IV. JENOBEBA SARTZEN DUTE
PRESONDEGIAN

Orra urrezko palaziyotik

gure Kondesa atera

ura zeriyon lurpeko zulo

kartzela illun batera.

Noizik bein Golo juaten zitzayon

bisita bat ematera,

lenguan zegon; bayetz esanta

bueltatutzen zan ostera.

Bildurgarrizko soñubarekin

zabaltzen ziyon atia;

Golok bakarrik, besterik iñork

etzuben libre juatia.

Galdetzen ziyon, ez al tzan asko

ainbeste eramatia.

Erantzun ziyon: —«Konpli dedila

Jaunaren borondatia».

Kartzela arrek altu-altuban

sayetera bat baziyon;

zein tristia zan ikusitzeko

besterik serbitze etziyon.

Illunbi artan seme bat, beriz,

Jaungoikuak eman ziyon...

Esnia falta, zer jantzirik ez...;

lastimatutzen zitzayon.

Estadubartan arkitutzia

ama batentzat zer pena!

Txarruan ura, ogi pixka bat,

izan ziteken beltzena...

Jaungoikuari ofrezituta,

au da esaten zubena:

—«Desditxatuba izan dedilla,

aurtxua, zure izena».

Abuan busti ogiya, ziyon:

—«Ai ene seme laztana!

Tori, gaxo orrek; txupatu zazu

ama zuriak daukana.

Neretzat ere urri det baña

ematen dizut dedana...».

O! Zeñen pobre Kondesagandik

mundura jaio zerana!

Argiyarekin Golo juan zan;

jarri zitzaion aurrian.

Oraziyuan billatu zuben

belaunikoka lurrian,

sernetxua artu besuan eta

estutubaz bularrian...

O! Jenobeba kontsolatzeko

etzeunden leku txarrian.

Kulparik gabe preso zegola

au Golok ondo zekiyen.

Alere kartaz beti Kondia

engañatutzen zebillen:

«Drako morroya Kondesak il du;

begira nola dabillen;

Sinistu beza ni onen plantan

zein penatua nabilen».

Ain gezurrezko kartak egin-ta

Kondia engañatu zuten.

Ama semiak il zitzatela

baimena eman ziyoten.

Golo ta bere lagun gaixtuak

danak uraxen nai zuten:

Ai Jenobeba! Zuk dakizu ondo

nola tratatu zinduzten.

Albisti onekin Golo juan-ta

Kartzelan zitzayon sartu:

—«Ama-semiak iltzeko karta

senarragandik det artu.

Oraindik ere itxoingo det,

nai bazenduke mudatu...».

Ain zan umila Jenobeba ta

itzik etziyon trukatu.

Malko goriyak asi zitzaizkan

au zuenian jakindu.

—«Ai! Ene seme! Biyak iltzeko

aitak ordena eman du...».

Aurtxuak, parrez, bazirudiyen

nai ziyokela lagundu...

Ama, negarrez, lurrian auspez

luzaruan zan egondu.

Illabatiak zeramazkiyen,

gorputza zeukan galduba;

txutik doi-doya ibilitzen zan

—ainbesterano aulduba—,

aurtxua, berriz, zatar gañian

mantalarekin bilduba...

Ai Desditxado! Gaztetik zera

aitak iltzeko salduba!

Azkeneko aldiz Golo juan zan

amorratuba bezela:

zenbat denboran itxoingo ziyon,

kontu atera zezala...

Ai! Jenobebak erantzun ziyon

ura mudatuko etzala.

Aserratuta esanaz juan zan

illeraziko zubela.

Desesperatzen etxera juan zan;

etzegon urrikaltzeko.

Borreruari deitu ziyoten:

Aizkora zorroztutzeko;

Ama-serniak mortura eraman,

lepuak ebakitzeko.

Il zituztela sinistu zezan,

begiyak ekarritzeko.

Sententzi ori neskatxa batek

Golori aditu ziyon.

Gabian juan-ta Jenobebari

zelatan jarri zitzayon,

sayeteratik ixillik deika

—ark naitasuna baziyon—:

—«Zein zera zu? —Ni, Berta, Señora».

Orduban itz egin ziyon.

Kondairak diyo sayeteratik

bertan itz egin ziyola:

—«Ai jenobeba!...». Albixte trixte

batekin zertokiyola:

Ura iltzeko borreruari

Golok agindu ziyola;

kontu ixillik bazeukan ezer,

arren, esan zezayola.

Erantzun ziyon: —«Aulduba nago

kartzela ontan nagola...».

Itz egiteko adiña indar

arkitzen etzitzayola.

Papera, argiya, tinta ta pluma

ekarri zeizkiyola:

Senarrarentzat azken despeira

eskribituko ziyola.

Penagarrizko estadu artan

zegola zizkan ekarri:

sayetaratik al zan bezela

eman zizkaten alkarri.

Arrilluaren gañian auspez

eskribitutzen zan jarri;

senarrarentzat karta egin zuben

guzizko lastimagarri.

Esaten zuben: —«O Sigifredo!

Nere esposo leyala!

Segura nago Goloren birez

engañatuba zerala.

Karta au letzian jakingo dezu

nik maitasuna dedala;

esan dizuten mantxarik gabe

iltzera garbi nuala».

Aita ta amaz akordatzen zan

eriyotzako orduban

paper ta tinta malkoz nasturik

lastimatzeko moruban:

—«Geiago alkar ikusitzerik

ez dadukagu munduban;

Jaungoikuari nai dakiyola

gertatutzia zeruban».

«Bai, Sigifredo, karta au letzian,

andria maite badezu,

Golori ta ni iltzen nautenai

barkatu biar diyezu;

neregatikan odol-tanto bat

ixuri bear ez dezu;

gaizki egiña obra onakin

pagatu biar diztezu».

«Bai, Sigifredo! Zuk ezkontzeko

egin-tako erregaliya,

orain mozteko agindu dezun

lepoko apaingarriya,

gau triste ontan erantzitzeko

ustez ez nuben jarriya».

—«Torizu, Berta; orain zuretzat

nere akordagarriya».

Urrena karta eskañi ziyon:

—«Torizu, Berta leyala».

Golok bilatu gabetandikan

txit ondo gorde zezala;

—«Etorritzian Kondiai eman

esan dizudan bezela...

Adios! Beste mundura arte!

Jainkuak paga zaitzala».