I
BIDEAN

        Marsellara gabez etorrita, hoteleko nagusiak ez zuala tokirik neretzat; areri eguardian iritxiko nintzala esan ziotela ta, azaldu ez bani-nintzan, emana zeukala nere gela. Aldameneko beste hotel batera berberak lagundu ta bertan gelditu nintzan. Kanpoan apaldu ta ostera hotelean sartuta, nagusi berriarekin izketan ari nintzala, non sartzen dan emakume bat agitz larri ta lotsatuta. Senarrari agur esanda, kamionan utzi omen zuan bear zuan dirua. Apaltzerakoan, esku-poltsa idiki ta orduan konturatu dirurik ez zeukala. Poltsa zor-paga utzi omen zuan eta ea etzanlekua emango al zion. Senarra kamionan dirua ikusi ta konturatuko al-zan.

        Baretu zan ba gure emakumea ta berriro izketari lotu gintzaion nagusia ta ni. «Onen tartean —ari zan orain— gaizto asko dabil. Zein on eta zein gaizto ez da errez asmatzen, eta askotan on egin nai eta ez gera ausartzen. Etortzen zaizkitzu batzuk esku-utsik, aitzakia aboan, etzanleku eske ta goiz asko ospa egiten dute».

        Ez giñan askoz geiago mintzatu. Logaletuta bai-nengoen, «Gabon pasa» esan eta, nere sakeleko diru-mordoskari estutu bat eginda, oeratu nintzan.

        Urrengo egunean, eguardian, Kairouan izeneko itsasontziak laga zuan Marsellako portua. Portu-muturreko presondegiari bira eman eta asi giñan itsaso zabalean. An gelditu zan, atzean, San Victor auzo-izana, gerratean, aleman bat kalean illa arkitu zutelako, dinamitaz aidean bota zutenauzoa.

        Arratsaldean, ordea, itsasoa asarretzen asi. Ta asitzea asi ta gero ta txarragoa jarri. Ontziko jendea larri. Balantzakin ezin egon zutik. Ez beñere nik ikusi orren ikaragarri, itsasoan ondo oitua nagoalarik. Aparia utzi ta etzan, ondoena. Illunduta zerbitzaria etorri zitzaidan atea joaz, ea zerbait jan nai al nuan. Bizkotxo legor batzuk eta besterik ez. Zerbitzari bera ere gaizki itxurez. Bai al zan jenderik apaltzen? Ezta iñortxo ere. Eskarrik asko eta agur.

        Gau luzea. Ura dantza ikaragarria. Ezin lorik egin. Ango gora-beerak, eten gabe. Urrengo goizean giñan irixtekoak Aljeren. Goiz-abarra asi, baño tankera berean segi. Egon egin bear zazpiak arte. Itsas zabaletik legor bazterrera asi giñanean, orduantxe pixka bat baretu. Ta noizbait Aljer Zuria (ala deritzaio) begitaratu zitzaigun. Noski, jendea itxura txarreko azaldu zan legorreratzerakoan. Ikusi al dituzute iñoiz moruak eta beltzak itsasoko min zuriak jota? Aien arpegiak.

        Nere billa kaiera etorriko zirala ta, maleta eskuan, jarri nintzan Hotel Oasis kotxia ikusteko. Ez zan azaldu. Taksi bat artu bear.

        Alaxe, iritxi nintzan nere hotelean, hotel ederra ala ere, portu-gañean. Baño kezka larri bat sortu zitzaidan nere barruan. Nik uste, beste asko ere izango zirala bidai artarako, guztiok alkarrekin joatekoak. Liburutxo batean nik banuan irakurria ibillaldi au, egun jakiñetan egiten zana, nolakoa zan, eta Bidai-Etxe batengandik artu nituan billetiak eta ibillaldiaren zertzelada guztiak jakiñan gañean jarri zizkidaten. Ez ba, nik uste, ni bakarra izango nintzanik txango artan; lagun askoen arteko gauza izango zala, alegia.

        Oriek buruan nerabilzkiala, jaiki —bada etorri-berrian puxka batean etzanda egon nintzan— ta erriari ikustaldia egiteko aukera ea noiz, galdetu nuan. Gidaria deitu zuten eta andik puntuko azaldu zan. Orduan ere gidariarekin ni bakarrik. Asi nintzan bada, atsekabez, erria ikusten. «Agidanean —egiten nion nere buruari— bigarko autokarrean bilduko gera Aljeriako barrua ikusi nai degun guztiak. Ez da zer egon irudikor».