SEHI BERRIA

(Gertaldi bakarreko antzerki jostakina)

Jokalariak:

        ETXEKO-ANDEREA: Atso xahar mokofina.

        MAYI: Sehi gaztea, laketu ez dena.

        KATTALIN: Sehi berria.

Joka-lekua:

        Edozein barne.

I. AGERRALDIA

MAYI: (Errauts kentzen ari... Atean jotzen dute... Badoa ikustera) Jesus! Hi hemen, Kattalin? Zertara jina hiz?

KATTALIN: Hi baihintzen plaza honetan! Ez niakinan no, horrelakorik... Beraz, hire ordain heldu nun.

MAYI: Zer! Sehi heldu baihiz hona?

KATTALIN: Bai, hala heldu nun... Zer dun holako begia?

MAYI: No, gaixoa, urrikari haut: Nik hamabost egun eman ditinat, bainan badinat aski.

KATTALIN: Jes, zer dun hada?

MAYI: Etxeko andere bat, neskatoa, etxeko andere bat... Ikusiko dun zer panpina den.

KATTALIN: Zer du bada etxeko andereak?... Erran, lehenik, hemen dea?

MAYI: Ez, ez dun etxen: Hirira joana dun. Bainan, nik uste, laster jinen dun.

KATTALIN: (Jartzen da) Bainan nolakoa da beraz gure Etxeko-anderea?

MAYI: Halako atso meleka, bitzi, mintu, zikoitz bat; oro baditin; onak salbu.

KATTALIN: Ontsa gaitun beraz!...

MAYI: Ikusiko dun: Lehen egunetik ukanen dun katixima: «Jakin ezazu, etxe honetan, zango puntetan behar dela kurritu. Ikusten duzu: hola...». (Zango puntetan kurritzen da bera)

KATTALIN: Jes, hauxe dun xoxokeria! Zerendako hori?

MAYI: Arrabotsik ez egiteko. Bainan, hago, ez dun hori fitsik... Ez dun sekulan mokanesarekin mukirik kendu beharko, etxeko anderearen aintzinean, ezin jasan duelakotz.

KATTALIN: Ha, ha, ha! (Irriz ari da) Zer da bada, etxeko andere hori?

MAYI: Hago, hago neskatoa! Ez dun horretan fini: Badin gatu beltz bat; hura beharko dun beti zaindu eta kanpora ez utzi, marrantatzen ahal baita.

KATTALIN: Ama maitea!

MAYI: Eta barre betedura zerbait izanen baitu artetan, so egin ezan: errauts honetarik emanen dion. (Ontzi tipi bat erakusten dio)

KATTALIN: (Ontziaren izena irakurtzen du) «Purge chats»... Egundaino! Eta beheitikoa balin badu?

MAYI: Beheitikoa balin badu, beste errauts honetarik: «Pilules antidysentériques» (Irakurri du beste ontzixka baten gainean)

KATTALIN: No, ontsa gaitun! Ez nun, ez nun ni hemengo on...

MAYI: Eta badun oraino besterik: Kantatzea ez dun haizu; ahapetik behar dun beti mintzatu; kafean berak emaiten daun azukrea... eta mokor bakar bat; frangotan igortzen hau bi sosen gatzaren erostera...

KATTALIN: Ta, ta, ta, ez nun ni hemen egon gogo. Orai berean emanen zionat despeida.

MAYI: Ez, hobe dun ixtaño bat egoitea, eta gero, zortzi egunak emaitea. Horrela ukanen dun kitorik, zortzi egunen irabazia.

KATTALIN: Ez, ez nun segur gau bat ere etxe honetan egonen: Egun berean nitaz aseko dun Etxeko-anderea eta ikusiko dun ni hemendik aterako naizela, egun berean, zortzi egunetako saria eskuan.

MAYI: Bai ote? Ez ziakinat haatik!

KATTALIN: Ikusiko dun, ikusiko dun.

II. AGERRALDIA

MAYI: To, norbait heldu... Segur nun, gure atsoa dela... Hi hago hor. (Kattalin jarrikik dago)

ETXEKO-ANDEREA: (Etxeko-anderea agertzen da xapel irringarri bat buruan, moda xaharreko onbrela eskuan, mintzoa labur eta idor, doinu gora gora batekin) Hea, Mari!... Paisola hau! (Mayik aterkia hartzen dio) Nor da andere hori? (Galdatzen du etxekandereak, leher egiteko irriz ari den Kattalini buruz)

MAYI: Hori sehi berria, Etxeko-anderea!

ETXEKO-ANDEREA: Ontsa da... Mayi, zu zoaz kanpora! (Mari badoa, zango puntetan; Etxeko-anderea aldiz, fotil batean jartzen da eta bere «Face à main» eskuan Kattalin-i galdatzen dio) Nola duzu izena?

KATTALIN: Kattalin, Etxeko-anderea!

ETXEKO-ANDEREA: Izen hori ez zait pollita... Hemendik goiti, deituko zira Gaxuxa.

KATTALIN: Baina, Etxeko-anderea, Kattalin dudala izena eta ez Gaxuxa.

ETXEKO-ANDEREA: Ha, Kattalin... Gaxuxa, zer dakizu egiten?

KATTALIN: Orotarik, Etxeko-anderea, badut segur laneko usaia: Hiru urte iragan ditut leku batean, nehor, orain arte, ez baitzen zortzi egun egoiten ahal.

ETXEKO-ANDEREA: Eta zer zen leku hori?

KATTALIN: Atso mutzurdin bat zen, zahartua, mutzitua, bitzitua; bazuen segur ni bezalako baten beharra, poxi bat zentzatzeko; atso tzarra! (Irriz leher egina) Oraino oroitzen naiz, zer eskandala egin zaitan, erran niolarik nahi nituela gauak libro, larunbat eta igande arratsaldeak libro. Ez zaitan erdietan jatera emaiten, bainan nik ebasten bainizkion jatekoak armariotik. (Beti irriz) Gatu zahar bat bazuen, bera bezain itsusia. Pozoinatu nion egun batez; zer eskandala ez zuen egin! Azkenean hezia nuen, hezia. (Irriz) Jats kiderrarekin kuskako batzu emaiten nizkion, kexarazten ninduelarik soberaxko.

ETXEKO-ANDEREA: O, O, O! A, A, A!...

KATTALIN: O, o, o eta a, a, a! Etxeko-anderea, gazte naiz eta nahi dut ene gaztetasunaz baliatu... Dena den, ene gaizo atsoari etxea erre diot azkenean. O, ez nahitara, bainan su handiegia eginik eta zimineiari su loturik...

ETXEKO-ANDEREA: Ho, ho, horrelakoa balin bazira ez zira on ene zerbitzuko. Ez dut zutaz deus besterik jakin nahi.

KATTALIN: Zer, jada despeida emaiten dautazu?

ETXEKO-ANDEREA: Bai, bai... ez dut fitsik nahi zutarik.

KATTALIN: (Haren aintzinean zutituz eta botza altxatuz) Errazu, bainan ahantzia duzu zure sinadura hemen dudala: egunetik haste zure zerbitzuko naizela. Bai joanen naiz, bainan ekar-tzu zortzi egunak.

ETXEKO-ANDEREA: Zortzi egunak!

KATTALIN: Bai zortzi egunak: Legea da; ez nauzu kanpora emaiten ahal, zortzi egunen aintzina eman gabe. Ekar eni zortzi egunak!

ETXEKO-ANDEREA: Zer... paga pretenitzen duzu, lanik fitsik egin gabe?

KATTALIN: Legea hola da. Paga nezazu edo joanen naiz jandarmetara.

ETXEKO-ANDEREA: Ontsa da... Banoa bila... Zer presuna! (Badoa diru bila)

III. AGERRALDIA

MAYI: (Bere xokotik deika) Psit, psit! Bildu duna?

KATTALIN: Bai, neska! Baditinat oro. Joana dun sos-keta.

MAYI: No, xantza dun!

KATTALIN: Eta ez din fini: Beharko din konduaren gaineratikoa ere eman.

MAYI: Zer ote?

KATTALIN: Ixo! Gorde hadi! Heldu dun.

IV. AGERRALDIA

ETXEKO-ANDEREA: Zenbat behar duzu?

KATTALIN: Hiru ehun libera gutienik... Gehiago emaiten baduzu, hobe.

ETXEKO-ANDEREA: Hiru ehun libera! Baduzu kopeta!

KATTALIN: Hilabete laurdena da astea: Xuxen gira konduetan.

ETXEKO-ANDEREA: Hiru ehun libera. (Doluturik bezala) Ori, har-aitzu! Hiru ehun libera, ho!... (Trenpu-txartzen da bere fotilaren besoetan)

KATTALIN: (Mayi-ri deika) Mayi, haugi, haugi! Atsoa flakatu zaikun... Ekar-ezan zerbait.

MAYI: (Armarioan zerbait hartzen du eta eskaintzen Kattalin-i) Ez ziakinat zer den bainan emon hortarik.

KATTALIN: (Irakurtzen du) «Purge-chats». Bainan hau gatu purga dun! (Biak irriz) Ekar ezan beste zerbait, minagre edo...

MAYI: Minagrea, bai! Aise erraiten dun hik: Gatu purgaz beste guziak gakoz ditun.

KATTALIN: Zer egin behar dinau bada? Hago, ikus ea bihotza ari zaion (Atsoaren bihotz gainean jarriz belarria) Bai, ari zaion, ari zaion.

MAYI: A! Hago, badinat zerbait horren iratzartzeko. (Beste ontzixka bat ekarri du) No, emon sudurretik errauts hontarik.

KATTALIN: Zer da hori?

MAYI: Hori ere gatu erremedioa: Gatua marranta delarik, sudurretik eman hortarik eta urtzintzaka hasten dun, hustu artino.

KATTALIN: (Ontzia idekitzen du, usaintzen eta urtzintzaka hasten da) Bai ona dun, hauta.

ETXEKO-ANDEREA: (Iratzartzen da eta urtzintzaka hasten)

KATTALIN: (Errautsa emanez Mayi-ri berari) No, hik ere hire partea, bestek bezala egiteko. (Hiruak urtzintzaka ari direla) Goazen, goazen, etxe madarikatu hontarik... Adio Atsoa!

OIHALA