IPUI 27

Lurreko Abere ta Goietako Egaztiak

        Jaiki zan errierta, ta auzi odolezko bat lurrean dabiltzan lau oñako, ta goietan egoz dabiltzanen artean. Ez batzuek ez besteak atzeratu nai ziran aserrean egotetik. Ikusirik Saguzarrak lurrekoak garaituko zituztela goietako Egaztiak, andiagoak, ta indartsuagoak zirudielako, alde egin zuen Egaztien aldetik, igarotzeko lau oñekoen bando, edo aldera. Egunak etorri ta joan zebiltzala, prestatu ziran beste batalla, edo auzka gogorragorako; bada lenengo erriertan batzuek, ta besteak gelditu ziraden igarri ezinik nor izan zan gogor ta garaitiago. Etorri zitzaien Egaztien bigarren errierta odoltsurako, len berekin iduki ez zuten Arranoa. Oek bildu, ta alkarturik, jetsi ziran lurreronz ekiteko gogorki Leoi, Zezen, Otso, Basaurde, Katamotz, ta txikietarikoai ere bai. Zein ekusteko ederra! Goian anbeste Egazti atzapardun, bean lau oñeko izugarri beldurra sartu bear zutenak. Arrano pillo batek beren egotzarren otsarekin sartzen zioen izua beekoai. Zetozen gero beste Egaztiak, ta beren moko ta atzaparrakin zauritzen zituzten. Lurrekoak ekin naia gatik, kolpeak emanda, beren egoekin alde egiten zuten; bazetozen berriz lau oñeko iges egin zutenetara, ta oen arteko batzuei ateratzen ziezten begiak; beste batzuek largatzen zituzten errenka, mankatuta, ta ez gutxi guziz illda. Zebillen lurrean Zezen, Otso ta lau oñeko askoren odola. An zan enzutea Zakurren inziriak, Zaldien irrintziak, Leoi ta Zezenen orroak, Basaurden urrumizak, Aizerien illetak, Katamotzen miao izugarriak.

        Ekusi ziradenean lurrekoak garaiturik, ta anbeste lagun galdu zutela, eskatu zioen pakea Egaztiai. Oek etorri ziraden orretara; baña eskatu zituzten bi gauza; bata gerra artan illik gelditu ziran lau oñekoak gelditu bearko zutela beren janaritzat; ta bigarrena, saguzar saltzalleari berak eman bear ziotela erabaki, edo sentenzia. Egin zuten orretarako Egaztiak Batzarra, ta agindu zan, kentzea Saguzarrari zituen lumak; billostu edo larru-gorritu bear zala; ez zegitela Saguzarrak iñoiz argitara irten. Ala oi dabiltza ezertarako gauza ez dirala, ta iñork ekusi nai ez dituela.

        Ipui onek dio:

                Bere odoleko, ta adiskiden Saltzallea

                Dala bere buru galtzallea.