ZASPIGARREN KAPITULOA

Zer egin bear duen
Meza enzuten duenak
Hostia, eta Kaliza konsagratu,
eta arik eta Meza erraten duenak
Iesu Kristoren gorpuza eta
odola errezebitu arteraño

        Sazerdoteak nola konsagratus gero Hostia, eta Kalizan zegon ardoa baitauka bere eskuetan Iesu Kristo munduaren salbazallea, goitizen du gora ala Hostia, nola Kaliza, zeren Meza enzuten dutenek, ikusi eta adora dezaten eta alabatu, denbora onetan asi eta arik eta Meza erraten duenak errezebitu arteraño Iesu Kristoren gorpuza eta odola. Meza enzuten duenak bear du Iaunau adoratu, eta alabatu, eta obratan ezarri Fedea, Esperanza, eta Karidadea, eta eskatu konbeni zaion guzia salbazeko. Meza erraten duenak altxazen duenean Hostia konsagratua eta kaliza, Meza enzuten duenak bear du oroitu, eta konsideratu, nola Iesu Kristo Hostia artan, eta Kalizan dagona Horzillare Sanduan oñetan eta eskuetan Gurutzean itzees josi, eta altxatu zuten gora Kalbarioko oianean non ixuri baizuen bere odola, gure salbazeagatik, onezas oroiturik bear du Iaunau adoratu, eta obratan ezarri, fedea, Esperanza, eta karidadea. Baia hau egin dedin bear den bezala bear da jakin, eze egiten dutela gaizki Sazerdoteak arzen duen bezala Hostia konsagrazeko, eta bereala eskuak altxazen dituztenek gora, eta asizen dirade eskues bularretan golpeak ematen, irudirik han dagola Iesu Kristo. Eztituzte gauzaohek egin bear ain fite, eta arrazioa da, zeren Hostia arik eta sazerdoteak akabatu arteraño konsagrazioko itzak da ogia, eta Kalizan dagona ardoa, eta eztirade adoratu bear, baia Meza erraten duenak akabazen dituen bezala erranes konsagrazioko itzak, Hostia artan ezta ogirik, eta ez Kalizan ardorik, baizik Iesu Kristoren gorpuza, eta odola, eta orduan bear da adoratu. Baia nola Meza enzuten duenak ezpaitaki noiz Sazerdoteak akabazen dituen konsagrazioko itzak iduki bear da kontu, eta jakin eze sazerdoteak konsagrazioko itzak akabatu dituen bezala, nola baitauka Iesu Kristo bere eskuetan Hostia konsagratuan, bereala jarrizen da belauriko, eta txutizen da, eta altxazen du Hostia, horduan bear du Meza enzuten duenak adoratu Hostia konsagratua, eta alaber Kaliza, zeren horduan ezta an ogirik, eta ez ardorik, baizik Iesu Kristoren gorpuza, eta odola, eta bear du obratan ezarri fedea, manera onetan erraten duela: nik sinestatzen dut zu zaradela Iesu Kristo Iaungoikoaren Semea, etorri baizarade Sakramentu Sandu onetara, nik adorazen zaitut neure Salbadorea, eta alabazen, eta bedeikazen zaitut, eta graziak ematen drauzkizut, zeren baitakit etorri zaradela deseoreki niri mertxede andiak egitera, eta ondasunes betezera, emen presentazen naiz ni bekatariau gaizki egina bezala zure aur[r]ean, egin dezazun zuk Iauna eneki zaradenak bezala. Oneki batean bear du bereala obratan ezarri esperanza, erraten duela: esperanza daukat Iauna zure baitan, alas eta zure etorzea izandu denean amorio enegana daukazunagatik: urrikarituko zaradela nizas eta usatuko duzula eneki miserikordias, eta barkatuko dizkidazula neure bekatu guziak, auniz, eta andiak izanagatik, zeren andiago baita zure miserikordia, orretan daukat neure konfianza, eta ala eginen duzula eneki zaradenak bezala, eta nik bear dudan bezala.

        Alaber bear du obratan ezarri karidadea, erraten duela: zu ene Iaungoikoa, eta salbazallea zeñenganik baitatozkit ondasun guziak, eta eman baizinduen zeure bizia ene amoreagatik, neure biotzas, eta entraña guzias onerizizen zaitut eta onetan neure denboran neure faltas faltatu dudanas dut damu; zeren egin baitut zure kontra, eta zeren ene bekatuak izandu baitirade kausa zu Iauna gaizki trata zinzaten, menos preziatu, eta Gurutzean itzees atrabesatu, zeñetan il nai izandu baizinduen, niri bizia emateagatik: otoi barka drazadazu zaradenagatik, eta aurrera indazu fabore, eta grazia emenda nadin. Daukat intenzio, eta proposito ala egiteko, apartazen naizela zure amoreagatik bekatuetatik, eta aien okasioetatik, eta emendik aurrera nai zaitut onerizi, eta serbizatu arrazio den bezala zure amoriotik beñerere apartatu bage. Eta ala deseazen dut guziek onerizi zaizaten, eta zeruizatu: eta otoitz egiten drauzut Iauna zure odol enegatik ixuri zinduenas, borra, eta desegin dezazun demonioak ene kontra daukan eskritura, nik zuri eman bear dizudan kontua juizioan, pensamentues, itzes, eta obres, neure denboran zure kontra egin ditudan faltes, zure aurrean akusazeko: eta aitzina zure faboreareki bizi nadin, zure zeruizuan alakomaneras zure borondateareki beti konformazen naizela, eze ene heriotzeko horduan ezpaituke deuserere ni zerzas akusatu, hau onla egitea, da probetxu anditako gauza, zeren da komekazea espiritualkiro erran nai baitu deseos, eta borondates er[r]ezebizea Iesu Kristo bere entrañetan, fedearen esperanzaren, eta karidadearen medios, eta han onla egiten duela, izanen du parte Sakramentu sanduaren probetxu, eta ondasunetan; nola baitio Santo Thomasek: zeren nola Kristo gure Iauna munduan zebillenean batzutan sendatzen zituen heriak sarzen zela aien etxetan, nola sartu zenean Simonen etxean, zegolarik aren Amagiarraba mineki sendatu zuen, berze bazuetan sendazen zituen herien etxetan sartu bage, nola sendatu baizuen Zenturioaren mutilla ikusirik aren fedea, erraten ziola itzes ohaie egin bedi sinestatu duan bezala, eta ala gelditu zen sendaturik. Ala bada aldareko Sakramentuan dagol[a] gure Iauna, eta salbazallea remedia dizake gure nezesidade guziak sinestatzen dugula, eta daukagula konfianza, Iaun onen baitan, eta onen faboreareki aparejazen garadela, manera bates da, eze komekazen garadenean, errezebizen baitugu Sakramentu sandua[?] sarzen dela gure entrañetan; eta ha[u] da manerarik oberena, eta probetxosoena guretako, baia nola ezpaitut[e] guziek egunoros errezebizen, eta [?] ain maiz nola arrazio ballizate; da be[r]ze manera bat baita deseos errezebizea Iaun hau fedearen medios sinestazen dugula dagola Iesu Kristo gur[e] salbazallea aldareko Sakramentu sanduan, eta daukagula konfianza aren ondasunaren, eta miserikordia andiaren baitan, eta an dagola dela poderoso gure nezesidade guzien erremediazeko, eta oneristen dugula geuren Iauna, eta ondasun egillea den bezala: eta deseazen dugula geuren entrañetan sarzera, eta errezebizera. Hau onla egin dezake Meza enzuten duen horos; eta ala egunoros izanen du parte Sakramentu sanduonen probetxu, eta ondasunetan, eta aprobetxatuko da auniz komekazen garadenean. Sakramentu sanduau ongi errezebizeko.

        Orai erran diraden gauza ohek egin, eta bear du Meza enzuten duenak oroitu purgatorioan dauden arimes, eta aiengatik otoitz egin, erraten duela, Iauna otoitz egiten drauzut ene Aitaren, eta Amaren aiden, adiskiden, eta ondasun egillen, eta berze purgatorioan dauden arimak, libra ditzazun purgatorioko pena, eta trabajuetatik Iesu Kristo gure Iaunaren amoreakatik, eta dramazkizun gloriako deskansura.

        Gero Sazerdoteak erraten duenean: Pater noster: Alaber Meza enzuten duenak, erran bez bere baitan sekretuan estorua eztizan berze lagunak, erran bear du debozio, eta erreberenziareki; argatik Kristo gure Iaunak lenbiziko itzak orazio onetan ezarri zituen, Aita gurea, zeruetan zaudena: altxa dezagun geuren pensamentua lurreko gauzetatik, eta oroit gaitezen, eta konsidera dezagun minzazen garadela Iaungoikoareki baita zeruko, eta lurreko Erregea, eta Iauna, zein humildade andiareki erreberenziazen adorazen, eta alabazen baitute zeruan Aingeru sanduek; eta ango gauzak eskazen dizkiogunean dauzkigun han geuren pensamentuak, eta gauza ohek eska drazkiogun konfianza andiareki emanen dizkigula; nai du dei drazogun Aita gurea; zeren edozein ondasun daukake esperanza humeak bere aitaganik erdiesiko duela, eta partikularkiro zeruan dagonaganik, zeinek geiago deseazen baitu gure ondasuna guk geurek baño. Eta ala geiago deseazen du guri ematea konbeni zaigun guzia guk baino.

        Orazio onetan eskazen diraden zazpi gauzetan, sarzen dirade gauza bear ditugun guziak ala arimaren, nola gorpuzarendako. Baia obekiago erdesteko konbeni da orazioau, errandedin adizen duen lenguajean, berzela eztu jakinen zer eskazen duen: nola Latinik eztakienak erran bales, Pater noster qui es in cœlis: Eta nola ezpaitu adizen zer erraten duen, ezta egonen anbat debozioreki nola egonen baillizate adizen balu, argatik konbeni da orazioau, eta berzeak erran ditezen adizen duen lengoajean.

        Alaber konbeni da orazionetan eskazen diraden gauzak eska ditezen sines deseoreki erdesteko onetako bear du itzes eskazen duena, nai borondateas, zeren itzes eskatuagatik baldin ezpadu ala nai, borondateas eztu alakoak, sines eskazen, baizik kunplimentus, eta burlas: nola askok onla eskazen baitu, onlakoek eztute erdetsiko eskazen dutena aitzetik kastigatuko ditu, zeren ez paitute sines eskazen, eta hau ongi adizeko jakin bear da nola.

        Lenbiziko, eskazen dioguna, Iaungoiko Aita gureari zeruetan dagonari da, santifika bedi zure izen ori, erran nai dugula onetan, Iauna zarade zu gureganik honratu, eta zeruizatu arrazio den bezala. Nai eztuenak Iaun hau honratu eta zeruizatu, honlakoak eztu eskazen sines baizik kunplimentus, eta burlas.

        Bigarrena, eskazen diogu, etorri bedi zure erreinua, erran nai dugula onetan, Iauna alas eta zu zaradenean gure Errege propioa goberna gaitezen zure ordenanzen, eta legen konforme, eta eztela berze ordenanzarik, eta legerik gure baitan. Hau erraten duenak, itzes, eta eztuenean ala egiten dion bezala, baizik gobernazen da demonioak, eta bere apetituek nai duten bezala, onlakoek eztute sines eskazen.

        Irur gar[r]ena, eskazen dioguna, da egin bedi zure borondatea zeruan bezala lurrean here hau honla, itzes erran, eta alabaia dago determinaturik Iaun onek bere mandamentuetan manaturik daukanaren kontra egitera, ikusia dago onlakoak eztuela eskazen sines baizik kunplimentus.

        Laur garrena, eskazen diogu, geuren egunorosko ogia, eman drazaguzu egun, erran nai dugula onetan Iauna alas, eta zu zaradenean gure Aita eman drazaguzu bear dugun sustentua partikularkiro arimarena baita zure itza, eta dotrina, zure predikazallek predikazen dutena, eta Doktorek erakusten dutena, enzuten ditugula predikuak, eta libru debozioskoak, eta onak, leizen ditugula: eta maiz konfesazen, eta komekazen garadela, baita arimaren sustentu propioa. Gauza ohek egiten eztituenak aitzetik kuidado gutien duena da gauzahoes, onlakoak eztu sines eskazen.

        Borzgarrena, eskazen dioguna da, barka drazkiguzu gure zorrak, guk barkazen dizkiotegun bezala gure zordunei, eskazen diogula onetan barka drazkigun geuren bekatuak, eta dakigun zenbat eskazen diogun onetan. Iakin bear da, eze bekatu mortale bat egiten duenak, arengatik mereji dituela ifernuko penak. Bada ezta geiago zer erran, zenbat balioduen emen eskazen dioguna Iaungoikoari alas eta eztenean gutiago baizik libra gaizan ifernuko sutik, eta pena, eta trabaju beinerere akabatuko eztiradenetatik. Bada pena, eta trabaju ain andi ohetarik librazen gaitu Iaungoikoak bekatu mortalea barkazen digunean. Alaber eskazen diogu barka drazkigun bekatuengatik zor dugun pena, zein pagatu bear baitugu mundu onetan obra onak eta ondasunak egines, edo purgatorioan. Baia adbertitu bear da, eze erraten diogula guk gure zordunei, barkazen dizkiotegun bezala: onetan konfesazen dugula, guk, barkazen diotegula injuriatu, eta agrabiatu gaituztenei. Hau itzes onla erraten duenak, eta an biotzean barrenean daukanak intenzio, ez barkazeko, aitzetik mendekazeko onlakoak eztu sines eskazen, aitzetik eskazen du bere kontra.

        Seigarrena, eskazen diogu, ezkaitzazula utzi tentazioan erortera, otoitz egiten diogula onetan Iauna garade flakoak, eta etsaiak ditugu bortizak; dugu nezesidade zure faborearendako, libra gaitzazu bada bekatu guzietatik, eta aien okasioetatik. Hau onla eskazen duenak itzes, eta alabaia baldin badabil nondik bekatu eginen duen, joaten dela okasio aietara, zeñetan baitaki bekatu eginen duela, honlakoak eztu sines eskazen.

        Zazpigarrena, eskazen diogu, libra gaizazu gaitzetik, onetan otoitz egiten diogula libra gaitzan gaiz guzietatik: ala arimarenetatik nola gorpuzarenetik (partikularkiro bekatu pasatuetatik, barkazen dizkigula, eta ematen digula bere faborea, eta grazia, ez geiagorik aietan erorzeko: eta ala libra gaitzan etorzeko dauden gaitzetatik partikularkiro ifernuko penatik, zeren da gauza ziertoa, eze bekatuaren aldean munduonetako gaitzak ezindei ditezkela gaitzak, zeren da ain gauza gaistoa (partikularkiro bekatu mortalea) eze Aingeruak kriaturikan Iaungoikoak onak, bekatu mortaleak egin zituen gaistoak, anbat eze geros baitirade demonioak, ifernuan daudenak. Alaber, lenbiziko gizona kriaturikan Iaungoikoak ona, bekatuan erori, eta hark egin zuen gaistoa. Bekatua egiten duenak egiten dio agrabio bere kriatu zuen Iaunari, baita gaiz guzietatik gaistoena. Da ain gaistoa, eze andik gu librazea kostazi zaio Kristo gure Iaunari bere bizia, eta egiten duenak kruzifikazen du. Da ain gaistoa bekatu mortalea, eze ilzen baitu egiten duenaren arima; eta alakoa da Iaungoikoaren esaia, eta galzen du bere partetik den bezanbates zeruko gloria, eta artan dagola ilzen dena, geldizen da obligaturik ifernuko suan errezeko, beinerere remediorik bage. Bada gaitz, ain andionetatik (partikularkiro) eskazen diogu Iaungoikoari libra gaitzan. Bada hau, eta berze gauzak orazio onetan eskazen dizkiogunak, eztirade eskatu bear kunplimentus, eta burlas, baizik sines itzak erraten ditugun bezala, ala nai dugula borondates eze honla eskazen diogula, da gauza ziertoa emanen dizkigula gure Aita miserikordias beterik dagonak: zeren eskazen baitizkiogu Kristo gure Iaunak ordenaturik dauzkien eta, erran zituen gauzak, eta nai duela orai, guk aiek berak eska dizagun. Eta guri obekiago eman drazkigun berak Mezan gure partes eskazen dizkio bere Aitari.

        Sazerdoteak erraten duenean, Agnus Dei qui tollis peccata mundi Miserere nobis: Bi aldis, eta bein Dona nobis pacem: Horduan Meza enzuten duenak erran bear du nik sinestazen dut Iesu Kristo ene Iauna, gurutzean ofrezitu zinanean munduko bekatuengatik aplakatu zinduela zeure Aita, eta bakeak egin zinduzela, aren, eta gure artean, eta horduan zinduen kondizioa axuriarena, duzula orai Aldareko Sakramentuan zaudela, baita manso izatea, eta sufrizea, atrebi gaitezen eskazera miserikordia, eta bakea. hau gure gauza guzietan bear dugu galdegin (partikularkiro zu errezebitu bear zaituenak) nola nik deseazen baitut, zu neure entrañetan sarzera: bada Iauna idukazu miserikordia guzas, barkazen, eta genzen dituzula gureganik gure bekatuak, eze honla izanen dugu bakea, anbat konbeni zaiguna gureki.

        Meza erralleak erraten duenean: Domine non sum dignus. Iauna ez naiz ni digno, alaber Meza enzuten duenak erran bear du komekazeko, erran den bezala deseos erraten duela, Iauna nik nai nuke iduki sanduek duten garuitasuna zure errezebizeko neure entrañetan, baia orai ez naiz trebe, zeren senti baitut neure baitan, eztudala arrazio den garuitasuna, eta aparejua, zure Majestadearen errezebizeko, baia zure faboreareki aparejatuko naiz onlako egunetako, orai kontentazen naiz deseo ematen didazun oneki, eta onetako here ezaguzen dut ez naizela digno, baia konfesazen dut Sakramentu sandu orretan zaudela, zaradela poderoso ene arima onen sendazeko, eta ondasun bear dudan guzia emateko, nola munduan zenbilzanean sendatu baizinduen Zenturioaren mutila, aren etxean sartu bage. Argatik otoitz egiten drauzut ene salbazallea, eta Iauna, daukazun nizas kuidado gobernazen naizula zure legearen, eta ordenanzen konformera, defendazen naizula, eta librazen gaitz guzietatik, eta remediazen naizula neure nezesidade, eta gauza guzietan ematen didazula fabore, eta grazia beti bizian, eta heriotzean kontenta zaitzadan Iauna.