V

        Berbizkunde eguna da. Goizean goiz Loretxo prailletako elizaratu da jaupa entzun ta Yauna artzeko asmoz. Yon ere ordu berean da eta alkar ikusten dira eliza sarreran.

        Udaberriko egun zoragarria da. Ortze ero ozkarbi. Eguzkiaren printzak jaia goraltzen dute. Zugastia alkarri maite diran gasteak maitasun aitorpena egiteko toki ametslaria dago...

        Ala bear da etzuten arratsalde zai egon bearrik. Elizatik aterata zugastiratu ziran Yon eta Loretxo. Uste gabe... alkar billatu zuten.

        — Egunon, Loretxo.

        — Egunon, Yon. Osatu altzera? Ondo arkitzen altzera?

        — Bai, oso ondo nago. Eskerrik asko, Loretxo. Zurekin itzegiteko egarriz luze iritzirik banengon ere, uste baño lenago alkar ikusi gera. Toki atsegiña benetan zugasti auxen. Amaika amets egindako zugastia. Madriden onelako zugastirik ikusi dezu? Zerbait edestuko aldirazu?

        — Bai, orixe! Aurretik, ordea, Madrideko bizikeratzaz eta idazti aberkoiak artzen asi nintzan ezkero, nere biotza abertzaletasunak ukutzen asi zan. Ingi aberkoiak zuk bialduak ote ziran irudipena ere bai. Abertzaletasunarekin batera zuretzako ere toki berezi bat nere biotzean sortu ote zan ere... Madriden nengola «Gudari» astekari abertzalea artu nuenean eta «Jolas-ondorenak» idazburu zeukan idazlana irakurri, nere biotz barnean ukutu ziran eta aberri miñak gaxotu nitun eta aberri miñarekin batera... Orduantxe nere biotzean sortu zan Madrideko izakera eraman eziña eta nere aberri ta uriko maitasun egarria bizitu. Zuk, onenean usteko zendun Madriden egon naizenean ondo jolastuko nintzala. Ez, Yon eta ez naiz damu.

        — Loretxo. Nere lanak igaliak eman ditula dakust eta pozik nago. Zu abertzaletasunera ekartzeko egin ditudan lanak aundiak dira, baño, nere lanak igali ugariak eman ditu. «Gudari» astekarian «Iñurritza» izenpeakin «Jolas-ondorenak» idasburuakin argitaldutako idazlana nerea zan. Ziñetsi dirazu zuretzaz oroiturik maitasunez idatzitako lana zala eta zure biotza esnatu zizula ikusirik nik daukaten pozak ez dauka neurririk. Zu ere pozez egongo zera, baño arpegi ituna edo daukazu... Zure begiak zerbait esan nai zendukela eta gordeta daukazula adierazten dirate... Ez aalda egia, Loretxo?

        — Ez dizut ulertzen, baño zuk ala uste ba dezu...

        — Bai, Loretxo; zu eta ni gaxotasun baten jabe gera igaro diran illabeteetan, zertarako jarraitu gordeaz biotz barnean daukagun maitasun zintzo eta garbia alkarri agertu gabe? Emakumeak etzerate ausartzen gizasemeeri maite dezutela aitortzen... zuen zioak izango dituzute. Nik, ordea, ezin gorde det geigo aspaidian zuri esateko negon aitorpena.

                Berbizkunde eguna da. Egun alaitsua. Egun aundia kistarrentzat. Euzkotar txiro eta aberatz ziñismendunak anai maitasunez igarotzen degun eguna. Zugasti onetan askotan izan naiz ametslari. Gaurkoa ez da neretzat izango bereala aztutzekoa. Nor izan leiken olerkari zuri esateko une zoriontsu onetan biotz barnean daukaten maitasuna olerkietan? Bai. Loretxo, maite zaitut eta ez daukazu esan bearrik maite nazula, aspaldian ikusten det zure nereganako maitasuna...

        — Nik ere ez neukan ezpairik maite zirazula, baño, alaz ta guzi ere orain egin dirazun aitorpenak oraindik len baño geigo nere biotza zureganatu eta Euzkadi gure aberri bakar aldezko maitasun sutsua biotz erdian itsatsi dirazu.

        — Berbizkunde eguna nere oroimen eta biotzean illezkorra izango da.

        — Nik ere beste aitormen bat egin bear dizut. Zu ere keskatsu egongo zeran ustean nago ta. Dakizun bezela nere gurasoak karlatarrak dira eta abertzaletasunari eta abertzaleari gorroto bizia daukate. Asko eta askotan entzun diotet abertzaletasunatzaz gaizki itzegiten eta nik ludi onetan geina maite detan gizonatzaz ere bai. Oraindik ez dakite zurekin adiskidetasunik daukaten... gutxigo gaurtik aurrera zure emaztegaia naizenik. Nik, emendik aurrera agertu nai det zure emaztegai bezela eta gaur bertan esango diot nere gurasoei, gaurtik nere senargaia zerala.

        — Askotan erabili det nere oldozmenean diozuna, baño, biok alkarri maite izan ezkero nai ta gurasoak nai ez, alkarrentzat izango gerala. Loretxo maitea, agur ta nai dezun arte.

        — Agur, Yon, arratsalde arte.