BEDRAZIGARREN KAPITULOA

Zenbat eta zein andiak diraden
Meza ongi enzutetik
atrazen diraden probetxuak

        Dirade auniz, eta guzis andiak Meza ongi enzuten duenak atrazen dituen probetxuak zeren da gauza ziertoa eze debozio guzietatik konfesazeas, eta komekazeas landara oberena dela Meza ongi enzutea justoen, eta Iaungoikoaren zeruizari diradenendako, dago klaro zeren egia da eze grazian daudenek obra on bat egiten duten horos erdesten dutela grazia leen zuten baino geiago, baia geiago erdesten dute Meza ongi enzuten dutenean, batas zeren berak Mezan ofrezizen baitu sakrifizioa, berzeas Meza erraten duenak ofrezizen baitu arengatik. Alaber Iaungoikoaren grazian dagonak obra on bat egiten duen horos erdesten du barkamentua bere bekatuengatik zor zuena, egiten duen ondasunaren konforme gutiago edo geiago baia geiago erdesten du Meza ongi enzuteagatik nola bereala erranen baita.

        Bai, eta bekatariarendako bekatuetatik atrazeko, eta anbat peligro, eta trabaju bekatuen kausas dituenetatik librazeko gauzarik oberena da Meza ongi enzutea, eta arrazioa da, zeren bekatariak bearren duena bekatuetatik atrazeko da Iaungoikoa urrikari dedin arzas usazen duela bere miserikordia andias, eta dakarren urrikimentu, eta damu bear duena bere bekatues izatera, eta ala barka drazkion bekatuak, eta demon bere grazia onetako bada mediorik oberena da Meza ongi enzutea; zeren gauza ziertoa da eze gauza zeñes fiteago, eta geiago Iaungoikoa urrikarizen baita, dela Kristo gure Iaunaren medios, zein ofrezizen baitio Meza enzuten duenak bere merejitu ziskigun ondasun guzieki, guziak baitauzki Aldareko Sakramentuan gure onetan. Eta ala guregatik pasatu zituen trabajuak, eta ixuri zuen odol guzia, daude oius Iaungoikoa urrikari dedin bekatarias, usazen duela miserikordias, eta ala barka drazkion bekatuak, eta hau obekiago egin dezan Iaun hau berau dago otoitz egiten diola bere Aitari Mezakoan, eta ofrezizen diola bere gorpuza, eta odola. Argatik bekataria nai baduzu bekatuetatik atra, eta Iaungoikoak barka drazkizun, eta dizun bere grazia, eta faborea konfesio bat ongi egiteko zoas Meza enzutera, eta ofrezi drazozu an ofrezizen den sakrifizioa, eta eska drazozu damu, eta urrikimentu duzula ar[en] kontra egin dituzun bekatu guzi[e]s: deseoreki, eta intenzioreki sines emendazeko, bekatuetatik, eta aien okasioetatik apartazen zaradela, eta aurrera aren zeruizuan bizizeko aren borondateareki gauza guzietan konformazen zaradela, Iaun onek nai duena egiten duzula; urrikari dakizun, eta barka drazkizun zeure bekatuak, Iesu Kristoren amoreakatik. Hau bear den bezala egiten duzula da gauza ziertoa, barkatu dizkizula zeure bekatu guziak zeren Iesu Kristok zuregatik otoitz egiten dio bere Aitari barka drazkizun, eta ala aren partetik eztate faltarik, zuretik ezpada. Alaber berze Sakramentuak ongi errezebizeko lagunzen da auniz Meza ongi enzutea. Alaber guk bekatuengatik zor dugun penaren Iaungoikoa pagazeko ezta pagurik ain ziertorik, eta segurorik, eta geiago balio duenik nola baita ofrezizea Mezan ofrezizen den sakrifizioa, baita Iesu Kristo, bere obra, eta ondasun guregatik bere bizian, eta heriotzean egin zitueneki, balio baitute mundu guzian zorduten baiño geiago, eta geiago konparaziorik bage. Eta ala Meza ongi enzuten duen egunean geiago pagazen du ezes baruzen den egunean, edo diziplinazen denean, edo berze honlako obrak egiten dituen egunean: zeren Mezakoan nola ofrezizen baitiogu Iaungoikoari, Iesu Kristo ematen zaizkigun, hark merejitu zizkigun ondasunak, paga dezagun zor duguna geuren bekatuengatik: eta oeki batean juntazen ditugu guk geuren partes egiten ditugun ondasunak. Hau onla izanik alas, eta egun horos erorzen garadenean bekatuetan, eta ala zorraren azpian zerda gauza oberik joatea baño Mezara, eta an aietatik librazea.

        Bada erdesteko Iaungoikoarenganik geien inportazen zaiguna baita Espiritu sanduaren grazia ongi bizizeko, eta heriotze onbat izateko, eta onetako bear diraden ondasunak erdesteko, eta Iaungoikoaren serbizuan obetus joateko Sakramentu sanduak errezebizeas landara gauzarik oberena da, Meza ongi enzutea, eta an eskazea dizkigun Aita eternoak Iesu Kristo bere Seme oneriziaren amoreakatik.

        Alaber arimak purgatorioan daudenak sokorrazeko Iaungoikoak libra dizan ango pena, eta trabaju andi aietatik, da gauza ziertoa, eze Meza errateas, edo erran erazizeas landara aien faboretan: mediorik oberena dela Meza enzutea, eta an ofratu Iesu Kristo aien, eta gure Iauna Aita eternoari, eta otoiz egin a[i]ek zorduten zorras paga dedin Iesu Kristok merejitu ziskigun ondasunetan, eta libra dizan pena, eta trabaju aietatik.

        Alaber erdesteko Iaungoikoarenganik munduonetan bizizeko, bear ditugun gauzak, osasuna, hazienda, eta berze gauzak, mediorik oberena da, Meza ongi enzutea, eta otoitz egin eman drazkigun Iesu Kristoren amoreakatik on diraden bezala bienabenturanza erdesteko.

        Bada librazeko anbat peligro, eta gaizetatik, eta tentazioetatik bekatuan herorzeko anbat maneras, egunoros demonioak, munduak, eta aragiak, prokurazen baitute beren partetik herori gaitezen, eta berze gaiz, eta desgraziarik asko egunoros gerta baitakikegu, biziaren osasunaren honraren, eta haziendaren kontra, zeñetatik ezin yolako maneras libra baikaitezke Iaungoikoaren faborea bage: remediorik oberena da Meza enzutea, presentazen garadela Iesu Kristo gure salbazallearen aurrean, eta eskatu libra gaizan gaiz guzietatik ala arimaren, nola gorpuzaren, eta munduonetan ongi bizizeko kontra diradenetatik, zeren hau ongi egiten dela Iaunau atrako da gure fabore librazen gaituela gaiz guzietatik, eta Aingeru sanduak Iaunau akonpañazen dutenak atrako dirade gure faborazera, demonioaren, eta berze etsaien kontra, eta ala atrako garade biktoriareki.

        Azkenean guzis auniz lagunzen da Meza ongi enzutea fiteago, eta obekiago erdesteko Iaungoikoarenganik eskazen diskiogun gauza guziak. Emendik atrazen da nola al dakienak, bear lukela egunoros Meza enzun andik atrazen diraden ondasun, eta probetxuengatik.

        Bigarren partean, eta zorzigarren libruan, non eskribazen baitirade gauza señalatuak eginikakoak biktoriako monasterioko frailen denboran kontazen da exenplo bat konsiderazio anditakoa, eta da manera onetan. Erregia Portugalekoa doña Isabel izandu zen Iaungoikoaren zeruizari andia, zuen limosnero bat, zeñek repartizen, eta ematen baizituen Erregiaren manus limosna andiak jende bearrei, Errege don Dionis aren Senarraren paje batek inbidias erran zion Erregeri, dakiela orren Majestadeak eze Erregia andrea dagola afizionaturik bere limosneroas konbeni den baiño geiago: Errege espantatu zen; etzuen sinestatu xoil, baia gelditu zen kuidadotan: ematen ziola, zer pensatu, determinatu zuen erran zionagatik illzera bere emaztearen limosneroa, baia disimulatuago egiteagatik, Ioan zen egun artan berean saldi gañean kanpora, pasatu zen galzina labe baten aldetik, non ari baizira gizon bazuek labeari su ematen, onetan ari ziradenei erran zioten sekretuan, eta manatu zituen eze bere jauregiko mutil bateki igorriko ziotela erratera ea egin duzuen Erregeak manatu zinduztena, eta hau onla erran, eta bereala egozi zazue labera, zeren ala konbeni zela, respondatu zioten puntualkiro eginen zutela aren Majestadeak manatu bezala. Biaramun goizean, igorri zuen Erregek bere emaztearen limosneroa mandatu oneki, baia Iaungoikoak nai izandu zuen libratu peligro onetatik manera onetan. Gizon hononek zuen debozio akostunbrazen zuena egun oros Meza enzutea, zioaiela bada bere manatu zizaiona egitera, eta pasazen zela Elizako atari batetik jozuten ezkila adi zezaten Meza erratera zioaiela Sazerdotea, nai zuenak sartu Mezaren enzutera: bere kostunbre onareki kunplizeagatik Erregiaren limosneroa sartu zen Elizara Meza enzutera, Meza enzuten zegon bitartean, deseoreki Erregeak jakin leen baio leen il zen, igorri zuen berze mutila inbidias abisatu zuena, eta nola ezpaizuen kuidadorik iduki Elizan sarzeas, eta ez Meza enzuteas baizik, leen baño leen bere jaunari il berria eramoko ziola joan zen leenik yon ere gelditu bage. Galzina labera eldu zen bezala erran zioten an ari ziradenei, ea egin zuten Erregeak manatu zituena. Eldu zizaizkion bereala, eta egozi zuten labera, eta an akabatu zen, berzea kulparik etzuena, bere debozio onareki kunplitu, eta joan zen bere mandatuaren egitera eldu zenean erran zioten labeari su ematen ari ziradenei Erregek igorzen niauk jakin dezadan, ea egindu zuen, hark manatu zindustena, eta nola inbidias akusatu zuena joan izandu baizen leen, eta labera egozi baizuten, respondatu zioten baiez. Ioanzen respuesta oneki Erregegana ikusirik hau bizirik, eta ikasirik nola berzea ill zen, informaturik ongi negozioas aurken duzuen gaizki, eta falsokiro akusatu zuela Erregia, eta aren limosneroa, eta ala kulparik etzuena Elizan sartu Mezaren enzutera, eta Sakramentu sanduaren adorazera, eta ala Iaungoikoak libratu zuela, eta berze bellakoa inbidiosoa falsokiro akusatu zuena ala Erregia, nola aren limosneroa bere bekatuaren pena, eta gaztigutan gaztigatu zuela, eta ala ez Erregia andreak, eta ez gizon onek zutela kulparik.

        San Antonino Florenziakoak eskribazen du, atra ziradela Iai egun bates, bi lagun ziudade batetik, kanpora plazer arzera heizara, ohetatik batak iduki zuen kuidado Meza enzuteas, eta berzeak ez, ziazela bada biak junto bideas: asizen denbora nastekazen aizes, eta ziazen odeiak kargatus egiten zituela ortosak ain andiak, eta oñazturak, eze baizirudien munduak ondatu bear zuela. Onetan enzun zuten oiu bat aizean, erraten zuela, emok, emok, gelditu ziraden espantaturik, eta arriturik, baziazen bere bideas, honla ziazela herorizen ozmiarri bat, eta eman zion Mezarik enzun etzuen desditxatuari, eta gelditu zen illik. Berze laguna gelditu zen ain espantaturik, eta kasik juiziorik bage, etziakiela zer egin: pasatu zen aurrera bere bideas honla ziala enzun zuen berze oiu bat, erraten zuela emok, emok, baia bereala enzun zuen berze oiu bat, erraten zuela, ezin ziroketat, zeren enzun dik, Verbum caro factum est, baizen erratea, egun artan enzun zuela Meza zeren Mezaren azkenean erraten da Iuandone Iuanes Ebanjelistaren Ebanjelioa non baitaude eskribaturik, itz ohek: zeñetan adizera ematen baizaigu nola Iaungoikoaren Semea egin zen Gizon, zeñen medios libratu bear baitugu gaiz, eta peligro guzietatik eta erdezi ondasun guziak. Argatik erranuen ez lukela Mezatik yorkere atra bear Ebanjelio sanduau enzun bage.

        Zesariok kontazen du peregrino bat zerizola Binando, juanzela berze lagun batzueki erromerian Ierusalena, gertatu zen eze Ierusalena eldurik onen lagunek Meza enzun, eta determinatu zuten partizera Bazkoa erresurrezioko egunean, Binandok erran zioten lagunei egun Bazkoa eguna da, arrazio da egun Sanduonetan gauden emen, eta ofiziak enzun dizagun. Etzuten nai izandu baizik partitu ziraden bereala, gizon honau gelditu zen egunartako ofizioak enzuteagatik, biaramunean partitu zen lagunen atzean, juntatu zizaion gizon honratu bat zaldi gañean zioala, solas eman, eta erran zion nondik zatoz gizon hona orla zeurori bakarrik, respondatu zion Ierusalendik nator lagunak nai nuen geldi zitezen egun arteraño, eta etzuten nai, eta noaie neurau, zaldi gañean zioanak erran zion igan zaitez ene zaldionen anketan, igan zen bereala, eta egun artan berean ezarri zuen bere hiriaren aldean, eta erran zion Iesu Kristori emozkiozu graziak zein honratu, eta zeruizatu baituzu egun Meza enzuteas, eta ofizioak enzuteas, eta onengatik utzi baitituzu lagunak, eta zeren igorri bainau ezarri zaizadan ain bide urrutitik egun bates zure errian. Hara non den zure etxea zoas, eta erran drazotezu Iaungoikoak zure baitan egin duen marabilla ain andia. Aidek, eta adiskidek, ikusi zuten bezala erran zioten, non dituzu lagunak, respondatu zioten, egun goizean nengon Ierusalenen, eta aiek atra ziraden atzo, ni an utzirik, eta geros eztitut ikusi, baia etzuten sinestatu, aitzetik erraten zioten, gizon oni heratu zaio, erran dezala egun egonik Ierusalenen, datorrela ain bide urrutitik. Nola batek, eta berzek erraten baizioten heratu zaio, joan zen sobratu zizaion diruareki Iuandone Iakuera, eta andik etorri zen berze lagunak Ierusalenetik etorri baino len. Andik denbora auniz pasatu eta etorri ziraden lagunak, hirikoek ikusi zitusten bezala erraten zioten, Binando Bazkoa biaramunean etorri zen, eta erran draugu zuek Bazko egunean partitu zinatela Ierusalendik hura an utzirik, eta eztugu sinestatu. Respondatu zioten baiez, hark erran ziskioten guziak ziradela egiak, oneki eman zioten sineste, eta barraiatu zen marabilla hau herri aietan guzietan, eta Iaungoikoa alabatu zuten.

        Beda honratuak Ingalatierrako historian ogei eta bigarren kapituloan eskribazen du Imma zerizon mutil gazte bat, batalla batean zauritu, eta artu zutela preso, eta eramo zutela kautibo, sendatu zen bezala ezarri zizkioten kateak, eta grilloak, eta egunoros goizeko bedrazi horduetan, berak laxazen, eta erorzen zizaizkiola, eta geldizen zela libre, onen kausas aunizek nai zutela beren etxetan iduki, eta ala izandu zuela auniz Iaun, eta nagusi. Batek ikusirik nola laxazen zizaskion grilloak, eta kateak, eman zion libertadea, leen juramentu arturik igorriko ziola biak igualatu ziraden kantidade bat erreskateagatik, Ioan zen bere errira, eta igorri zion, igoalatu ziraden kantidade erreskateagatik. Iakin, izandu zuen, eze aren Anaie sazerdote batek egunoros arengatik erraten zuela Meza, eta Sakramentu sandua altxazen zuenean genzen zizaizkiola loturik zeuzkien burniak, eta ala geldizen zela libre nondik etorri baizizaion libertatea izatera.