www.armiarma.eus
idazleak eta idazlanak Herri literatura TESTUAK Corpus arakatzailea Klasikoen Gordailuari buruz



Azpeitiko premiyoaren bertsoak (1893-1895). Auspoa, 1963

 

aurrekoa  

BERTSO BERRIYAK
MILLA ZORTZIRREUN LAROGEI TA
AMABOSTGARREN URTIAN
ILBELTZAREN OGEYIAN JARRIYAK

 

                Franzisko Arzak

 

Izketako bire bat

jarritzera nua,

len ere ez det izango

estrañekua,

zein da bertsolariyen

gañetikakua?

Juan Jose Udarregi

Artikulakua,

nere amigua,

kantari fijua,

euskaldun klarua,

pare gabekua,

gustora bizitzeko

etzan jaiua.

 

Deklaraziyo eder bat

biar nuke egin,

nola ibili ziran

oiek Azpeitin,

Bernardo, Errotariya,

Juan Jose, elkarrekin,

inkomodatu ziran

premiyuarekin,

Pello diruakin

soziyokuakin,

ez dudarik egin

nai duenak jakin,

gizonak garbiyago

ezin itzegin.

 

Bernardo, ari zera

disimulatutzen,

igualian etzala

konformatutzen,

ortaraño elkarrekin

ziñaten ibiltzen,

len ez al dakizute

premiyorik artzen?

baita ere partitzen,

elkar estimatzen,

ala da tokatzen,

oraiñ berriz galtzen,

inozentiak orla

dira engañatzen.

 

Konformatuak ziran

ustez elkarrekin,

gizarte eder bat biar

zutela egin,

errenkurarik gabe

zenduten itzegin,

irurak izateko

premiyua berdin,

oiek ondo jakin

zarrari zer egin,

gauza gutxirekin

oinbeste utsegin!

ez metitzia obe

orlakuakin.

 

Juan Jose Azpeitiyan

Bernardoren galde,

ezagun zan zeuzkala

lagunak maite,

biyotz amablekua

izandu da fuerte,

besterik ere ala

desiatzen luke,

orrenbeste neke,

zentimorik gabe,

gizartia noble

egin bazan obe,

berak ere zerebait

esango luke.

 

Pelloren desaidiak

gero atzetikan,

Udarregi, zer berri

Azpeititikan?

nai dituen pikardiyak

aldamenetikan,

ark ez du aditu nai

arrazoi txarrikan,

gaizki egiñatikan,

egon ixilikan,

ezpazan dirurikan

trago bat berenikan,

Juan Josek etzuen egingo

orlakorikan.

 

Bernardok ere pronto

zeukan maratilla,

«denbora onian zatoz

premiyo billa!».

ezta izanda ere

irurogei milla,

lenbailen eskuak eman

ura dek mutilla,

bere ustez abilla,

ala izan dedilla,

gero egin partilla,

juntatu kuadrilla,

gizon oien gustua

kunpli dedilla.

 

Orlako parajietan

aurren dabillena,

askotan ateratzen

da ongiyena,

Pellok kariñua izan

diruarengana,

argatikan juan zan

alkatiagana,

ateria plana,

nola egin lana,

emateko dana,

soziyuan zana,

ori izango zan an

pasatu zana.

 

Itzak atera ditue

Azpeitiko urriak,

zer kontatua dauka

beintzat jendiak,

utsa izan balira

ezaguerik gabiak,

irurak korrituak

lagun amantiak,

ur illen kolpiak

ez dira obiak,

jeniyo klasiak,

diruaren gosiak,

beti muturra luze

lotsagabiak.

 

Orra pasarizua

kantuz deklaratu,

ondo egindakua

gaizki pagatu,

Pello, etzaitezela

geiegi estutu,

mingaiñ ederrarekin

mundua adoratu,

ezpañak dantzatu,

burua kantsatu,

gauza onak gustatu,

aurrian prestatu,

lenago ez dakinak

nola ezagutu?

 

Nola aritzen ote dan

zenbait bertsolari,

sekulako arrituta

egoten naiz ni,

gizonak esatia

gezurra orren garbi,

Juan Josek soziyuan

etzuela nai jarri,

galdetu berari,

guraso zar orri,

izketa oien berri

badaki ederki,

ez diye billatuko

mantxikan ari.

 

Arbi-loriak laister

azalduko dia,

oiek beren denboran

etortzen dia,

obra onak al bada

egin biar dia,

penetan pasa gabe

eternidadia,

gorrotidadia

etsaien katia,

Juangoiko maitia,

aingeruz betia,

kunpli zagun beraren

borondatia.

 

Mundu zorua onek

engañatzen gaitu,

orain bizi geranak

lautatik iru,

gurasorikan gaizki

tratatzen badegu,

atal-buruan kana

etorriko zaigu,

ez gaude seguru,

txanda laister degu,

denak il biagu

urte gutxi barru,

nork bere erasua

pasa biagu.

 

Diferentiak gera

munduan dianak,

lenago illak eta

bizi geranak,

lasaikerira asko

gaude emenak,

emakumiak sobra,

endemas gizonak,

oiturazko lanak

ezan izan onak,

kentzen ditu danak

aitzurra ta palak,

ez dirade ageri

lenago juanak.

 

Zerbait merezi luke

nere txarkeriyak

lan ontara obligatu

ez nau premiyak,

Bernardo atera bitza

danen azkarriyak,

lenak ere ez dira

ain farragarriyak,

memori argiyak,

sentidu garbiyak,

ederki jarriyak,

elkarren berriyak,

ofiziyo ori du

bertsolariyak.

 

Orra amasei bertso

euskera ederrian,

iñor bada konturik

jakin nayian,

Patxiku Marik jarriyak

publikamentian,

ez juzgorikan egin

besteren gañian,

galdetu juatian,

Altzako partian,

bizi naiz pakian

Galantaenian,

gure Jaungoiko Jaunak

nai duen artian.

aurrekoa