PARALIPOMENAK
II. LIBURUA

I. KAP.

        1. Salomon Dabiden semea gogortu zen beraz bere erreinuan; harekin zen haren Jainko Jauna eta ospe handitan ezarri zuen.

        2. Eta Salomonek manatu zituen Israel guzia, milatariak, ehuntariak, aitzindariak, Israel guziko juieak eta familietako buruzagiak;

        3. Eta oste guziarekin goan zen Gabaongo lekhu gorara, non ere baitzen Jainkoaren batasuneko tabernaklea, Moisek Jainkoaren zerbitzariak mortuan egin izan zuena.

        4. Bada, Dabidek Kariathiarimdik ekharri izan zuen Jainkoaren arkha aphaindu zaroen tokira eta zeintan landatu baitzuen olha bat, hura baitzen Jerusalemen.

        5. Beseleelek, Uriren semeak, Hurren ilobasoak egin kobrezko aldarea ere han zen Jaunaren tabernaklearen aitzinean. Salomon eta baldarna guzia hartara goan ziren.

        6. Salomon kobrezko aldarera igan zen Jaunaren batasuneko tabernaklearen aitzinean, eta haren gainean imolatu zituen mila bitima.

        7. Hara berriz, non gau berean agertu zitzaioen Jainkoa, erraten zaroelarik: Galda zazu zer nahi duzun eman dezazudan.

        8. Salomonek ihardetsi zaroen Jainkoari: Urrikari handitan izatu duzu ene aita Dabid, eta ni haren orde errege ezarri nauzu.

        9. Orai beraz, Jainko Jauna, bethe bedi ene aita Dabidi eman izan diozun hitza, zuk ezen errege egin nauzu zure populu handiaren gainean, zeina ezin khondatuzkoa baita hala nola lurreko herrautsa.

        10. Indatzu niri zuhurtzia eta adimendua, sar eta ilkhi nadien zure populuaren aitzinean, ezik nork behar-bezala juia dezake zure hunenbateko populua?

        11. Eta Jainkoak Salomoni erran zaroen: Zeren hori zure bihotzari izan den gogaragarrienik; eta ez ditutzun galdatu aberastasunak, ontasunak eta ospea, ez-eta higuin zaituztenen biziak, ez-etare bizitze dute bat; bainan ziren ditutzun galdatu zuhurtzia eta jakitatea gai izatea gatik juiatzeko ene populua, zeinaren gainean errege ezarri baitzaitut;

        12. Zuhurtzia eta jakitatea emanak zaizkitzu; aberastasunak aldiz, ontasunak eta ospea ere emanen darozkitzut, haletan non ez zure aitzinean, ez zure ondotik erregeetan bakhar bat ez baita zure idurikorik izanen.

        13. Salomon beraz Gabaongo lekhu goratik ethorri zen Jerusalemera, batasuneko tabernaklearen aitzinera, eta erreginatu zen Israelen gainean.

        14. Orga-lasterrak eta zaldizkoak bildu zituen; bazituen hamalau ehun orga-laster, eta hamabi mila zaldizko; eta ezarri zituen orga-lasterretako hirietan eta Jerusalemen erregerekin.

        15. Erregek urhea eta zilharra Jerusalemen hedatu zituen, izatearen handiz, harriak bezala eta bazterretan sortzen diren zedroak sikomorak bezala.

        16. Zaldiak berriz, Egiptotik eta Koatik erakharriak ziren erregeren tratulariez, zeinak goaten baitziren eta prezio batean erosten baitzituzten,

        17. Lau zalditako uztarria sei ehun siklo zilharrezkotan, eta zaldi bakharra zazpitan hogoi eta hamar siklotan; erospenak orobat egiten ziren Hethearren erresuma guzietan eta Siriako erregeen baithan.

II. KAP.

        1. Bada, Salomonek burutan hartu zuen tenploa Jaunaren izenari, eta beretzat jauregi baten egitea.

        2. Khondatu zituen hirur hogoi eta hamar mila gizon haxeak soinka ekhartzeko, laur hogoi mila mendietan harrien xuxentzeko, eta hirur mila eta sei ehun hekien manatzeko.

        3. Halaber bidalkinak igorri zarozkan Hirami Tirreko erregeri, zioelarik: Nola egin izan baituzu ene aita Dabidekin, eta igorri baitiozkatzu zedro zurak beretzat altxa zezan jauregi bat, zeintan baitut nik ere ene egoitza,

        4. Hala egizu enekin, tenplo bat altxa diozodan ene Jainko Jaunaren izenari, hura kontsekra dezadan, Jaunaren aitzinean erretzeko isentsua, khe eragiteko baltsamuei, ogiak bethi eskaintzeko, eta Israeli manatuak diren holokausten egiteko goiz-arrats, larunbatetan ere, hilabetheetako lehen egunean eta gure Jainko Jaunaren besta-buruetan menderen mendez.

        5. Ezen nik egin gogo dudan tenploa handia da; handi da alabainan gure Jainkoa jainko guzien gainetik.

        6. Nor daiteke beraz gai hari dihoakion tenplo baten altxatzeko? Baldin zeruak eta zeruetako zeruak ezin iduk ahal badezakete hura, zer naiz ni hari tenplo baten egiteko? bainan huntako bakharrik izanen da, isentsuaren erretzeko Jaunaren aitzinean.

        7. Igor dizadazu beraz gizon jakin bat, urhe, zilhar, kobre, burdina, purpura, eskarlata eta moredinezko lanetan ezagutzen dena, eta lanketaduren zizelatzen dakikeena, Judean eta Jerusalemen enekin diren langile haukiekin, zeinak bilarazi baititu ene aita Dabidek.

        8. Halaber igor daroztatzu Libango zedro, orre eta pino zurak, badakit alabainan zure zerbitzariak Libango zuren ebakitzen jakinak direla, eta ene zerbitzariak zure zerbitzariekin izanen dira,

        9. Zur hainitz xuxentzekotzat niri. Ezik nik egin gogo dudan tenploa guziz da handia eta ederra.

        10. Ordainez nik zurak ebakiko dituzten langile, zure zerbitzariei emanen diotzotet jateko hogoi mila koro ogi eta bertze hainbertze koro garagar, hogoi mila metreta arno eta hogoi mila sato olio.

        11. Hiramek berriz, Tirreko erregek Salomoni igorri ziozkan gutunetan erran zuen: Zeren Jaunak maithatu duen bere populua, hargatik erreginarazi zaitu haren gainean.

        12. Eta zioen bertzalde: Benedika bedi Israelgo Jainko Jauna, zerua eta lurra egin dituena, errege Dabidi seme bat zuhurra, argitua, adimendutsua eta umoa eman dioena, egitekotzat tenplo bat Jaunari eta jauregi bat beretzat.

        13. Bidali darotzut beraz Hiram, ene aita; gizon umoa eta guziz jakina,

        14. Danen leinuko emazteki baten semea, eta zeinaren aita Tiriarra baitzen; zeinak baitaki urhez, zilharrez, kobrez, burdinaz, marmolaz, zuhez, purpuraz, moredinez, liho hautaz eta eskarlataz lanegiten, eta zeinak baitaki nola-nahiko lanketaduren egiten, eta laneko behar diren guzien antzetsuki asmatzen, zure langileekin haritzeko eta ene jaun Dabid zure aitaren langileekin.

        15. Beraz, ene jauna, zure zerbitzariei igor diotzotzute agindu daroeztetzun ogi, garagar, arno eta olioa.

        16. Guk aldiz, Libango zuretarik ebakiko ditugu behar dukezun guzia, itsasoz untzitan Jopera ekharriko ditugu; zuri izanen zaitzu gero hekiek Jerusalemera eramatea.

        17. Salomonek khondatu zituen beraz Israelgo lurrean ziren proselita guziak, haren aita Dabidek athera zuenaz geroztik hekien khondua, eta aurkhitu ziren zazpitan hogoi eta hamahirur mila eta sei ehun.

        18. Hekietarik hirur hogoi eta hamar mila ezarri zituen soinka haxe erabiltzeko, laur hogoi mila harriak mendietan aphaintzeko, eta hirur mila eta sei ehun populuaren lanei jarraikitzeko.

III. KAP.

        1. Salomon hasi zen Jaunaren etxearen egiten Jerusalemen Moriako mendian, zeina haren aita Dabidi erakhutsia izan baitzitzaioen, Dabidek Ornan Jebusearraren larrainean xuxendu zuen tokian.

        2. Bada, egiten hasi zen bere erregetasuneko laugarren urthean, bigarren hilabethean.

        3. Eta haukiek dira Salomonek arthiki zituen asentuak Jaunaren etxearen egiteko, luzara hirur hogoi beso, lehengo neurriaren arabera, eta zabalera hogoi beso.

        4. Berriz, aitzinaldean lorioa, luzara hedatzen zena tenploaren zabaltasunaren neurrian, hogoi besotakoa zen; aldiz haren goratasuna sei hogoi besotakoa zen; eta Salomonek barnetik urhe garbienez urheztatu zuen.

        5. Etxe nausia ere estali zuen izai-oholez, eta orotan iratxiki zituen urhe garbienezko xaflak; eta hekietan bernuzatu zituen hostadurak eta gathetto batzu bezala bata bertzearen barnean sartzen zirenak.

        6. Tenploaren zola guziz ederki galtzadatu zuen marmola baliosenetik.

        7. Bada urhea, zeintarikako xaflez estali baitzituen etxe, laz, habe, harrasi eta atheak, nihon zen garbiena zen; eta harrasietan kerubinak bernuzatu zituen.

        8. Sainduren sainduko etxea ere egin zuen; luzara hartzen zuen tenploaren zabaltasuna, hogoi beso; zabaltasuna orobat hogoi besokoa zuen; eta estali zuen urhe-xaflaz, sei ehun talenduz bezala.

        9. Itzeak ere egin zituen urhez, halaz non itze bakhotxak berrogoi eta hamar siklo phisu baitzituen; gelak ere urhez estali zituen.

        10. Egin zituen halaber sainduren sainduko etxean bi kerubinen moldeak eta urhez estali zituen.

        11. Kerubinen hegalak hogoi besotan hedatzen ziren, halaz non hegal batek bortz beso baitzituen eta jotzen baitzuen etxeko harrasia; eta bertze hegalak baitzituen bortz beso eta ukitzen baitzuen bigarren kerubinaren hegala.

        12. Bigarren kerubinaren hegalak orobat bortz beso zituen eta jotzen zuen harrasia, haren bertze hegalak bortz beso zituen eta bertze kerubinaren hegala ukitzen zuen.

        13. Beraz bi kerubinen hegalak zabalduak zauden eta hogoi besotan hedatzen ziren; berak aldiz, xutik zauden zangoen gainean eta hekien begitharteak kanpoko etxerat itzuliak ziren.

        14. Egin ere zuen moredin, purpura, eskarlata eta liho hautazko bela bat, eta kerubinak ehoarazi zituen hartan.

        15. Tenploko athearen aitzinean egin zituen halaber bi habe hogoi eta hamabortz beso gora zirenak, eta hekien buruek bortz beso zituzten.

        16. Gathettoak, saindutegikoak bezala egin zituen; habeen buruen gainetik ezarri zituen; eta ehun mingrana eginik, gathettoen arteetan ezarri zituen.

        17. Habe hekiek tenplo-lasean jarri zituen, bat eskuinetarik eta bertzea ezkerretarik; eskuinetarik zena deithu zuen Jakin, eta ezkerrekoa Booz.

IV. KAP.

        1. Egin zuen halaber kobrezko aldare bat, hogoi besoz luze zena, hogoi besoz zabal eta hamar besoz gora.

        2. Itsaso bat ere urthu zuen, hamar besotakoa ezpainetik ezpainera, inguruz biribila; bortz besoren goratasuna zuen, eta hogoi eta hamar besotako sokha batek inguratzen zuen haren itzulia.

        3. Haren azpian baziren idi-itxura batzu, eta kanpotik hamar besotarik hamar besotara lanketadura batzuek bi lerrotan bezala itsasoaren sabela inguratzen zuten. Bada idiak urthuz eginak ziren.

        4. Eta itsasoa bera jarria zen hamabi idiren gainean, zeinetarik hirurek ipharrera begiratzen baitzuten, bertze hirurek mendebalera, bertze hirurek hegoara eta gainerako hirurek iguzki-haizera, itsasoa zutelarik gainean ezarria; berriz, idien gibelak barneko alderat zauden itsasoaren azpian.

        5. Aldiz haren loditasunak bazuen zehe baten heina, eta haren ezpaina zen edateko untzi baten ezpaina bezala edo lili zabaldu batena bezala; hirur mila metreta idukitzen zituen.

        6. Egin zituen orobat hamar untzi; eta ezarri zituen bortz eskuinetarik eta bortz ezkerretarik, hekietan garbitzeko holokaustatzat eskaintzeko ziren guziak; aphezak berriz, itsasoan garbitzen ziren.

        7. Hamar urhezko ganderailu ere egin zituen, manatua izan zen moldearen arabera; eta ezarri zituen tenploan, bortz eskuinetarik eta bortz ezkerretarik.

        8. Egin zituen oraino hamar mahain, eta ezarri zituen bortz eskuinetarik eta bortz ezkerretarik; eta egin zituen ehun gorgoila.

        9. Egin zituen, berriz, aphezen lorioa eta basilika handi bat, eta basilikan atheak, kobrez estali zituenak.

        10. Itsasoa berriz, eskuinaldean ezarri zuen iguzki-haizetik hegoara buruz.

        11. Hiramek egin zituen bertzalde berzak, bihortzekoak eta gorgoilak; eta akhabatu zuen erregeren lan guzia Jainkoaren etxean,

        12. Erran nahi da bi habe, epistiliak eta buruak, eta sare-iduri batzu buruak estaltzen zituztenak epistilien gainetik.

        13. Egin zituen halaber laur ehun mingrana eta bi sare, halako moldez non bi lerrotan mingranak bata bertzeari, epistiliak eta buruak estaltzen zituzten sareko gatheez iratxikitzen baitziren.

        14. Orobat egin zituen oinak eta oinen gainean ezarri zituen untziak;

        15. Itsaso bat, itsasoaren azpiko hamabi idiak ere,

        16. Bertzak, bihortzekoak eta gorgoilak. Salomoni Hiram haren aitak kobre garbienetik egin ziozkan Jainkoaren etxeko tresna guziak.

        17. Erregek, Jordaneko ephaitza batean Sokoten eta Saredatharen artean, buztin-lurrean urtharazi zituen.

        18. Ezin khondatuzkoa zen, berriz, untzien ostea, halai non kobrearen phisua ez baitzen jakina.

        19. Hola Salomonek egin zituen Jainkoaren etxeko tresna guziak, urhezko aldarea eta mahainak, eta hekien gainean proposizioneko ogiak;

        20. Ganderailuak ere beren kriseluekin urhe garbienez, oraklearen aitzinean argitzeko, azturaren arabera;

        21. Eta halako lore-iduri batzu, kriseluak eta urhezko suhatsak. Oro urhe garbienetik eginak ziren.

        22. Baltsamuntziak ere, isentsuntziak, gorgoilak eta xurruak urhe garbienetik egin zituen. Barneko tenploko atheak, erran nahi da sainduren saindukoak lanketatuak ziren; eta tenploko atheak kanpotik urhez ziren. Horreletan akhabatu zen Salomonek Jaunaren etxean egin zuen lan guzia.

V. KAP.

        1. Salomonek ekharri zituen beraz haren aita Dabidek botuz eman guziak; eta zilhar, urhe eta untzi guziak Jainkoaren etxeko khutxetan ezarri zituen.

        2. Gero Jerusalemera bilarazi zituen Israelgo zaharrak leinuetako aitzindari guziak eta Israelgo semeen familietako buruzagiak, Jaunaren batasuneko arkha ekhar zezatentzat Dabiden hiritik, zeina baita Sion.

        3. Hargatik Israelgo gizon guziak erregeren gana ethorri ziren zazpigarren hilabetheko besta-egunean.

        4. Eta Israelgo zahar guziak ethorri zirenean, lebitarrek hartu zuten arkha,

        5. Eta ekharri zuten tabernakleari zatxeizkon tresna guziekin. Aphezek berriz, lebitarrekin ekharri zituzten tabernaklean ziren saindutegiko untziak.

        6. Aldiz errege Salomonek, Israelgo bilkhu guziak eta arkharen aitzinera bildu ziren guziek ahariak eta idiak khonda ahal baino gehiago imolatzen zituzten, hanbatekoa zen ezik bitimen ostea.

        7. Aphezek Jaunaren batasuneko arkha ezarri zuten bere tokian, erran nahi da tenploko oraklean, sainduren sainduan kerubinen hegalen azpian;

        8. Halako moldez non kerubinek beren hegalak hedatzen baitzituzten arkha phausatua zen lekhuaren gainera, eta estaltzen baitzuten arkha bere hagekin.

        9. Eta nola arkharen erabiltzeko hagak luzegixeak baitziren, hekien muthurrak ageri ziren oraklearen aitzinean; bainan kanporatxago zenak ezin ikhus zetazkeen. Han izan da beraz arkha bethi egungo eguna arteo.

        10. Arkhan etzen deus bertzerik bi har-lauzak baizen, Moisek Horeben ezarriak, Jaunak Israelgo semeei legea eman zaroetenean Egiptotik ilkhitzen zirelarik.

        11. Aphezak aldiz ilkhi zirenean saindutegitik (ezen han aurkhitu ahal izan ziren guziak sainduetsiak izan ziren, eta oraino orduan aldiak eta zerbitzuen itzuliak etziren hekien artean bereziak),

        12. Hala lebitarrek nola kantariek, erran nahi da Asaphen azpian, Emanen azpian eta Idithunen azpian zirenek, hekien seme eta anaiek, liho hautez jauntsirik, jotzen zituzten zinbalak, maniurrak eta gitarrak, aldarearen iguzki-haizeko aldean, eta hekiekin batean ehun eta hogoi aphezek jotzen zituzten turutak.

        13. Guziek beraz batean kantatuz turutez, bozez, zinbalez, organoez eta asko musikako tresnez, eta bozak gora altxatuz, otsak urrunera adiarazten zituzten, halaz non hasi zirenean Jaunaren laudatzen eta erraten: Jaunari aithor bihur diozozue, zeren den ona, zeren bethikoa den haren urrikalpena; Jainkoaren etxea lanho batez bethe zen,

        14. Eta aphezak etzaitezkeen egon eta etzezazketen bethe beren eginbideak lanhoaren gatik; ezik Jaunaren gloriak bethe zuen Jainkoaren etxea.

VI. KAP.

        1. Orduan Salomonek erran zuen: Jaunak agindu zuen hedoian eginen zuela bere egoitza.

        2. Nik berriz, etxe bat egin diot haren izenari, hartan egon dadientzat bethi guzian.

        3. Eta erregek itzuli zuen begithartea eta benedikatu zuen Israelgo oste guzia (ezik ostea xutik zagoen begira); eta erran zuen:

        4. Benedika bekio Israelgo Jainko Jaunari, zeinak egintzetan ezarri baitu ene aita Dabidi eman zioen hitza erranez:

        5. Ene populua Egiptoko lurretik atheratu dudan egunetik, ez dut Israelgo leinu guzietan hiri bat hautatu, han etxe bat egin zakion ene izenari; eta ez dut bertze gizon bat hautatu, ene Israelgo populuan buruzagi izateko;

        6. Bainan hautatu dut Jerusaleme, ene izena han izan dadientzat, eta hautatu dut Dabid, hura Israelgo ene populuaren gainean errege ezartzeko.

        7. Eta ene aita Dabiden nahia izan zenean Israelgo Jainko Jaunaren izenari etxe baten egitekoa,

        8. Jaunak erran zaroen: Zeren hau izan baita zure nahia, ene izenari etxe baten altxatzekoa, ongi egin duzu zinez horrelako nahia izatea;

        9. Bainan ez duzu zuk altxatuko etxea, bai ordean zure Seme zure ganik sorthuko denak; hura izanen da ene izenari etxea altxatuko daroena.

        10. Jaunak bethe du beraz eman zuen hitza; eta ni jaiki naiz ene aita Dabiden orde; jarri naiz Israelgo tronuan, Jaunak erran zuen bezala, eta etxea darot altxatu Israelgo Jainko Jaunaren izenari.

        11. Huntan ezarri dut arkha, zeinetan baita Jaunarekilako patua, Israelgo semeekin egin zuena.

        12. Salomon xutik eman zen beraz Jaunaren aldarearen aitzinean, Israelgo populu guziaren parrean, eta hedatu zituen eskuak.

        13. Ezik Salomonek kobrezko egonlekhu bat egin zuen bortz beso luzara, bortz beso zabalera eta hirur beso gorara zituena, eta basilikaren erdian ezarri zuen. Haren gainean xutik egon zen; eta gero belhaunikaturik, eta eskuak zerura altxatuz,

        14. Erran zuen: Israelgo Jainko Jauna, ez da zure iduriko Jainkorik ez zeruan ez-etare lurrean; zu zare batasun eta urrikalpen idukitzen diotzozutena zure zerbitzari zure aitzinean beren bihotz oroz ibiltzen direnei;

        15. Zu, ene aita Dabidi zure zerbitzariari begiratu diotzotzuna agindu zinarozkien guziak, eta bethe ditutzuna zure ahoko hitzak, oraiko orduak erakhusten duen bezala.

        16. Orai beraz, Israelgo Jainko Jauna, iduk diotzotzu zure zerbitzari ene aita Dabidi agindu diotzotzunak erranez: Ez da ene aitzinean eskastuko zure odoleko gizona, Israelgo tronuaren gainean, jarriko dena; baldinetaria bizkitartean zure semeak egoten badira beren bideetan eta ene legean ibiltzen badira, zu ene aitzinean ibili zaren bezala.

        17. Eta orai, Israelgo Jainko Jauna, gogor bedi zure zerbitzari Dabidi eman diozun hitza.

        18. Sinhesgarri othe da bada Jainkoa gizonekin lurraren gainean egoten dela? Baldin zeruak eta zeruetako zeruek ez bazaituztete idukitzen, zenbatenaz gutiago nik egin dudan etxe hunek!

        19. Bainan huntako bakharrik egina da, begira diozozutentzat zure zerbitzariaren othoitzari eta haren errekeiari, ene Jainko Jauna; eta entzun detzatzuntzat zure zerbitzariak zure aitzinean ixurtzen dituen othoitzak;

        20. Gau eta egun begiak idek detzatzun etxe hunen gainera, zure izena deithua izanen dela agindu duzun lekhuaren gainera;

        21. Entzun dezazun zure zerbitzariak huntan egiten darotzun othoitza; eta entzun detzatzun zure zerbitzariaren eta Israelgo zure populuaren othoitzak. Edozeinek othoitz egin dezazun lekhu huntan, entzun zazu zure egon-lekhutik, erran nahi da zeruetarik, eta begithartez jar bezaizkio.

        22. Baldin norbaitek bere lagunaren alderat egin baleza bekhatu, eta haren kontra zin egitera jarria heldu balitz, eta bere burua etxe huntan burhoz herts baleza aldarearen aitzinean;

        23. Zuk entzunen duzu zerutik, eta zuzena erabakiko daroezu zure zerbitzariei; gaixtaginari bihurtuko diozu bere bidea bere buruaren gainera, eta aspertuko duzu zuzena, hari bere zuzentasunaren arabera emanez.

        24. Baldin Israelgo zure populua bere etsaiez garhaitua balitz (ezik zure alderat bekhatu eginen dute) eta itzulirik penitentzia egiten badute, errekeitzen badute zure izena eta lekhu huntan othoitz egiten badute,

        25. Zuk entzunen ditutzu zerutik, begithartez jarriko zaizkio Israelgo zure populuari, eta bihurraraziko ditutzu hekiei eta hekien aitei eman daroezuten lurrera.

        26. Baldin zerua hertsia izanez, uririk erortzen ez bada populuaren bekhatuen ariaz, eta othoizten bazaituzte toki huntan, zure izenari aithor emanez eta beren bekhatuetarik bihurtuz, jo ditutzun ondoan,

        27. Entzun zatzu, Jauna, zerutik; zure zerbitzariei eta Israelgo zure populuari barkha diotzotzuete beren bekhatuak; irakhats diozozuete bide ona zeintan sarthu behar baitira, eta zure populuari gozatzera eman diozun lurrari uria emozu.

        28. Lurraren gainera atheratu badira gosetea, izurritea, herdoa, lanhadura, xartalak eta harrak; etsaiek, bazterrak larruturik, sethiatzen badituzte hiriko atheak, eta gaitz eta eritasun guziek hertsatzen badute populua;

        29. Baldin Israelgo zure populutik norbaitek, ezagutuz bere zauria eta eritasuna, othoitz egiten badu eta eskuak etxe huntan hedatzen baditu,

        30. Zuk entzunen duzu zerutik, erran nahi da zure egoitza goratik; begithartez jar zakizkio, eta bakhotxari bihur diozozu hainaren bihotzean ezagutzen ditutzun bideen arabera, zuk ezen bakharrik ezagutzen ditutzu gizasemeen bihotzak,

        31. Zure beldur izan ditezen eta zure bideetan ibil ditezen, gure aitei eman diozuten lurraren gainean bizi diren egun guziz.

        32. Israelgo zure populutikakoa ez den arrotz bat urrungo lurretik heldu balin bada, zure izenaren handiaren ariaz, zure esku hazkarraren eta beso hedatuaren ariaz, eta lekhu huntan adoratzen bazaitu;

        33. Zuk entzunen duzu zerutik, zure egoitza guziz sendotik, eta eginen ditutzu arrotz harek galdatu darozkiketzun guziak, lurreko populu guziek jakin dezaten zure izena, zure beldur izan ditezen hala-nola Israelgo zure populua, eta ezagut dezaten zure izena deithua izan dela nik altxatu dudan etxe hunen gainera.

        34. Baldin zure populua gerlara ilkhitzen bada bere etsaien kontra zuk bidali dukezun bideaz, adoratuko zaitu, hautatu duzun hiri hau den alderdirat itzuliz eta nik zure izenari altxatu diodan etxeko alderat,

        35. Zuk entzunen ditutzu zerutik hekien othoitzak eta errekeiak, eta asperturen ditutzu.

        36. Bainan baldin zure alderat bekhatu egin badute (ezik ez da gizonik bekhatu egiten ez duenik), eta samurtua bazare hekien kontra, eta etsaien eskuetara arthikitzen baditutzu, eta gathibu eramanak badira urrungo edo hurbileko lurrera,

        37. Eta gathibu eramanak izan diren lurrean, beren baithan sarthurik, penitentzia egiten badute, beren gathibutasuneko lurrean, erraten dutelarik: Bekhatu egin dugu, tzarki haritu gare, zuzen-kontran ibili gare;

        38. Eta zuk bidali ditutzun beren gathibutasuneko lurrean, zure gana beren bihotz oroz eta arima guziz bihurturik, adoratzen bazaituzte itzuliz hekien arbasoei eman diozuten lurreko alderat, hautatu duzun hiriko eta nik zure izenari altxatu diodan etxeko alderat;

        39. Zuk hekien othoitzak entzunen ditutzu zerutik, erran nahi da zure egonlekhu sendotik, eta emanen diozu zuzenari bide, eta barkhaturen diozu zure populuari, zenbat-nahi den bekhatore;

        40. Ezik zu zare ene Jainkoa; zabal beitez, othoi, zure begiak, eta zure beharriak atzarriak egon beitez lekhu huntan egiten den othoitzari.

        41. Orai beraz, Jainko Jauna, jaiki zaite zure phausuko lekhuan, zu eta zurekin zure indarreko arkha; zure aphezak, Jainko Jauna, inguratuak izan beitez zure laguntza begiragarriaz, eta zure sainduak boz beitez zure ongietan.

        42. Jainko Jauna, ez biozozu ahalkea eman zure kristoren begitharteari, orhoit zaitezi zure zerbitzari Dabidi egin diozkatzun ongiez.

VII. KAP.

        1. Salomonek akhabatu zuenean bere othoitza, zerutik jautsi zen sua, eta iretsi zituen holokaustak eta bitimak, eta Jaunaren maiestateak bethe zuen tenploa.

        2. Eta Jaunaren tenploan ezin sar zaitezkeen aphezak, Jaunaren maiestateak bethe zuelakoz Jaunaren tenploa.

        3. Israelgo seme guziek ere ikhusten zituzten sua eta Jaunaren gloria tenploaren gainera jausten, eta ahuspez eroriz harrizko galtzadaren gainera, adoratu eta laudatu zuten Jauna, ziotelarik: Jauna zein den ona! haren urrikalpenak mendeetaraino badirau!

        4. Erregek berriz, eta populu guziak bitimak imolatzen zituzten Jaunaren aitzinean.

        5. Errege Salomonek hil zituen beraz bitimak, idietarik hogoi eta bi mila, aharietarik sei hogoi mila; eta erregek eta populu guziak egin zuten Jainkoaren etxeko kontsekrazionea.

        6. Aphezak berriz, beren eginbideetan zauden, eta lebitarrek musikako tresnen gainean kantatzen zuten errege Dabidek Jaunaren laudatzeko egin kantu hau: Zeren bethierekoa den haren urrikalmendua. Tresnen gainean kantatzen zituzten Dabiden himnoak; aphezek berriz, hekien aitzinean turutak jotzen zituzten, eta Israel guzia xutik zagoen.

        7. Salomonek halaber sainduetsi zuen lorio-erdia Jaunaren tenploaren aitzinean, ezik han eskaini zituen holokaustak eta bakezko bitimen bilgorrak, egin izan zuen kobrezko aldareak ezin jasan, zetzazkelakoz holokaustak, sakrifizioak eta bilgorrak.

        8. Salomonek orduan egin zuen beraz zazpi egunez besta, eta harekin batean Israel guziak, bilkhu gaitzak, Ematheko sartzetik Egiptoko errekarainotik ethorriak.

        9. Eta zortzigarren egunean egin zuen baldarnaren besta, aldarearen kontsekrazionea egin zuelakoz zazpi egunez, eta zazpi egunez besta-burua zelebratu.

        10. Beraz zazpigarren hilabetheko hogoi eta hirugarren egunean, populuak igorri zituen beren olhetara, atseginez eta bozkarioz betheak Jaunak Dabidi, Salomoni eta Israelgo bere populuari egin ziozkaten ongiez.

        11. Salomonek osatu zituen Jaunaren etxea, errege-etxea eta bere gogoan hartu zituen guziak egiteko Jaunaren tenploan eta bere jauregian, eta orotan zorion izan zuen.

        12. Bada, gabaz Jauna agertu zitzaioen, eta erran zaroen: Entzun izan dut zure othoitza, eta lekhu hau enetzat hautatu dut sakrifizioko etxetzat.

        13. Baldin hersten badut zerua eta uririk ez bada erortzen, manatzen eta igortzen baditut xartalak lurraren iresteko, eta ene populura bidaltzen badut izurritea;

        14. Bainan bere baitharaturik, ene populuak, zeinaren gainera deithua izan baita ene izena, othoizten banau, bilhatzen badu ene begithartea, eta bere bide guziz tzarretarik gibelatuz, penitentzia egiten badu; nik ere entzunen dut zerutik, barkhatiar izanen natzaiote hekien bekhatuei, eta sasualduko dut hekien lurra.

        15. Ene begiak halaber idekiak egonen dira eta ene beharriak atzarriak lekhu huntan othoiztuko nauenaren othoitzari.

        16. Ezik lekhu hau hautatu eta saindutu dut, ene izena hemen egon dadientzat menderen mendetan, ene begiak eta bihotza hemen egon ditezen ethortzekoak diren egun orotan.

        17. Zu ere ene aitzinean ibiltzen bazare, Dabid zure aita ibili den bezala; egiten baduzu nik manatu darozkitzudan guzien arabera, eta begiratzen baditutzu ene zuzenak eta ene erabakiak;

        18. Eraikiren dut zure erresumako tronua, zure aita Dabidi agindu diodan bezala, nioelarik: Zure odolean ez da gizona eskastuko Israelen gainean buruzagi izateko.

        19. Bainan baztertzen bazarete, uzten baditutzue ene zuzenak eta eman darozkitzuedan manamenduak, eta urrundurik zerbitzatzen eta adoratzen baditutzue jainko arrotzak,

        20. Iraiziren zaituztet eman izan darotzuedan ene lurretik; ene izenari kontsekratu diodan etxe hau khenduren dut ene begietarik, eta ezarriren dut populu guzien irrigarri eta irakasbidetzat.

        21. Eta etxe hau errankizunetan izanen da hemen iraganen diren guzientzat, eta erranen dute harrituz: Zergatik Jaunak hunela egin daroete lur huni eta etxe huni?

        22. Eta ihardetsia izanen zaroete: Zeren utzi duten beren arbasoen Jainko Jauna, Egiptoko lurretik erakharri zituena; zeren hartu, adoratu eta zerbitzatu dituzten jainko arrotzak; horren gatik ondiko haukiek oro erori zaizkote gainera.

VIII. KAP.

        1. Bada, hogoi urthe bethe ondoan, Salomonek Jaunaren tenploa eta bere jauregia altxatu zituenaz geroztik,

        2. Salomonek berritu zituen Hiramek eman zarozkien hiriak, eta hekietan egoitzaz ezarri zituen Israelgo semeak.

        3. Goan zen halaber Emath Subakora eta hartaz jabetu zen.

        4. Mortuan altxatu zuen Palmira, eta bertze hiri guziz hazkar batzu egin zituen Emathen.

        5. Orobat egin zituen Bethoron-garai eta Bethoron-behere, hiri harrasiztatuak, athe, haga eta zerrapodunak;

        6. Balaath ere, eta Salomonenak ziren hiri guziz hazkarrak oro, eta orga-lasterretako eta zaldizkoen hiri guziak; Salomonek nahi izan eta burutan hartu zituenak oro egin zituen Jerusalemen, Libanen eta bere azpiko lur guzian.

        7. Hethear, Amorhear, Pherezear, Hebear eta Jebusearretarik gelditu ziren guziak, Israelgo odoletik etzirenak,

        8. Hekien seme eta ondokoetarik Israeldarrek hil etzituztenak, Salomonek zergaren azpian ezarri zituen, egungo eguna arteo bezala.

        9. Aldiz Israelgo semeetarik etzuen ezarri erregeren lanetan zerbitzatzeko; ezik hekiek ziren gerla-gizonak, lehenbiziko aitzindariak, orga-lasterretako eta zaldizkoen buruzagiak.

        10. Berriz, errege Salomonen armadako buruzagiak, populuari manatzen zutenak, hamabitan hogoi eta hamar ziren.

        11. Faraonen alaba berriz, Dabiden hiritik harentzat egin zuen jauregira eraman zuen. Ezik erregek erran zuen: Ene emaztea ez da egonen Dabid Israelgo erregeren etxean, sainduetsia delakoz etxe hura zeren hartan sarthu izan den Jaunaren arkha.

        12. Orduan Salomonek Jaunari holokaustak eskaini zarozkien, lorioaren aitzinean Jaunari altxatu zaroen aldarearen gainean,

        13. Hartan sakrifizioak eskaintzekotzat egun oroz, Moisen manamenduaren arabera, larunbatetan, hilabetheen lehenbiziko egunean, eta besta buruetan urthean hirur aldiz, erran nahi baita Airisen bestan, Asteetako bestan eta Tabernakletako bestan.

        14. Eta aphezak ezarri zituen beren oinbideetako karguetan, haren aita Dabidek manatu bezala; eta lebitarrak, zein bere lerroan Jaunaren laudatzeko, eta aphezen aitzinean zerbitzatzeko, egun bakhotxeko ohitzaren arabera; eta athalzainak bereziak ziren bezala, batzu athe batean eta bertzeak bertzean; ezik hala manatu zuen Dabidek, Jainkoaren gizonak.

        15. Hala aphezak, nola lebitarrak etziren urrunago goan erregek eman zaroezten manamendu guzietarik eta khutxen zaintzeko eginbideetarik.

        16. Salomonek gei guziak xuxenduak izan zituen, Jaunaren etxeko asentua abiatu zuen egunetik eta hura akhabatu zuen eguna arteo.

        17. Orduan Salomon goan zen Mongaberrera eta Ailathera, Edomen lurrean den itsaso Gorriko bazterrera.

        18. Hiramek berriz, bere zerbitzarien bidez igorri ziozkan untziak eta itsasketan jakinak ziren gizonak. Salomonen zerbitzariekin goan ziren Ophirrera; handik hartu zituzten laur ehun eta berrogoi eta hamar talendu urhezkoak, eta errege Salomoni ekharri zaroezten.

IX. KAP.

        1. Sabako erreginak ere entzun zuenean Salomonen omena, asmakari batzuz haren frogatzera Jerusalemera ethorri zen, ontasun handiekin eta kamelu batzuekin, zeinek ekhartzen baitzituzten baltsamuak, urhe hainitz eta harri baliosak. Eta Salomonen gana ethorri zenean, bihotzean zituen guziak erran ziozkan.

        2. Eta Salomonek eman zaroen, erreginak aitzinera ezarri ziozkan guzien argitasuna, eta etzen deusere izan hari ezin argitu zaroenik.

        3. Erreginak ikhusi ondoan Salomonen zuhurtzia eta harek egin zuen etxea,

        4. Haren mahaineko janhariak, haren zerbitzarien egoitzak, karguak eta soinekoak, haren edaraleak eta hekien soinekoak, eta Jaunaren etxean imolatzen zituen bitimak, etzen, harrituaren handiz, gehiago bere baithan.

        5. Eta erregeri erran zaroen: Egia da ene lekhuan zure dohain eta zuhurtasunaz entzun nuen solasa.

        6. Erraileak ez nituen sinhesten, nerorri ethorri naizen arteo, ene begiek ikhusi duten arteo, eta frogatu dudan arteo zure zuhurtziaren erdia doidoia erran izan zarotedala; zure berthuteez omena garhaitu duzu.

        7. Dohatsu zure gizonak! dohatsu zure zerbitzariak, noiznahiden zure aitzinean bizi direnak eta zure zuhurtzia entzuten dutenak

        8. Benedika bedi zure Jainko Jauna, bere tronuaren gainean zure Jainko Jaunaren errege ezarri nahi izan zaituena. Zeren Jaunak maite duen Israel eta nahi duen hartaz izan bethi zerbitzatua, hargatik haren gainean ezarri zaitu errege, zuzenari eta zuzentasunari beren bideen emateko.

        9. Eman zarozkien aldiz erregeri sei hogoi urhezko talendu, baltsamuketa handi bat eta harri guziz baliosak; eta ez da halako baltsamurik izatu, nola Sabako erreginak errege Salomoni eman zarozkanak.

        10. Hiramen zerbitzariek Salomonen zerbitzariekin ekharri zituzten halaber Ophirretik urhea, usain oneko zurak eta harri guziz baliosak.

        11. Eta hekietarik, erran nahi da zur usaindunetarik erregek mailak egin zituen Jaunaren etxean eta errege-etxean, eta kantariei ere gitarrak eta maniurrak; eta halako zuhamurik ez da egundaino Judako lurrean ikhusi.

        12. Errege Salomonek berriz, Sabako erreginari eman zarozkien nahi izan eta galdatu zituenak oro, eta harek ekharri izan zarozkienak baino hainitz gehiago. Eta erregina bere zerbitzariekin itzuli zen bere lurrera.

        13. Bada, errege Salomoni urthe oroz ekhartzen zaroeten urheak bazuen sei ehun eta hirur hogoi eta sei talendu urhezkoen hazta,

        14. Sarthu gabe asko jendakietako bidalkinek eta tratulariek ekhartzen ohi zarotena, eta Arabiako errege guziak eta lurretako satrapek Salomoni ekharten zarozten urhea eta zilharra.

        15. Errege Salomonek egin zituen beraz berrehun lantza sei ehun siklo urhezkoz, zeinak ematen baitziren lantza bakhotxeko;

        16. Hirur ehun erredola urhezko ere hirur ehun siklo urhezkoz, zeinetaz estaltzen baitzen erredola bakhotxa; eta erregek ezarri zituen harmategian, zeinak baitzuen zuhazti bat inguruan.

        17. Erregek egin zuen halaber boliazko tronu handi bat, eta hura urhe garbienaz estali zuen,

        18. Tronura igaiteko sei mailak ere eta oinpeko urhezko alkhia, eta bi aldetako besoak, eta bi lehoin besoen ondoan zaudenak,

        19. Eta bertze hamabi lehointto ere, sei mailen gainean bi aldeetarik zaudenak. Ez da halako tronu bat izan nihongo erresumetan.

        20. Erregeren mahaineko untzi guziak ere eta Libango oihaneko etxekoak urhe garbienetik ziren. Zilharra ezik orduko egunetan ezdeusentzat idukia zen,

        21. Zeren erregeren untziak Hiramen zerbitzariekin Tharsisera goaten baitziren hirur urthetarik behin, eta handik ekhartzen zituzten urhea, zilharra, bolia, ximinoak eta paunak.

        22. Horreletan errege Salomon lurreko errege guziez gorago heldua izan zen ospe eta aberastasunetan.

        23. Lurreko errege guziak lehiatzen ziren Salomonen begithartearen ikhustera, entzutea gatik Jaunak haren bihotzean ezarri zuen zuhurtzia;

        24. Eta urthe oroz emaitzak ekhartzen zarozten, zilharrezko eta urhezko untzi, soineko, harma, baltsamu, zaldi, eta mandoak.

        25. Salomonek bazituen oraino bere zalditegietan berrogoi mila zamari, hamabi mila orga-laster eta hamabi mila zaldizko, eta hekiek ezarri zituen orga-lasterretako hirietan, eta errege zen lekhuan Jerusalemen.

        26. Haren nausitasuna hedatzen zen errege guzien gainera Ufratako ibaietik Filistindarren lurreraino eta Egiptoko mugetaraino.

        27. Eta dirua Jerusalemen harria bezain arront ezarri zuen, eta zedroak, bazterretan sortzen diren sikomorak bezala.

        28. Halaber zaldiak erakhartzen zarozten Egiptotik eta lekhu guzietarik.

        29. Salomonen gainerako egintzak berriz, nahiz lehenak, nahiz azkenak iskribatuak dira Nathan profetaren erranetan, Ahias Silotarraren liburuetan, eta Ado ikhusleak Jeroboam Nabathen semearen kontra izan zuen agerpenean.

        30. Aldiz Salomon berrogoi urthez erreginatu zen Jerusalemen Israel guziaren gainean;

        31. Lokhartu zen bere arbasoekin, eta ehortzi zuten Dabiden hirian. Erroboam haren semea erreginatu zen haren orde.

X. KAP.

        1. Bada, Erroboam goan zen Sikemera, ezik Israel guzia harat bildu zen haren ezartzera errege.

        2. Hori aditu zuenean Jeroboamek, Nabathen seme Egipton zenak (ezik harat ihes egina zen Salomonen aitzinetik), itzuli zen berehala.

        3. Deithu zuten, eta ethorri zen Israel guziarekin, eta Erroboami mintzatu ziren ziotelarik:

        4. Zure aitak uztarri gogorregiaren azpian zaphatu gaitu; zuk arinkiago mana gaitzatzu zure aitak baino, zeinak nekhe gaitza gainera erran baitaroku; arin zazu aphur bat gure karga, zerbitza zaitzaguntzat.

        5. Hunek erran zuen: Hirur egunen buruan itzul zaitezte ene gana. Eta populua goan zenean,

        6. Biltzar egin zuen zaharrekin, haren aita Salomon oraino bizi zelarik haren aitzinera biltzen zirenekin, eta erran zaroten: Zer kontseilu ematen darotazue ihardets diozodan populuari?

        7. Haukiek erran zaroten: Baldin populu huni aurkhitzen badiozu eta solas eztiz gozatzen baditutzu, noiznahiden zure zerbitzuko dirazteke.

        8. Bainan harek bazterrerat utzi zuen zaharren errana; eta harekin haziak eta haren lagun bizi ziren gizon-gazteekin abiatu zen hortaz mintzatzen.

        9. Eta erran zaroeten: Zer iduritzen zaitzue? edo zer ihardetsi behar diot populu horri, zeinak erran baitarot: Arin zazu zure aitak gure gainean ezarri duen uztarria?

        10. Haukiek ihardetsi zuten gizon-gazte batzuek eta harekin atsegin-pean haziak izan zirenek bezala, eta erran zuten: Hunela mintzatuko zare populu erran darotzunari: Zure aitak dorphetu du gure uztarria, zuk arin zazu; eta hunela ihardetsiko diozu: Ene erhirik ttipiena ene aitaren gerria baino lodiago da.

        11. Ene aitak gainera eman darotzue uztarri dorphea eta nik phisu dorpheagoa ezarriko dut; ene aitak azoteez jo zaituztete, nik berriz, harrobiez joko zaituztet.

        12. Beraz Jeroboam eta populu guzia Erroboamen gana ethorri ziren hirugarren egunean, manatu zaroeten bezala.

        13. Eta erregek bazterrerat utzirik zaharren errana, ihardetsi zuen gogorki:

        14. Gizon-gazteen nahiaren arabera erran zuen: Ene aitak uztarri dorphea eman darotzuete, nik dorpheagotuko dut; ene aitak azoteez jo zaituztete, nik berriz, harrobiez joko zaituztet.

        15. Eta etzen erori populuaren othoitzetara; ezik Jaunaren nahia zen bethe zedin Jeroboami Nabathen semeari Ahias Silotarraren arartekoz eman zuen hitza.

        16. Populu guziak berriz, errer gogorki mintzatzenez, hau erran zaroen: Ez dugu zathirik Dabid baithan, ez-eta ikhustekorik Isairen semea baithan Israel, itzul hadi hire olhetara, eta zuk, Dabiden etxea alha zazu. Eta Israel goan zen bere olhetara.

        17. Erroboam erreginatu zen beraz Judako hirietan egoten ziren Israelgo semeen gainean.

        18. Eta Erroboam erregeak bidali zuen Aduram, zergen gaineko buruzagia, eta Israelgo semeek harrikatu zuten hura, eta hil zen. Erroboam erregea berriz, herresaka igan zen bere orga-lasterrera, eta Jerusalemera ihes egin zuen.

        19. Eta Israel Dabiden etxetik berezi zen egungo eguna arteo.

XI. KAP.

        1. Bada, Erroboam ethorri zen Jerusalemera, eta bildu zuen Judako eta Benjamingo etxe guzia, ehun eta laur hogoi mila gizon gerlari hautak, Israelen gudukatzeko, eta bere erreinua bere eskuetaratzeko.

        2. Bainan Jauna mintzatu zen Semeiasi Jainkoaren gizonari, zioelarik:

        3. Errozute Erroboami, Salomonen seme Judako erregeri, eta Judan eta Benjaminen den Israel guziari:

        4. Hau dio Jaunak: Ez igan eta ez guduka zuen anaien kontra; bakhotxa bere etxera bihur bedi, zeren hau ene nahitik egin baita. Aditu zutenean Jaunaren hitza, itzuli ziren eta etziren goan Jeroboamen kontra.

        5. Erroboamek berriz, Jerusalemen egin zuen bere egoitza, eta hiri harrasidunak altxatu zituen Judan.

        6. Berritu zituen Bethlehem, Etam eta Thekue;

        7. Bethsur ere, Soko eta Odolam,

        8. Halaber Jeth, Maresa eta Ziph,

        9. Aduram ere, Lakis eta Azeka,

        10. Orobat Saraa, Ayalon eta Hebron, Judan eta Benjaminen ziren hiri guziz hazkarrak.

        11. Eta harrasiz hertsi zituenean, aitzindariak eman zituen hekietan eta jatekotegiak, erran nahi da olioarentzat eta arnoarentzat.

        12. Bertzalde hiri bakhotxean egin zuen erredolentzat eta lantzentzat harmategi bat, eta artha handiz hazkartu zituen, eta Judaren eta Benjaminen gainean manatu zuen.

        13. Aphezak berriz, eta lebitarrak, Israel guzian zirenak, haren gana ethorri ziren beren egon-lekhu guzietarik,

        14. Beren hiripeak eta gozamenak utziz, eta Judara eta Jerusalemera iragan ziren, Jeroboamek eta haren haurrek iraizi zituztelakotz Jaunaren apheztasuneko eginbideak etzeztzaten bethe.

        15. Jeroboamek bere lekhu goretako, debruentzat eta berak egin aratxeentzat ezarri zituen aphezak.

        16. Bainan Israelgo leinu guzietarik ere beren bihotza eman zutenak Israelgo Jainko Jaunaren bilhatzen, Jerusalemera ethorri ziren beren bitimen imolatzera beren arbasoen Jainko Jaunaren aitzinean.

        17. Hazkartu zuten Judako erresuma, eta lagundu zuten Erroboam Salomonen semea hirur urthez, ezik hirur urthez baizen etziren ibili Dabiden eta Salomonen bideetan.

        18. Erroboamek berriz, emaztetzat hartu zuen Mahalath Dabiden seme Jerimothen alaba; hartu zuen Abihail ere Eliaben alaba, Eliab Isairen seme baitzen;

        19. Abihailen ganik izan zituen hirur seme, Jehus, Somoria eta Zoom.

        20. Hunen ondotik hartu zuen Maaka Absalomen alaba, zeina ganik izan baitzituen Abia, Ethai, Ziza eta Salomith.

        21. Bada, Erroboamek Maaka, Absalomen alaba, maithatu zuen bere bertze emazte eta ohaideen gainetik; ezik hartu zituen hemezortzi emazte, eta ohaideak berriz, hirur hogoi; eta izatu zituen hogoi eta zortzi seme eta hirur hogoi alaba.

        22. Aldiz aitzineko ezarri zuen Abia Maakaren semea bere anaia guzien buruzagi; ezik hura errege egiteko asmua zerabilkan,

        23. Zeren zuhurrago eta gaiago baitien bere anaia guziak baino, zeinak barraiatuak baitziren Judako eta Benjamingo eremu guzietan eta hiri hazkar orotan; eta erregek eman zaroeten jatekoa nasai eta harrarazi zaroezten emazte asko.

XII. KAP.

        1. Erroboamen erresuma hazkartua eta gogortua izan zenean, erregek Jaunaren legea utzi zuen eta Israel guziak harekin.

        2. Bainan Erroboam errege zen bortzgarren urthean, Sesak, Egiptoko errege, Jerusalemera (Jaunaren kontra bekhatu egin zutelakotz), igan zen.

        3. Hamabi ehun orga-lasterrekin eta hirur hogoi mila zaldizkorekin; eta Egiptotik harekin ethorri zen populu xehea, erran nahi Libiarrak, Trogloditak eta Ethiopiarrak, ezin khondatuak ziren.

        4. Sesakek Judan hartu zituen hiririk hazkarrenak eta Jerusalemeraino ethorri zen.

        5. Bada Semeias profeta Erroboamen aitzinera agertu zen eta Judako aitzindariei, zeinak Sesaken ihes Jerusalemera bilduak baitziren, eta erran zaroeten: Hau dio Jaunak: Zuek utzi nauzue, eta nik ere utzi zaituztet Sesaken eskuetara.

        6. Israelgo aitzindariek eta erregek, lurrera eroririk, erran zuten: Zuzena da Jauna.

        7. Jaunak ikhusi zuenean jautsia zela hekien buruiopea, bere hitza Semeiasi adiarazi zaroen, zioelarik: Zeren aphalduak diren, ez ditut galduko; laguntza aphur bat emanen daroet, eta ene hasarrea ez da Jerusalemen gainera jautsiko Sesaken bidez.

        8. Bainan halarik-ere Sesak zerbitzatuko dute, jakin dezaten zein den urrun ene zerbitzutik lurreko erregeen zerbitzura.

        9. Horren gatik Sesakek Egiptoko erreek Jerusalemetik gibelerat egin zuen, Jaunaren etxeko khutxak eta errege-etxekoak husturik; berekin eraman zituen oro eta Salomonek egin zituen urhezko erredolak ere.

        10. Erregek hekien orde, kobrezkoak egin zituen eta eman zaroezten jauregiko sartzea zaintzen zuten erredolarien aitzindariei.

        11. Eta errege Jaunaren etxera sartzen zenean, erredolariak ethortzen ziren eta hartzen zituzten, eta gero berriz eramaten zituzten harmategira.

        12. Eta nola aphaldu baitziren, Jaunaren hasarrea hekien ganik aldaratu zen eta etziren alde bat xahutuak izan, zeren-eta egintza onak ere aurkhitu baitziren Judan.

        13. Erroboam erregea hazkartu zen beraz Jerusalemen eta erreginatu zen. Berrogoi eta bat urthe zituen erreginatzen hasi zenean, eta hamazazpi urthez erreginatu zen Jerusalemen, Jaunak bere izenaren jartzeko, Israelgo leinu orotarik hautatu zuen hirian. Haren ama deitzen zen Naama Amontarra.

        14. Aldiz gaizkia egin zuen, eta bere bihotza etzuen aphaindu Jaunaren bilhatzeko.

        15. Bada Erroboamen egintzak, lehenak eta azkenak, iskribatuak eta artharekin xehatuak dira Semeias profetaren eta Ado ikhustearen liburuetan. Erroboamek eta Jeroboamek bethi gerla izan zuten elkharren artean.

        16. Eta Erroboam bere arbasoekin lokhartu zen, eta ehortzi zuten Dabiden hirian. Eta Abia haren semea erreginatu zen haren orde.

XIII. KAP.

        1. Jeroboam erregearen hemezortzigarren urthean, Abia erreginatu zen Judaren gainean.

        2. Hirur urthez erreginatu zen Jerusalemen. Haren ama, Uriel Gabaakoaren alaba, Mikaia deitzen zen. Eta gerla zen Abiaren eta Jeroboamen artean.

        3. Abiak gudura egin zuenean, gizon gerlarienetarik eta hautetarik laur ehun mila zituelarik; Jeroboamek lerrotan ezarri zituen zortzi ehun mila gizon, hekiek ere hautak eta gerletarako hazkarrenetarik.

        4. Abia gelditu zen beraz Semerongo mendian eta erran zuen: Adi zazue, Jeroboam eta Israel guzia.

        5. Ez othe dakizue Israelgo Jainko Jaunak gatzeko patuz bethikotzat Israelgo erreinua eman duela Dabidi, berari eta bere semeei?

        6. Eta Jeroboam Nabathen semea, Salomon Dabiden semearen zerbitzaria, jaiki eta bihurtu da bere nausiaren kontra.

        7. Eta haren gana bildu dira nihongo gizon ezdeusak eta Belialen semeak, eta garhaitiar atheratu dira Salomonen seme Erroboamen kontra. Bainan Erroboam gizon antzegabe eta bihotz beldurtikoa zen, eta ezin egin zaroeten buru.

        8. Eta zuek diozue orai ihardetsiko ahal duzuela Jaunaren erresumari, Dabiden semeen bidez gozatzen duenari, ditutzuelakoan populu oste handi bat eta Jeroboamek jainkotzat egin darozkitzuelakoz urhezko aratxeak.

        9. Iraizi ditutzue Jaunaren aphezak Aaronen semeak, eta lebitarrak, eta zuentzat aphezak egin ditutzue lurreko jendaia guzien arara. Edozein ethor dadien eta bere eskua kontsekra dezan zezen gazte baten eta zazpi ahariren sakrifizioan, jainko ez diren batzuen aphez egiten da.

        10. Bainan gure Jauna, bazterrerat uzten ez duguna, Jainkoa da; Aaronen semeetarikako aphezek zerbitzatzen dute Jauna, eta lebitarrek beren lerroa dadukate.

        11. Holokaustak ere goiz-arratz egun oroz eskaintzen diozkagu; baltsamua legeko manamenduen arabera da egina; ogiak mahain guziz xahu baten gainean dira eskainiak; gure baithan dira urhezko ganderailua eta bere kriseluak, ilhuntzean bizteko bethi; ezen guk gure Jainko Jaun, zuek bazterrerat uzten duzuenaren manamenduak begiratzen ditugu.

        12. Beraz gure armadako buruzagia Jainkoa da, eta haren aphez, turutak jotzen dituztenek zuen kontra durrundaratzen dituzte. Israelgo semeak, berautzue zuen arbasoen Jainko Jaunaren kontra guduka, zeren ez baitzaitzue ontsa helduko.

        13. Horiek erraten zituelarik Jeroboamek gibelean hedatzen zarozkien zelatak. Bera etsaien parrean zagoelarik, Juda bere armadaz oharkabean inguratzen zuen.

        14. Eta Judak begiraturik, ikhusi zuen gerla aitzinetik eta gibeletik heldu zitzaioela, eta Jaunari oihu egin zuen; eta aphezak hasi ziren turutez durrundaka.

        15. Judako gizon guziak abiatu ziren orroaka; eta hara non hekiek oihu egiten zutelarik, Jainkoak harritu zituen Jeroboam eta Israel guzia, Abiari eta Judari buruz jarriak zirenak.

        16. Israelgo semeak Judaren ihes eman ziren, eta Jaunak arthiki zituen haren eskura.

        17. Abiak eta haren populuak egin zuten beraz sarraski gaitza, eta Israeldik bortz ehun mila gizon hazkarrek lurra jo zuten fakhiturik.

        18. Israelgo semeak egun hartan aphalduak izan ziren, eta Judako semeak handizki hazkartuak, beren arbasoen Jainko Jauna baithan iduki zutelakotz beren pheskiza.

        19. Jeroboam ihes zohalarik, Abia ondotik jarraiki zitzaioen, eta haren hirietarik hartu zituen Bethel bere lekhuekin, Jesana bere lekhuekin eta Efron ere bere lekhuekin.

        20. Eta geroztik Jeroboamek ezin buru egin zuen Abia bizi zeno; Jaunak jo zuen eta hil izan zen.

        21. Beraz Abiak, bere erreinua hazkarturik, hartu zituen hamalaur emazte, eta izan zituen hogoi eta bi seme eta hamasei alaba.

        22. Berriz, Abiaren urhatsen eta egintzen gainerako solasak, artha handirekin Ado profetaren liburuan iskribatuak dira.

XIV. KAP.

        1. Bada, Abia lokhartu zen bere arbasoekin, eta Dabiden hirian ehortzi zuten; eta haren orde erreginatu zen Asa haren semea, zeinaren egunetan lurra bakean egotu baitzen hamar urthez.

        2. Asak aldiz egin zuen ongi eta bere Jainkoaren begietan gogaragarri zena; herraustu zituen lekhu gorak eta jainko arrotzen aldareak,

        3. Phorroskatu jainko-moldeak eta lukuak ebaki;

        4. Eta Judari manatu zaroen bere arbasoen Jainko Jauna bilha zezan, eta begira zetzan legea eta manamendu guziak;

        5. Judako hiri guzietarik khendu zituen jainkoaizunen aldareak eta tenploak, eta bakean erreginatu zen.

        6. Hiri hazkarrak ere Judan altxatu zituen, deskantsuan zelakotz; eta haren egunetan, Jaunak bakea emanez, etzen batere gerlarik biztu.

        7. Horreletan, Judari erran zaroen: Detzagun altxa hiri horiek, ingura detzagun harrasiz, hazkar detzagun dorrez, athez eta zerrapoz, oro gerletarik bakean daudeno, bilhatu dugulakotz gure arbasoen Jainko Jauna, eta inguruan bakea eman darokulakotz. Jo zuten beraz lanari, eta etzen trabarik batere izatu.

        8. Bada, Asak bere armadan izan zituen hirur ehun mila gizon erredola eta lantzadunak Judatik; Benjamindik berriz, berrehun eta laur hogoi mila erredolari eta arranbelari, horiek oro gizon hazkarrenetarik.

        9. Bada, Zara Ethiopiarra hekien kontra atheratu zen bere armadarekin, hamar ehun mila gizon eta hirur ehun orga-lasterrekin, eta Maresaraino ethorri zen.

        10. Asa berriz, goan zitzaioen bidera, eta gerlakotzat lerroak xuxendu zituen Sephatako haranean, zeina Maresako ondoan baita.

        11. Dei egin zaroen Jainko Jaunari eta erran zuen: Jauna, zuri bardin zaitzu, ala lagunt gutiak, ala hainitzak: lagunt gaitzatzu beraz, gure Jainko Jauna; ezik gure sinhestea zutan eta zure izenean izanez ethorri gure oste hunen kontra. Jauna, zu zare gure Jainkoa; gizona zure kontra garai izan ez bedi.

        12. Hargatik Jaunak Ethiopiarrak harritu zituen Asaren eta Judaren aitzinean, eta Ethiopiarrak ihesari eman ziren.

        13. Asa eta harekin zen populua ondotik jarraiki zitzaizkoten Jeraraino; eta Ethiopiarrak hilak erori ziren, zeren Jaunak sarraskituz xahutuak izan baitziren, haren armada guduka hari zelarik. Judako semeek hartu zuten beraz buluzkin asko.

        14. Jo zituzten Jerararen inguruetako hiri guziak, ezen ikhara handiak hartu zituen oro; larrutu zituzten hiriak eta harrapakin handia ekharri zuten.

        15. Ardien hespilak ere xahuturik, nihonereko azienda eta kameluketa bat hartu zuten, eta Jerusalemera bihurtu ziren.

XV. KAP.

        1. Bada Azarias Odeden semea, Jaunaren izpiritua haren baithan jauzirik,

        2. Atheratu zen Asaren bidera eta erran zaroen: Asa, Juda eta zu, Benjamin, adi nezazue: Jauna zuekin izatu da, zuek harekin izatu zaretelakotz. Baldin hura bilhatzen baduzue, aurkhituren duzue, ordean uzten baduzue, utziko zaituzte.

        3. Egun asko iraganen dira Israelen egiazko Jainkoa gabe, aphez irakhaslerik eta legerik gabe.

        4. Eta noiz-ere beren hesturan itzuliko baitira Israelgo Jainko Jauna gana eta hura bilhatuko baitute, aurkhituren dute.

        5. Orduan ez da bakerik izanen ez ilkhitzen denarentzat, ez sartzen denarentzat; bainan alde orotarik laztura sarthuko da lurretako egoiliarren baithan;

        6. Ezik populua populuaren kontra, hiria hiriaren kontra gerlan hariko dira, zeren Jaunak nahasiko baititu nihonereko hesturan.

        7. Zuek beraz hazkar zaitezte, zuen eskuak ez beitez eror; ezen zuen nekhearentzat izanen da sari.

        8. Asak aditu zuenean hori, erran nahi da Odeden seme Azarias profetaren hitzak eta profezia, indar hartu zuen, eta jainko-moldeak khendu zituen Judako lur orotik eta Benjamingotik, eta Efraimgo mendiko hiri hartu zituen guzietarik, eta berriz erabili zuen Jaunaren lorioaren aitzinean zen Jaunaren aldarea.

        9. Bilarazi zituen Juda eta Benjamin guzia eta hekiekin Efraimgo, Manaseko eta Simeongo arrotzak; ezik Israeldik askok, ikhusirik harekin zela haren Jainko Jauna, haren gana ihes egin zuten.

        10. Eta Jerusalemera ethorri zirenean, hirugarren hilabethean, Asaren erregetasuneko hamabortzgarren urthean,

        11. Jaunari egun hartan imolatu zarozten, ekharri izan zituzten buluzkin eta harrapakinetik zazpi ehun idi eta zazpi mila ahari.

        12. Eta errege, azturaren arabera sarthu zen batasunaren gogortzera, bihotz oroz eta arima guziaz bilha zezatentzat beren arbasoen Jainko Jauna.

        13. Eta erran zuen: Baldin norbaitek bilhatzen ez badu Israelgo Jainko Jauna, hil bedi, ttipienetik handieneraino, gizonetik emaztekiraino.

        14. Eta goraki Jaunari zin egin zaroten bozkarioz, turuta-durrundaz eta adar-soinuz,

        15. Judan ziren guziek burho arthikiz; ezik beren bihotz oroz zin egin zuten, eta beren nahi guziz bilhatu zuten Jauna, eta aurkhitu zuten; eta Jaunak bakea eman zaroeten inguruan.

        16. Asa erregeak halaber bere ama Maaka khendu zuen erregetasuneko manamendutik, luku batean egin zuelakotz Priaporen iduria, zeina phorroskatu baitzuen Asak, eta phusketan ezarririk Zedrongo errekan erre.

        17. Bada, lekhu gorak utziak izan ziren Israelen oraino; halarik-ere Asaren bihotza garbi izan zen haren bizi guzian.

        18. Eta haren aitak eta berak botuz eman zituztenak, zilhar, urhe eta asko untzi eta tresneria, ekharri zituen Jaunaren etxera.

        19. Gerlarik berriz, etzen izatu Asaren erregetasuneko hogoi eta hamabortzgarren urthea arteo.

XVI. KAP.

        1. Bainan haren erregetasuneko hogoi eta hamaseigarren urthean, Baasa Israelgo errege Judara igan zen, eta Errama harrasi batez inguratzen zuen, Asaren erresumakorik nihor etzedin segurtasunean ez ilkhi, ez sar.

        2. Asak beraz Jaunaren etxeko khutxetarik eta errege etxeko khutxetarik hartu zituen zilharra eta urhea, eta Benadad Siriako errege Damasen egoten zenari igorri zarozkan, zioelarik:

        3. Bada zure eta ene artean batasun, ene aita halaber eta zure aita eskuz-esku bizi izan dira; hargatik zilhar eta urhe bidali darotzut, arren-eta Israelgo errege Baasarekin duzun batasuna hautsirik, gibelaraz dezazun hura ene ganik.

        4. Hori jakinik, Benadadek Israelgo hirietara egorri zituen bere armadetako buruzagiak; haukiek jo zituzten Ahion, Dan, Abelmaim eta Nefthaliko hiri harrasidunak oro.

        5. Baasak aditu zuenean hori, utzi zuen Erramaren altxatzea, eta lanetik gibelatu zen.

        6. Errege Asak berriz, Juda guzia hartu zuen, eta Erramatik eraman zituzten Baasak hiriaren altxatzeko xuxendu zituen harriak eta zurak, eta Asak hekietarik egin zituen Gabaa eta Maspha.

        7. Orduan ethorri zen Hanani profeta Judako erregeren gana eta erran zaroen: Zeren sinheste izan duzun Siriako errege baithan, eta ez zure Jainko Jaunaren baithan, horren gatik zure eskutik itzuri da Siriako erregeren armada.

        8. Ethiopiarrak eta Libiarrak ez othe ziren hainitz gehiago beren orga-laster, zaldizko eta nihonereko osteaz, zeinak, Jaunaren baithan zinduelakotz sinhetsi, eskuetaratu baitzarozkitzun?

        9. Ezik Jaunaren begiak lurrari guziari daudezi begira; eta hainei ematen daroete indar, zeinek bihotz garbiz sinhesten baitute haren baithan. Zoroki ibili zare beraz, eta horren gatik gerlak zure kontra oraidanik biztuko dira.

        10. Eta Asa ikhuslearen kontra samurturik, preso eman zezaten manatu zuen; ezik borthizki horren gainean gaitzitua izan zen, eta populutik asko ordu hartan hilarazi zituen.

        11. Bada, Asaren lehenbiziko eta azken egintzak, Judako eta Israelgo erregeen liburuan iskribatuak dira.

        12. Asa ere, bere erregetasuneko hogoi eta hemeretzigarren urthean, oinetako oinhaze guziz borthitz batetarik eritu zen; eta bere gaitzean etzuen Jauna bilhatu, bainan midikuen antzeari sinheste gehiago ekharri zaroen.

        13. Eta lokhartu zen bere arbasoekin, eta hil zen bere erregetasuneko berrogoi eta batgarren urthean.

        14. Eta ehortzi zuten, Dabiden hirian eginarazi zuen hobian; ezarri zuten bere ohearen gainean, zeina bethea baitzen baltsamuz eta baltsamuginek antzerekin aphaindu zituzten usain gozoz, eta haren gainean erre zuten faza handitan.

XVII. KAP.

        1. Bada, haren orde erreginatu zen Josafat haren semea, eta Israeli garaia eraman zaroen.

        2. Soldadoak eman zituen Judako hiri harrasiz inguratuak ziren guzietan; eta zainak ezarri zituen Efraimgo mendiko hirietan, haren aita Asak hartu zituenetan.

        3. Eta Jauna Josafatekin izan zen, bere aita Dabiden lehenbiziko bideetan ibili zelakotz, eta etzuelakotz Baalen baithan ezarri bere pheskiza,

        4. Bainan-bai bere aitaren Jainkoa baithan, eta haren manamenduetan ibili zelakotz, eta ez Israelen bekhatuetan,

        5. Jaunak erregetasuna haren eskuetan gogortu zuen; Juda guziak emaitzak egin zarozkan Josafati, eta nihonereko aberastasunetan eta ospe handitan jarri zen.

        6. Eta haren bihotzak Jaunaren bideen ariaz khar bero bat harturik, lekhu gorak ere eta lukuak Judatik khendu zituen.

        7. Bada bere erregetasuneko hirugarren urthean, igorri zituen bere azpiko aitzindarietarik Benhail, Obdias, Zakarias, Nathanael eta Mikeas, Judako hirietan irakhastera;

        8. Eta hekiekin lebitarrak, Semeias, Nathanias, Zabadias, Asael, Semiramoth, Jonathan, Adonias, Thobias, eta Thobadonias, lebitarrak, eta hekiekin Elisama eta Joram aphezak.

        9. Eta Jaunaren legeko liburua eskuan, populuari irakhasten haritzen ziren Judan; Judako hiriak inguratzen zituzten, eta argitzen zuten populua.

        10. Hargatik Jaunaren beldurra, Judako inguruan ziren lurretako erresuma guzietan jarri zen, eta etziren Josafati gerla egitera ausartatzen.

        11. Bainan Filistindarrek berek Josafati ekhartzen zarozten emaitzak eta diruzko zerga; Arabiarrek halaber ekhartzen zarozten aziendak, zazpi mila eta zazpi ehun ahari eta bertze hainbertze akher.

        12. Horreletan Josafat indarretan sarthu zen eta ospe gorenera heldu izan zen. Judan dorre arara etxeak eta hiri harrasiztatuak altxatu zituen.

        13. Lan hainitz erabili zuen Judako hirietan: gizon gerlari eta hazkarrak baziren halaber Jerusalemen.

        14. Hau zen hekien nonbrea, bakhotxaren etxe eta familiaka: Judan armadako aitzindariak; Ednas buruzagi, eta harekin hirur ehun mila gizon hazkarrenetarik.

        15. Haren ondotik lehenbiziko, Johanan, eta harekin berrehun eta laur hogoi mila gizon.

        16. Haren ondotik berriz, Amasias Zekriren semea, Jaunari kontsekratua, eta harekin berrehun mila gizon hazkar.

        17. Haren ondotik heldu zen Eliada, gerlari gaitza, eta harekin berrehun mila gizon arranbela eta erredoladun.

        18. Haren ondotik berriz, Jozabad, eta harekin ehun eta laur hogoi mila soldado biphil.

        19. Horiek oro erregeren eskupean zauden, bertzalde zirelarik Juda guzian harrasidun hirietan ezarri zituenak.

XVIII. KAP.

        1. Josafat beraz izan zen aberats eta ospe handitan, eta Akabekin batasun egin zuen.

        2. Handik zenbait urtheren buruan, haren gana jautsi zen Samariara. Akabek haren ethortzeari hil zituen hainitz idi eta ahari harentzat eta harekin ethorri zen populuarentzat; eta bildu zuen Erramoth Galaadekora igaitera.

        3. Eta Israelgo errege Akabek erran zaroen Josafati Judako erregeri: Zato enekin Erramoth Galaadekora. Hunek ihardetsi zaroen: Zu eta ni, zure populua eta ene populua, orobat gare; zurekin izanen gare gerlan.

        4. Eta Josafatek erran zaroen Israelgo erregeri: Orai berean kontsulta zazu othoi Jaunaren nahikaria.

        5. Israelgo erregek bilarazi zituen beraz laur ehun profeta eta erran zaroeten: Erramoth Galaadekora gerla egitera goan behar othe dugu, ala phausuan egonen gare? Eta hekiek ihardetsi zuten: Zoaz, eta Jainkoak erregeren eskuetara emanen du.

        6. Eta Josafatek erran zuen: Ez othe da hemen Jaunaren profetarik, haren ganik ere argi gaitezen?

        7. Israelgo erregek Josafati ihardetsi zaroen: Bada gizon bat, zeinaren bidez galda baitezakeguke Jaunaren nahikaria; bainan higuin dut nik, zeren ez baitarot ongirik profetisatzen, baizik-ere gaizkia bethi. Hura da Mikeas Jemlaren semea. Eta Josafatek erran zuen: Ez hola mintza, errege.

        8. Israelgo erregek deithu zuen beraz bere ebakietarik bat, eta erran zaroen: Berehala deith zazu Mikeas Jemlaren semea.

        9. Bada, Israelgo errege eta Josafat Judako errege, zein bere tronuan jarriak zauden, erregeak bezala jauntziak; eta jarriak ziren Samariako athearen aldeko larrainean, eta profeta guziak profetisatzen hari ziren hekien aitzinean.

        10. Sedeziasek berriz, Kanaanaren semeak egin zituen burdinazko adarrak, eta erran zuen: Hau dio Jaunak: Haukietaz harrotuko duzu Siria, leher dezazun arteo.

        11. Eta profeta guziek orobat profetisatzen zuten, eta erraten zuten: Igan zaite Erramoth Galaadekora, eta ongi atherako zare, eta Jaunak erregeren eskuetara arthikiren ditu.

        12. Aldiz, Mikeasen deitzera goan zen mandatariak erran zaroen: Huna non profeta guzien erranak hitz batean diren erregeri helkari onez berri emateko; othoizten zaitut beraz zure solasa ere izan ez dadien hekienaz bertzelakoa, eta helkari onak agin detzatzun.

        13. Mikeasek ihardetsi zaroen: Ala Jauna! zer-nahi erran dizadan ene Jainkoak, hura erranen dudala.

        14. Ethorri zen beraz erregeren gana. Erregek erran zaroen: Mikeas, Erramoth Galaadekora gerlara goan behar othe dugu, ala phausuan egonen gare? Hunek ihardetsi zaroen: Igan zaitezte, ezik oro ongi helduren zaizkitzuete, eta etsaiak zuen eskuetara arthikiak izanen dira.

        15. Eta erregek erran zaroen: Berriz eta berriz Jaunaren izenean errekeitzen zaitut, ez dizadazun niri erran egia bera baizik.

        16. Eta Mikeasek erran zuen: Israel guzia ikhusi dut mendietan barraiatua, hala nola artzainik ez duten ardiak; eta Jaunak erran du: Horiek nausirik ez dute, zein bere etxera bakean bihur bedi.

        17. Eta Israelgo erregek Josafati erran zaroen: Ez othe narotzun erran etzarodala horrek deus onik profetisatuko, bainan gaixtoak direnak?

        18. Aldiz, Mikeasek erran zuen: Adi zazue Jaunaren hitza: Jauna ikhusi dut bere tronuan jarria, eta zeruko armada guzia harekin eskuinetik eta ezkerretik.

        19. Eta Jaunak erran du: Nork bilduko du Akab Israelgo errege, Erramoth Galaadekora igan dadien eta han eror? Eta bat hula mintzo baitzen eta bertzea hala,

        20. Izpiritua aitzinatu zen; baratu zen Jaunaren aitzinean, eta erran zuen: Nik bilduko dut. Jaunak erran zaroen: Nola bilduko duzu?

        21. Izpirituak ihardetsi zuen: Ilkhiko naiz eta gezurrezko izpiritu bat izanen naiz haren profeta guzien ahoan. Eta Jaunak erran du: Bilduko duzu eta gaihenduko zare; ilkhi zaite eta egizu hola.

        22. Orai beraz, huna non Jaunak gezurrezko izpiritua eman duen zure profeta guzien ahoan, eta Jaunak zorigaitzak agindu ditu zuretzat.

        23. Sedezias berriz, Kanaanaren semea hurbildu zen eta Mikeas mathelan jo zuen, eta erran zuen: Zein bidez Jaunaren izpiritua ene ganik iragan duk hiri mintzatzeko?

        24. Mikeasek ihardetsi zuen: Zerorrek ikhusiko duzu egun hartan zeinetan gelaz-gela gorde nahiz ibiliko baitzare.

        25. Bada Israelgo erregek manu eman zuen, zioelarik: Mikeas har zazue, eta eramazue hiriko buruzagi Amonen gana eta Ameleken seme Joasen gana.

        26. Eta erranen diozuete: Hau dio erregek: Gizon hau igorrazue preso; ogi izpi bat eta ur xorta bat emanen diozkitzue, bakean bihur nadien artean.

        27. Mikeasek erran zuen: Bakean bihurtzen bazare, ez da Jauna ene baithan mintzatu. Eta erran zuen berriz: Populuak, adi zazue guziek.

        28. Israelgo errege eta Josafat Judako errege Erramoth Galaadekora igan ziren beraz.

        29. Eta Israelgo erregek Josafati erran zaroen: Ene soinekoa aldatuko dut eta hala goanen naiz gudura; zuk berriz, zure soinekoak jauntz zatzu. Eta Israelgo errege soinekoa aldaturik ethorri zen gerlara.

        30. Bada, Siriako erregek bere armadako aitzindariei manu eman zaroten, zioelarik: Ez gudu egin ttipienaren edo handienaren kontra, baizik-ere Israelgo errege bakharraren kontra.

        31. Hargatik armadako aitzindariek, Josafat ikhusi zutenean, erran zuten: Israelgo errege da hori. Eta gudukatuz inguratu zuten. Bainan Josafatek oihu egin zaroen Jaunari, zeinak lagundu baitzuen, eta hekiek urrundu zituen haren ganik;

        32. Ezik zaldizkoen aitzindariek utzi zuten ikhusi zutenean etzela Israelgo errege.

        33. Gerthatu zen bada, populutik norbaitek gezi bat itsura arthiki zuela eta Israelgo errege jo zuela sorbalden eta lepho-zakhiaren artean. Eta Akabek bere orga-zainari erran zaroen: Itzulak eskua eta gudutik athera nezak, zeren sakhitua bainaiz.

        34. Eta perla egun hartan akhabatu zen. Bada Israelgo errege bere orga-lasterrean zagoen Siriarrei buruz ilhuntzea arteo, eta iguzkia sartzeko mugan hil izan zen.

XIX. KAP.

        1. Josafat berriz, Judako errege, bere etxera bakean itzuli zen Jerusalemera.

        2. Bidera ilkhi zitzaioen Jehu Hananiren semea eta erran zaroen: Gaixtaginari ematen diozu laguntza eta adiskidantzaz batzen zare Jauna higuin dutenekin; horren gatik merezi zinduen Jaunaren sumindura;

        3. Bainan egintza onak aurkhitu dira zu baithan, lukuak khendu ditutzulakotz Judako lurretik, eta zure bihotza aphaindu duzulakotz zure arbasoen Jainko Jaunaren bilhatzeko.

        4. Josafat egotu zen beraz Jerusalemen, eta berriz atheratu zen populura Bersabeetik Efraimgo mendiraino eta berriz deithu zituen beren arbasoen Jainko Jauna ganat.

        5. Judako hiri hazkar guzietan, tokiko juieak lekhu bakhotxean ezarri zituen.

        6. Eta manu ematean juieei, erran zaroeten: Ikhusazue zer hari zareten, ez duzue ezik gizon erabakia egiten, bainan Jaunarena; eta zuek juiatu guzia zuen gain izanen da.

        7. Jaunaren beldurra zuekin izan bedi, eta arthatsuki egizkitzue oro; ez da ezen gure Jainko Jauna baithan ez zimarkhurik, ez nor-nor-den berezgorik, ez emaitza goserik.

        8. Jerusalemen ere Josafatek ezarri zituen lebitarrak, aphezak eta familia-buruzagiak Israeldik, Jaunaren juiamendua eta zuzenbidea emateko hango egoiliarrei.

        9. Eta manatu zaroeten erranez: Horrela egizue Jaunaren beldurrean fidelki eta bihotz osoki xahuarekin.

        10. Zuen anaia beren hirietan daudezenen zerbait gora-behera ahaidegoaren eta ahaidegoaren artean zuetara ethorriko denean, non-nahi ihardukipen zerbait balin bada legeaz, manamendu batez, zeremoniez, garbitzapenez, argi zatzue zuen anaiak, ez dezaten Jaunaren alderat bekhatu egin, eta haren hasarrea ez dedien jauts zuen gainera eta zuen anaien gainera: horrela eginez beraz ez duzue bekhatu eginen.

        11. Bada, Amarias apheza, zuen aphez-nausia, jarriko da Jainkoari dagozkioten gauzetan erabakitzeko; Zabadias berriz, Ismahelen semea, Judaren etxean buruzagi dena, erregeren alderako eginbideari dagozkioten egitekoen gainean erabakitzeko izanen da; eta zuen aitzinean izanen ditutzue lebitar irakhasleak. Egizue bihotzez, ardurarekin hari zaitezte zuen eginbideetan, eta Jauna zuekin izanen da ongitan.

XX. KAP.

        1. Horiez geroz, Moaben semeak, Amonen semeak eta hekiekin Amontarretarik bildu ziren Josafaten kontra, hari gudu emateko.

        2. Berri-ekharleak ethorri ziren eta Josafat jakintsun egin zuten, ziotelarik: Oste handi bat zure kontra heldu da itsasoz haindiko leihorretarik eta Siriatik, eta hara non jarriak dauden Asasonthamarren, zeina Engadikoa baita.

        3. Bada, Josafat, beldurrak harritua, eman zen guzia Jaunaren othoiztera, eta Juda guziari barur bat manatu zaroen.

        4. Eta Juda guzia bildu zen Jaunaren othoiztera, eta oro beren hirietarik ethorri ziren halaber haren errekeitzera.

        5. Eta Josafat xutik jarririk Judako eta Jerusalemeko baldarnaren erdian, Jaunaren etxean, lorio berriaren aitzinean,

        6. Erran zuen: Gure arbasoen Jainko Jauna, zu zare zeruko Jainkoa eta jendaki guzien erresumetako nausia; zure eskuan dira indarra eta ahala, eta nihork zuri buru egin ez dezake.

        7. Gure Jainkoa, ez othe ditutzu zuk Israelgo zure populuaren aitzinean hil lur huntako egoiliarrak, eta hau bethikotzat eman zure adiskide Abrahamen ondoregoari?

        8. Eta huntan egoitza egin dute, eta hemen zure izenari saindutegi bat altxatu dute, ziotelarik:

        9. Baldin gure gainera erortzen badira gaitzak, juiamenduko ezpata, izurritea eta gosetea, zure aitzinean jarriko gare etxe huntan, zeinetan zure izena deithua baita; eta gure atsekabeetan zuri eginen darotzugu deihadar, eta entzunen eta itzurraraziren gaituzu.

        10. Huna beraz orai Moaben eta Amonen semeak eta Seirgo menditarrak, zeinetarik ez baitzinduen onhetsi iragan zadien Israel, Egiptotik ilkhitzen zenean, bainan horietarik baztertu zen eta etzituen hil:

        11. Horiek bertzela hari dira, eta egin-ahalak daramatzate gure khentzeko zuk eman izan darokuzun gozamenetik.

        12. Gure Jainkoa, ez othe ditutzu bada juiatuko? Ezik ez da gure baithan indar aski, oste horri buru egin ahal izateko. Bainan nola ez baitakigu zer egin behar dugun, hau bakharrik zaiku gelditzen, gure begiak zure alderat itzultzea.

        13. Bada, Juda guzia Jaunaren aitzinean zaroen beren haur, emazte eta bulharreko umeekin.

        14. Han zen, berriz, Jahaziel Zakariasen semea, Asaphen semeetarikako lebitarra, Zakarias baitzen Banaiasen seme, Banaias Jehielena, Jehiel Mathaniasena; eta ostearen erdian Jaunaren izpiritua jautsi zen Jahazielen gainera;

        15. Eta erran zuen: Juda, eta Jerusalemen zaudeztenak, eta zuk, errege Josafat, orok adi zazue: Hau darotzuete Jaunak erraten: Ez izan beldurrik, oste hortaz ez bezaiztete ikhara, gudu hau ezen ez da zuena, bainan-bai Jainkoarena.

        16. Bihar jautsiko zarete horien kontra, ezik iganen dira Sis deitzen den patarra gora, eta aurkhituko ditutzue Jeruelgo mortuko parrean den erreka buruan.

        17. Etzarete zuek izanen gudukatuko zaretenak; bainan bakharrik zaudezte gogor, eta Jaunaren laguntza zuen gainean ikhusiko duzue, oi Juda eta Jerusalem. Ez izan beldur, ez ikhara; bihar ilkhiko zarete horien kontra, eta Jauna zuekin izanen da.

        18. Josafat beraz, eta Juda, eta Jerusalemdar guziak ahuspez erori ziren Jaunaren aitzinean eta adoratu zuten.

        19. Kaathen eta Koreren semeetarikako lebitarrek goraki zeruetaraino laudatzen zuten Israelgo Jainko Jauna.

        20. Eta biharamunean jaiki zirenean, ilkhi ziren Thekueko mortua barna; eta abiatu ziren ondoan, Josafatek, hekien erdian xutik, erran zaroeten: Adi nezazue, Judako gizonak, eta zuek orok, Jerusalemdarrak, sinheste izan zazue zuen Jainko Jauna baithan, eta deuseren beldurrik ez dukezue; sinheste izan zazue haren profetetan, eta oro ongi helduko dira.

        21. Populuari kontseilu eman zaroen, eta Jaunaren kantatzaileak ezarri zituen, hura lauda zezaten beren andanetan, eta armadaren aitzinean ibiltzeko, eta boz batez erran zezaten: Aithor bihur diozozue Jaunari, zeren bethikoa den haren urrikalpena.

        22. Eta laudorioen kantatzen abiatu zirenean, Jaunak itzuli zituen hekien amarruak hekien beren kontra, erran nahi da Amonen, Moaben eta Seirgo mendiko umeenak, zeinak ilkhi baitziren Judari gudu ematera, eta joak izan baitziren.

        23. Ezik Amonen eta Moaben semeak jaiki ziren Seirgo menditarren kontra, hekiek hil eta xahutu nahiz; eta lan hori egin zutenean, elkharren kontra ere bihurturik, batak bertzea sakhika hil zuen.

        24. Bada, Juda ethorri zenean mortuari begira dagoen bizkarrera, urrundik ikhusi zuen aurkhintza guzia han-harat hilez bethea, eta nihor etzela heriotzeari itzuri ahal izan zenik.

        25. Josafat ethorri zen beraz eta populu guzia harekin hilen buluzkinen altxatzera. Asko puska atzeman zuten hilen artean, soinekoak ere eta untzi baliosenak, eta hartu zituzten, halaz non oro ez baitzezazketen ekhar, ez-etare, harrapakinaren handiaren handiz, buluzkinak hirur egunez eraman.

        26. Laugarren egunean berriz, Benedizioneko haranera bildu izan ziren; ezik, zeren han benedikatu zituen Jaunak, lekhu hura deithu zuten Benedizioneko harana orai arteo bezala.

        27. Eta Jerusalemera bihurtu ziren Judako gizon guziak, Jerusalemdarrak eta Josafat hekien buruan, bozkario handitan, Jaunak beren etsaietarik bozkalentzia eman zaroetelakotz.

        28. Jerusalemera eta Jaunaren etxera sarthu ziren, gitarrekin, maniurrekin eta turutekin.

        29. Bada, Jaunaren beldurra erori zen inguruetako erresuma guzien gainera, aditu zutenean Israelen etsaien kontra gudukatu zela Jauna.

        30. Eta Josafaten erresuma phausuan egotu zen, eta Jainkoak bakea eman zaroen inguruan.

        31. Josafat erreginatu zen beraz Judaren gainean, eta hogoi eta hamabortz urthe zituen erreginatzen hasi zenean; aldiz, hogoi eta bortz urthez erreginatu zen Jerusalemen; eta haren ama, Selahiren alaba, Azuba deitzen zen.

        32. Eta bere aita Asaren bideaz ibili zen, eta etzen hartarik makhurtu, Jaunaren aitzinean gogaragarri zena egiten zuelarik.

        33. Halarik-ere etzituen khendu lekhu gorak, eta populuak etzuen oraino bere bihotza bere arbasoen Jainko Jauna ganat itzuli.

        34. Josafaten gainerako egintzak berriz, lehenak nola azkenak, iskribatuak dira Jehu Hananiren semearen solasetan, Israelgo erregeen liburuetan sarthu zituenetan.

        35. Hekiez geroz Josafatek Judako erregek adiskidantzak egin zituen Israelgo errege Okoziasekin, zeinaren eginkariak baitziren guziz tzarrak.

        36. Eta baltsako izatu zen egitekotzat untziak Tharsisera, goanen zirenak, eta untziketa bat egin zuten Asiongaberren.

        37. Bainan Eliezer, Maresako Dodauren semeak profetisatu zaroen Josafati, zioelarik: Zeren batasun izan duzun Okoziasekin, Jaunak urratu ditu zure lanak; untziak phorroskatuak dira, eta ezin goan dira Tharsisera.

XXI. KAP.

        1. Bada, Josafat bere arbasoekin lokhartu zen, eta hekiekin Dabiden hirian ehortzi zuten; eta Joram haren semea haren orde erreginatu zen.

        2. Hunek anaia zituen Josafaten semeak, Azarias, Jahiel, Zakarias, Azarias, Mikael eta Saphatias, horiek oro Judako errege Josafaten semeak.

        3. Beren aitak emaitza handiak egin zaroezten urhetan eta zilharretan eta bizitzeko moldeak hiri guziz hazkar batzuekin Judan eman zaroezten; Jorami berriz, zaharrena zelakotz, erreinua eman zaroen.

        4. Joram beraz bere aitaren tronura igan zen; eta bere burua gogortua ikhusi zuenean, ezpataz hil zituen bere anaia guziak eta Israelgo lehenbizikoetarik zenbait.

        5. Joramek hogoi eta hamabi urthe zituen erreginatzen hasi zenean, eta zortzi urthez erreginatu zen Jerusalemen.

        6. Israelgo erregeen bideaz ibili zen, Akaben etxeak egin zuen bezala; ezik Akaben, alaba zen haren emaztea, eta gaizkia egin zuen Jaunaren aitzinean.

        7. Jaunak halere etzuen galdu nahi izan Dabiden etxea, harekin egin izan zuen batasunaren ariaz, eta agindu zuelakotz argi bat emanen zaroetela bethi guzian hari eta haren semeei.

        8. Orduko egunetan bihurtu zen Edom, Judaren azpiko ez izatea gatik; eta errege bat ezarri zuen bere gaineko.

        9. Eta Joram goan zenean bere azpiko aitzindariekin eta berekin zituen zaldizko guziekin, jaiki zen gabaz, eta Edom zeinak inguratu baitzuen, eta haren zaldizkoen aitzindariak oro jo zituen.

        10. Halarik-ere Edom egungo eguna arteo bihurtuz egon da, Judaren azpiko ez izatea gatik. Lobna ere orduan atheratu zen Joramen eskupetik. Ezik Joramek bazterrerat utzi zuen bere arbasoen Jainko Jauna.

        11. Bertzalde lekhu gorak ere egin zituen Judako hirietan, eta Jerusalemdarrak khutsarazi eta Juda bekhatura erorrarazi zituen.

        12. Bada Elias profeta ganik ekharriak izan zitzaizkon gutunak, zeinetan iskribatua baitzen: Hau dio zure aita Dabiden Jainko Jaunak: Zeren ez haizen ibili hire aita Josafaten bideetan eta Asa Judako erregeren bideetan,

        13. Bainan ibili baihaiz Israelgo erregeen bideaz, eta khutsarazi baitituk Juda eta Jerusalemdarrak, Akaben etxeari jarraikiz; hil baitituk bertzalde hire anaiak, hire aitaren etxea, hi baino hobeak zirenak;

        14. Huna non Jaunak joko hauen zauri gaitz batez, hire populu, seme, emazte eta izate guziarekin.

        15. Hi berriz, eri egonen haiz sabeleko gaitz guziz gaixto batetarik, hire barnekoak emeki emeki egun oroz athera ditezen arteo.

        16. Jaunak beraz Joramen kontra jaikarazi zituen Ethiopiarren mugakhide diren Arabiarren gogoa eta Filistindarrena.

        17. Eta igan ziren Judako lurrera, eta larrutu zuten, eta eraman zituzten erregeren etxean khausitu izan zen izate guzia, eta bertzalde haren semeak eta emazteak; eta etzitzaioen semerik gelditu Joakaz baizik, zeina sortzez gazteena baitzen.

        18. Eta horien guzien gainera, Jaunak jo zuen sabeleko gaitz ezin sendatuzko batez.

        19. Eta eguna egunari jarraikiz eta denbora goanez, bi urtheren itzulia bethe zen. Eta gaitz luzeak hiratuz, halaz non barnekoak ere arthikitzen baitzituen, gaitzak eta biziak batean eskas egin zaroten. Eta gaitz gaixtoenetik goan zen; eta populuak etzuen ehortzi erretzapeneko ohitzaren arabera, haren arbasoei egin zaroeten bezala.

        20. Hogoi eta hamabi urthe zituen erreginatzen hasi zenean eta zortzi urthez erreginatu zen Jerusalemen. Eta makhur ibili zen, eta Dabiden hirian ehortzi zuten, bainan ez erregeen hobian.

XXII. KAP.

        1. Bada, Jerusalemdarrek Okozias haren seme ttipiena errege ezarri zuten haren orde; ezen kanpetan sarthu ziren arabiar ohoinek hil zituzten haren anaia zaharren guziak, hura baino lehenago sorthu zirenak; eta Okozias, Judako errege Joramen semea, erreginatu zen.

        2. Berrogoi eta bi urthe zituen Okoziasek erreginatzen hasi zenean, eta urthe batez erreginatu zen Jerusalemen; eta haren ama, Amriren alaba, Athalia deitzen zen.

        3. Bainan hura ere Akaben etxearen bideetarik sarthu zen; ezik bere amak ekharri zuen tzarki egitera.

        4. Gaizkia egin zuen beraz Jaunaren aitzinean Akaben etxeak bezala; ezen, bere galpeneko, hekiek izan zituen kontseilari, bere aita hil ondoan.

        5. Hekien erranetik ibili zen. Eta Israelgo erregerekin, Akaben seme Joramekin, Erramoth Galaadekota goan zen, Siriako errege Hazaeli gerla egitera; eta Siriarrek sakhitu zuten Joram.

        6. Hau Jezrahelera itzuli zen sendatzera; ezen sakhi asko hartu zituen erran den guduan. Beraz Judako errege Okozias, Joramen semea, jautsi zen ikhustekotzat Joram Akaben semea, Jezrahelen eri zagona.

        7. Ezik Okoziasen kontra Jaunaren nahia izan zen ethor zadien Joramen ikhustera; eta ethorri zenean, harekin bidera ilkhi zakion Jehuri Namsiren semeari, zeina gantzutu baitzuen Jaunak Akaben etxearen xahutzeko.

        8. Beraz Jehuk ezeztatzen zuelarik Akaben etxea, atzeman zituen Judako printzeak, Okoziasen anaien semeak, hura zerbitzatzen zutenak, eta hil izan zituen.

        9. Okozias bera ere bilhaturik, atzeman zuen Samarian gordea zagoela; eta bere aitzinera erakharri zaroetenean, hil zuen, eta ehortzi zuten hura, zeren zen Josafaten semea, bere bihotz oroz Jauna bilhatu zuenarena; eta etzen gehiago zerbait ustekeria izateko, Okoziasen odoleko norbait erreginatuko zela;

        10. Ezik haren ama Athaliak ikhusirik bere semea hila zuela, jaiki zen eta hil zituen Joramen etxeko errege odolekoak ziren guziak.

        11. Bainan Josabethek, erregeren alabak, hartu zuen Joas Okoziasen semea, eta erregeren semeak biltzen hari zituztelarik, ebatsi zuen hekien artetik, eta bere unhidearekin gorde zuen oheetako gelan; Josabeth aldiz, hura gorde zuena, errege Joramen alaba zen, Joiada aphez-handiaren emaztea, Okoziasen arreba; eta hargatik Athaliak etzuen hil Joas.

        12. Aphezekin Jaunaren etxean gordea izan zen, lekhuaren gainean Athalia erreginatu zen sei urtheetan.

XXIII. KAP.

        1. Bada, zazpigarren urthean, Joiadak indar harturik, beretu zituen ehuntariak, erran nahi Azarias Jerohamen semea, Ismahel Johananen semea, Azarias Obeden semea, Maasias Adaiaren semea eta Elisaphat Zekriren semea, eta patu bat egin zuen hekiekin.

        2. Eta Juda inguratuz, lebitarrak eta familietako buruzagiak bildu zituzten Judako hiri guzietarik, eta Jerusalemera ethorri ziren.

        3. Oste guziak beraz erregerekin batasun egin zuen Jaunaren etxean, eta Joiadak erran zaroeten: Huna erregeren semea erreginatuko dela, Jaunak Dabiden semeen gainean erran izan duen hitzaren arabera.

        4. Huna zer eginen duzuen:

        5. Larunbatean zuetarik heldu diren aphez, lebitar eta athalzainen heren bat egonen da atheetan, heren bat berriz, erregeren jauregiko alderat, eta heren bat Asentukoa deitzen den athean; aldiz gainerako populua egonen da Jaunaren etxeko lorioetan.

        6. Eta nor-nahi bertzerik ez bedi sar Jaunaren etxean, baizik-ere aphezak eta lebitarretarik eginbideen bethetzen hari direnak; horiek sarthuko dira bakharrik, sainduetsiak baitira; eta populuaren gainerako guziak zainduko du Jaunaren etxea.

        7. Lebitarrek berriz, zeinek beren harmekin, ingura bezate errege, (bertze nihor tenploan sartzen bada, hila izan bedi), eta izan beitez erregeren inguruan, nahiz sartzen, nahiz ilkhitzen denean.

        8. Lebitarrek beraz eta Juda guziak egin zuten, Joiada aphez-handiak manatu guzien arabera; eta zeinek beren gizonak hartu zituzten, hala larunbaten aldira heldu zirenak, nola astea betherik ilkhi behar zirenak; ezik Joiada aphez-handiak, elkharri aste bakhoxka jarraikitzen ohi ziren andanak etzituen goaterat utzi.

        9. Joiada aphezak ehuntariei eman zaroezten Dabiden lantza, erredola eta erredola motxak, Jaunaren etxean kontsekratu zituenak.

        10. Eta populu guzia, ezpatak eskuetan, ezarri zuen erregeren inguruan, aldarearen eta tenploaren aitzinean, tenploko eskuin-aldetik ezkerreko alderaino.

        11. Eta erakharri zuten erregeren semea; buruan ezarri zaroten diadema eta eskura eman zaroten legea zadukan liburua eta errege ezarri zuten. Joiada aphez-handiak bere semeekin gantzutu zuen halaber; zorion agiankatu zaroten eta oihu egin zuten: Bizi bedi errege!

        12. Athaliak hori aditu zuenean, erran nahi da lasterka zabiltzanen eta errege laudatzen zutenen haroa, Jaunaren tenplora populuaren gana sarthu zen.

        13. Eta ikhusi zuenean errege tenplo-sartzean mail baten gainean xutik, eta lekhuko populu guzia bozkariotan, turuta durrundaka eta bertze asko tresnez jotzen, eta oihuz laudatzen, hautsi zituen bere soinekoak eta erran zuen: Zimarkhua! zimarkhua!

        14. Bada, Joiada aphez-handia ehuntarietara eta armadako aitzindarietara ilkhirik, erran zaroeten: Eramazue tenploko hersguneetarik harat, eta kanpoan ezpataz hila izan bedi. Eta aphezak manatu zuen etzedin hil Jaunaren etxean.

        15. Eta lephotik lothu zitzaizkon; eta errege-etxeko zaldien athetik barnera sarthu zirenean, han hil zuten.

        16. Joiadak berriz, bere eta populu guziaren eta erregeren artean batasun egin zuen, Jaunaren populu izatekotzat.

        17. Hargatik populu guzia Baalen tenploan sarthu zen eta herraustu zuen; haren aldareak eta itxurak phorroskatu zituen; Mathan ere, Baalen apheza, aldareen aitzinean hil zuten.

        18. Aldiz, Joiadak Jaunaren etxean kargudunak ezarri zituen, aphez eta lebitarren esku-peko, zeinak Dabidek Jaunaren etxean berezkatu baitzituen, Jaunari holokausten eskaintzeko, Moisen legean iskribatua den bezala, bozkarioz eta kantuz, Dabiden manuaren arabera.

        19. Jaunaren etxeko atheetan ere athalzainak ezarri zituen, edozein gauzaz lohi zena barnerat sar etzedintzat.

        20. Eta hartu zituen ehuntariak eta gizonik hazkarrenak, populuko lehenbizikoak eta lekhuko jende xehe guzia, eta Jaunaren etxetik jautsarazi zuten errege, eta errege-etxean sarrarazi zuten athe nausiaren erditik eta errege-alkhian ezarri zuten.

        21. Bozkariotan sarthu zen lekhuko populu guzia eta hiria phausuan jarri zen. Athalia berriz, espataz hila izan zen.

XXIV. KAP.

        1. Joasek zazpi urthe zituen erreginatzen hasi zenean, eta berrogoi urthez erreginatu zen Jerusalemen; haren ama deitzen zen Sebia Bersabeekoa.

        2. Eta Jaunaren aitzinean ongi zena egin zuen Joiada apheza bizi izan zeno.

        3. Aldiz Joiadak harrarazi zarozkan bi emazte, zeinen ganik izatu baitzituen semeak eta alabak.

        4. Gero Joasen gogoko izan zen Jaunaren etxean erreberritzapenak egitea.

        5. Aphezak eta lebitarrak bildu zituen, eta erran zaroeten: Ilkhi zaitezte Judako hirietara, eta urthe oroz Israel guzia ganik dirua bil zazue zuen Jainkoaren tenploko berritzapenen egiteko, eta hori egizue zalhuki. Bainan lebitarrak nagikiegi haritu ziren.

        6. Eta erregek deithu zuen Joiada buruzagia, eta erran zaroen: Zergatik ez duzu artha izan bortxatzeaz lebitarrak Judatik eta Jerusalemetik ekhartzera dirua, Moisek Jaunaren zerbitzariak manatu izan duena, Israelgo jende guziak ekhar dezan lekhukotasuneko tabernaklearentzat?

        7. Ezik Athaliak, inpio tzarrak, eta haren semeek larrutu dute Jainkoaren etxea, eta Jaunaren etxean kontsekratuak izan ziren gauza guzietarik berregindu izan dute Baalen tenploa.

        8. Erregek beraz manaturik, khutxa bat egin zuten eta ezarri zuten Jaunaren etxeko athearen ondoan kanpoko aldetik.

        9. Eta Judan eta Jerusalemen oihu egin izan zen bakhotxak Jaunari ekhar zezon, mortuan Moisek Jainkoaren zerbitzariak zergatu dirua.

        10. Eta buruzagiak eta populua bozkariotan jarri ziren guziak; sarthu ziren eta ekharri zuten Jaunaren khutxara dirua, eta hanbat ezarri zuten, non bethe baitzuten.

        11. Eta erregeren aitzinera lebitarren eskuz khutxaren ekhartzeko ordua ethortzen zenean (ezik diru hainitz bazela ikhusten zuten), erregeren iskribaua eta aphez-handiak berezten zuena sartzen ziren eta khutxan zen dirua husten zuten; gero khutxa eramaten zuten bere lekhura; horrela egun oroz egiten zuten, eta bildua izan zen nihonereko dirutzea,

        12. Zeina eman baitzaroeten erregek eta Joiadak Jaunaren etxeko lanen kargua zutenei; eta haukiek hartarik sariak ematen zaroezten harri-aphaintzaileei eta lan bakhotxetako langileei, Jaunaren etxearen berritzeko; eta burdin eta kobre lanetan hari zirenei ere, erortzen hasia zenaren gogortzeko.

        13. Eta lanean hari zirenek antzetsuki egin zuten, eta harrasietako hirrikadurak hekien eskuz tapatuak ziren; Jaunaren etxea leheneko heinean ezarri zuten eta gogorki egonarazi zuten.

        14. Eta lanak oro akhabatu zituztenean, erregeren eta Joiadaren aitzinera ekharri zuten gainerako dirua. Hartarik eginak izan ziren tenploko eginbideetako tresnak, holokaustetakoak, xatak ere eta urhezko eta zilharezko bertze untziak; eta Joiada bizi izan zen guzian holokaustak gelditu gabe eskaintzen ziren Jaunaren etxean.

        15. Bada, Joiada zahartu zen egunez bethea, eta seietan hogoi eta hamar urthetan zelarik hil izan zen.

        16. Dabiden hirian erregeekin ehortzi zuten, Israeli eta haren etxeari ongia egin izan zuelakotz.

        17. Aldiz, Joiada hil ondoan, Judako buruzagiak sarthu ziren eta adoratu zuten errege, zeina, hekien agurrek biguindurik, hekien nahietara erori baitzen.

        18. Jaunaren, beren arbasoen Jainkoaren tenploa bazterrerat utzi zuten, eta zerbitzatu zituzten lukuak eta jainkomoldeak. Bekhatu horren gatik Jaunaren hasarrea biztu zen Judaren eta Jerusalemen kontra.

        19. Igortzen zaroezten profetak, Jaunaren gana bihur zitezen, eta hekien hitzak etzituzten entzun nahi.

        20. Horren gatik Jainkoaren izpirituak bethe zuen Zakarias Joiadaren semea; eta populuaren aitzinean jarri zen, eta erran zaroeten: Hau dio Jainko Jaunak. Zertako hausten duzue Jaunaren manamendua? etzaitzue ongi atheratuko. Zertako utzi duzue Jauna, harek ere zuek uzteko?

        21. Haukiek bildu ziren haren kontra; Jaunaren etxeko lorioan harrikatu zuten erregeren manuaren arabera.

        22. Errege Joas etzen orhoitu Zakariasen aitak, Joiadak harentzat izan zuen urrikalpenaz, bainan hilarazi zuen haren semea. Eta hunek hiltzerakoan erran zuen: Ikhus eta bilha beza Jaunak.

        23. Eta urthea iragan zenean, Siriako armada igan zen Joasen kontra, Judara eta Jerusalemera ethorri zen, hil zituen populuko aitzindariak oro, eta harrapakin guzia Damasera erregeri igorri zaroen.

        24. Eta halere, nahiz Siriar guti ethorri zen, Jaunak hekien eskuetara oste gaitz bat arthiki zuen, zeren bazterrerat utzi zuten beren arbasoen Jainko Jauna; eta Joasen gainean halaber laido handiak erabili zituzten Siriarrek.

        25. Eta goatean, hiradura handitan utzi zuten; haren zerbitzariak berriz, haren kontra jaiki ziren, Joiada aphezaren semearen odola nahiz aspertu; bere ohean sakhitu zuten, eta hil zen; eta Dabiden hirian ehortzi zuten, ez ordean erregeen hobietan.

        26. Bada, hari zelatak hedatu ziozkatenak ziren Zabad, Semaath Amontarraren semea, eta Jozabad, Semarith Moabitarraren semea.

        27. Aldiz, haren semeen egitekoak, eta haren-pean bildu izan zen dirutze guzia, eta Jaunaren etxearen erreberripena, Erregeen liburuan arthatsuki iskribatuak dira; Amasias berriz, haren semea, haren orde erreginatu zen.

XXV. KAP.

        1. Amasias hogoi eta bortz urthetan zen erreginatzen abiatu zenean, eta hogoi eta bederatzi urthez erreginatu zen Jerusalemen. Haren ama deitzen zen Joadan Jerusalemekoa.

        2. Ongia egin zuen Jaunaren aitzinean, ez bizkitartean bihotz osoki garbiarekin.

        3. Eta iduritu zitzaioenean bere erreinua gothortua, zintzurrak eginarazi zaroezten haren aita erregea hil zuten zerbitzariei.

        4. Bainan hekien semeak etzituen hilarazi, iskribatua denaren arabera Moisen legeko liburuan, zeinetan Jaunak manatu baitu, dioelarik: Aitak ez beitez hil semeen gatik, ez-eta semeak beren aiten gatik; bainan bat bedera bere bekhatua gatik hil bedi.

        5. Amasiasek beraz Juda guzia bilarazi zuen; xuxendu zituen familiaka, eta ezarri zituen ehuntariak eta milatariak Juda guzian eta Benjaminen; hogoi urthetarik eta goitikoak zenbat ziren atheratu zuen, eta atzeman zituen hirur ehun mila gizon-gazte gerlarat ilkhitzen zirenak, lantza eta erredola zakhartenak.

        6. Israeldik ere saritan hartu zituen ehun mila gizon hazkar, ehun talendu zilharrezkotan.

        7. Bainan Jainkoaren gizon bat ethorri zitzaioen eta erran zaroen: Oi errege, ez bedi zurekin ilkhi Israelgo armada; ezik Jauna ez da Israelekin, ez-eta Efraimgo seme nihorekin.

        8. Baldin uste baduzu armaden indarraren gainean daudezila gerlak, Jaunak etsaiez garhaitaraziko zaitu, alabainan Jaunari dihoakio edo laguntzea, edo ihes igortzea.

        9. Eta Jainkoaren gizonari erran zaroen Amasiasek: Zer izanen da bada Israelgo soldadoei eman darozkatedan ehun talenduez? Jainkoaren gizonak ihardetsi zaroen: Jaunak badu nondik zuri eman ahal horiek baino hainitz gehiago.

        10. Hargatik Amasiasek berezi zuen Efraimdik ethorri zitzaioen armada, bere tokira itzul zedintzat; eta haukiek Judaren kontra samur handi, itzuli ziren beren lekhura.

        11. Bada, gogoa ondurik Amasiasek, eraman zuen bere populua; goan zen Gaztegietako haranera eta Seirgo hamar mila gizon jo zituen;

        12. Eta bertze hamar mila hartu zituzten Judako semeek; erakharri zituzten harkaitz baten muthurrera, erroizua behera anbildu zituzten, eta lehertu ziren guziak.

        13. Bainan Amasiasek gudura berekin ez eramatekotzat gibelerat igorri zuen armada hura, Judako hirietara hedatu zen, Samariatik Bethoroneraino, eta hirur mila gizon hilik, harrapakin handi bat egin zuen.

        14. Amasiasek berriz, Idumearren sarraskiaren ondotik, eta Seirgo semeen jainkomoldeak eramanik, beretzat hartu zituen jainkotzat, eta adoratzen zituen eta isentsua erretzen zaroeten.

        15. Haratik Amasiasen kontra samurturik, Jaunak igorri zaroen profeta bat, zeinak erran baitzaroen: Zertako adoratu ditutzu jainko batzu, beren populua zure eskutik ezin itzurrarazi dutenak?

        16. Eta profetak horiek erran ziozkanean, ihardetsi zaroen: Erregeren kontseilaria othe zare? zaude phausuan, hilaraz etzaitzadan. Eta profetak gibelerakoan, erran zuen: Badakit Jaunak zure hiltzea hartu duela gogoan, gaizki hori egin duzulakotz, eta gaineko, ez duzulakotz ene errana onhetsi.

        17. Amasiasek beraz Judako erregek, gogoeta txarrenetarik bat eginik, igorri zaroen Joasi, Joakazen seme, Jehuren ilobasoari, Israelgo erregeri, zioelarik: Zato, dugun elkhar ikhus.

        18. Eta Joasek berri-emaileak gibelerat bidali zituen, erraten zuelarik: Libanen den astakharloak Libango zedroa gana igorri zuen, zioelarik: Zure alaba ene semeari emaztetzat emozu. Eta hara non Libango oihanean ziren basabereak iragan ziren eta astakharloa lehertu zuten.

        19. Erran duzu: Jo dut Edom. Eta horren gatik zure bihotza hanturaz goititu da. Jar zaite zure etxean; zertako bilha zure gaitza, ala erortzeko, zu, eta Juda zurekin?

        20. Amasiasek etzuen nahi izan entzun, Jaunaren nahia baitzen hura etsaien eskuetara arthikitzea, Edomen jainkoen ariaz.

        21. Joas Israelgo errege igan zen beraz, eta elkharri jarri ziren bekhoz-bekho. Amasias berriz, Judako errege Bethsamesen zen.

        22. Eta Juda erori zen Israelen aitzinean eta ihes egin zuen bere olhetara.

        23. Bada Joasek, Israelgo erregek, Bethsamesen hartu zuen Amasias, Judako errege, Joasen semea, Joakaz baitzen Joasen aita, eta eraman zuen Jerusalemera; urratu zuen hango harrasia Efraimgo athetik Izkinako atheraino laur ehun besotan.

        24. Jainkoaren etxean, Obededomen baithan eta errege-etxeko khutxetan ere atzeman zituen urhe, zilhar eta untzi guziak, eta bahi zaudenen semeak ere Samariara eraman zituen.

        25. Bada, Amasias, Joasen semea, Judako errege, hamabortz urthe bizi izan zen, Joas, Joakazen semea, Israelgo errege hil ondoan.

        26. Amasiasen gainerako egintzak berriz, lehenagokoak eta azkenekoak, iskribatuak dira Judako eta Israelgo erregeen liburuan.

        27. Hura Jauna ganik gibelatu zen ondoan, zelatak hedatu ziozkaten Jerusalemen. Eta nola Lakisera ihes egin baitzuen, gizonak igorririk, han hil zuten.

        28. Eta zaldi gainetan gibelerat ekharririk, Dabiden hirian bere arbasoekin ehortzi zuten.

XXVI. KAP.

        1. Bada, Juda guziak hartu zuen Ozias, hamasei urthe zituena, eta bere aita Amasiasen orde errege ezarri zuen.

        2. Harek berritu zuen Ailath eta bihurtu zuen Judaren azpira, errege lokhartu zen ondoan bere arbasoekin.

        3. Oziasek hamasei urthe zituen erreginatzen hasi zenean, eta berrogoi eta hamabi urthez erreginatu zen Jerusalemen. Haren ama deitzen zen Jekelia Jerusalemekoa.

        4. Jaunaren begietan zuzen zena egin zuen, haren aita Amasiasek egin zituen guzien arara.

        5. Eta Jauna bilhatu zuen bizi izan zeno Zakarias, argiduna eta Jainkoaren ikhuslea; eta nola Jauna bilhatzen baitzuen, Jaunak orotan bidatu zuen haren urhatsa.

        6. Ilkhi zen beraz eta gudukatu zituen Filistindarrak; Jetheko, Jabniako eta Azoteko harrasiak urratu zituen; eta hiri hazkarrak ere egin zituen Azoteko eta Filistindarren lurretan

        7. Eta Jainkoak lagundu zuen Filistindarren kontra, Gurbaalen egoten ziren Arabiarren kontra eta Amontarren kontra.

        8. Eta Amontarrek Oziasi emaitzak ekhartzen ziozkaten; eta Egiptoko bazterreraino hedatu zen haren izena, haren garhaizia usuen ariaz.

        9. Oziasek dorreak Jerusalemen altxatu zituen Izkinako athearen gainean, Haraneko athearen gainean, eta gainerakoak harrasiaren alderdi berean, eta hazkartu zituen dorre hekiek.

        10. Dorreak altxatu zituen halaber mortuan, eta urtegi asko egin zituen, arthalde hainitz zuelakotz, hala bazterraldetan, nola mortuaren hedaduran; mahastiak ere eta mahastizainak bazituen mendietan eta Karmelen; ezik lurreko lanei emanikako gizona zen.

        11. Aldiz, haren gerlarien armada, guduetara atheratzen zirenena, Jehiel iskribauaren, Maasias irakhaslearen, eta Hananias erregeren azpiko buruzagietarik zenaren manamenduan zen.

        12. Eta aitzindari guziak, gizon hazkarren familiaka, bi mila eta sei ehunetara heltzen ziren.

        13. Eta hekien azpiko armada guzia heltzen zen hirur ehun eta zazpi mila eta bortz ehun gizonetara, zeinak gerletako onak baitziren, eta erregerentzat gudukatzen baitziren etsaien kontra.

        14. Oziasek halaber hekientzat, erran nahi armada guziarentzat eginarazi zituen erredolak, lantzak, kaskak, bulhar-aitzinekoak, arranbelak eta harri arthikitzeko habalak.

        15. Eta Jerusalemen egin zituen asko tresna-mota, dorreetan eta harrasi-izkinetan ezarri zituenak, gezi eta harri handi arthikitzeko; eta haren izena urrunera ilkhi zen, zeren Jaunak laguntzen baitzuen eta eman baitzaroen indar.

        16. Bainan indarretan sarthu zenean, bihotza hantu zitzaioen bere galgarri, eta utzi zuen bere Jainko Jauna ganako artha, eta Jaunaren tenploan sarthurik, isentsua erre nahi izan zuen baltsamuetako aldarearen gainean.

        17. Haren ondotik berehala sarthu zen Azarias aphez-handia eta harekin laur hogoi aphez gizon larderia handienekoak.

        18. Erregeri buru egin eta erran zaroeten: Jaunaren aitzinean isentsua erretzea, eginbide hori etzaitzu emana, Ozias; bainan hori aphezena da, erran nahi da Aaronen seme hortarako kontsekratuak izan direnena; ilkhi zaite saindutegitik; ez arbuia, zeren Jainko Jaunak ez baitarotzu ospetan erakhutsiko.

        19. Eta Oziasek hasarreturik, esku batez zadukala isentsuntzia isentsuaren erretzeko, aphezak dixidatzen zituen. Eta ordu berean legena haren belharrean atheratu zen, aphezen aitzinean, Jaunaren tenploan, baltsamuetako aldarearen gainean.

        20. Eta Azarias aphez-handiak eta gainerako bertze aphez guziek begiratu zaroetenean, legena ikhusi zuten haren belharrean, eta berehala iraizi zuten; bainan berak ere ilkhitzera laster egin zuen, zeren han berean Jaunaren zauriari ohartu baitzen.

        21. Errege Ozias legentsu izatu zen beraz bere heriotzeko eguneraino, eta etxe berezi batean egotu zen, Jaunaren etxetik iraizarazi zuen legenaz maldatua. Bada, Joatham haren semeak hotseman zaroen erregeren etxeari eta juiatzen zuen lekhuko populua.

        22. Berriz, Isaias profetak, Amosen semeak iskribatu zituen Oziasen gainerako egintzak, nahiz lehenak, nahiz azkenak.

        23. Eta Ozias bere arbasoekin lokhartu zen, eta erregeen hobietako landan ehortzi zuten, zeren zen legentsua; eta Joatham haren semea erreginatu zen haren orde.

XXVII. KAP.

        1. Joathamek hogoi eta bortz urthe zituen erreginatzen hasi zenean eta hamasei urthez erreginatu zen Jerusalemen. Haren ama, Sadoken alaba, Jerusa deitzen zen.

        2. Jaunaren aitzinean zuzen zena egin zuen, bere aita Oziasek egin zituen guzien arara, lekhat etzela Jaunaren tenploan sarthu, eta populua bekhatura linburtzen zen oraino

        3. Harek altxatu zuen Jaunaren etxeko athe gora, eta lan handiak egin zituen Ophelgo harrasian.

        4. Judako mendietan egin zituen hala-ber hiriak, eta oihanetan gazteluak eta dorreak.

        5. Gudu egin zuen Amonen semeen erregearen kontra; garhaitu zituen, eta Amonen semeek orduko egunetan eman zarozten zilharrezko ehun talendu, hamar mila koro ogi eta bertze hainbertze koro garagar; horiek eman zarozten Amonen semeek bigarren eta hirugarren urthean.

        6. Eta Joatham indarretan sarthu zen, bere bideak bere Jainko Jaunaren aitzinean zuzen eraman zituelakotz.

        7. Joathamen gainerako egintzak berriz, haren gudu guziak eta lanak, Israelgo eta Judako erregeen liburuan dira iskribatuak.

        8. Hogoi eta bortz urthe zituen erreginatzen hasi zenean, eta hamasei urthez erreginatu zen Jerusalemen.

        9. Joatham lokhartu zen bere arbasoekin; Dabiden hirian ehortzi zuten, eta Akaz haren semea erreginatu zen haren orde.

XXVIII. KAP.

        1. Akazek hogoi urthe zituen erreginatzen hasi zenean, eta hamasei urthez erreginatu zen Jerusalemen. Etzuen bere aita Dabidek bezala zuzen zena egin Jaunaren aitzinean.

        2. Bainan Israelgo erregeen bidetan ibili zen, eta bertzalde jainko-moldeak urthu zituen Baalentzat.

        3. Harek erre zuen isentsua Benenomgo haranean, eta bere semeak suaz garbitu zituen, Jaunak Israel ethortzean hil zituen jendaien ohitzaren arabera.

        4. Imolatzen zuen halaber eta usain onak erretzen zituen lekhu goretan, munhoetan eta zuhaitz hostotsu guzien azpian.

        5. Eta bere Jainko Jaunak arthiki zuen Siriako erregeren eskuetara, zeinak jo baitzuen, eta haren erresumatik harrapakin handi bat hartu eta Damaserat eraman baitzuen. Israelgo erregeren eskura ere arthikia izan zen eta zauri handiaz joa.

        6. Eta Phazeek, Erromeliaren semeak, Judatik hil zituen egun batez sei hogoi mila, oro gizon gerlariak, bazterrerat utzi zutelakotz beren arbasoen Jainko Jauna.

        7. Orduko egun beretan, Zekrik, Efraimgo gizon ahal handitako batek, hil zituen Maasias erregeren semea, Ezrikam haren etxeko buruzagia, eta Elkana ere erregeren ondotik bigarren zena.

        8. Eta Israelgo semeek beren anaietarik hartu zituzten berrehun mila emazteki, haur eta neskatxa, eta nihonereko harrapakina, eta hura Samariara eraman zuten.

        9. Egun hekiez han bazen Jaunaren profeta bat Oded deitzen zena, zeina ilkhi baitzen Samariara heldu zen armadaren bidera, eta erran zaroeten: Huna non zuen arbasoen Jainko Jaunak, Judaren kontra hasarrez, arthiki dituen zuen eskuetara, eta latzki hil ditutzue halaz non zeruetara jo baitu zuen gogorkeriak.

        10. Bertzalde Judako eta Jerusalemeko umeak zuen muthil eta neskatotzat nahi ditutzue azpiratu, ez baita hori egiteko lana; ezik hortan bekhatu egin duzue zuen Jainko Jaunaren alderat.

        11. Bainan adi zazue ene errana eta bihur zatzue zuen anaietarik erakharri ditutzuen gathibuak, zeren Jaunaren hasarre gaitza zuen gainera jaustera baitihoa.

        12. Hargatik Efraimgo semeetarik lehenbizikoak, Azarias Johananen semea, Barakias Mosolamothen semea, Ezekias Selumen semea eta Amasa Adaliren semea, jarri ziren gudutik heldu zirenen aitzinean,

        13. Eta erran zaroeten: Ez ditutzue hemen sarraraziko gathibuak, beldurrezeta bekhatu egin dezagun Jaunaren alderat. Zertako nahi ditutzue gure bekhatuak berhatu eta gure hoben zaharrak mukhurrutu? ezik handia da bekhatua, eta Jaunaren hasarreko khea sugartzera dihoa Israelen gainera.

        14. Eta gerlako gizonek, aitzindarien eta oste guziaren aitzinean, gibelerat igorri zituzten harrapakina eta hartu zituztenak oro.

        15. Eta aixtian aiphatu ditugun gizonak ethorri ziren, eta gathibuak harturik eta has ziren guziak, buluzkinetarik jauntzi zituzten; eta soinekoz eta oinetakoz jauntzi, janaz eta edanaz berotu, eta nekhearen gatik gantzutu eta arthatu zituzten ondoan, ezin ibil zitazkeenak eta hebainduak ziren guziak, zamari gainetan ezarri zituzten, eraman zituzten beren anaietara, Jerikora, Palmetako hirira, eta berak Samariara itzuli ziren.

        16. Orduko egunetan, errege Akazek Asiriarren erregen bidali zaroen laguntza galdez.

        17. Eta Idumearrak ethorri ziren, Judatik hainitzak hil zituzten, eta harrapakin handia hartu zuten.

        18. Filistindarrak ere zelhaietako hirietan eta Judako hegoaldean barraiatu ziren, eta hartu zituzten Bethsames, Ayalon eta Gaderoth, Soko ere, Thamnam eta Gamzo beren herriekin, eta hekietan egotu ziren.

        19. Ezik Jaunak beheititu zuen Juda, Akazen, Judako erregeren ariaz, bere laguntzaz gabetu baitzuen erdeinatu zuelakoz Jauna.

        20. Eta Jaunak haren kontra erakharri zuen Thelgathphalnasar Asiriarren errege, zeinak eman baitzaroen atsekabe, eta nihoren enferrarik gabe larrutu baitzuen lekhua.

        21. Beraz Akazek biluzi zituen Jaunaren etxea, erregeen eta aitzindarien etxeak, eta emaitzak egin zarozkan Asiriarren erregeri, eta halere etzitzaioen batere baliatu.

        22. Eta ororen gainera, bere hesturako orduan, errege Akazek berak bere eskuz berhatu zuen Jaunaren alderako erdeinua.

        23. Damaseko jainkoei, bere joileei, imolatu zaroezten bitimak eta erran zuen: Asiriarren erregeen jainkoek laguntzen dituzte hekiek; nik bitimez jabalduko ditut, eta alde izanen ditut: noiz-ere aitzitik hekiek baitziren haren eta Israel guziaren galgarri.

        24. Hargatik Akazek Jainkoaren etxeko untzi guziak harturik eta xehakaturik, hertsi zituen Jainkoaren tenploko atheak, eta aldareak egin zituen Jerusalemeko izkina guzietan.

        25. Judako hiri guzietan ere aldareak egin zituen isentsuaren erretzeko, eta hasarretzera ekharri zuen bere arbasoen Jainko Jauna.

        26. Haren gainerako egintzak berriz, haren lehenbiziko lanak eta azkenak, oro iskribatuak dira Judako eta Israelgo erregeen liburuan.

        27. Eta Akaz bere arbasoekin lokhartu zen, eta Jerusalemeko hirian ehortzi zuten, ezik etzuten Israelgo erregeen hobietan onhetsi. Eta Ezekias haren semea erreginatu zen haren orde.

XXIX. KAP.

        1. Ezekias erreginatzen hasi zen beraz hogoi eta bortz urthetan zelarik, eta hogoi eta bederatzi urthez erreginatu zen Jerusalemen. Haren ama, Zakariasen alaba, Abia deitzen zen.

        2. Jaunaren aitzinean gogaragarri zena egin zuen, Dabidek, haren aitak egin zituen guzien arabera.

        3. Bere erregetasuneko lehenbiziko urthean eta lehenbiziko hilabethean, ideki eta berritu zituen Jaunaren etxeko atheladak.

        4. Eta erakharri zituen aphezak eta lebitarrak, eta bilarazi zituen iguzki-haizeko plazara.

        5. Eta erran zaroeten: Adi nezazue, lebitarrak, eta sainduets zaitezte; zuen Jainko Jaunaren etxea xahu zazue, eta lohikeria guziak khen zatzue saindutegitik.

        6. Gure aitek bekhatu egin dute, eta gaizkia gure Jainko Jaunaren aitzinean egin dute, hura bazterrerat utziz; Jaunaren tabernakletik itzuli dituzte begitharteak eta gibela erakhutsi darote.

        7. Sartzean ziren atheak hertsi dituzte, hil dituzte argiak, isentsua ez dute erre, eta holokaustak ez dituzte Israelgo Jainkoaren saindutegian eskaini.

        8. Hargatik Jaunaren hasarrea subermatua izan da Judaren eta Jerusalemen gainera. Eta asalduei, hiltzeketei eta trufei eman ditu, zerorrek zuen begiz ikhusten duzuen bezala.

        9. Eta tzarkeria horren ariaz, gure aitak ezpataren azpira erori dira, eta gure seme, alaba, emazteak eramanak izan dira gathibu.

        10. Orai ene gogarako da batasun egin dezagun Israelgo Jainko Jaunarekin, eta gure ganik aldaratuko du bere hasarrearen hatsa.

        11. Ene semeak, ez izan axolagabe: Jaunak hautatu zaituztete haren aitzinean egoteko, hari eginbideen bihurtzeko, haren zerbitzatzeko eta hari isentsuaren erretzeko.

        12. Orduan jaiki ziren lebitarrak: Kaathen umeetarik, Mahath Amasairen semea, eta Joel Azariasen semea; aldiz Merariren semeetarik, Zis Abdiren semea, eta Azarias Jalaleelen semea; Jersomen umeetarik berriz, Joah Zemaren semea, eta Eden Joahen semea;

        13. Elisaphanen umeetarik berriz, Samri eta Jahiel; Asaphen umeetarik halaber, Zakarias eta Mathanias;

        14. Hemanen umeetarik berriz, Jahiel eta Semei; aldiz Idithunen semeetarik, Semeias eta Oziel.

        15. Eta bildu zituzten beren anaiak; sainduetsi ziren, eta erregeren manuaren eta Jaunaren manamenduaren arabera, sarthu ziren Jainkoaren etxearen xahutzera.

        16. Aphezak ere Jaunaren tenploan sarthu ziren haren sainduestera; barnean lohirik aurkhitu zituztenak oro, athe-sartzera khendu zituzten, eta lebitarrek kanporat Zedrongo errekara eraman zituzten.

        17. Bada, lehen hilabetheko lehenbiziko egunean hasi ziren xahutzen, eta hilabethe bereko zortzigarren egunean sarthu ziren Jaunaren tenploko lorioan; zortzi egunez tenploa xahu egin zuten, eta hilabethe bereko hamaseigarren egunean, hasi lana akhabatu zuten.

        18. Gero Ezekias erregearen aitzinera agertu ziren, eta erran zaroten: Sainduetsi dugu Jaunaren etxe guzia, holokaustetako aldarea eta hango untziak, proposizioneko mahaina ere eta hartako tresnak,

        19. Eta errege Akazek bere erregetasuneko denboran, arnegatu zuen ondoan, likhistu zituen puskak oro; eta hara guziak atheratuak daudela Jaunaren aldare aitzinera.

        20. Eta Ezekias goizik jaikirik, hiriko buruzagiak oro bildu zituen, eta Jaunaren tenplora igan zen.

        21. Eta elkharrekin eskaini zituzten zazpi zezen, zazpi ahari, zazpi bildots eta zazpi akher bekhatuarentzat, erresumarentzat, saindutegiarentzat eta Judarentzat; eta erregek Aaronen seme aphezei erran zaroeten, Jaunaren aldarearen gainean eskaint zetzaztela.

        22. Aphezek hil zituzten beraz zezenak; odola hartu eta ixuri zuten aldarearen gainean; hil zituzten ahariak ere, eta hekien odola aldarearen gainean ixuri zuten; eta imolatu zituzten bildotsak, eta ixuri zuten odola aldarearen gainean.

        23. Hurbilarazi zituzten bekhatuarentzateko akherrak erregeren eta oste guziaren aitzinean, eta eskuak eman zaroezten gainera;

        24. Aphezek imolatu zituzten, eta odolaz ihinztadura egin zuten aldarearen aitzinean Israel guziaren xahupenerako; ezik erregek manatu zuen holokausta Israel guziarentzat eta bekhatuarentzat egina izan zedin.

        25. Lebitarrak ezarri zituen halaber Jaunaren etxean, zinbalekin, maniurrekin eta gitarrekin, Dabidek, Gad ikhusleak eta Nathan profetak xedatu zuten bezala; ezik Jaunaren manamendu bat zen, bere profeten arartekoz egina.

        26. Eta lebitarrak eman ziren Dabiden musikako tresnak eskuan, eta aphezak turutekin.

        27. Ezekiasek manatu zuen holokausta eskaint zezaten; hasi ziren Jaunaren laudorioen kantatzen, turuten durrundarazten, eta Dabidek Israelgo erregek xuxendu zituen asko tresnen jotzen.

        28. Aldiz oste guzia adoran zagoelarik, kantariak eta turutak zituztenak beren eginbideetan ziren, holokausta akhabatu arteo.

        29. Eta eskaintza akhabatu zenean, errege gurthu zen eta harekin ziren guziak ere, eta adoratu zuten Jauna.

        30. Ezekiasek eta buruzagiak lebitarrei manatu zaroeten Jauna lauda zezaten Dabiden eta Asaph ikhuslearen kantikekin; eta laudatu zuten bozkalentzia handitan, eta belhaunikaturik adoratu zuten.

        31. Ezekiasek berriz, hau erran zuen oraino: Jaunarentzat bethe ditutzue zuen eskuak; hurbil zaizte, eta bitimak eta laudorioak eskaint zatzue Jaunaren etxean. Oste guziak beraz, bihotz jainkotiar batekin eskaini zituen bitimak, laudorioak eta holokaustak.

        32. Bada, hau izan zen osteak eskaini zituen holokausten nonbrea: hirur hogoi eta hamar zezen, ehun ahari eta berrehun bildots.

        33. Eta Jaunari sainduetsi zarozten sei ehun idi eta hirur mila ardi.

        34. Aphezak berriz, guti ziren, eta etziren aski holokausten larrutzeko; hargatik beren anaia lebitarrek lagundu zituzten, lana akhabatu eta aphezak sainduetsiak izan zitezen arteo: ezik ohitza errexagoz sainduesten dira lebitarrak aphezak baino.

        35. Izatu zen beraz hainitz holokausta, bakezkoen bilgor eta holokausten libazione; eta osoan ezarriak izan ziren Jaunaren etxeko ohoreak.

        36. Eta Ezekias eta populu guzia boztu ziren, Jaunaren zerbitzua berriz ezarria zelakotz; ezik bat-batean hartu zuen horren egiteko gogoa.

XXX. KAP.

        1. Ezekiasek halaber Israel guziari eta Judari bidali zaroeten, eta gutunak iskribatu zaroezten Efraimi eta Manaseri, Jerusalemera ethor zitezen Jaunaren etxera, eta Israelgo Jainko Jaunari egin ziozoten bazkoa.

        2. Beraz erregek, buruzagiek eta baldarna guziak Jerusalemen biltzar eginik, erabaki zuten bazkoa bigarren hilabethean eginen zutela.

        3. Alabainan bere orduan ezin egin zuten, behar zen bezenbat aphez etzelakotz izan sainduetsirik, eta populua etzelakotz oraino bildua izan Jerusalemera.

        4. Eta solasa erregeren eta oste guziaren gogarako izan zen.

        5. Eta erabaki zuten mezulariak igorriko zituztela Israel guzira Bersabeetik Daneraino, ethor zitezen eta Israelgo Jainko Jaunari bazkoa Jerusalemen egin ziozoten; ezik askok etzuten egin legeaz manatua den bezala.

        6. Eta erregeren eta buruzagien manuz gutunekin mezulariak goan ziren Israel guzira eta Judara, erregek manatu zaroeten bezala oihu eginez: Israelgo semeak, Abrahamen, Isaaken eta Israelen Jainko Jauna gana bihur zaitezte, eta Asiriarren eskuari itzuri diren ondarretara itzuliren da Jauna.

        7. Ez bezazue egin zuen aita, anaiek bezala, zeinak beren arbasoen Jainko Jauna ganik gibelatu baitira, eta harek, ikhusten duzuen bezala, heriotzeari arthiki ditu.

        8. Berautzue gogor zuen buruak zuen aitek bezala; eskuak emotzuete Jaunari, eta bethikotzat sainduetsi duen saindutegira zatozte; zerbitza zazue zuen arbasoen Jainko Jauna, eta zuen gainetik aldaratuko du bere hasarrearen hatsa.

        9. Ezik baldin zuek Jauna gana bihurtzen bazarete, zuen anaiek eta semeek urrikalpena aurkhituren dute gathibu eraman dituzten nausien aitzinean, eta lekhu huntara itzuliren dira; ezik urrikalmendutsu eta barkhatiar da zuen Jainko Jauna, eta ez du bere begithartea zuen ganik aldaratuko, bihurtzen bazarete haren gana.

        10. Mezulariak arin zihoazen beraz hiritik hirira Efraimgo eta Manaseko lurrak gaindi Zabuloneraino; eta hekiek trufatzen eta eskarniatzen zituzten.

        11. Bizkitartean Aserretik, Manasetik eta Zabulondik, bakhar batzuek onhetsirik errana, Jerusalemera ethorri ziren.

        12. Judan aldiz, Jaunaren eskua haritu zen hekien baithan, orori bihotz bat emateko, Jaunaren hitza bethe zezaten, erregeren eta buruzagien manuaren arabera.

        13. Eta populutze handiak bildu ziren Jerusalemera, airisetako besta-buruaren egitera bigarren hilabethean.

        14. Eta jaikirik urratu zituzten Jerusalemen ziren aldareak; eta jainkomoldeei isentsuaren erretzeko erabiltzen zirenak oro phuskaturik, Zedrongo errekara arthiki zituzten.

        15. Bada, bazkoa imolatu zuten bigarren hilabetheko hamalaugarren egunean. Aphezek ere eta lebitarrek, noizbait beren buruak sainduetsirik, Jaunaren etxean eskaini zituzten holokaustak.

        16. Eta jarri ziren beren lerroan, xedatua zen bezala eta Moise Jainkoaren gizonaren legearen arabera; aphezek berriz, lebitarren eskutik hartzen zuten ihinztaduraren egiteko odola,

        17. Oste handi bat bazelakotz sainduetsia etzena; eta hargatik lebitarrek imolatu zaroeten bazkoa ernatu etzirenei beren buruak Jaunari sainduestera.

        18. Efraimdik, Manasetik, Isakarretik eta Zabulondik ethorri populutik askok, etzirelarik sainduetsiak, bazkoa jan zuten, ez iskribatua denaren arabera; eta Ezekiasek hekientzat othoitz egin zuen, erraten zuelarik: Jauna ona da, begithartez jarriko da

        19. Beren arbasoen Jainko Jauna beren bihotz oroz bilhatzen dutenei; eta ez darote jazarriko ez direla sainduetsiak.

        20. Jaunak entzun zuen, eta jabaldu zitzaioen populuari.

        21. Eta Israelgo seme, Jerusalemen aurkhitu zirenek, zazpi egunez egin zuten airisetako besta, bozkario handitan eta egun oroz Jauna laudatuz, eta lebitarrek eta aphezek ere bai, hekien karguari zihoazen tresnak joz.

        22. Eta Ezekias bihotzera mintzatu zaroeten Jaunaren gaineko gauzetan ongi aditzen ziren lebitarrei; eta bestako zazpi egunetan jan zuten, bakezko bitimak imolatuz eta beren arbasoen Jainko Jauna laudatuz.

        23. Eta oste guziaren gogarako izan zen bertze zazpi egun ere bestatzea, eta hala egin zuten bozkalentzia handitan.

        24. Ezik Ezekiasek Judako erregek populuari eman zarozkan mila zezen eta zazpi mila ardi; buruzagiek berriz, populuari mila zezen eta hamar mila ardi eman zarozten. Aphezetarik beraz multzo handia izan zen sainduetsia.

        25. Eta bozkarioz gainditua izan zen Judako populu guzia, hala aphezak eta lebitarrak, nola Israeldik ethorri ziren jendetze guziak, Israelgo lurreko proselitak ere eta Judan egoten zirenak.

        26. Eta Jerusalemen hanbateko besta bat egin zen, non halakorik ez baitzen hiri hartan izatu Salomon, Israelgo errege, Dabiden semearen egunez geroztik.

        27. Azkenean, aphezak eta lebitarrak jaiki ziren populua benedikatzen zutelarik, eta entzuna izan zen hekien boza, eta othoitza heldu izan zen zeruko egoitza sainduraino.

XXXI. KAP.

        1. Eta bestak, ohitzen arabera eginak izan ziren ondoan, Judako hirietan aurkhitu zen Israel guzia ilkhi zen, eta phorroskatu zituzten jainkomoldeak, ebaki lukuak, urratu lekhu gorak, herrautsi aldareak, ez bakharrik Juda eta Benjamin guzikoak, bainan oraino Efraim eta Manasekoak, errotik arthiki arteo; eta Israelgo semeak oro bihurtu ziren beren gozamen eta hirietara.

        2. Bada, Ezekiasek aphez eta lebitar multzoak ezarri zituen andanaka, zein bere eginbidean, erran nahi da hala aphezak nola lebitarrak holokaustetako eta bakezkoetako, zerbitza zezaten, aithor eman eta kanta Jaunaren kanpetako atheetan.

        3. Aldiz erregeri zihoakon, haren beraren izatetik eskaint zitezen bethi goiz-arrats holokaustak, larunbatetan ere eta hilabetheen lehen egunean eta bertze besta-buruetan, Moisen legean iskribatua den bezala.

        4. Halaber manatu zaroen Jerusalemen zaroen populuari, aphezei eta lebitarrei eman ziozoten beren zuzena, Jaunaren legeko egitekoetan alde bat hari ahal zitezen.

        5. Hori populuaren beharrietara heldu izan zenean, Israelgo semeak asko pikain eskaini zituzten, ogi, arno eta olioarenik, eztiarena ere; eta lurrak ekhartzen dituen guzien hamarrenak eskaini zituzten.

        6. Halaber Judako hirietan zauden Israelgo eta Judako semeek eskaini zituzten idien eta ardien hamarrenak, eta beren Jainko Jaunari botuz eman zaroezten gauza sainduetsien hamarrenak; eta oro ekhartzearekin, egin zituzten meta hainitz.

        7. Hirugarren hilabethean hasi ziren meten egiten eta zazpigarren hilabethean akhabatu zituzten.

        8. Eta Ezekias eta buruzagiak sarthu zirenean, ikhusi zituzten metak, eta benedikatu zituzten Jauna eta Israelgo populua.

        9. Ezekiasek aphezei eta lebitarrei galdatu zaroeten, zertako zauden metak hala.

        10. Azarias aphez-handiak, Sadoken odolekoak, ihardetsi zaroen, zioelarik: Pikainak Jaunaren etxean eskainiak izaten abiatuz geroztik, jan dugu eta ase gare, eta hainitz gelditu da, Jaunak benedikatu duelakoz bere populua; eta ondarren nasaizia da ikhusten duzun hori.

        11. Ezekiasek manatu zuen beraz bihitegiak antola zetzazten Jaunaren etxean. Hori egin zutenean,

        12. Zuzenki sarthu zituzten nahiz pikainak, nahiz hamarrenak eta botuz emanak zirenak oro. Hekietaz berriz, izan zen kargutua Konenias lebitarra, eta bigarrentzat, Semei haren anaia;

        13. Eta hunen ondotik, Jahiel, Azarias, Nahath, Asael, Jerimoth, Jozabad, Eliel, Jesmakias, Mahath eta Banaias, Koneniasen eta haren anaia Semeiren azpiko, Ezekiasen eta Azarias Jainkoaren etxeko aphez-handiaren manuz, hekiek baitzuten orotan ikhusteko.

        14. Berriz, Kore lebitarra Jemnaren semea, iguzki-haizeko athearen zaina, zen kargutua nork bere oldera Jaunari eskaintzen zituenez, pikainez eta sainduren sainduan kontsekratzen zirenez.

        15. Eta haren azpiko ziren Eden eta Benjamin, Jesue eta Semeias, Amarias ere eta Sekenias, aphezen hirietan, zuzenki beren zathiak emateko beren anaiei, ttipiei eta handiei,

        16. Bertzalde hirur urthetarik goitiko muthikoei, Jaunaren tenploan sartzen ziren guziei; eta hekien arthako ziren, zerbitzuko eta bertze eginbideetako behar zirenak egun oroz eta beren aldietan,

        17. Aphezentzat familiaka, eta lebitarrentzat hogoi urthetarik eta goiti, beren lerro eta andanetan.

        18. Eta oste guziari, hala emazteei nola hekien haurrei, muthiko edo neskei, zuzen ematen zaroeten jatekoa, sainduetsiak ziren gauzetarik.

        19. Aaronen semeetarik ere baziren bazterraldetan eta hiri bakhotxeko hiripetan gizonak ezarriak, aphez eta lebitarretarikako gizonki guziei beren zathiak ematen zarozkatenak.

        20. Ezekiasek beraz Juda guzian egin zituen erran ditugunak oro, eta bere Jainko Jaunaren aitzinean egin zuen on, zuzen eta egia zena,

        21. Jaunaren etxeko zerbitzuko egitekoetan, lege eta zeremonien arabera, bere Jainkoa nahiz bilhatu bere bihotz oroz; hala egin zuen eta ongi goan zen.

XXXII. KAP.

        1. Horien ondoan, eta horrela zuzenki egin zirenean, ethorri zen Senakerib Asiriarren errege; Judan sarthu zen eta hiri hazkartuak sethiatu zituen, hekiek hartu nahiarekin.

        2. Ezekiasek ikhusi zuenean hori, erran nahi da Senakerib ethorri zela, eta gerlako indar guzia Jerusalemen kontra bihurtzera zohala,

        3. Biltzar eginik aitzindariekin eta gizonik zuhurrenekin, hea tapatuko zituzten hiriz kanpoan ziren ithurburuak; eta oro hitz hortako izanik,

        4. Oste handi bat bildu zuen, eta tapatu zituzten ithurri guziak eta aurkhintzaren erditik iragaiten zen ur-erreka, ziotelarik: Ethortzen badira Asiriarren erregeak, ur nasaiziarik aurkhi ez bezate.

        5. Altxatu zuen halaber, antzetsuki hariz, urratua izan zen harrasi guzia; gainean altxatu zarozkan dorreak, eta kanpotik bertze harrasi bat; Dabiden hirian berritu zuen Melo, eta egin zituen nola-nahiko harmak eta erredolak.

        6. Armadan gerlariei eman zaroezten aitzindariak; guziak bilarazi zituen hiriko atheko plazara, eta hekien bihotzari mintzatu zen, zioelarik:

        7. Gizonki hari zaitezte, egizue hazkarretik; ez ikhara; Asiriarren erregearen eta harekin den oste guziaren beldurrik ez izan; ezen harekin baino gurekin hainitz gehiago bada.

        8. Ezik harekin haragizko beso bat da; gurekin, gure Jainko Jauna, zeina baita gure laguntzailea eta gure alde gudukatzen dena. Ezekias Judako erregeren horrelako solasek hazkartu zuten populua.

        9. Horiek egin ziren ondoan, Senakeribek Asiriarren erregek bere zerbitzariak Jerusalemera igorri zituen (ezik berak bere armada guziarekin Lakis sethiatzen zuen), Judako errege Ezekiasi eta hirian zen populu guziari, zioelarik:

        10. Hau dio Senakeribek Asiriarren erregek: Jerusalemen sethiatuak zaretenek noren gainean bermatzen duzue zuen peskiza?

        11. Ezekiasek ez othe zaituzte enganatzen, gosez eta egarriz zuen hilarazteko, jazarriz zuen Jainko Jaunak Ahriarren erregeren eskutik atheratuko zaituztetela?

        12. Ez othe da hori Ezekias hura, haren lekhu gorak eta aldareak urratu dituena; Judari eta Jerusalemeri manu eman daroetena, zioelarik: Aldare bakhar baten aitzinean adoratuko duzue eta hartan erreko duzue isentsua?

        13. Ez othe dakizue, nik eta ene aitek zer egin diotegun lurreko populu guziei? jendaietako jainkoak izatu othe dira beren lekhuaren atheratzeko ene eskutik?

        14. Ene aitek larrutu dituzten jendaki guzien jainkoetarik zein da bere populua ene eskuetarik atheratu ahal izan duena, zuen Jainkoak ere zuek esku huntarik athera ahal izateko?

        15. Ezekiasek ez bezaitzate beraz engana; haizezko elhe batzuz ez bezaitzate tutulika, ez sinhets hori. Ezen nihongo jendaki eta erresumetako jainkorik ez bada izatu bere populuaren ene eskutik eta ene aiten eskutarik atheratzeko, holetan zuen Jainkoak ezin atheratuko zaituztete ene eskutik.

        16. Senakeriben zerbitzariek bertze asko ere erasi zuten Jainko Jaunaren eta haren zerbitzari Ezekiasen kontra.

        17. Gutunak halaber iskribatu zituen, Israelgo Jainko Jaunaren kontra burhoz betheak, eta erran zuen haren gatik: Nola bertze jendaien jainkoak ez baitira izatu beren populuaren ene eskutik atheratzeko, Ezekiasen Jainkoak ere bere populua ezin atheratuko du esku huntarik.

        18. Eta oraino, juduaraz oihu handitan mintzo zitzaioen Jerusalemeko harrasi gainean zagoen populuari, hekien izitzeko eta hiriaren hartzeko.

        19. Jerusalemeko Jainkoaz mintzatu zen, hala-nola gizonen eskuzko lanak diren lurreko populuen jainkoez.

        20. Beraz Ezekias erregeak eta Isaias profetak, Amosen semeak, othoitz egin zuten burho horien kontra, eta zeruraino heldu zuten beren deihadarra.

        21. Eta Jaunak bidali zuen aingeru bat, Asiriarren erregeren armadako gizon hazkar, gerlari eta aitzindari guziak jo zituena; eta Senakerib laidotsuki bihurtu zen bere lekhura. Eta bere jainkoaren tenploan sarthu zelarik, bere sabeletik ilkhirikako haurrek ezpataz hil zuten.

        22. Eta Jaunak Ezekias eta Jerusalemdarrak itzuri zituen Senakerib Asiriarren erregeren eta bertze guzien eskutik, eta bakea eman zaroeten inguruan.

        23. Askok halaber bitimak eta sakrifizioak Jerusalemera ekhartzen zarozten Jaunari, eta emaitzak Ezekiasi, Judako erregeri, zeina, horien ondotik, ospetan goratua izan baitzen jendaia guzien begietan.

        24. Egun hekiez, Ezekias eritu zen hiltzeko heineraino, eta othoitz egin zaroen Jaunari. Jaunak entzun zuen eta ezagutkari bat eman zaroen.

        25. Bainan Ezekiasek izan zituen ongien arabera bihurtu etzuen, zeren hantu baitzen haren bihotza, eta Jaunaren hasarrea biztu zen haren kontra, Judaren eta Jerusalemen kontra.

        26. Gero ordean, nahiz hura, nahiz Jerusalemdarrak, aphaldu ziren, hantu zitzaioelakoz bihotza, eta hargatik Jaunaren hasarrea etzen hekien gainera jautsi Ezekiasen egunetan.

        27. Bada, Ezekias aberats eta aiphu handitan izan zen; bildu zituen zilhar eta urheketa handiak, harri baliosak, baltsamuak, harma-mota orotarik eta balio handiko untziak;

        28. Bethe zituen bihitegiak, arnotegiak eta oliotegiak; abere guzientzat bazituen heiak, eta hespilak arthaldeentzat.

        29. Beretzat egin zituen hiriak; ezik nihonereko ardi eta abere arthaldeak bazituen, Jaunak ontasun gaitzak eman zarozkalakoz.

        30. Ezekias hura bera da, Jihonen gaineko ithurria tapatu zuena, eta urak lupherat aldaratu zituena Dabiden hiriko mendebal-alderat; eta ongi atheratu zen burutan hartu zituen lan guzietan.

        31. Bizkitartean igorriak izan zitzaizkonean Babilonako lehenbizikoetarik bidalkinak, lurraren gainean erthatu zen sendagailaz galdegitera, Jainkoak utzi zuen, frogatua izan zedin, eta alfer zitezentzat haren bihotzean ziren guziak.

        32. Bada, Ezekiasen gainerako egintzak eta haren ongieginak iskribatuak dira Isaias profeta Amosen semearen ikhuspenean, eta Judako eta Israelgo erregeen liburuan.

        33. Eta Ezekias lokhartu zen bere arbasoekin, eta Dabiden semeen hobien gaineko aldean ehortzi zuten; eta Juda guziak eta Jerusalemdarrek orok zelebratu zituzten haren hilotsak; eta Manase haren semea erreginatu zen haren orde.

XXXIII. KAP.

        1. Manasek hamabi urthe zituen erreginatzen hasi zenean eta berrogoi eta hamabortz urthez erreginatu zen Jerusalemen.

        2. Bainan gaizkia egin zuen Jaunaren aitzinean, Jaunak Israelen aitzinean xahutu zituen jendaien izigarrikerien arabera.

        3. Eta Jauna ganik itzulirik, berritu zituen haren aita Ezekiasek urratu zituen lekhu gorak; Baali aldareak altxatu zarozkien, lukuak egin, eta zeruko izarreria guzia adoratu eta zerbitzatu zuen.

        4. Aldareak egin zituen halaber Jaunaren etxean, zeintaz Jaunak erran baitzuen: Jerusalemen izanen da bethi guziko ene izena.

        5. Bada, aldare hekiek, Jaunaren etxeko bi lorioetan, zeruko armada guziari altxatu zarozkien.

        6. Bere semeak ere suan iraganarazi zituen Benenomgo haranean; ametsei begiratzen zen, jarraikitzen zen zelatei, gaizkinkeriak erabiltzen zituen, berekin bazituen magoak eta xarmatzaileak; eta gaizki hainitz egin zuen Jaunaren aitzinean, haren samurrarazteko.

        7. Jainkomolde bat ere eta itxura urthu bat ezarri zituen Jainkoaren etxean, zeintaz Jainkoa Dabidi eta haren seme Salomoni mintzatu baitzen, zioelarik: Etxe huntan eta Jerusalemen, zeina Israelgo leinu guzietarik hautatu baitut, bethi guziko ezarriko dut ene izena.

        8. Eta Israeli ez darot oina higiaraziko horien arbasoei eman diotedan lurretik; halaz bizkitartean non begiratuko baitituzte Moisen arartekoz eman daroeztan legea, zeremoniak eta erabakiak.

        9. Manasek beraz Juda eta Jerusalemdarrak bildu zituen gaizkiaren egitera, Jaunak Israelgo semeen aitzinean xahutu zituen jendaki guzien gainetik.

        10. Eta Jauna mintzatu zitzaioeten hari eta haren populuari, eta etzuten entzun nahi izan.

        11. Hartako gaineratu ziozkaten Ahriarren erregearen armadako buruzagiak, eta Manase hartu zuten, eta eskuak eta zangoak burdinaztaturik, Babilonara eraman izan zuten.

        12. Hesturak atzeman zuen ondoan, othoiztu zuen bere Jainko Jauna, eta handizki penitentzia egin zuen bere arbasoen Jainkoaren aitzinean.

        13. Othoiztu eta minki errekeitu zuen, eta Jaunak entzun zuen haren othoitza, eta hura Jerusalemera bere erresumara bihurrarazi zuen, eta Manasek ezagutu zuen Jauna bera zela Jainko.

        14. Horiez geroz harrasi bat egin zuen Dabiden hiriaren kanpotik, Jihonen mendebalerat, haranean, Arrainen athe sartzetik Opheleraino, eta borthizki goratu zuen hura, eta armadako aitzindarietarik ezarri zituen Judako hiri hazkar guzietan.

        15. Iraizi zituen jainko arrotzak eta Jaunaren etxeko jainkomoldea; Jaunaren etxeko mendian Jerusalemen berak egin aldareak ere, eta oro hiriz kanporat arthiki zituen.

        16. Berritu zuen halaber Jaunaren aldarea, holokaustak eta bakezko bitimak eskaini eta esker onak bihurtu zituen, eta Judari manatu zaroen zerbitza zezan Israelgo Jainko Jauna.

        17. Halarik-ere populuak lekhu goretan imolatzen zuen oraino bere Jainko Jaunari.

        18. Manaseren gainerako egintzak berriz, haren othoitza bere Jainkoari, eta ikhusleek hari Israelgo Jainko Jaunaren izenean erraten zarozten hitzak ere, Israelgo erregeen egintzetan idukiak dira.

        19. Haren othoitza ere eta nola entzuna izan zen, haren bekhatu guziak eta eskarnioak, tokiak halaber zeinetan altxatu baitzituen lekhu gorak eta egin lukuak eta jainkomoldeak, penitentzia egiteko aitzinean, Hozairen liburuan iskribatuak dira.

        20. Manase lokhartu zen beraz bere arbasoekin, eta bere etxean ehortzi zuten; eta haren orde erreginatu zen Amon haren semea.

        21. Amonek hogoi eta bi urthe zituen erreginatzen hasi zenean, eta bi urthez erreginatu zen Jerusalemen.

        22. Gaizkia egin zuen Jaunaren aitzinean haren aita Manasek egin izan zuen bezala; eta Manasek eginikako jainkomolde guziei imolatu zaroeten eta zerbitzatu zituen.

        23. Eta Jaunaren begitharteari etzaroen agurrik ekharri, haren aita Manasek ekharri zaroen bezala; bainan bekhatu hainitz handiagotara erori zen.

        24. Eta nola haren zerbitzariek elkharrekin haren kontra zin hartu baitzuten, hil izan zuten bere etxean.

        25. Bada, populuko oste gainerakoak, Amon sakhitu zutenak hilik, Josias haren semea ezarri zuten errege haren orde.

XXXIV. KAP.

        1. Josiasek zortzi urthe zituen erreginatzen hasi zenean, eta hogoi eta hameka urthez erreginatu zen Jerusalemen.

        2. Jaunaren aitzinean zuzen zena egin zuen eta bere arbaso Dabiden bideetan ibili zen; etzen makhurtu ez eskuin ez ezker.

        3. Bada, bere erregetasuneko zortzigarren urthean, haurra zelarik oraino, bere arbaso Dabiden Jainkoaren bilhatzen abiatu zen; eta erreginatzen hasita hamabigarren urthean, Juda eta Jerusaleme garbitu zituen lekhu gora, luku, jainkomolde eta itxura zizelatuetarik.

        4. Haren aitzinean urratu zituzten Baalen aldareak; eta hekien gainean ezarriak izan ziren itxurak phorroskatuak izan ziren; lukuak ere arthiki eta jainkomoldeak xehakatu zituen; eta hekiei imolatzen ohi izan zutenen hobien gainera barraiatu zituen puskak.

        5. Bertzalde aphezen hezurrak erre zituen jainkomoldeen aldareen gainean, eta xahutu zituen Juda eta Jerusaleme.

        6. Eta oraino Manaseko, Efraimgo, Simeongo eta Nefthaliko hirietan oro urratu zituen.

        7. Eta aldareak herrautsi, lukuak eta jainkomoldeak puskakatu eta tenploak oro urratu zituenean Israelgo lur guzian, Jerusalemera bihurtu zen.

        8. Beraz bere erregetasuneko hemezortzigarren urthean, lurra eta Jaunaren tenploa orduko xahuturik, igorri zituen Saphan Eseliasen semea, Maasias hiriko buruzagia eta Joha, Joakaz agerizainaren semea, bere Jainko Jaunaren etxearen berritzera.

        9. Haukiek goan ziren Helzias aphez-handia gana, eta haren eskutik harturik Jaunaren etxera ekharria izan zen dirua, eta lebitarrek eta athalzainek Manasetik, Efraimdik eta gainerako Israel guzitik bildu zutena, eta Juda guzitik, Benjamindik eta Jerusalemdarretarik,

        10. Jaunaren etxeko langileen buruzagiei eskuetara eman zaroeten, tenploaren berritzeko eta erituak ziren guzien xuxentzeko.

        11. Eta haukiek diru hura eman zaroeten langileei eta harginei, erostekotzat harrobi-harriak eta zurak tenploko zureriako eta Judako erregeek urratu zituzten etxeen dornadurako.

        12. Haukiek oro zuzenki egiten zituzten. Bada, langileen buruzagiak eta lana hertsatzen zutenak, ziren Jahath eta Abdias Merariren semeetarik; Zakarias eta Mosolam Kaathen semeetarik; oro musika jotzen zakiten lebitarrak.

        13. Eta asko lanetako haxeketan hari zirenen gaineko, iskribauak ziren eta athalzain nausiak lebitarretarikakoak.

        14. Eta Jaunaren tenplora ekharria izan zen dirua eramaten zutelarik, Helzias aphez-handiak khausitu zuen Jaunaren legeko liburua, Moisen eskutikakoa.

        15. Eta Saphan iskribauari erran zaroen: Jaunaren etxean aurkhitu dut legeko liburua. Eta eman zaroen.

        16. Eta Saphanek liburua erregeri ekharri zaroen, eta lanetako berriak eman ziozkan, zioelarik: Zure zerbitzariei eskuetaratu diozkatzuten lan guziak egiten hari dira.

        17. Jaunaren etxean aurkhitu den dirua bildu dute; eta langileen aitzindariei eta asko lanen egileei emana da.

        18. Bertzalde Helzias aphezak eman izan darot liburu hau. Hura erregeren aitzinean irakurtu zuenean,

        19. Eta erregek aditu zituenean legeko hitzak, urratu zituen bere soinekoak,

        20. Eta manatu zituen Helzias, Ahikam Saphanen semea, Abdon Mikaren semea, Saphan iskribaua ere eta Asaas erregeren zerbitzaria, zioelarik:

        21. Zoazte eta Jauna othoitz zazue enetzat eta Israelgo eta Judako ondarrentzat, atzeman den liburu hortako hitz guzien gainean; ezik Jaunaren hasarre gaitza ixuri da gure gainera, zeren gure aitek begiratu ez dituzten Jaunaren hitzak, liburu hortan iskribatuak diren guzien egiteko.

        22. Beraz Helzias, eta harekin batean erregez manatuak izan zirenak, goan ziren Olda profetesa Setumen emaztea gana, Selum baitzen Thekuathen seme eta hekuath Hafra soin-zainarena. Olda Jerusaleme bigarrenean egoten zen, eta erran zarozten hari gorago aiphatu ditugunak.

        23. Oldak ihardetsi zaroeten: Hau dio Israelgo Jainko Jaunak: Errozue ni gana bidali zaituzteten gizonari:

        24. Hau dio Jaunak: Huna non nik erakharriren ditudan lekhu horren gainera eta horgo egoiliarren gainera, Judako erregeren aitzinean irakurtu den liburu hortan iskribatuak diren madarizione guziak;

        25. Zeren utzi nauten bazterrerat eta jainko arrotzei sakrifikatu duten, ene hasarrearen jauzaraztekotzat beren eskuetako lan guziez: hargatik ene hasarrea lekhu horren gainera ixuriko da eta ez da iraungiko.

        26. Judako erregeri berriz, Jaunaren errekeitzera igorri zaituztetenari, hunela mintzatuko zarete: Hau dio Israelgo Jainko Jaunak: Nola entzun baitituzu liburu hortako hitzak,

        27. Eta beratu baitu zure bihotza, eta Jainkoaren aitzinean aphaldu baitzare lekhu horren kontra eta Jerusalemdarren kontra erranak direnen gainean, ene begitharteari agur ekharri baitiozu, hautsi baitituzu zure soinekoak, eta ene aitzinean nigar egin baituzu, nik ere entzun zaitut, dio Jaunak.

        28. Ezik laster bilduko zaitut zure arbasoetara eta bakean eraman izanen zare zure hobira; eta zure begiek ez dute ikhusiko lekhu horren gainera eta horgo egoiliarren gainera jautsaraziko dudan gaitza. Hargatik erregeri heldu zarozten harek erran guziak.

        29. Eta erregek Judako eta Jerusalemeko zaharrak oro bilarazirik,

        30. Igan zen Jaunaren etxeka, eta harekin batean Judako gizon guziak eta Jerusalemeko egoiliarrak, aphezak eta lebitarrak, eta populu guzia ttipitik handiraino. Erregek, hekiek aditzen zutelarik, Jaunaren etxean irakurtu zituen liburuko hitz guziak;

        31. Eta bere jar-lekhuan xutik, patu jo zuen Jaunaren aitzinean, haren ondotik ibiltzeko, haren manamendu, lekhukotasun eta zeremoniak bere bihotz oroz eta arima guziz begiratzeko, irakurtu zuen eta liburu hartan iskribatuak zirenen egiteko.

        32. Horren gainean zin-eragin zaroeten halaber Jerusalemen eta Benjaminen khausituak izan ziren guziei, eta Jerusalemdartek onhetsi zuten beren arbasoen Jainko Jaunarekilako patua.

        33. Josiasek beraz Israelgo semeen lekhu guzietarik iraizi zituen izigarrikeriak oro; eta Israelen gelditu ziren guziei zerbitzarazi zaroeten beren Jainko Jauna. Hura bizi izan zeno, etziren aldaratu beren arbasoen Jainko Jauna ganik.

XXXV. KAP.

        1. Gero Josiasek Jaunari egin zaroen bazkoa, zeina imolatua izan baitzen lehenbiziko hilabethearen hamalaugarren egunean.

        2. Aphezak ezarri zituen beren karguetan, eta berotu zituen beren eginbideak Jaunaren etxean bethetzera.

        3. Halaber lebitarrei, zeinen irakaspenetara Israel guzia sainduetsia baitzaioen Jaunari, erran zaroeten: Salomon Israelgo erregek, Dabiden semeak altxatu izan duen tenploko saindutegian ezar zazue arkha; ez duzue alabainan gehiago erabiliko; orai aldiz zuen eginbideak bethe zotzuete zuen Jainko Jaunari eta Israelgo haren populuari.

        4. Zuen etxeka eta ahaidekoka, zein zuen lerroan xuxent zaitezte, Israelgo errege Dabidek manatu eta Salomon haren semeak iskribatu bezala.

        5. Eta saindutegian lebitar familiaka eta andanaka bethe zatzue eginbideak.

        6. Sainduetsi zareten ondoan, imola zazue bazkoa; zuen anaiak ere bidetan ezar zatzue, egin ahal izan dezaten, Jaunak Moisen arartekoz erran hitzen arabera.

        7. Josiasek bertzalde bazkoko besta-buruan aurkhitu zen populu guziari eman zarozkien arthaldeetarik eta gainerako aziendetarik hogoi eta hamar mila bildots eta pittika eta hirur mila idi ere; horiek oro erregeren ontasunetik.

        8. Haren azpiko buruzagiek ere eskaini zituzten beren oldez agindu zituztenak oro, hala populuari, nola aphezei eta lebitarrei. Aldiz Helziasek, Zakariasek eta Jahielek, Jaunaren etxeko buruzagiek, bazkoaren egiteko aphezei eman zaroezten nahasteka bi mila eta sei ehun azienda eta bortz ehun idi.

        9. Koneniasek berriz, eta Semeiasek eta Nathanaelek, haren anaiek, Hasabiasek ere eta Jehielek eta Jozabadek, lebitarren aitzindariek, bertze lebitarrei bazkoaren zelebratzeko eman zaroezten bortz mila azienda xehe eta bortz ehun idi.

        10. Bestakotzat oro xuxenduak izan ziren eta aphezak jarri ziren beren eginbideetan; lebitarrak ere andanaka, erregeren manuaren arabera.

        11. Bazkoa imolatua izan zen; aphezek beren eskuz egin zuten odolezko ihinztadura, eta lebitarrek larrutu zituzten holokaustak.

        12. Eta berezi zituzten ematekotzat etxeka eta familiaka, eta Jaunari eskaintzekotzat, Moisen liburuan iskribatua den bezala; idietarik ere orobat egin zuten.

        13. Eta bazkoa erre zuten suan, legean iskribatua den bezala; bakezko bitimak berriz, bertz, duphina eta eltzetan egosi zituzten, eta zalhuki zathitu zarozten populu guziari.

        14. Aldiz xuxendu zituzten gero berentzat eta aphezentzat; ezik holokausten eta bilgorren eskaintzeak iduki zituen ilhundu arteo; hargatik lebitarrek berentzat eta Aaronen seme aphezentzat azkenik xuxendu zituzten.

        15. Asaphen seme kantariak berriz, beren lerroan zaudezen, Dabiden eta erregeren profeta Asaphen, Hemanen eta Idithunen manuaren arabera; athalzainak berriz, athe bakhotxean ernerik zaudezen, halaz non urhats batez ere ez baitziren beren eginbidetik aldaratzen; horren gatik beren anaia lebitarrek xuxendu zaroeten jatekoa.

        16. Egun hartan beraz, Jaunaren alderako eginbidea, ohitzen arabera izan zen bethea, bazkoaren egitean, eta holokaustak Jaunaren aldare gainean eskaintzen, errege Josiasek manatu bezala.

        17. Eta Israelgo seme han aurkhitu zirenek egin zituzten orduan bazko eta airisetako besta zazpi egunez.

        18. Etzen hura iduririkako bazkorik Israelen izatu Samuel profetaren egunez geroztik; eta Isaelgo errege guzietarik batek ere etzaroeten bazko bat egin nola Josiasek aphezei, lebitarrei, Judatik eta Israeldik han aurkhitu ziren guziei eta Jerusalemdarrei.

        19. Bazko hura Josiasen erregetasuneko hemezortzigarren urthean izan zen zelebratua.

        20. Josiasek tenploa erreberritu zuen ondoan, Nekao Egiptoko errege igan zen Karkamisen, Ufrata-aldean, gerla egiteko; eta Josias atheratu zitzaioen bidera.

        21. Bainan Nekaok Josiasi bidalkinak igorririk, erran zaroen: Judako errege, zer da zure eta ene arteko? ez naiz egun heldu zure kontra, bainan gudukatzen dut bertze etxe bat, zeinaren kontra laster goateaz manatu baitarot Jainkoak bara zaite ibiltzetik Jainkoaren kontra, zeina enekin baita, beldurrez-eta hil zaitzan.

        22. Josiasek etzuen nahi izan itzuli, ordean Nekaori gerla egiteko eginbidetan eman zen; etzituen onhetsi Nekaoren ganik Jainkoaren ahotikako solasak, bainan goan zen Maiedoko zelhaiean gudukatzera.

        23. Eta han arranbelariek jorik, erran zaroeten bere muthilei: athera nezazue gudutik, minki sakhitua bainaiz.

        24. Haukiek orga-laster batetik aldatu zuten bertze batera, zeina, erregeen ohitzara, ondotik heldu baitzen; eraman zuten Jerusalemera, eta hil zen. Bere arbasoen hobian ehortzi zuten. Juda guziak eta Jerusalemek deithoratu zuten,

        25. Eta gehienik Jeremiasek, zeinaren Josiasen gaineko Deithoreak egungo eguna arteo errepikatuak baitira gizon eta emazteki kantariez, eta hori lege bat bezala egin da Israelen. Kantu hura iskribuz ekharria da Deithoreetan.

        26. Josiasen gainerako egintzak berriz, haren ongieginak, Jaunaren legeaz manatuak zirenak,

        27. Haren lehenbiziko eta azken egintzak ere iskribatuak dira Judako eta Israelgo erregeen liburuan.

XXXVI. KAP.

        1. Lekhuko populuak beraz hartu zuen Joakaz Josiasen semea, eta bere aitaren orde errege ezarri zuen Jerusalemen.

        2. Joakazek hogoi eta hirur urthe zituen erreginatzen hasi zenean, eta hirur hilabethez erreginatu zen Jerusalemen.

        3. Bainan Egiptoko erregek, Jerusalemera ethorri zenean, khendu zaroen khoroa, eta ehun talendu zilharrezkoz eta urhezko talendu batez zergatu zuen lekhua.

        4. Joakazen orde haren anaia Eliakim ezarri zuen errege Judaren eta Jerusalemen gainean, eta izena aldatuz Joakin deithu zuen. Joakaz berriz, berekin hartu zuen eta eraman zuen Egiptora.

        5. Joakinek hogoi eta bortz urthe zituen erreginatzen hasi zenean, eta hameka urthez erreginatu zen Jerusalemen; eta gaizkia egin zuen bere Jainko Jaunaren aitzinean.

        6. Haren kontra igan zen Nabukodonosor Kaldearren errege, eta burdinetan eraman zuen Babilonara.

        7. Eta harat eraman zituen Jaunaren untziak eta bere tenploan ezarri zituen.

        8. Joakinen gainerako egintzak berriz, harek erabili zituen tzarkeriak eta haren baithan aurkhitu zirenak, Judako eta Israelgo erregeen liburuan idukiak dira. Aldiz, Joakin haren semea erreginatu zen haren orde.

        9. Joakinek zortzi urthe zituen erreginatzen hasi zenean; hirur hilabethe eta hamar egunez erreginatu zen Jerusalemen, eta gaizkia egin zuen Jaunaren aitzinean.

        10. Urtheak bere ingurua egin ondoan, Nabukodonosor erregeak igorri zituen soldadoak, zeinek Babilonara erakharri baitzuten, hanbatean eramaten zituztelarik Jaunaren etxeko untzi baliosenak. Aldiz, Judaren eta Jerusalemen gainean Sedezias Joakinen osaba ezarri zuen errege.

        11. Sedeziasek hogoi eta bat urthe zituen erreginatzen hasi zenean, eta hameka urthez erreginatu zen Jerusalemen.

        12. Gaizkia egin zuen bere Jainko Jaunaren aitzinean, eta etzuen ahalkatu Jeremias profetaren begitharteak, Jaunaren ahotik mintzo zitzaioelarik.

        13. Gibelatu zen halaber Nabukodonosor erregea ganik, zeinak zin eginarazi baitzaroen Jainkoaz. Bere burua eta bihotza gogortu zituen, Israelgo Jainko Jauna gana ez bihurtzea gatik.

        14. Eta aphezen buruzagi guziek ere eta populuak legea tzarki hautsi zuten, jendaien izigarrikeria guziei jarraikiz, eta lohitu zuten Jaunak bere buruari Jerusalemen sainduetsi zaroen etxea.

        15. Bada, hekien arbasoen Jainko Jaunak mezuak igortzen zaroezten bere profeten arartekoz, gauaz jaikiz eta egun oroz atzar emanez, populuari eta bere egoitzari barkhatzea gatik.

        16. Bainan hekiek trufatzen zituzten Jainkoaren mandatariak, erdeinu zuten haren erranez, eta irriz jokhatzen zituzten profetak, Jaunaren hasarrea jauts zedin arteo haren populuaren gainera, eta sendagarririk izan etzedin arteo.

        17. Ezik hekien gainera erakharri zuen Kaldearren erregea; hekietako gizon-gazteak ezpataz hil zituen bere etxeko saindutegiko etxean; etzitzayoten urrikaldu ez morroinari, ez neskatxari, ez zaharrari, ez-eta zaharkituari ere, bainan oro Nabukodonosorren eskuetara arthiki zituen.

        18. Eta Jaunaren etxeko untzi guziak, ttipi eta handi, eta tenploko, erregeren eta buruzagien khutxak, oro Babilonara eraman zituen.

        19. Etsaiek erre zuten Jaunaren etxea, urratu Jerusalemeko harrasia, erre dorre guziak, eta xahutu zerbait balio zutenak oro.

        20. Norbait balin bazen ezpatari itzuririk, Babilonara eramana zerbitzatu zituen errege eta haren semeak, Persiarren erregek manatzeko orduraino,

        21. Eta bethe zedin arteo Jaunaren hitza Jeremiasen ahoz errana, eta lurrak zelebra zezan arteo bere larunbata; ezik alfer egotu zen inkoniamenduko egun orotan, hirur hogoi eta hamar urtheak bethe arteo.

        22. Bainan Ziro Persiarren erregeren lehenbiziko urthean, bethe zedintzat Jaunaren hitza, Jeremiasen ahoz errana, Jaunak eraiki zuen Persiarren errege Ziroren izpiritua. Zirok bere erre-suma guzian oihu eginarazi zituen eta iskribuz ere igorri hitz haukiek:

        23. Huna zer dioen Zirok Persiarren erregek: Zeruko Jainko Jaunak eman izan darozkit lurreko erresuma guziak, eta berak manatu darot tenplo bat altxa diozodan Jerusalemen, zeina Judean baita. Zuetarik nor da haren populutikakoa? hainarekin izan bedi haren Jainko Jauna, eta igan bedi.