Irugarren eguneko irakur-aldia

Gaia: Bizi zenean besteran eskuz ta urrutitik ere egiten zituen S. Francisco Xavierrek milagro andiak

Tolle baculum meum in manu tua et vade. 4 Reg. 4,29

        Ongille anitz aldetara ongi egiten duena da behartsu gaisoak geienik billatzen dutena, ta S. Francisco Xavier da beren behar aldian itsastar ta idorreko guziak billa dezakeena; bada da ongille anitz aldetara on andiak eta milagro txarmagarriak egiten dakiena ta bizi zen urteetan besteren eskuz ta urrutitik ere egiten zituena, aldi onetan guk ekusiko dugun bezala.

        Egun batez arkitzen zen S. Francisco Xavier egitekoz agitz betea. Konfesatzeko zeuden anitzek Elizan ingurutua zedukaten Santua. Bataitu behar zuten beste anitz beraren begira zeuden Eliz atarian ta beste anitz an bertan arkitzen ziran Kristau doktrina ikastera urrutitik edo itxetik etorriak. Aldi berean jentil zaldun baten mandatariak esaten dio: «Aita santua, agitz gaizki arkitzen da nere nagusia ta arkitzen da zu ekusi nai andiarekin; zoazki arren sendatzera». «Aldi onetan ez, ezin noake», eranzuten dio Santuak; «ekusten dezu dudan zer egiña, ta zer egin ezin utz dezakedana. Alere egiñen dut zerbait zure nagusi eriaren onerako».

        Argandik baztertu ta billatzen du S. Franciscok bere laguna ta esaten dio: «Orain etorri da eri baten mandataria nere eske, baña ekusten dezun bezala, ni ezin noake; zoaz zu nere ordez mandatari berarekin ta eria ekusten dezunean, galdetuko diozu bein, berriz ta irur alditaraño nai duen artu bataio santua, ta baietz beti eranzuten badizu, egiozu eskuz gurutze bat eta bertan sendaturik geldituko da. Erakutsiko diozu gero bataiorako jakin behar duena ta bataituko dezu». Ara zen S. Francisco Xavierren laguna ta egin zuen eriarekin Santuak esan ziona. Jentil zaldunak nai zuen osasuna, bai ta bataioa ere; Santuaren izeneko bedeikantzarekin artu zien osasuna ta dotrina ikasi ta bataioa; ta gelditu zen S. Francisco Xavierrek bere lagunaren eskuz eman zion osasunarekin ta fededun egiña.

        Bera berez edo bere lagunez ezin joan zen aldian igortzen zuen S. Francisco Xavierrek edozein aur edo mutil bataitu; ta igortzen zituen aurren eskuz egiten zituen, egitekoz beterik ez egotera, berak joan ta egiñen zituen milagro andiak; eta milagroak ziran, Santuak aurrari bere errosarioa eman ta Santuaren errosarioarekin, aurrak oñazez lertzen zegon eria ukitu ta oñazerik bage uztea, sukarrez erre ta urtu ta bere egunak bukatzen hari zenari sukar ta kalentur guzia kentzea ta len zuena bezain osasun ona ematea ta era bereko beste eriak bat-batean ta luzatu bage sendaturik uztea.

        Jentilen artean ematen ditu deabru gaistoak anitz tunda galgar ta askotan jentil beren gorputzean sartu ta noizbait uzten ditu su ta gar egiñak bezala ta sudurretatik eta aotik kea dariela; besteetan otzez ta ikaraz galduak; besteetan miñez ta oñazez beteak; besteetan odeietaraño igaten diran ojuak eta karraisi garratzak eragiten dieztela eta besteetan era bereko edo beste neke izugarriagoren batean sartuak. Era onetako beren nekeetatik atera naiez billatzen zuten anitzek S. Francisco Xavier eta beren oñez argana ezin joan ziranak igortzen zuten mandataria Santuaren eske; ta Santuak ezin joan ziteken aldian egiten zuena zen aur bati bere eskuko kañabera eman ta esatea: «Zoaz urliagana ta aren baitan arkitzen den deabruari, burutik bera eman behar bazenio bezala, hau goititu ta mehatxuz esaiozu: Deabru txarra, Jesusen izenean oa ortik here sulezera»; ta aurrak hau egin horduko, zedukan gorputza utzi ta joaten zen deabrua bere infernura, Santuak berez bota balu baño naigabe ta amurrantz agitz andiagoarekin ta aur baten eskuz S. Francisco Xavierrek garaitu zuelako lots-alkearekin.

        Zenbait aldiz urrutitik eta besterik bere ordez bidaldu ere bage egiten zituen S. Francisco Xavierrek era bereko gauz andi ta milagro ederrak. Orietatik eta ekustekoa da orain adituko dezuna. Bada Indian Malaka deritzan erri eder bat. Potugesena zen erri hau S. Francisco Xavier Indian zebillen denboran. Soldadu guti zituen S. Francisco Xavier an arkitzen zen batez. Izandu zuten soldadu gabentz onen berria alde artako mairu gaistoak edo mairu legekoak, eta begi onez ezin ekusiz Portugesen eskuan beren bazterreko erri hau, bildu zituzten gerrako irur-ogei ontzi ta behar zituzten gauzetarako beste zenbait, eta errikorik ohartu bage gauaz erri aldera ziran guziak, atera zituzten idorrera gerrako bost milla gizon ta geiago, ta goizeko hordu bietan artako ziran eskal luzeak eraman ta asi ziran anitz aldetatik errira igaten. Baña zertara zijoazen norbaitek ekusi ta ezkil-torreetako soñuarekin erriko guziak iratzarri ta zituzten armak artu, murall-gañera igan ta ara ziran mairu guziak andik bota ta bazter aietatik aienatu zaituzten mairu gaistoen neurri guziak eta gelditu ziran erritarrak beren erriarekin.

        Mairu geienak beren lan onetan zebiltzan denboran ontzietan gelditu ziran zenbaitek kaian arkitzen ziran erriko ontziei sua eman ta erre zituzten andien ta onen zortzi, ta lan gaisto hau egin ondoan, erri aldetik zetozen soldadu guziak artu ta atera ziran itsasora; ta eguna argitu zenean, jarri ziran erriaren aurkesean pelean sartzeko eran edo ontzi guziak beren bander zabaldu, pifano, tanbor soñu ta gerrako beste señale guziak zituztela.

        Horduko errira zetozen zenbait arranzale mairu gaistoak itsas bazterrean arrapatu zituzten ta sudur beharriak kendu ta karta batekin igorri erriko gobernariagana ta beste guzietara. Erritarrak urrikariz arritu ziran beren arrantzale gaisoak gis artan ekusi ta, ta agitz arrituagoak gelditu ziran aditu zutenean zekarten kartak ziona; bada kartak zion ezerrez bat bezala zela gure Mesias Jangoiko-gizona mairuen Mahomaren aldean; ta besterik esaten zuten, erritarrak gizon baziran, atera zitezela itsasora ta ekusiko zutela.

        Mairuen karta blasfemari hau eskuan zuela arkitzen zen erriko gobernaria, Jesusen Amaren Eliz batetik zetorrela S. Francisco Xavier aren aldera zenean. Hau ark ekusi horduko, «Orra», esaten dio, «orra, Aita santua, orra or arkitzen diran bartko mairu gaistoak gaztigatzen dutena». Artzen du S. Francisco Xavierrek gobernariaren eskuko karta ta mairuen ango ausardi blasfemaria ekusi ta jartzen da su egiña, goititzen ditu zerura bere bi begiak eta ongi ater-ustez ta esperantzaz betea jiratzen da gobernari beragana ta esaten dio: «Gobernari jauna, agerian dago egin behar dena ta lenbait-len egin behar da. Mairu oriek beren kartan blasfemiz bete dute Jangoikoa ta Jangoikoak bortizki lagunduko die beraren honraren alde pelean haritzen diranei; gelditu diran ontzi piskak artu ta erritik atera ditezken saldadu guziak atera ditezela mairu oriekin Jangoikoaren honraren alde pelean haritzera».

        «Mairu oriekin pelean haritzera, Aita santua?», esaten dio gobernariak; «ontzi erreekin edo nola?». «Itsas bazterrean dauden ontzi zarrak prestatu ta», eranzuten dio S. Francisco Xavierrek. «Aita, galdutzat utziak daude or ontzi oriek eta pelearako ez ezik, ez daude ur gañean ibiltzeko ere, ta atoz ekustera» esan ta, badijoa gobernaria S:Francisco Xavierrekin ara. Arkitu zituzten zazpi txar deus gutitako ziranak eta, «al-ere aski dira etsaiaren irur-ogei sendoak garaitzeko» gobernariari esan ta eskatu zion Santuak an arkitzen zen probedoreari presta zitzala ziranak eta alik lasterrena.

        «Aita, zertako?» erantzun zion probedoreak Santuari; «oriek prestatu ta ere, larogei ta amar urteko agure-gizon zarrrak armak artu ta gerrarako bezala izanen dira itsas-pelearako. Bestel-ere orien kalafeterako ta beste lanetarako ez da emen mullo piska bat, ez da iltze bat, ez eta zerekin erosi ere, ta lastima lizake lan orretan ardit bat gastatzea». «Jesus, bada; ta ez ote da bideren bat gauzak zuzentzeko?», esaten dio Santuak. «Bat ere, Aita», eranzuten dio kargu hura zuenak.

        Jiratzen da Santua an arkitzen ziran Portugesetara ta esaten dio besarkatu ta batari: «Jangoikoaren izenean ta beraren honragatik ontzi bat prestatzea zure kontura»; ta beste zazpiri beste anbeste. Aditzen dute guziak Santuaren hitza, billatzen dituzte artako ziran bost eun gizon ta geiago ta bost egunen buruko prestaturik arkitzen ziran zortzi gerrako ontzi. Erico gobernariak eman zituen eun ta larogei soldadu ta orien zortzi buru, ta zegozten jan-edan gaiak, armak, sutunbak, balak eta polbora artu ta joan ziran beren ontzietara, ta itsas bazterrean S. Francisco Xavierrek Santo Kristo bat agertu ta esaten ziela: «Orra Jaun hau zuen gerrako jeneral; onen honra da ger onetan billatzen dezutena; zoazte garaituko dezutelako uste osoan ta beldurrik bage»; ta Santo Kristo berarekin Santuak bedeikatzen zituela, sartu ziran gizonak beren ontzietan ta atera ziran itsasora; baña agitz nagiro ta zarrak bezala, ta zortzietatik andiena Jangoikoak daki nola; ta hau itsasora horduko, urratu ta urez bete ta ondatu zen erriko guziak begira zeudela.

        «Ai, hau erakeria!», asi ziran esaten guziak hau ekusi ta; «onda ez ditezen, datozela beste ontziak itxera edo kaira. Zer egin behar dute zazpi ontzik eta oriek ere zarrak, irur-ogei berrirekin, ta zer berreun soldaduk bost millarekin? Baldin badijoaz, galduko ditugu ditugun ontzi txarrak, ditugun gizonak, oraindañokoan irabazi dugun honra, ta azkenean galduko dugun geren erria, errian duguna ta bizia». Hau bera zioten gobernariak eta konsejuko beste guziak ere; baña ez S. Francisco Xavierrek, ez eta ontzietako soldaduak ere; bada soldadu guziak zioten Santuak ziona egin nai zutela ta Santuak zion bezain ongi peleatik atera uste zutela.

        Alere esan zion gobernariak ontzien kargua zeramanari, etzedilla erritik agitz urrundu ta urbiltzen ezpaziran etsaiak, itzuli zedilla bere ontziekin kaira edo portura. Baña bere jirak egin ta itzuli nai zuenean, lur-aize batek eraman zuen ontzi guziekin itsasoak barrena, ta itsas bazter batean aingurak bota ta egondu ziran ogei ta irur egunez itxerako aizearen begira. Bitarte artan gobernaria ta erriko guziak ontziak itsasoan edo pelean galdu ziralako beldur andi batekin arkitzen ziran ta S. Francisco Xavierrek ezetz esanagatik, etzuten erritarrak hau siñisten.

        Predikatzen hari zen igande batez, isildu zen pisk apur bat S. Francisco Xavier eta gero aldean zuen Santo Kristoagana jiratu ta asi zen esaten: «Ah, Jesus!, orain da aldia..., jarrai, jarrai... Jauna, zure izenean ta zure honragatik hari dira pelean... orain, orain, ara, igesi doaz». Gero bi okalondoak pulpituaren ertzean ezarri ta eskuak gurutzatu ta burua gañean ezarri ta egondu zen isillik iru kredoz bezala; ta gero jaiki ta esan zien Elizan arkitzen zirenei: «Jangoikoari eskerrak, gure ontzietakoak garaitu dituzte beren etsaiak. Emendik eun ta ogei ta amairu legua arkitzen dira ta datorren ostiralean etorriko da guziaren berria». Eta etorri ere zen, ark esan bezala.

        Zeramatena aitu ta atera ziran zeuden tokitik Portugesen ontziak jateko billa ta nola etzekitela urbildu ziran Pedir deritzan ibai andi batera. An arkitzen ziran etsaien ontziak eta Portugaltarrak ekusi horduko atera ziran peleara. Portugesen lenbiziko tiroekin azpitik zulatu ta asi zen ondatzen erregeren ontzia. Oni laguntzera joan ziranak trabatu ziran onekin ta artu zuten ibai guzia, ta orien ta batak besteen kontra golpatu ta nastu ziran beste guziak, eta bitarte artan Portugesak beren sutunbekin egiten zuten nai zuten kaltea. Etsaien irur-ogei ontzietatik iruk baizik etzuten iges egin. Portugesen tiroak ondatu zituzten gañerakoetatik berrogei ez, beste guziak; artu zituzten berrogeiak eta oriekin ta orietan arkitu zituzten irur-eun sutunb edo piez andirekin ta beste ondasun guziekin sartu ziran Malakan andik atera ziran zazpiak, bai ta laur ez, baste beren gizon guziak ere. Orra nolakoa urrititik S. Francisco Xavierrek eginikako milagroa. Ekusten dezu hau emen egiten zuenak zerutik dagikena. Balia dakigula, bada, behar dugun guzian ta zerua irabazten. Bai arren, bai.