IPUI 47

Mandakoa, Aizeria ta Otsoa

        Zebillen Mandako bat mendipeko ibar batean belarra jaten; etorri zitzaion Aizeria, ta galdetu zion onek:

        —Nor zera?

        Eranzun zion Mandakoak:

        —Zaldi grañoe galant bat zan nere Aita-aita.

        —Ez dizut ori galdetzen —diotsa Aizeriak— ta bai nor zeran?

        —Ni naiz lau-oñekoa —eranzun zion Mandakoak.

        —Gogaitgarria zera —esaten dio Aizeriak— esazu bada zein dan zure izena.

        Berriz Mandakoak:

        —Ez dakit nik ori; ill zitzaidan Aita gaztetxoa nintzala, ta nere izena aztu ez zidin, itxasi zidan nere ezkerreko ta atzeko oin pean; ezin inoiz irakurri izan det. Zu zera irakurlaria, jasoko dizut oña, ta ekusiko dezu zer dion, ta esango didazu.

        Aizeriak, askojakiña izanik, igarri zion zer asmo zerabillen Mandakoak; alde egin zuen ixillik, ta dio:

        —Era ederra Otso nere etsai tontotzarra galtzeko.

        Billatu zuen bada Otsoa zetzala kerizpe batean, ta pozez bezela diotsa:

        —O ero zenzu gitxikoa! Zer egiten dezu emen? Jaiki zaite bereala, atoz nerekin ta erakutsiko dizut non dagoan Mandako gazte, gizen ta aragi samurrekoa. Ez det nik indarrik itotzeko, zuk bai. Zuk illko dezu, ta biok sartuko gera partillean.

        Sinistu zion Aizeriari, ta joan zan Otsoa berekin, Mandakoa zegoan ibarrera. Galdetu zion Otsoak:

        —Zu nor zera?

        —Ni naiz —eranzun zion— Zaldi grañoe galant baten illoba.

        —Ez diot ori —esan zion Otsoak— ezpada, nor zeran zu?

        —Ni naiz bada —eranzun zion Mandakoak— lauoñekoa.

        —Gogaitkarria zaude —diotsa Otsoak— esazu zuzen, zein da zure izena?

        —Ori ezin esango dizut —eranzun zion Mandakoak—. Gaztetxoa nintzala, nere Aitak itxatsi zidan izena atzeko, ta ezkerreko oñaren azpian. Irakurri nai badezu, atoz ononzago; jasoko dizut oña, jakingo dezu zein dan nere izena, ta niri ere jakin erazoko didazu.

        Otso zatar gatz gabe, ta tontotzarrak eskatu zion oña irakurtzeko, ta Mandako jakiñagoak aurtigi zion ostikada gogor bat, jo zuen bekokiaren erdian; bota eragin ziozkan begiak, ta garuñak buru ezurra ausirik, ta larga zuen bertan illik. Aizeria bitartean zegoan zelataka ekusteko zertan gelditzen zan irakurte alakoa. Irten zuen pozez beterik zegoan gisatspetik, urreratu zitzaion illari, ta diotsa:

        —O Tontotzar adin ta gatz gabea! Zerk sartu au ez iakian gauzan? Nola igarri ez, gordeko zuela burua ire ortzetatik Mandako ostikariak? Ez gaituk orain ire beldur, ez Mandakoa, ez ni.

        Ipui ederra ezaguerazitzeko berritxu jakiñgurai beren zorotasun, ta tontotasuna. Zein ero ta buru kaltekoa dan galtzeko, irriskuan jartzen dana!

                Ez galdetu bear ez danik,

                Ez aditzeko nai ez dezunik.