Anaitasuna

        (Pakea)

Larogei pezetako sari bat eta bitezarra Oyarzunen irabazitako moldaera

Ikusirikan arrai zatarrak

arrapatutzean aula,

erruki gabe, bizi-bizirik,

sabeleratzen duala;

gisa berean pizti gogorrak

menderaturik argala,

onen karrasiz kupitu gabe

puskatzera daramala;

gizonak oei begiraturik

esaten du bereala,

ikaraturik nola indarrak

daukan agintea ala,

«arrazoyaren argirik eta

zentzu gabeak dirala»;

ta sinisturik, bera askozaz

biotz obekua dala,

jakiñik Jaunak zentzua eta

kupira eman dizkala,

pentsatutzen du alako lanik

egingo ez lukeala

Aitorturtzen det, lotsa aundi bat

barrenen sartzen zaidala,

iduriturik iñoiz gizona,

piztiak beziñ zitala.

Arrazoyaren argi gabeak,

nola diran pizti denak,

ta ezagutu ez litzateken

ematen dituzten penak,

oyek dirade barjakindeko

kargatik libre daudenak,

bañan ez dira orla arkitzen

gizonikan lotuenak,

atzera dauden basati, edo

salbajerik gualduenak,

zergatik diran Jainkoak bere

antzez egiñ zituenak.

Alaxen ere barkatzekuak

dira okerrik geyenak;.

ume traketsak beste gauzarik

ez diran gizon ayenak,

Nola arritu, ez egiteaz,

obra on eta zuzenak,

Jesukristo-ren Lege Santua

iritxi etzayotenak!

— «Aita nerea, barka zaiezu,

ezdakite zer egiñ duten!».

— Begira emen Maisu aundiak

nola digun erakusten,

ezaguerarik gabeak zenbat

gaitz gutxiago dituzten,

sayatu arren beste iñoren

zaiñ eta ezurrak austen.

Nor arrituko da itxua ez

ibilliagatik zuzen?

Bañan gu oitu baldiñ bagera

txikitandikan ikusten;

zuzen-bidea jarraitutzeko

argidotu baginduzten,

argaltasun ta zitalkeriak

zertan ez ditugu uzten?

Ondamutasun ta griña txarrai

zergatik diegu eusten?

Gerra-kontua beste gauzarik

iya ez degu entzuten...

Agintariak, begira gero,

zer lan egiten dezuten!

Kristau jatorrak izanagatik

asko daude gelditurik,

beren bizitza ta izaerak

orretara bearturik,

irakurritzen ezdakitenak

ta ez aditzen oiturik,

gizon argidotarren artean

maiz izaten dan konturik.

Orregatikan ikusten dira

askotan txit beroturik,

ezer balio ezduten gauzak

oso aunditzat arturik,

edo auudiak ezerezera

beren ustez biurturik;

erabaki nai eta iñola

itzikan eziñ neurturik,

beren antzeko aditzallea

bullaka iya gorturik;

ta berak duten trakeskeriaz

azkenean asperturik,

altxatzen dira eserlekutik,

atzaparrak goititurik

ta asten dira elkar zanpatzen

ukabilltzarrak loturik.

Ustez jakite zerbait duena

oyeri begiraturik,

egiten duten baldarkeriaz

gelditzen da arriturik,

esanaz: — nola ezagutzen dan

daudela atzeraturik!

— Bai, egia da, ori geyenak

daukagu ezaguturik;

bañan, au errez eraman leike,

ez balitz okerragorik;

ayengatikan, guhitan oi da

familietan lutorik;

gizon aundien iñozokeriz

gaude onetaraturik.

Nola nai dute ez izatea

berentzako errenkurik!

— «Pax in terra hominibus bonae

voluntatis,» —len esanik;

— «ez degiozu besteri

«zeretzat nai ezdezunik,

«gizon-guztiak anai zerate,

«jakiñ zazute azkenik,

«ez dala iñor Jainkoarentzat

«aztu ta gelditzen danik.»

— Badago kristau egiazkorik,

txit ondo ez dakienik,

oyek Jesus-en itzak dirala

Berak legetzat emanik?

Gañera denok barjakindean.

dauzkagun gauzak izanik,

da jakiñik ontzaz kanpora

ezdala bide zuzenik,

nola liteke arkitutzea

aiñ dollorrik, aiñ zekenik,

arrazoyaren lege santura

erori nai ez duenik?

Begira nago, ta ala ere

eziñ det sinistatu nik,

kristau artean arkitutzea

orrelako txartasunik.

Zertako dira erakusleak,

zertan egiñ ortan lanik,

araudeari ez ematekoz

jakintsuak aitormenik?

Aundi gaiztuak diran tokian,

ez eskatu, txiki onik!

Leundu gabe oraindik dauden

gizon illun ta zakarrak,

bizi diranak atzeratuak

diralako basatarrak,

ikusten dira beren artean

luzaturik atzaparrak,

lagundutzen ez diotelako

izketan mingaiñ baldarrak,

edo trakestu dituelako

arduak edo patharrak.

Bañan orien egiñpideak

izanagatikan txarrak,

bestek gutxitan nozitzen ditu,

baizikan beren bizkarrak.

Aserretzera iritxitzean

gizon aundi ta azkarrak,

utsa litzake ortaratuko

balira berak bakarrak;

ordea oyek jotzen dituzte

gerra-soñuko adarrak,

deituaz gazte sasoi dutenai,

utzirik ume ta zarrak,

ta emakume indar gabeak

kendurik beren senarrak;

kupitu gabe ama gaisoen

zizpuru eta negarrak

ta gizonari deitzen dioten

emazteen deadarrak...

Gisa orretan naspillaturik

pakean zeuden baztarrak,

bukatzen dira dama kutunen

abo politeko farrak,

itzaldurikan begi alaien

dizdizarizko txingarrak.

Aitonak makur, amak auldurik

ta goseak iltzen aurrak,

nola ez daukan zer kendurikan

len tititsu zan bularrak

zergatik kolko oparotsuak

gelditu diran medarrak.

Lengo arto ta gari-soroak

estalitzen ditu larrak,

eta etxean ziran jankayak

kiskali su eta garrak,

arkiturikan lurperatuak

nagusi eta maiztarrak.

Baleike iñor ontaratzea

munduau bizi bearrak?

Begirozute  albait kupidaz

O, gizon argidotarrak!

Esaten da, ai! bearrezkoa

dala iñoiz gerratea!

Zeñek naiko du bere amari

iñork miñik ematea?

Ez da orduan arrazoikoa

beraren alde joatea,

balditi oskaitu albaliteke

egiñ dioten kaltea?

Bai, au da seme leyal guztiak

daukagun.borondatea.

Bañan, zertako da ipintzea

lurra odolez betea,

isurtzen dana, geyena bada

gaitzik gabeko maitea?

Ez da obea beste dierri

batek artzea partea,

ta egiazko juez egiñik

kulpaduna bereiztea?

Merezi badu, kendu bizia

edo erantsi katea;

gaizkirik egiñ ezduenari

obea da esatea:

— zurekin ezdet zer ikusirik

ta etxera joan zaitea.

— Ama leyalak, beti naiko du,

seme onak izatea;

txarkeri gabe, albaldinbada,

arrazoi eramatea;

zergatik gerrik onena baño,

beti obe da pakea.

Izutzen gera neguko arrats

ekaiztsu ta illunean;

oñazkarren su errabitsuaz

trumoi t'arrijas unean,

itsasoaren orro-burrunba

iritxitzen zaigunean,

ujola edo sua gallentzen

ikusten ditugunean.

Ikaratuak arkitzen gera

gaitz bat datorkigunean,

sosegu edo lasaitasunik

iñon ezdaukagunean;

beldurrez eta larritasunez,

beti estutasunean,

gure bizia ain da tristea

pakerik ezdegunean!

Ta, ala ere, gañera gerok

gerra piztu azkenean?

Aitor dezagun inundutarrak ez

gaudela zentzu onean,

guda, burruka eta bekaitza,

maiz darabiltzkigunean...

Bañan, oraindik, sartu gintezke

anbat bide zuzenean,

sinistu eta pentsaturikan

Maisuaren esanean;

begiraturik nola negua

igaro ta ondorean,

itsaso ta lur, landare, lore,

denen alaitasunean,

eguzki gaxo, txori joxtallu

aize epel bigunean;

gau izartsuan illargiaren

begirakun txukunean;

errekatxoen mur-mur-soñuan,

nonnai, goian eta bean,

ori guztiya pakea dala

ta askoz gisa obean,

gizona aisa bizi leikela

arrazoiztutzen danean;

len txarrerako ainbeste griña

onerako duanean.

Armak utzi ta aitzurrak artu

eta soroan lanean,

edo bakoitzak zerbait mesede

egiñ lezakeanean;

aita ta ama, senar-emazte

ta aurrak aldamenean,

otorduetan ta arratsean

bildutzen diradenean

senide, aide t'adiskideak

maitaro datozenean,

pake santuak elkarganako;

dakarren naitasunean,

munduan izan gintezkeala

gu zoriontasunean,

lagun urkoa bear bezela

maitatzen dakigunean...

Otoitz egiñaz bukatutzen det

Jainkoaren izenean,

dollortasun ta gaitzak kendurik

pakezko osasunean,

Berak ipiñi gaitzala, arren,

denok anaitasunean.

        LABURGOA

— Gerrik onena zer da azkenik?

— Da, doakabetasuna;

biotz gogorren zitalkeria,

pozoyezko erantzuna;

arlotegitza ta oñazea,

gosea t'eritasuna;

eriotza eta infernua...

— Ta, pakea?

— Osasuna.