www.armiarma.eus
idazleak eta idazlanak Herri literatura TESTUAK Corpus arakatzailea Klasikoen Gordailuari buruz



Galtzaundi eta beste bertso asko
Ramos Azkarate
1880-1904, 1962

      [liburua osorik RTF formatuan]
      [inprimitzeko bertsioa PDFn]
      [Literaturaren Zubitegia]

 

Iturria: Galtzaundi ta beste bertso asko, Ramos Azkarate (Antonio Zavalaren edizioa). Auspoa, 1962

 

aurrekoa hurrengoa

SAN INAZIORI
1886'GARREN URTEKO ERROMERIYAN

 

O gure Aita San Inazio,

o zer soldadu aundiya,

o koitaduen salbatzallea,

o santu miragarriya;

o koleraren itzal ederra,

o arbol maitagarriya,

o zer garbiro zenuben gorde

onrazko euskal-erriya.

 

Egun batean esan nizuben

«Azpeitiaren izarra»,

¿ote nenguan burutik ongi?

¿edo zer nuben bestela?

¿ez al nekiyen izarrak baña

gorago igo ziñala?

¿ez ote dakit Jaungoikoaren

omen goyena zerala?

 

Arren ta arren barka dirazu

uts-egin ura mesedez,

zerengatikan ez ninduben ni

zeruak jantzi doayez;

eta bestetitk ezereza naiz

itzak neurritzen indarrez,

bañan dizutan amodiyuak

beterik nauka balorez.

 

Esaten dute etsi batzuek

San Inazio il zala,

Jaunak gizonen fede gaiztoak,

arren, onera ditzala;

¿ildako batek nolatan jarri

bere lurrean itzala,

gure patroyak kolerarekin

egin ziguben bezela?

 

¿Ez al genduben, eta ez al degu

ikusten bizi bizirik,

jende talderi izugarriyak

Izarraitzera bildurik?

ez da, ez, jayo Luzifertarrik,

¿jayoko al da besterik

Inaziori bizi santua

galdu-aziko diyonik?

 

Naiz Europan, naiz Afriketan,

orobat berriz Asian,

ikusten daude il eziñikan

balore aundiyenian;

len bezela gaur arkitutzen da

bizirik mundu guztian,

zenbat anima zeruratuaz

lanikan gogorrenian.

 

Eragozpenak purrukatuaz

badator beti aurrera,

esanaz guri: naiz Inazio,

antziñakoa berbera,

nator euskaldun errietatik

biralitzera kolera,

esan ta egin, orra zabaldu

osasunaren bandera.

 

Baldin merezi bagenduen guk

¿zerengatikan utzi ez?

¿edo kupitu ote ziñaden

geundelakoan oñazez?

ai, egiya da guraso bage

bizi gerala negarrez,

otso gosiak ase eziñik

ume zortzaren odolez.

 

Zer gozoa da ume gaxoaz

Santu bat kupitzea,

zer atsegiña iltzen ez dana

Loyolan idukitzea ;

¿zer milagro da guk Inazio

benetan adoratzea,

ta al deguben moduarekin

koroyez apaindutzea.

 

Bein batez entzun izandu niyon

abade gazte bateri,

euskal umantak zein da nor ziran

txit ondo dakiyenari:

euskaldunikan euskaldunena

esaten Inaziori,

etzuen esan gezurrik baña

ez eta ere geyegi.

 

Bai, egiya da Aitor aundiyak

badituela umantak,

nola itxasoz ala legorrez

mendiyak bezin galantak;

bañan guziyak estaltzen ditu

Inazioren kopetak,

nola mundua tapa lezaken

egunen batez kometak.

 

Erroman Leon amairugarren

daukagun Aita Santua,

San Inazio bedeinkatutzen

ari da ziñez poztua;

ondo merezi duena da ta

portatutzen da justua,

naiz jarri arren etsai gaiztoa

ernegatzen ta sutua.

 

Eta guk berriz Aita aundi au

nola gentzake pagatu?

dizkigulako nola etsayak

ala kolera garaitu?

eskerrak eman, ondo lagundu

eta gañera kantatu

nai degubela bere fedean

geren bizitza jarraitu.

 

Negar egiñaz altxa dizkagun

geren begiyak zerura,

erregututa begira dezan

euskaldun erri santura,

arren ta arren kendu deigula

geren barrengo tristura,

etsai gaiztoak biyotzeraño

sartu ziguben ar ura.

 

aurrekoa hurrengoa