IX
GARDAIATIK EL GOLEARA.

EGON

        Sasoi artan, sendalariek esanda, bazkalondoz exeri ala etzan egiten nintzan egonean egoteko; ala, etzan-bearrez gañera, gizon zaarrak etzanerazi. Ta iru ordu laurdentxo egon nintzan etzanda: nere gogo ezin-egonarentzat denbora geiegi, relais edo alda-toki artatik lenbaitlen atera nairik urduri bai-nengoan.

        Jeiki ta sarjentuarengana joan nintzan, nere bidetik lijoakean lenbiziko kamionan sartzeko asmotan lagundu nintzan.

        —Bai, orixe —esan zidan— datorrena nere adiskideren bat baldin bada, seguru egon zindezke gaur bertan El Golean izango zerala.

        Orduan konturatu ni danak ez zutela artzen aien bearrean arkitzen zan guztia, naiz autokarrean okerra izan, naiz ibillia ondo pagatu-nai izan. Andik ateratzea, orduraño nik uste baño zallagoa zala ikusi nuan. Ta soldaru-etxe artan gaua pasatzea zoritxar gorria iruditzen.

        Sarjentua ez madarikatzearren, arengandik aldentzen nintzan eguraztu-itxuran, baño begietatik kendu gabe.

        Denbora puxka bat igaro zan, naikoa itxuraz, ta ostera joan nintzan sarjentuarengana:

        —Denbora asko al daramazu leku onetan? —galdetu nion—. Emengo bero erregarriak ondo eramaten al dituzu? Ez al dizute gaitzik egiten?

        —Iru urte daramazkit emen eta oraindik ez naiz gaxorik egon, ain gauza gutxi naizenarren, ikusten dezun bezela. Indotxinan izan naiz. Amabost urteko soldaruzka osatzean —eta ez zait asko palta— zartzaro-errenta emango didate. Emen asko irabazten det eta gutxi gastatu. Gañera chantier bat (bide zabal baten egin-lanak) daukat eta sartzaro-saria artzean ezkonduko naiz. Prantzian daukat andregaia eta biak alkarrekin dendaren bat jartzeko asmoa artuta gaude.

        Orduan nik nere biajeaz itzegin nion. Ta onetan geundela, zegokian aldera zetorrela, kamion bat ikusi nuan.

        —Sarjentua —esan nion— or kamion bat dator. Ea au nere zorioneko kamiona al dan.

        Geratu zanean eta txoperra kanpora atera zanean, zuzenean joan zitzaion sarjentua nere eskearekin.

        Txoperrak baietz, baño neri begiratu zidanean, alako susmo gaiztoa jarri zitzaidan, alegia sarjentuari ezetz ez esateagatik, baño gogo txarrez artzen ninduala.

        Gero alkarren artean berriro itzeginda, sarjentuak nereganatuta:

        —Baño beste bi kamion etorri-bitartean itxoegin bearko dezu, au emendik atera baño lenago.

        Baietz eta pozik, beintzat ala eman nien aditzera, beste erremediorik ez bai-neukan eta ez bai-nuan nai iñor madarikatzea.

        Ala izateko naiak txoperraren abindua uste onez ar-erazi zidan. Zai bitartean, batera ta bestera nenbillen leku artan, baño geiegi aldendu gabe, ain ajol aundiko abagunea galdu ez nezan.

        Bein geltokiko patiñan alkar ikusi genuan eta txoper etorriberriak esan zidan arratsaldeko bostak arte ezin gindezkeala atera. Nik berriz baietz.

        Ordu jakiña nola bai-zan, len baño lasaiago asi nintzan ibiltzen, orduz-pasa ez ibiltzekotan, noski.

        Ain bide luzean joan bear ura ez zan oso gozagarria. Eguzkia seiak aldean sartuko zan eta bide geiena gauez ibilli bearko nuan basamortuan, eta nik ezagungabeko bi aljeriar beltz, edo beltz-ondo, lagun nituala.

        Esandako orduan berriro billatu nuan txoperra ta orduan esan zidan urrengo goizeko bostak arte ez zeukala ateratzerik.

        Orduan ere baietz erantzun nion, baño Jainkoak daki zenbat añako miñarekin.

        Artaz ainbeste, ateratzerik ez nuala-ta, gelditu zitzaizkidan gazta, ogi puska ta bi laranjak jatea erabaki nuan. Ain apari exkaxarekin —edaritzat pipermint, «zerbait artzearren»—, arrats-aldeko seietan oeratu nintzan: beste egitekorik ez bai-neukan, eta ain goiz jeiki bear nuanez geroz, nere gorputzari bear bezelako atsedena eman nezaion.

        Bost oeko etzalekuan ez zan ez tximista-argirik ez eta krisalluarenik. Maleta, ate-atzean. Nik txamarra ta zapatak bakarrik kendu nituan, eta alkandorako peloa ta korbata lasaitu. Burukoaren azpian, erlojua ta poxpolo-kaja sartu nituan. Tapakia gañean jarri ta illunpean gelditu nintzan.

        Entzun al diezu, irakurle maitea, eskizale ala mendizaleeri beren gogozko aundikeriak esaten, apal-itxuran beren buruak, bai egin-gauzetan bai jasan-bearretan, beren buruak izugarri azaltzen? Ala eiztarieri ibillitako lanbide guztiak zearo adierazten? Orrelakorik ezean, zakur-zaleeri, batez ere zakur-nagusieri, beren zakurren egiteko jakintsu, parragarri ala aien leialtasuna goratzen, ala itzegin ez-besteko edergarri guztiak aipatzen, entzungo zenien bederik? Bada txoperrak biltzen diranean, zer-esan naikoa ta sobra izaten dute beren gaietan eta beren lanbideetan gertatutakoekin, eta ez-izanekin, berriketan baztarrak nazkatzen.

        Bederatziak aldean, kantinatik apaldu-berrian zetozela-edo, beren jardunekin nere lo ederra ondatu zidaten. Ta amarretan oraindik ere jarraitzen zuan aien itz-jarioak eten gabe, bai etzaleku-kanpoan eta bai barrenean ere. Naiko tapakirik ez ta ojuka eskatu zituzten, eta poxpoloak itzali ziranean, bost oekoak zerenda batean geldti giñan soldaru-etxe artako etzalekuan. An, azkenez, aitu zitzaizkien goiko ta beeko soñu guztiak. Goiko leio borobilletatik, basamortuko illargiaren izpiak sartzen ziran...

* * *

        Tarteka egiten nuan nik lo. Txangoarako seguruago egoteagatik galtzen nuan nik loa. Tarteka, beraz, piztutzen nituan poxpoloak ordua ikusteko ta berealaxe itzali nere etzaleku-lagunak esnatu ez zitezen.

        Goizeko bostak laurden gutxiagotan, lo gaizki eginda, ateratzen nuan maleta illunpetatik, eta illargiak argitutako patiñan sartzen nintzan, berotu nairik, gauak basamortuan otzak izaten bai-dira.

        Ta etxe artako ateraño abiatu nintzanean, an kamionik ez zala ikusi nuan ikaratuta. Nere «txoper-piper»-ek (ura bai «piper min»), ordua baño len alde egin zuan toki artatik.

        Orduan gogoratu nere oetik urrutiko motorraren soñua entzuna. Ta ni, gixaxo au, lo gelditzen banintz irten baño len atea joka deitzera etorriko zirala sinistuta! Danetara ere, obea zan gogo txarreko jendearekin gauez ateratzea baño: arrisko gutxiago. Uste onekin, koldartu gabe, nere maleta eskuan, ostera biurtu nintzan etzalekura, ango lau txoperretatik bateren bat El Golearako bidean joango zalaren uste berriarekin.

        Seiak aldean ata jo zuten lau txoperrentzat. Ni aiekin batean jeiki nintzan aien ondoan ibiltzeagatik. Atetik ateratzean, aietako azkenak esan zidan:

        —A, baño, zu al ziñan emen zegoana? Gizon bat aipatu ziguten eta ni gu bezelakoxeren bat izango ziñala irudituta nengoan. Barka gintzakezu zurekin oso eratsuak ez izatea.

        Ta aren abagune polita atxituz, erantzun nion:

        —Ez da zer barkatu, ezertxo ere. Esaidazu, zuetakoren bat joateko al da El Goleara?

        —Ez, iñortxo ez.

        Orra berriro nere biotza zimurtu.

        —Badakizu —jarraitu nuan nere aldekoa izateagatik— atzo autokarra kaltetu zitzaigula-ta nago ni emen, eta bearrekoa det El Goleara joatea. Batek goizeko bostetan eramango ninduala abindu zidan, eta bostak laurden gutxitako pronto nengoela joan egin da.

        —Iges egin dizu. Nik motorraren soñua nabaritu det. Alaz guztiz, gaur goizean ateratzeko aukera izango dezu, ene ustez.

        Ondo pentsatuta, bein gaua an pasaz geroz, aren iges gaiztoagatik ez nuke ajolik. Bazkaritarako nere mae-ondoko lagunak esan zidanez, eguardian seguru pasako zala. Bañao Gardaiarako bidean, ala El Golearako, onuntzean, okerrik zaingo balu? Basamortuko bideetan okerrak-izate oriek maiz gertatzen ziranak asi zitzaidan iruditzen. Ez, aal nuan aguroena ateratzen saiatu bear nuan, lenengo abaguneari eldu, leku ura egiñaalean lenbaitlen utzi.

        Ta onetan nere baitan ari nintzala, etortzen zait laisterka etzalekuko txoper ura esanez:

        —Or kanpoan badaude iru kamion taldean In Salahra dijoazenak. Oiekin batean joan zindezke.

        Berealaxe atera nintzan kanpora, ta etorriberrien artean lenbiziko topo egin nuanarekin asi nintzan. Esatez bukatu baño len, «esaiozu gizon orreri» bidali ninduan bere lagunetako batengana. Onek berriz, lengoaren bide errezatik, eta bere antzera, beste irugarren batengana igorri ninduan. Adarra jotzen ari ote zitzaizkidan zalantzan jarri nintzan; besterik ez nuen bear. Baño azkeneko onek, taldearen buru zijoana, nere eskea arretaz entzun ta galdetu zidan:

        —Eta non da kaltetutako zuen autokar ori?

        —Bada bost-bat kilometroko bidean dagoan ori da, onuntzean ikusiko zenuten ori. Eskerrak emango nizkitzuke gogo betez. Mesede aundia egingo zenidake. Pozik pagatuko nizuke nai dezuna.

        Ta biotz oneko gizon arek, itzez-itz ala erantzun zidan:

        —On ne va pas vous laisser seul quand même. (Danetara ere ez zaitugu bakarrik utziko).

        «Millesker» bein eta berriz esanda, arkumea baño otzanago, nere burua apal erakutsiz, arrokeri-kutsurik oartu ez lizaidaketen, aiek ni ez-ikusi nenbillela, etortzen zait berriro etzalekuko txoperra ta: «Esan dit eramango zaituala». Neri ere orixe bera abindu zidala ta eskarrik asko esateagatik, erantzun nion.

        Kafea egiten asi ziran, an kanpoan, neskaferekin egiña. Katilluak, potuak eta tresnak jarri zituzten kamionaren kurpillaren gañean, jeisteko ta bestelako koxka guztitan. Ni ere deitu ninduten goiztar gosari artatik artzeko ta baita ere esandako etzalekuko txoperrari. Oi-ezko gosaria izanagatik pozik artu nuan eta baita ere txoperrak: «Ni zoritxarrekoa izaten naiz baldin goizean nere kafetxoa artzen ez badet», zion pozik eskuak bata bestearekin igurtziz. Azukrea gutxitxo bai-zegoan, kanporatu nuan nere maletatik etxetik ateratzean sartu nituan koxkor aietako pilla bat eta eman nien artu-ala. Baita ere banatu nituan guztien artean xigarro piñak, nik ere zerbait jarri nezan, aienganako tartea gutxitu lizaidakean.

        Iru kamionak beraz, In Salahra joatekoak ziran, El Goleatik zear, erri onetatik aurrera oraindik kilometro asko egitekoak; onetxengatik irixteko seguru nengoan, bide luzeagoak egiteko gaituak bazeuden, nere diña egiteko areago. Ala ere, poza zertxobait estutu zitzaidan, iru kamionetan ni ninjoanekoa azkena zala oartu nuanean. Gure kamionak besteengandikurruti okerrik izango balu, gure gelditzeaz konturako al ziran beste biak? Obe izango zan, noski, gu aien buru aterako bagiñan, zer gerta ere, onela ez nuan toki paltarik izango bigarren ala irugarren kamionan. Kontua zan gu abian asten giñala. Berreun kilometro egiteko geunden.

        Eguzkia orduantxe atera.