www.armiarma.eus
idazleak eta idazlanak Herri literatura TESTUAK Corpus arakatzailea Klasikoen Gordailuari buruz



Ipui onak
Bizenta Mogel
1804

      [liburua osorik RTF formatuan]
      [inprimitzeko bertsioa PDFn]
      [Literaturaren Zubitegia]

 

Iturria: Ipui onak, Bizenta Antonia Mogel (Maite Iribarren edizioa). Euskal Editoreen Elkartea, 1992

 

aurrekoa hurrengoa

IPUI 7

Katu Eizari basokoa Zortzikoan

 

Anziña erri batean

Bizi zan katua,

Geldi egon bearrez

Guziz gogaitua;

Igesa artu nai du

Etxetik basora,

Igarotzeko egunak

Bere gogo osora.

 

Dio: —Zer da etxekoak!

Emen nik sarturik?

Egon bear ote det

Beldurrez beterik?

Sukaldera banoa,

Etxe neskameak

Nereganatzen ditu

Bere aserreak.

 

Illiti ta berzunak

Dizkiz aurtigitzen,

Nere bizkar ezurrak

Asko minberatzen.

Au da ematen didan

Eguneko-ogia,

Ala artu dezadan

Ganbara bidia.

 

Narabilte etxean

Sarri illariaz,

Lapurreta guziak

Niri egotziaz;

Asmo txatar onekin

Beti naute zaitzen;

Oramaian okelak

Dizkide gordetzen.

 

Alako baten bada

Dia neskamea

Beste toki batera;

Baña sukaldea

Txakur baten pekora

Didate largatzen,

Utzi nai ez didala

Onek urreratzen.

 

Katuak bear dute

Bizi ganbaretan,

Billatu janaria

Etxe saguetan;

Suak argaltzen ditu,

Ta guziz makaldu,

Ala gure mixitxo

Guzia da galdu.

 

Au da enzuten dedan

Soñu betikoa;

Gero estaltzen dute

Kontuz lapikoa,

Arrapa ez dezadan

Geli egosia,

Ta beren janaritik

Asa nik gosia.

 

Egun pakezko gabe,

Nor bizi onela?

Ez da neretzat obe

Iges bereala

Mendira egitea,

Zer jan billatzeko,

Sabel ain muuritua,

Noizbait betetzeko?

 

Katuak bere asmoa

Artu zuen laster,

Eizan arrapatzeko

Ollagor, ta eper,

Baso satorrak, eta

Erbi gaztetxoak,

Birigarro, zozoak,

Beste txoritxoak.

 

Basoan artu zuen

Leku ezkutua,

Ala dago gorderik

Gure bizartsua;

Kateak egozteko

Pizti, ta egaztiai,

Bidea zabaltzeko

Este zimurtuai.

 

Laster zan bai gizendu

Misotxo gurea,

Mendian ez du izaten

Etxeko gosea;

Dio: —Au janaria!

Samur gozatsua,

Errian bizi dana

Da txit zoratua.

 

Katu eremutarrak

Ez du nai belarrik,

Ez aran, ez mispilla,

Ez baso-sagarrik;

Aragi samurretan

Dago koipetua,

Baraua dadukala

Betiko aztua.

 

Zebillela onela

Pozez zoraturik,

Dijoaz Eizariak

Su-armak arturik;

Laguntzat dituztela

Eiza-zaukariak,

Billatu, ta iltzeko

Eper, ta erbiak.

 

Usaika zebillela

Txakur bat lurrean,

Beingoan gelditu zan

Sasitza aurrean.

Zegoan an Padarra

Ixill, ta gorderik;

Txakurrak nai ez zuen

Aldatu tokirik.

 

Eizariak dirade

Ingurura biltzen,

Ollagor, eper, edo

Erbiak irtetzen

Ote zuen sasitik,

Sua egiteko,

Illik, eskuz artuta

Brujakaratzeko.

 

Uste uste gabean

Dakuste katua;

Sasipe sakonduan

Guzia sartua;

Zeuzkala aldamenean

Ezurrak ugari,

Zala kaltegillea

Zioten igarri.

 

Amorruz, ta erneguz

Dute arrapatzen,

Lokarri sendoakin

Gero gatigatzen,

Esaten diotela:

—Eiza-gaitzallea!

Emen galdu bear dek

Ire bizitzea.

 

—Gizonak, zer egin det?

—diotse katuak—

Ager zakizkidatzu

Nere bekatuak;

Baldin zuen laguna

Banaiz ni onetan,

Zertako ipintzea

Gaur ni kateetan?

 

Agintaria andia,

Kaltegiñ andia,

Nola zigorperatu

Lapurtxo txikia?

Lapur artutzalleak,

Badira lapurrak,

Irentsiko dituzte

Mami, ta ezurrak.

 

aurrekoa hurrengoa