GURUZ-BIDE EDO KALBARIYUAK

        Bertso auek egin zitunean, 1900'an, Ramos Azkarate Erruki-etxean bizi zan. Eduardo Mocoroa Jaunak doñua ipiñi zien eta urte askotan kantatu oi ziran Kalbariyo auek Erruki-etxeko elizatxoan garizumako igandetan eta ostiraletan. Jende asko joaten omen zan. Liburu ontan agertzen dira Tolosako Maria Monserrat andreak bialitako liburutxo txikian dauden bezela. Bañan Tolosako Manuel Urreta jauna zanak bialdutako bere eskuz idatzitako paperan, itz batzuk aldatuta daude. Garbi asko ikusten da garbizalen batek asmatutako aldaerak dirala, eta ez degu emen jarriko. Asieran, ordea, ba du liburu txikiak ez dun bertsoa eta ura bakarrik ipiñiko degu emen:

ESKEÑIYA

Zure jayotzaz, zure bizitzaz

poz atsegiñez beterik,

bañan Nekaldi ta eriyotzaz

nola gauden kupiturik,

goaz gu abesten abiyatzera

ziñez belaunikaiturik,

biotza jaso zerura eta

begiyak malkoz bustirik.

LENBIZIKO GERALDIYA

Jesus iltzeko kondenatua

(Kapillak kantatzen du)

Azotatua, katez lotuta,

bizitzaren egillea,

begira nola arkitutzen da

munduan Salbatzallea;

¿zein zerade zu Pilatos beltza?

¿zer juez zera ordea,

illazitzeko gurutzetua

bildotx errurik gabea?

Aita gurea, Agur Maria eta Gloria,

Jauna, egin det pekatu, erruki zaite nitzaz.

(Eta ondoren esango dezu:)

Bedeinkatua eta alabatua izan bedi Jesukristo gure Jaunaren pasio ta eriotza santua.

BIGARREN GERALDIYA

Jesus gurutzearekin kargatua

Gurutzearen pisu aztuna

sorbaldaratu dizute,

bañan Erramu egunekua

zerala ¿ez al dakite?

zure orduko garait-ondua

gaur ontzat ez badaukate,

berak nor diran, Zu nor zeraden,

osoro aztu zayote.

Aita Gurea ta gañerakoak lenbiziko geraldiyan bezela.

IRUGARREN GERALDIYA

Emen erori zan Jesus lenengo aldiz

Nekatu eta argaldurikan

erori zera lurrean,

Zerorren malko ta odol-tanto

errukarriyen gañean;

eta or zaude miñ-eriturik

zentzu galduen mendean,

izerdituta, naigabetuta

eriotzako bidean.

Aita Gurea...

LAUGARREN GERALDIYA

Emen billatzen dute elkar Jesusek eta bere Amak

Zu Amarekin, Ama Zurekin

¿zertan arkitu zerate,

baldin arriyak ere negarrez

ipiñi badituzute?

biyok elkarri begiratuaz

txutikan ezin zaudete,

naigabeakin jausi baño len,

arren aparta zaitezte!

Aita gurea...

BOSTGARREN GERALDIYA

Zirineotarrak laguntzen diyo Jesusi gurutzea eramaten

Borrero oyek errukirikan

ez dutelarik Zuretzat,

il etzaitezen Simon gaur eman

dizute Zuri laguntzat;

¿al da atsegin aundiyagorik

gizon doatsu onentzat,

Zuri laguntzen gastatu arren

kemenak eta indartzak?

Aita gurea...

SEIGARREN GERALDIYA

Beronikak garbitzen dio Jesusi bere arpegiya

O, Beronika, guzizko Santa,

andre txit errukitsua,

etsayen aurrez garbi zayozu

Jesusi musu santua,

zapi orretan agertu dedin

bere arpegi justua,

esanaz nola irabaziya

daukazuben zuk zerua.

Aita gurea...

ZAZPIGARREN GERALDIYA

Emen erori da Jesus bigarren aldiz

Odol ustuta txit auldurikan

berriz bazera erori,

¿nola ez egin oñazeakin

bati biyotza bi erdi?

Jesus maitea, zauriz betea,

apur bat zaite ibilli,

etsai oriyek Gurutz-mendiyan

ditzan gaur lotsak estali.

Aita gurea...

ZORTZIGARREN GERALDIYA

Emen itzegin diye Jesusek Jerusalengo alabai

«Txit benazkuak diralarikan

zuen oraingo negarrak,

ez neregatik negarrik egin,

Jerusalengo alabak;

baizik zeon eta semeengatik,

biyotz nereko izarrak

negarra egin bear dute, bai,

zuek bezelako amak».

Aita gurea...

BEDERATZIGARREN GERALDIYA

Emen erori da Jesus irugarren aldiyan

Indar guziyak bukatu, eta,

irugarrengo aldiyan

erori zera gurutzeakin

txit era negargarriyan;

altxa nai eta ezin altxarik

zaude egurran azpiyan,

odol putzua gaur zuk egiten

dezula Gurutz-mendiyan.

Aita gurea...

AMARGARREN GERALDIYA

Emen kendu diozkate bere soñekuak

Odoldutako tunika kendu

ta zaude larru-gorriyan,

zauri txikiyak berriturikan

era txit lotsagarriyan;

eta ozpiña edan azirik

gorroto bizi biziyan,

arkitzen zera guregatikan

lotsaz iltzeko zoriyan.

Aita gurea...

AMAIKAGARREN GERALDIYA

Emen jositzen dute Jesus gurutzean

Zeruko odei urdiñ urdiñak

asi dirade goibeltzen,

bai eta ere mundu guziko

ibar mendiyak tristetzen;

egazti eder kantalariyak

daude negarrez urtutzen,

ta gu kristauak izanta ¿nola

ez gera miñez erortzen?

Aita gurea...

AMABIGARREN GERALDIYA

Il da Jesus gurutzean

Il da, bai, il da, guregatikan

Jaungoikoaren Semea,

mundua eta munduko gauzen

egillea ta jabea;

il da, etsayai barkaturikan

itxuen argitzallea,

zori gaiztoan kendutzalle ta

onaren jarritzallea.

Aita gurea...

AMAIRUGARREN GERALDIYA

Emen jetxi dute Jesus gurutzetikan

Ama aundiya, sortzez garbiya,

Ama denetan goyena,

Semea artu magalean ta

miñ-eriturik zaudena;

nola zeraden milla birtute

txit santak dituzubena,

biyotz guretan ezarririkan

daukagu zure izena.

Aita gurea...

AMALAUGARREN GERALDIYA

Emen lurperatzen dute Jesus

Ama maitea, zenbat sufritu

dezuben mundu onetan,

Belenetikan abiyatuta

bukatu arte Golgotan!

zaudelarikan txit errukarari

gurutzearen onetan,

milla arantza badaukazkitzu

sartuak zure zañetan.

Aita gurea...