

Duten bake lurrean.

 

Zu zaitugu lauda adora

Bedinka haudietzten,

Gloria handiagatik

Zuri esker itzultzen.

 

O Iainko Iaun eta zeru

Goraren erregea,

Iainko Aita ahal egin

Guztiaren iabea.

 

Iesus Iainkoaren Seme,

Maite eta bakhotxa,

Iainko Iaun Aitaren Seme

Iainkoaren billdotsa.

 

Bekhatuen khentzaillea,

Urrikal gakizkitzu,

Bekhatuen kentzaillea

Othoi entzun gaitzatzu.

 

Zeure Aitaren eskuinean

Iarririk zaudezena,

Urrikal bekizu othoi

Penatuen auhena.

 

Zerengatik zu bakharrik

Baitzarade sainduaren

Zu bakharrik Iesus Kristo

Iaun guztien hautua.

 

Espiritu Sainduaren

Zu zaude konpainian,

Aita kreatzaillearen

Fin gabeko, glorian.

 

Arren bada Iesus Kristo,

Iainkoaren Semea,

Urrikal bekizu othoi

Gure plainu tristea.

 

Gero aphezak debotki

Erraten du kollekta,

Iesus Kristok ere zuen

Othoitztu bere aita.

Ene othoitza adizazu

Othoi Iainko puxanta.

 

Erratzikezu zuk ere othoitz hauk, aphezak
aldarean bereak erraten tuen bizkitartean.

 

        Igandea eta aztelegunetan othoitza

 

O Iainko zeinak baituzu

Semearen galdea,

Aithortzen noiz ere egiten

Baitarotzu eskea.

 

Haren errespetura othoi

Galdekiten dudana,

Aboa diezadazu

Arren othoi dohaina.

 

        Bestetan othoitza

 

O saindu gloriosoa

Zeure besta egunean,

Ene othoitza adizazu

Aingeruen artean.

 

Eta ardiatz diezadazu

Iaunagatik grazia,

Zeinen ere gehienik

Orain baitut premia.

 

Lekzioak naturazko

Legea du merkatzen,

Iaun ona enplegatu zen

Haren obran ezartzen:

Fabore nazazu zure

Legea obran ematen.

 

Erratzitzu hamar manamenduak:

 

        Hamar manamenduak

 

Iongoiko bat onhetz ezak,

Eta adora debotki,

Eta haren izenaz ez

Ziñik egin banoki.

 

Gehiago begira zak

Igandea sainduki,

Eta burasoak ohora

Bizi adin luzeki.

 

Nihor hill eztezakela

Ez bihotzez gaitzetsi,

Ezen bengantzen Iainkoa

Ni behar nauk sinhetsi.

 

Paillardiza igunari

Egiokek ihesa,

Guztiz ere ez desira

Lagunaren esposa.

 

Berzeren ona hain guti

Beharko duk iduki,

Bañan guztiz hauzoaren

Ontasuna ez uki.

 

Finean mihiari emok

Guardia ezten gezurti,

Eta aizen falseria

Erauztera beldurti.

 

Liburua itzultzen da

Ezkerreko aldera,

Iuduetarik legea

Infidelen artera:

Iaun puxanta, ez nathorren

Harren arbuiatzera.

 

Ebanjelioak, erran nahi

Eskribuzko legea,

Graziazkoarena da

Orobat señalea:

Haren konplitzeko othoi

Zuk indazu antzea.

 

Erratzitzu hemen obra miserikordiazkoak.

 

        Obra miserikordiazkoak

 

Aizen urrikalmentdutsu

Beharraren aldera,

Iongoiko ona halaber

Izan dadin hirera.

 

        Miserikordiazko zazpi obra espiritualak

 

Irakats al baitiozo

Eziakin sinpleari,

Eta konseillu on eman

Premia duenari.

 

Konsola ezakek ere

Gaitz handiak hartua,

Eta pazientki sofri

Etsaien afruntua.

 

Niholatan bengantzarik

Eztezola desira,

Iauna ziagok gaixtoa

Punitzeko begira.

 

Othoitzak egin behar tuk

Hill eta bizientzat,

Eta ez xoillki adizkide

Baña are etsaientzat.

 

Hauk miserikordiazko

Obra espiritualak,

Berehala heldu diren

Hauk berriz korporalak.

 

        Zazpi miserikordiasko obra korporalak

 

Athariko probeari

Hauts diozok ogia,

Baita egarri denari

Presenta edaria.

 

Lekhorean datzanari

Emokek ostatua,

Guztiz senioraleari

Arratseko pausua.

 

Halaber besti ezakek

Probe billoz gorria,

Eta ikhus ohaturik

Gelan datzan eria.

 

Bisitatu ere behar

Dituk presondegiak,

Eta fiñean aurkhitu

Ehorztean lohiak.

 

Gero apheza hasten da

Kredoaren kantatzen,

Sinhetsi behar duguna

Darozu irakatzten:

Sinhetztearen dohaña

Iauna indazu arren.

 

Errakezu zuk ere hemen Kredoa.

 

        Kredoak eskaraz

 

Sinhetzten dut Iainko Aita,

Ahal guztitakoa,

Zenak kreatu baititu

Zeru lur itsasoa.

 

Gehiago sinetzten dut,

Iesus haren semea,

Zeñak reparatu baitu

Gizonaren kaltea.

 

Espiritu Sainduaren

Ganik zen konzebitu,

Eta Maria Birjina

Nobleaganik sorthu.

 

Herio pairatu zuen

Pilatusen azpian,

Eta Iosefek ehortzi

Bere thonba berrian.

 

Linboetara arrimen

Libratzeko iautsi zen,

Eta gero hirurgarren

Egunean biztu zen.

 

Zeruetara igan zen

Eta aitarenean,

Orain glorioso dago

Iarririk eskuñean.

 

Handik ephe iakinean

Iautsiko da lurrera,

Hill eta bizi guztien

Zuzenki iuiatzera.

 

Gehiago sinhetzten dut

Espiritu Saindua,

Aita eta Semearen

Ganik prozeditua.

 

Eliza ama saindua dut

Oraño kofesatzen,

Sainduen oro batasun

Ona ere laudatzen.

 

Gehiago sinhezten dut

Hutsen barkhamendua,

Kofesio hargatik

Dela bai baptismua.

 

Halaber aboatzen dut

Hilletarik bitztea,

Fiñean kofesatzen dut

Bizitze fin gabea.

 

Pakearen gañetik du

Ofrendatzen Ostia,

Iesusek Aitari bere

Ofrendatu bizia.

Iauna ofrendatzen darotzut

Neure ahal guztia.

 

Handik sarri itzultzen da

Apheza ofrendara,

Iesus ere itzuli zen

Eri erbaletara.

Iainko ona itzul zaite

Arren gure baithara.

 

Lababoan ditu urez

Xautzen bere eskuak,

Iesus Kristo bathaiatu

Zuen Ioanes sainduak:

Xahu dietzakidatzu

Iauna othoi bekhatuak.

 

Orate frates, harekien

Ondoan du erraten,

Othoitz egitera gaitu

Iaun onak gonbidatzen:

Zure othoizteko indazu

Debozione arren.

 

Sekretak erran nahi du

Iesusek desertuan,

Aita zuela othoiztu

Lekhu apartatuan.

Aditzatzu Iauna ene

Othoitzok sekretuan.

 

Prefazioak, Iaun ona

Barurean diusku,

Berrogoi egunen ephe

Luzez zela barurtu:

Barurdiar izateko

Dohaña egidazu.

 

Handik gero ethortzen da

Apheza santusera,

Iesus mortutik bihurtu

Zen Hierusalenera:

Zatoz Iauna ene baithan

Ostatu egitera.

 

Santusean ixilldurik

Mementoan da sartzen,

Iesusek tenpluan bere

Aita othoiztu zuen:

Othoiztiar izateko

Grazia indazu arren.

 

Errakezu zuk ere apheza lehen mementoan
dagoen bizkitartean othoitz hau.

Memento vivorum

 

        Bizien orhoitzapena

 

Iainko ona orhoit zaite

Othoi bizi garenez,

Ninzaz, buraso aurride

Ahaide adiskideez.

 

Orhoit zaite ofensatu

Nik ditudan presunez,

Nola oraño ungi egille

Eta zordun naizenez.

 

Gehiago orhoit zaite

Ene karguz direnez,

Ume sehi eta berze

Ukitzen zaizkidanez.

 

Hala oraño orhoit zaite

Iauna eliza gizonez,

Eta prinze estatua

Gobernatzen dutenez.

 

Orhoit zaite heretikoak

Itzularazitzeaz,

Orhoit etsaien gogoak

Onera mudatzeaz.

 

Fiñean Iauna, orhoit zaite

Gañerako guztiez,

Zuri othoitz egitera

Obligatu naizenez.

 

Gustiak faboratzatzu

Othoi zeure graziez,

Noizbait daitezen zeruio

Goza plazer handiez.

 

Gero konsekratzen ditu

Ogia eta arnoa,

Deklaratzen da Kristoen

Triste afal ondoa:

Gaitzetik onera muda

Zazu ene gogoa.

 

Ostia eta kalitza

Gero ditu altxatzen

Iesus habean altxatu

Zela adi arazitzen:

Bekhatuaren lohitik

Altxa nazazu arren.

 

Erratzu hemen S. Tomas doktoraren adorazionea.

 

        S. Tomas dotoraren adorazionea

 

Adoratzen zaitut Iainko,

Heloz gerizatua,

Eta ogiaren formaz

Gañetik itzalena.

 

Hala zaitzu zuri ene

Bihotza beheratzen,

Kontenplatzean indarra

Non baitzaiko flakatzen.

 

Bista eta ugitzea

Gustiz zaizkit nahasten,

Beharriez baizen eztut

Hor zarela sinhetzten.

 

Sinhetzten dut Iainko Semeak

Erran duan guztia,

Zeren ez baita deus ere

Munduan hain egia.

 

Gurutzean ehortzi zen

Xoillki iainkotasuna,

Bainan harekin batean

Hemen gizatasuna.

 

Biak sinhetzten tudala

Eta aithortzen xahuki,

Ohoin onak galdetua

Galdetzen dut humillki.

 

Tomasek bezala eztut

Kaurririk begietzten,

Alabainan neure Iainko

Zu zaitut kofesatzen.

 

Egidazu berretuaz

Doatan sinhetztea,

Eta esparantzarekin

Zure onheritztea.

 

O Iaunaren hilltzearen

Orhoitzapen argia,

Othe gozo eta esti

Emaillea bizia.

 

Arren ene arimari

Egiozu dohaina,

Zutzaz bizi dadin eta

Billha eztezan ordaina.

 

O pelikano bihotzez

Iesus maitatzekoa,

Zeure odolez xahu zazu

Hutsez lohi gaxoa.

 

Ezen zure odolaren

Xortarik gutienak,

Xahutzake munduaren

Bekhatu zikhiñenak.

 

O Iesus Krist estalirik

Ikhusten zaitudana,

Konplizazu arren hanbat

Desiratzen dudana.

 

Bekhokia agertua

Egun batez zeruan,

Ikhus zaitzadan klaroki

Zeure tronu sainduan.

 

Apheza gero sartzen da

Bigarren mementoan,

Iesus ere patriarken

Libratzera linboan:

Libratzatzu penatuak

Labe purgatzekoan.

 

Errakezu zuk ere othoitz hau, apheza
bigarren mementoan dagoen bizkitartean.
Memento mortuorum.

 

        Hillen orhoitzapena

 

Iainko ona, orhoit zaite

Othoi arima ioanez

Buraso aurride eta

Ahaide adiskidenez.

 

Gehiago orhoit zaite

Nik huts eraginenez,

Nola oraño ungi egille

Eta ezagunenez.

 

Bereziki orhoit zaite

Ene kargukoenez,

Ume sehi berze ene

Gomendiokoenez.

 

Halaberki orhoit zaite

Eliza gizonenez,

Errege, monarka, eta

Munduko prinzeenez.

 

Orhoit zaite ere oraño

Ustekabe hillenez,

Eta orhoitzapen faltaz

Penatzen direnenez.

 

Fiñean Iauna orhoit zaite

Gañerako guztiez,

Zure othoiztera zordun

Nai zela dakizunez.

 

Isur diezezu zeure

Graziaren ihintza,

Laster iraungi diezen

Suaren khar borthitza.

 

Tresnek erran nahi dute

Herodesen etxean,

Burlaz zutela Mesias

Berregin du soñean:

Pazienzia indazu

Othoi mezpresioan.

 

Estola manipuluek

Nahi dute aiphatu,

Lephoan eta eskutan

Sokez zutela lothu:

Bekhatuaren gathetik

Arren libra nazazu.

 

Aphezaren khoroak berriz

Dorozu gogoratzen,

Nola arentzezko khoroa

Burura eman zioten:

Afruntuen pairatzeko

Dohaña indazu arren.

 

Aldareak Calbaria

Señaletzen darozu,

Zeñetan Iaun ona baitzen

Zurarekin itzatu:

Berthute ederrekin

Arren iunta nazazu.

 

Korporalek aditzera

Ematen mihiseak,

Zeñaz estalbi baitzuen

Magdalena andreak:

Eztietzakidatzula

Ukha azken ohoreak.

 

Harri sakratuak erran

Nahi du illharria,

Zeñetan ehortzi baitzen

Salbatzaille Mesia:

Lur sainduan ehortzteko

Egizazu grazia.

 

Omnis honor & gloria,

Dio aphezak debotik,

Deklaratzen Iauna zela

Biztu hillen artetik:

Zuk egidazu grazia

Bitzteko bekhatutik.

 

Pater noster gero hasten

Du othoitz nausia,

Bere apostoluei Iesus

Kristok irakatsia:

Aithor diezadazu hartan

Galdetzen den guztia.

 

Errazu zuk ere Pater Noster eskaraz.

 

        Pater Noster eskaraz

 

Gure Aita zeruetan

Glorioso zarena,

Errespetuz aipha bedi

Lurrean zure izena.

 

Egiguzu zeruaren

Ardiatzteko grazia,

Eta bethi konpli bedi

Zure saindu nahia.

 

Egunoro behar gare

Iguzu mantenua,

Eta guk berzeri legez

Hutsen barkhamendua.

 

Eztezazula permeti

Tenta gaiten batezki,

Baña gaitzatzu katetik

Hastanduak iduki.

 

Hirur zathi egiten du

Gero saindu hostia,

Hirur zathi Iaunak egin

Emausen, ogia:

Limosnari izateko

Egidazu grazia.

 

Hetarik bat aphezak du

Ofrendatzen beretzat,

Berzea bizi guztientzat:

Berzea berriz hillentzat:

Neure arima darotzut

Ofrendatzen zeuretzat.

 

Pax Domini du haukien

Ondoan sarri erraten,

Iaunak bakea zeroen

Berei gomendatzen:

Baketiar izateko

Dohaña indazu arren.

 

Agnus Dei, hiruretan

Gera badu doblatzen,

Iesus Kristo bildotsaren

Pare zela kantatzen:

Iauna mansotasunaren

Dohaña indazu arren.

 

Domine non sum dignus, du

Erraten doloroski

Iesus Kristo zeruetara

Igan zen triunfantki:

Fabore bera Iaun ona

Egikedazu niri.

 

Gero apheza egoten da

Aphur bat kontenplatzen,

Apostoluak espirituaz.

Begira egon ziren:

Isur dietzakidatzu

Zeure graziak arren.

 

Erratzitzu hemen S. Sainduaren zazpi dohañak.

 

        Espiritu Sainduaren zazpi dohañak

 

Zeruko gauzen arraio

Behin zuhurtziari,

Munduko eginbideen

Gero iakiteari.

 

Gehiago al baituke

Erne adimendua,

Eta egiteko gaitzetan

Har bethi konseillua.

 

Trabailluetan halaber

Aite animoduna,

Guztiz ere Iainkoaren

Izan beldurtasuna.

 

Fiñean pietatera

Aite guztiz emana,

Hire penak izanen die

Golardo dagokaña.

 

Liburua itzultzen da

Leheneko aldera,

Iuduak ere itzulizi

Utzi zuten legera:

Itzularazi nazazu

Neure eginbidera.

 

Post komunionea da

Liburutik kantatzen,

Berriz Iesus Krist iausiko

Dela orhoitarazitzen:

Egun haren orhoitzapen

Iauna indazu arren.

 

Erratzitzu meza hasteko kollektak, pag.

 

Ite misa est, erraten

Du gero itzulirik,

Iesus mintzatuko zure

Gaixtoei aserrerik?

Guarda nazakezu othoi

Hekin sentenziarik.

 

Benedikzionean, du

Beso eskuña hedatzen,

Prestuei emanen zaien

Arrasta deklaratzen:

Haren entzuteko grazia

Egikedazu arren,

 

In principioan da

Itzultzen eskuñera,

Onak gidatuko ditu

Kristok zeru gañera:

Hel nazakezu Iaun ona

Hetarik izatera.

 

Erratzitzu gizonaren lau azken fiñak.

 

        Gizonaren, lau azken fiñak

 

Orhoit adi herioaz

Orhoit iuiamenduaz,

Ifernuko penez eta

Parabisu sainduaz.

 

Baldin eta ungi bahaiz

Gauza hautzaz orhoitzen,

Faltarik egin gabe duk

Bizia eramanen.

 

Erratzatzu meza ondoko othoitzak aitzinago diren bezala, pag.

 

Meza entzutearen gañean bi abisu

1. Baldin eta mezako othoiz hauk luzeago edo laburrago badire aphezarenak aldarean baino, laburtzaketzu edo dobla zuk ere harenen arauera, biak berdin mezako othoitzak akhabatzeko.

2. Eta baldin meza entzuteko astirik edo atizarik izatu ez baduzu on izanen da, hargatik, mezako othoitz hauk debotki zeronek erratea, etxean edo berzetan, ezen munduko othoitzik, ederrenak, eta baliosenak dire meza saindukoak, eta haren othoitzapenekoak.

 

aurrekoa hurrengoa