ERREGEAK
III. LIBURUA

I. KAP.

        1. Errege Dabid zahartu zen eta adin handitan zen; eta soinekoz estal zezaten arren, ezin bero zaitekeen.

        2. Bere zerbitzariek erran zaroeten beraz: Gure errege jaunari bilhatuko diogu neskatxa gazte dontzella bat erregeren aitzinean egoteko, haren berotzeko, eta haren sahetsean lo eginez gure jaun erregearen berotzeko.

        3. Israelgo eremu guzietan bilhatu zuten beraz neskatxa gazte eder bat; khausitu zuten Abisag Sunamtarra, eta erregeren gana ekharri zuten.

        4. Bada, neskatxa hainitz ederra zen, erregerekin lo egiten zuen eta zerbitzatzen zuen. Bainan erregek etzuen ezagutu.

        5. Bada; Adonias, Hagithen semea, altxatzen zen, zioelarik: Ni erreginatuko naiz. Eta hartu zituen orga-lasterra, zaldizkoak eta berrogoi eta hamar lasterkari bere aitzinean ibiltzeko.

        6. Aitak etzaroen behinere jazarri, erranez: Zertako egiten duzu hori? Absalomen ondotik sortzez bigarrena zen, eta hura ere hainitz zen ederra.

        7. Hitzetan zen Sarbiaren seme Joabekin eta Abiathar aphezarekin, zeinak Adoniasen alderdia laguntzen baitzuten.

        8. Bainan Sadok apheza, Banaias, Joiadaren semea, Nathan profeta, Semei, Errei eta Dabiden armadako indarra etziren Adoniasekin.

        9. Bada, Adoniasek imolaturik ahariak, aratxeak eta bitima gizen guziak Zoheletheko harriaren ondoan, zeina baitzen Erroielgo ithurriaren aldean, deithu zituen bere anaia guziak erregeren semeak, eta Judako gizon guziak erregeren zerbitzukoak.

        10. Etzituen ordean deithu Nathan profeta, Banaias, hazkar guziak eta Salomon bere anaia.

        11. Hargatik Nathanek erran zaroen Bethsabee Salomonen amari: Aditu duzu Adonias, Hagithen semea errege dela? eta Dabidek gure jaunak ez daki.

        12. Orai beraz zato, begira zaite ene erranari, eta itzur zatzu zure bizia eta zure seme Salomonena.

        13. Zoaz eta alfer zaite errege Dabiden aitzinera eta errozu: Errege ene jauna, ez darotazu zin egin niri zure neskatoari, ziniolarik: Salomon zure semea erreginatuko da ene ondotik eta hura jarriko da ene tronuan? Zergatik beraz erreginatzen da Adonias?

        14. Eta han zu erregeri mintzo zarelarik oraino, ethorriko naiz ni zure ondotik, eta osatuko dut zure solasa.

        15. Beraz Bethsabee erregeren gana gelara sarthu zen. Bada errege hainitz zahartua zen eta Abisag Sunamtarrak zerbitzatzen zuen.

        16. Bethsabee gurthu zen eta adoratu zuen errege. Erregek erran zaroen: Zer nahi duzu?

        17. Bethsabeek ihardetsi zaroen: Zure Jainko Jaunaz zin egin diozu zure neskatoari: Salomon zure semea erreginatuko da ene ondotik, eta hura jarriko da ene tronuan.

        18. Eta huna non orai Adonias erreginatzen den, zuk, ene errege jauna, ez dakizularik.

        19. Hil ditu idiak, eta bitima gizen guziak, eta asko ahari, eta deithu ditu erregeren seme guziak, Ahiathar apheza ere eta Joab armadako aitzindaria. Bainan Salomon zure zerbitzaria ez du deithu.

        20. Bizkitartean, ene errege jauna, Israel guziaren begiak zure gainean daude, erakhuts diozozuten zure ondotik zure tronuan jarri behar dena, ene errege jauna.

        21. Eta gerthatuko da, ene errege jauna loharkatuko denean bere aitekin, ni eta ene seme Salomon hobendun izanen garela.

        22. Bethsabee erregerekin mintzo zelarik oraino, ethorri zen Nathan profeta.

        23. Eta erregeri erran zioten: Hemen da Nathan profeta. Eta erregeren aitzinera sarthu zenean, eta lurrera gurthuz adoratu zuenean,

        24. Nathanek erran zuen: Ene errege jauna, zuk erran duzu: Adonias erregina bedi ene ondotik, eta hura jar bedi ene tronuaren gainean?

        25. Ezik jautsi da egun, imolatu ditu idiak, bitima gizenak eta asko ahari, eta deithu ditu erregeren seme guziak, armadako aitzindariak, eta Abiathar apheza ere; eta jaten eta edaten dutelarik haren aitzinean, erran dute: Bizi bedi gure errege Adonias!

        26. Ez gaitu deithu ni, zure zerbitzaria, ez Sadok apheza, ez Banaias Joiadaren semea, ez-eta Salomon, zure zerbitzaria.

        27. Ene errege jauna ganik atheratu othe da gauza hori, eta ez darotazu erran niri, zure zerbitzariari, nor zen tronuaren gainean jarri beharra ene errege jaunaren ondotik?

        28. Huneletan ihardetsi zuen Dabid erregeak: Ene gana deith zazue Bethsabee. Erregeren aitzinera sarthu zenean Bethsabee, eta haren aitzinean xutik gelditu,

        29. Erregek zin egin zuen eta erran: Ala Jauna, ene bizia hestura orotarik atheratu duena!

        30. Nola Israelgo Jainko Jaunaz zin egin izan baitarotzut, nioelarik: Salomon zure semea erreginatuko da ene ondotik, eta hura jarriko da ene orde ene tronuaren gainean, hala eginen dut egun.

        31. Eta Bethsabeek, begithartea lurrera gurthurik, adoratu zuen errege, zioelarik: Dabid ene jauna bizi bedi bethi guziraino!

        32. Dabid erregeak erran zuen berriz: Ene gana deith zatzue Sadok apheza, Nathan profeta eta Banaias Joiadaren semea. Haukiek erregeren aitzinera sarthu zirenean,

        33. Erran zaroeten erregek: Zuekin har zatzue zuen nausiaren zerbitzariak, Salomon ene semea ezar zazue ene mandoaren gainean, eta eramazue Jihonera.

        34. Han Sadok aphezak eta Nathan profetak erregetzat gantzu bezate Israelen gaineko; eta joko duzue turuta, eta erranen duzue: Bizi bedi Salomon erregea

        35. Eta iganen zarete haren ondotik; jarriko da ene tronuaren gainean, ene orde erreginatuko da, eta manatuko diot buruzagi izan dadien Israelen eta Judaren gainean.

        36. Banaias Joiadaren semeak erregeri ihardetsi zaroen, zioelarik: Halabiz; orobat mintza bedi ene jaun erregearen Jainko Jauna.

        37. Ene jaun erregearekin izan den bezala, Salomonekin orobat izan bedi Jauna, eta hunen tronua gorago altxa beza oraino ezen-eta Dabid ene jaun erregearen tronua.

        38. Jautsi ziren beraz Sadok apheza, Nathan profeta, Banaias Joiadaren semea, Zeretharrak eta Pheletharrak; Salomon ezarri zuten errege Dabiden mandoaren gainean, eta Jihonera eraman zuten.

        39. Sadok aphezak tabernakletik hartu zuen olioko adarra, eta gantzutu zuen Salomon. Eta turuta jo zuten, eta populu guziak oihu egin zuen: Bizi bedi errege Salomon!

        40. Eta haren ondotik igan ziren oste guzia eta turuta-joile multzu bat; eta bozkario handiz bozten ziren guziak, eta lurrak ihardesten zituen hekien oihuak.

        41. Bada, Adoniasek eta harek deithuak izan ziren guziak aditu zituzten otsak, barazkaria akhabatu orduko. Turutaren durrundak entzunik, Joabek erran zuen: Zer erran nahi dute hiriko oihu eta harramantz horiek?

        42. Oraino mintzo zelarik, ethorri zen Jonathas, Abiathar aphezaren semea, eta erran zaroen Adoniasek: Sar zaite, ezen gizon bihozdun bat eta berri onak ekhartzen ditutzuna zare.

        43. Adoniasi ihardetsi zaroen Jonathasek: Ez, errege Dabid gure jaunak ezen Salomon ezarri du errege.

        44. Harekin igorri ditu Sadok apheza, Nathan profeta, Banaias Joiadaren semea, Zeretharrak eta Pheletharrak, eta ezarri dute Salomon erregeren mandoaren gainean.

        45. Eta Sadok aphezak eta Nathan profetak erregetzat gantzutu dute Jihonen. Gero handik igan dira bozkariatuz, eta hirian ez da bertze harramantzik: hori da zuek aditu duzuen otsa.

        46. Eta gehiago dena, Salomon erregeren tronuan jarria da.

        47. Erregeren zerbitzariak sarthu dira eta benedikatu dute errege Dabid gure jauna, diotelarik: Jainkoak handiaraz beza Salomonen izena zure izenetik gorago, handiets beza hunen tronua zure tronuaren gainetik. Errege adoran egotu da bere ohean,

        48. Eta erran du: Benedikatua Israelgo Jainko Jauna, eman darotana ene begiz ikhustea ene semea ene tronuan egun jarria.

        49. Adoniasek deithuak izanak ziren guziak ikharatu ziren beraz, jaiki ziren eta goan zein bere alde.

        50. Adonias, berriz, Salomonen beldurrez, jaiki zen, eta goan zen, eta lothu zen aldareko adarrari.

        51. Berria Salomoni ekharri zaroeten, ziotelarik: Huna Adonias errege Salomonen beldurrez, aldareko adarrari lothu dela, dioelarik: Errege Salomonek egun zin egin bezat ez duela ezpataz hilen bere zerbitzaria.

        52. Eta Salomonek erran zuen: Gizon prestu izatu bada, ez da haren ile bakhar bat lurrera eroriko; bertzela ordean tzarkeria atzemana bada haren baithan, hilen da.

        53. Errege Salomonek igorri zituen beraz gizonak eta erakharrarazi zuen aldaretik; Adonias sarthu zen eta adoratu zuen errege Salomon. Eta Salomonek erran zaroen: Zoaz zure etxera.

II. KAP.

        1. Bada hurbildu ziren Dabiden hiltzeko egunak, eta hunela mintzatuz eman ziozkien bere manamenduak bere seme Salomoni:

        2. Sartzen naiz lur guziaren bidean; egizu hazkarretik eta gizon izan zaitezi

        3. Begira zatzu zure Jainko Jaunaren manamenduak, ibil zaitezentzat haren bideetan eta zain ditzatzun haren zeremoniak, manamenduak, erabakiak eta lekhukotasunak, Moisen legean iskribatuak diren bezala, jakin dezazun zer hari zaren eta norat hari zaren.

        4. Jaunak bethe dezan niri eman izan darodan hitza, zioelarik: Baldin zure semeek idukitzen badituzte beren bideak, eta zintasunean ibiltzen badira ene aitzinean, beren bihotz guziz eta arima guziz, zure odoleko gizonak ez darotzu huts eginen Israelgo tronuan.

        5. Zuk ere badakizu zer egin darodan Joabek, Sarbiaren semeak, zer egin daroeten Israelgo armadako bi buruzagiei, Abner Nerren semeari, eta Amasa Jetherren semeari, zeinak hil baititu; bakean gerlako odola ixuri du, eta hartaz busti ditu gerrian zuen uhala eta zangoetan zituen oinetakoak.

        6. Eginen duzu beraz zure zuhurtasunaren arabera, eta ez duzu bakean utziko bere zahartzearen akhabatzera.

        7. Bainan esker idukiko diozute Berzelai Galaadtarraren semeei, eta zure mahainean janen dute: ezen bidera ethorri zaizkit zure anaia Absalomen aitzinean ihes nindabilanean.

        8. Orobat zurekin duzu Semei, Jeraren semea, Bahurimgo Jeminitarra, zeinak madarizione tzarrenaz madarikatu bainau, kanpetara nindohalarik; bainan ene bidera jautsi zelakotz, iragan nuenean Jordanea, Jaunaz zin egin nioen, erraten nuelarik: Etzaitut ezpataz hilen.

        9. Zuk ez bezazu jasan hobenik ez balu bezala. Bada gizon zuhurra zare jakiteko zer egin behar diozun, eta horren buru zuritua odolarekin jautsaraziko duzu hobira.

        10. Dabid lohartu zen beraz bere arbasoekin, eta ehortzia izan zen Dabiden hirian.

        11. Berrogoi urthe dira Dabid Israelen gainean erreginatu zen egunak: Hebronen erreginatu zen zazpi urthez; Jerusademen, hogoi eta hamahirurez.

        12. Arren Salomon bere aita Dabiden tronuan jarri zen, eta haren erreinua gothortu zen hazkarki.

        13. Adonias Hagithen semea ethorri zen Salomonen ama Bethsabee baithara. Bethsabeek erran zaroen: Bakezko asmuekin heldu zare? Ihardetsi zuen: Bai, baketiarki.

        14. Eta erran zuen bertzalde: Solas bat dut zurekin. Bethsabeek ihardetsi zaroen: Mintza zaite. Eta Adoniasek

        15. Erran zuen: Badakizu erreinua enea zela, eta Israel guziak bore erregetzat ekharri ninduela: bainan aldatua izan da erreinua eta ene anaiarena egina; ezen Jaunak haren eskuetan ezarri du.

        16. Orai beraz galde bakhar batez egiten darotzut othoitz; ez biazadazu begithartea ahalka. Bethsabeek erran zaroen: Mintza zaite.

        17. Eta Adoniasek erran zuen: Othoi mintza zakizko errege Salomoni (ezik deusere ezin ukha diazakezu) eman dezadan Abifag Sunamtarra emaztetzat.

        18. Bethlabeek ihardetsi zaroen. Ongi, erregeri zuretzat mintzatuko natzaio.

        19. Bethsabee ethorri zen beraz errege Salomonen gana, Adoniasentzat hari mintzatzeko. Errege xutitu zen haren bidera, adoratu zuen eta jarri zen bere tronuan: erregeren amarentzat ekharri zuten bertze tronu bat, eta jarri zen erregeren eskuinean.

        20. Eta erran zaroen Salomoni: Galde ttipitto batez dut zuri othoitz egiteko, ez bezazu ahalka ene begithartea. Erregek ihardetsi zaroen: Ene ama, galda zazu; ezen ez da zuzen begithartea bazterrerat emanaraz dezazudan.

        21. Bethsabeek erran zuen: Abifag Sunamtarra zure anaiari emaztetzat eman bekio.

        22. Errege Salomonek ihardetsi zuen, eta erran zaroen bere amari: Zertako galdatzen duzu Abifag Sunamtarra Adoniasentzat? erreinua ere galda zazu harentzat; ezen ene anaia da ni baino zaharragoa, eta eskuan ditu Abiathar apheza eta Joab Sarbiaren semea.

        23. Hargatik errege Salomonek Jaunaz zin egin zuen, zioelarik: Hau egin biazat Jainkoak eta hura gainetik, baldin Adoniasek hitz hori ez badu bere biziaren kontra atheratu.

        24. Eta orai, ala Jauna, khoroa seguratu darotana, eta ene aita Dabiden tronuan ezarri nauena, eta ene etxea egin duena berak erran bezala, egun hila izanen dela Adonias.

        25. Eta errege Salomonek igorri zuen Banaias, Joiadaren semea, zeinak sarraskitu baitzuen Adonias, eta hau hil izan zen.

        26. Abiathar aphezari ere erran zaroen erregek: Zoaz Anathothera zure lurretara; herioaren gizona zare segur, bainan egun etzaitut hilen, zeren duzun Jainko Jaunaren arkha erabili ene aita Dabiden aitzinean, eta zeren nekhea jasan duzun ene aitak erabili dituen guzietan.

        27. Salomonek hastandu zuen beraz Abiathar, etzedin izan Jaunaren aphez, eta bethe zedintzat Jaunak Silon Heliren etxearen gainean erran zuen hitza.

        28. Bada, berria ethorri zitzaioen Joabi, zeina Adoniasen alderat itzuli baitzen, etez Salomonenerat. Joabek ihesegin zuen beraz Jaunaren tabernaklera eta lothu zen aldareko adarrari.

        29. Errege Salomon jakintsun egina izan zen nola Joabek ihes egin izan zuen Jaunaren tabernaklera, eta aldarearen ondoan zela. Salomonek igorri zuen beraz Banaias, Joiadaren semea, erranik: Zoaz, eta hil zazu.

        30. Banaias goan zen Jaunaren tabernaklera, eta Joabi erran zaroen: hau dio erregek: Ilkhi hadi. Eta hunek ihardetsi zuen: Ez naiz ilkhiko; bainan hemen hilen naiz. Banaiasek erregeri ekharri zaroen solas hori, zioelarik: Hau erran du Joab eta hau ihardetsi darot.

        31. Erregek erran zaroen: Egizu erran duen bezala, hil eta ehortz zazu, eta khenduko duzu ene ganik eta ene aitaren etxearen gainetik Joabek ixuri duen odol hohengabea.

        32. Eta Jaunak haren odola haren buruaren gainera bihurtuko du, zeren hil dituen bi gizon zuzen, bera baino prestuagoak, eta ezpataz sarraskitu, ene aita Dabiden jakingabean, Abner Noeren semea, Israelgo armadako buruzagia, eta Amasa Jetherren semea, Judako armadako buruzagia.

        33. Eta hekien odola itzuliko da Joaben buruaren gainera eta haren ondoregoaren gainera menderen mende. Aldiz, Dabidi eta haren ondoregoari, eta etxeari, eta tronuari Jauna ganik bakea izan bekiote bethi guziraino.

        34. Banaias, Joiadaren semea, igan zen beraz, eta Joabi oldar eginik, hil izan zuen; eta ehortzi zuen bere etxean mortuan.

        35. Erregek ezarri zuen Banaias, Joiadaren semea, armadaren buruan Joaben orde, eta Sadok Abiatharren orde jarri zuen aphez.

        36. Erregek halaber igorri zuen Semeiren deitzera, eta erran zaroen: Etxe bat egizu zuretzat Jerusalemen, zaude hartan eta ez handik ilkhi harat eta hunat.

        37. Bainan egun batez atheratzen bazare, eta Zedrongo erreka iragaiten baduzu, jakizu egun hartan hila izanen zarela; zure odola zure buruaren gain izanen da.

        38. Semeik erran zaroen erregeri: Solasa ona da; nola mintzatu baita ene errege jauna, hala eginen du zure zerbitzariak. Hargatik Semei Jerusalemen egotu izan zen asko egunez.

        39. Bainan gerthatu zen hirur urtheren buruan, Semeiren gathibuek ihesegin zutela Jetheko errege Akis Maakaren semea gana; eta berria ekharria izan zitzaioen Semeiri Jethera goan zirela haren gathihuak.

        40. Semei jaiki zen, harbalda ezarri zaroen bere astoari, jo zuen Jethera Akisen gana bere gathihuen gibelerat galdatzera eta hekiek erakharri zituen Jethetik.

        41. Bada, Salomon jakintsun egina izan zen Semei Jerusalemetik Jethen izatu zela eta itzulia zela.

        42. Eta igorririk haren bilha erran zaroen: Ez othe darotzut Jaunaz zin egin eta aitzinetik erran: Egun batez ilkhirik, ibiltzen bazare hor edo hemen, jakizu hilen zarela? Eta ihardetsi darotazu: Ona da entzun dudan solasa.

        43. Zertako beraz begiratu ez ditutzu Jaunaren zina eta nik zuri eman manamendua?

        44. Eta erregek Semeiri erran zaroen: Badakizu gaizki guzia, zeintaz zure bihotzak lekhukotasun egiten baitarotzu eta ene aita Dabidi egin diozuna; Jaunak zure tzarkeria bihurrarazi du zure buruaren gainera.

        45. Eta errege Salomon izanen da benedikatua, eta Dabiden tronua sendo bethi guziraino Jaunaren aitzinean.

        46. Hargatik erregek manatu zuen Banaias, Joiadaren semea; zeinak ilkhirik, jo baitzuen Semei; eta hil izan zen.

III. KAP.

        1. Erreinua gogortu zen beraz Salomonen eskuetan, eta odoleko lokharriz batu zen Egiptoko errege Faraonekin; ezik haren alaba emaztetzat hartu eta Dabiden hirira erakharri zuen, akhaba zetzan arteo bere etxea eta Jaunaren etxea eta Jerusalemen inguruko harrasia.

        2. Bizkitartean populuak lekhu goretan imolatzen zituen bitimak, zeren ez baitzitzaioen ordu arteo tenplorik altxatu Jaunaren izenari.

        3. Bada, Salomonek maithatu zuen Jauna, eta bere aita Dabiden manuen arabera zerabilan, lekhat imolatzen zuela lekhu goretan, eta han baltsamuak erretzen zituela.

        4. Hargatik Gabaonera goan zen, han imolatzekotzat; hura zen ezik lekhu goretan aiphatuena. Salomonek Gabaonen mila bitima aldare gainean eskaini zituen holokaustetan.

        5. Bada Jauna Salomoni agertu zitzaioen gabaz ametsetan, erraten zioelarik: Galda zazu nik ematea nahi dukezuna.

        6. Eta Salomonek ihardetsi zuen: Urrikalpen handia hartu diozu zure zerbitzari Dabid ene aitari, ibili den bezala zintasunean eta zuzenean eta zure alderako bihotz leialen; iduki diozu zure urrikalpen handia, eta seme bat eman diozu haren tronuan jarria dena, egun den bezala.

        7. Eta orai, Jainko Jauna, erreginarazi duzu zure zerbitzaria ene aita Dabiden orde; ni, berriz, haur gazte bat naiz, ene sar-ilkhiak ezagutzen ez ditudana.

        8. Eta zure zerbitzaria zuk hautatu duzun populuaren erdian da, populu nihonerekoa, khonda eta zenbat den har ez ditakeena, ostearen handia gatik.

        9. Zure zerbitzariari emanen diozu beraz bihotz bat ethorkorra, juia ahal dezantzat zure populua eta berez ongia gaizkitik; ezen nork juiatuko ahal du populu hori, zure populu horrenbat handia?

        10. Solas hori gogaragarri izan zen Jaunaren aitzinean, Salomonek galdatu zuelakotz horrelako gauza.

        11. Eta Jaunak Salomoni erran zaroen: Zeren gauza hori galdatu duzun, eta ez ditutzulakotz galdatu ez egun luzeak, ez aberastasunak, edo zure etsaien biziak, bainan galdatu baituzu zuhurtzia zuzenaren berezteko;

        12. Huna non egin darotzudan zure galdegitzaren arabera, eta eman darotzut bihotz bat zuhurra eta argitua, hanbatetaraino non, aitzinean zure idurikorik izan ez baita, eta zure ondotik ere jaikiko ez baita.

        13. Bainan bertzalde eman darozkitzut galdatu ez ditutzun hekiek, erran nahi da aberastasunak eta ospea, halai non ez baita lehenagoko egun orotan erregeetan nihor izatu denik zure iduriko.

        14. Bada, ibiltzen bazare ene bideetan eta zaintzen baditutzu ene manu eta manamenduak, zure aitak egin dituen bezala, bizitze luze bat emanen darotzut.

        15. Beraz Salomon atzarri zen eta ezagutu zuen ametsetan zela; eta Jerusalemera ethorri zenean, eman zen Jaunaren batasuneko arkharen aitzinean, eskaini zituen holokaustak eta bakezko bitimak, eta barazkari handi bat eman zaroeten bere zerbitzariei.

        16. Orduan bi emazteki lilitxo ethorri ziren erregeren gana, eta xutik jarri ziren haren aitzinean.

        17. Hekietarik batek erran zuen: Othoizka narotzu, jauna, ni eta emazteki hau ginauden etxe berean, eta erdi izan naiz hunen baithako gelan.

        18. Bada, ni erdi naizenetik hirugarren egunean, hau ere erdi da; eta elkharrekin ginen, eta nihor bertzerik etzen gurekin etxean, gu biak baizik.

        19. Emazteki hunen semea gabaz hil izan da, ezen lotan zelarik itho du.

        20. Eta gau ortzikara baten minean jaikirik, ni zure neskato naizenaren sahetsetik hartu du ene semea eta ezarri du bere bulharrean; aldiz, bere seme hila eman du ene galtzarrean.

        21. Goizean jaiki naizenean ene semeari dithiaren emateko, iduritu zait hila; eta artha gehiagorekin begiraturik argi garbitan, atzeman dut etzela ni erdi nintzen haurra.

        22. Bertze emaztekiak ihardetsi zuen: Ez dun hik dionan bezala, bainan hire semea hil dun, eta enea bizi. Bertzeak bertze aldera zioen: Gezurra dion, ezen ene semea dun bizi, eta hirea hila dun. Eta horreletan hizkatzen ziren erregeren aitzinean.

        23. Orduan erregek erran zuen: Hunek dio: Ene semea bizi da, eta hirea hila dun. Eta horrek ihardesten du: Ez, hire semea hila dun; enea, berriz, bizi.

        24. Erregek erran zuen beraz: Ekhar darotazue marrauza bat. Eta marrauza ekharri zutenean erregeren aitzinera,

        25. Erran zuen: Haur bizia bi zathi egizue; emozuete batari erdi bat, eta bertzear bertze erdia.

        26. Bainan semea bizia zuen emaztekiak erregeri erran zaroen (ezen barnea laztu zitzaioen bere semearen gainean): Othoi, jauna, haurra bizirik emozue horri, eta etzazuela hil. Bertzeak zioen aitzitik: Ez bedi izan ez hiretzat, ez enetzat, bainan zathi bedi.

        27. Erregek ihardetsi eta erran zuen Emozue huni haur bizia, eta ez bedi hil; ezen hau da horren ama.

        28. Horreletan Israel guziak entzun zuen erregek nola bihurtu zuen bere erabakia, eta erregeren larderia hartu zuten, ikhusirik Jainkoaren zuhurtasuna haren baithan zela erabakien egiteko.

IV. KAP.

        1. Bada, errege Salomon Israel guziaren gainean zen erreginatzen;

        2. Eta haukiek ziren bere azpiko zituen aitzindariak: Azarias, Sadok aphezaren semea;

        3. Elihoreph eta Ahia, Sifaren semeak, iskribau; Josafat, Ahiluden semea, agerietan;

        4. Banaias, Joiadaren semea, armadako buruzagi; Sadok eta Abiathar berriz, aphez.

        5. Azariasek, Nathanen semeak manatzen zituen erregerekin egoten zirenak. Zabud, Nathanen semea, zen aphez, erregeren adiskide;

        6. Ahifar etxeko buruzagi; eta Adoniram, Ahdaren semea, zergen gaineko.

        7. Eta Salomonek bazituen Israel guziaren gainean hamabi aitzindari, zeinek bizikaria ekhartzen baitzaroeten erregeri eta haren etxeari; ezen bakhotxak urthean hilabethe batez ematen zituzten behar ziren gauzak.

        8. Huna hekien izenak: Benhur Efraimgo mendian,

        9. Bendekar Makzefen, Salebimen, Bethsamesen, Elonen eta Bethananen;

        10. Benhefed Arubothen; Sokho eta Ephergo lur guzia ere harenak ziren;

        11. Benabinadab, zeinarena baitzen Nephathdor guzia; emaztetzat zuen Tapheth, Salomonen alaba.

        12. Banak, Ahiluden semeak manatzen zuen Thanaken, Maiedon eta Bethsan guzian, zeina baita Sarthanako ondoan, Jezraelgo behereko aldean, Bethlandik Abelmehulara, Jekmaango parrean.

        13. Bengaher zen Erramoth Galaaden; berepeko zuen Aboth-Jair Manaferen semearena, Galaaden; Argobeko lur guzian, zeina baita Bafanen, hura bera zen buruzagi hirur hogoi hiri handitan, harrasiztatuak eta kobrezko hagekilakoak zirenetan.

        14. Ahinadab, Adoren semeak manatzen zuen Manaimen;

        15. Akimaafek Nefthalin; hunek halaber ezkontzaz zuen Basemath Salomonen alaba.

        16. Baana, Husiren semea zen buruzagi Aserren eta Balothen;

        17. Josafat, Pharuen semea, Isakarren;

        18. Semei, Elaren semea, Benjaminen;

        19. Gaber, Urien semea, Galaadko lurrean, Amorhear errege Sehonen eta Bafango errege Ogen lurrean, aurkhintza hartan ziren guzian gainean.

        20. Juda eta Israel ezin khondatuak ziren; baziren itsasoko legarra bezenbat: janez, edanez eta bozkariotan bizi ziren.

        21. Bada Salomonek, Filistindarren lurreko ibaitik Egiptoko mugaraino bere azpiko zituen erresuma guziak, zeinek eskaintzen baitziozkaten beren emaitzak eta zerbitzatzen baitzuten bere biziko egun guzietan.

        22. Salomonen etxeko behar ziren, egun bakhotx, hogoi eta hamar koro irin zethahatu eta hirur hogoi koro irin eho,

        23. Hamar idi gizendu, hogoi idi alhapidetako eta ehun ahari, sarthu gabe ihizitikako oren, basahuntz, basidi eta hegastin gizenduak.

        24. Ezik berepeko zituen ibaiaz hunaindiko eremu guzia, Thaphfatik Gazaraino, eta toki hekietako errege guziak, eta bakea zuen alde orotarik inguruan.

        25. Salomonen bizi guzian, Judan eta Israelen batbedera deusen beldurrik gabe zagoen, bere mahatsaren eta pikoaren azpian Danetik Bersaheeraino.

        26. Salomonek bazituen zalditegiak, berrogoi mila orgetako zaldirentzat eta hamabi mila azpiko zaldirentzat.

        27. Lehenago aiphatu hamabi aitzindariek hazten zituzten; errege Salomonen mahaineko behar zena ere artha handirekin ekhartzen zuten bere orduan.

        28. Halaber zaldien eta azienden garagarra eta lastoa eramaten zuten errege zen lekhura, izatu manuen arabera.

        29. Jainkoak Salomoni orobat eman ziozkan zuhurtasuna, umotasun handi bat, eta izpirituko hedadura bat, itsas-bazterrean den legardia bezain zabala.

        30. Eta Salomonen zuhurtziak Egiptoarren eta iguzki-sorthaldekoen zuhurtzia gaihentzen zuen.

        31. Gizon guziak baino zuhurrago zen; zuhurrago Ethan Ezraharra baino, Maholen seme, Heman, Kalkol eta Dorda baino; eta aiphutan zen inguruetako jendaia orotan.

        32. Halaber Salomonek egin zituen hirur mila parabola, eta haren kantikak izatu ziren mila eta bortz.

        33. Eta mintzatu zen zuhaitz guziez, Libanen den zedrotik, harrasitik ilkhitzen den hisoporaino, eta abereez, hegastinez, zierpeez eta arrainez.

        34. Eta Salomonen zuhurtziaz aiphatzen aditzen zutenak, populu guzietarik eta lurreko errege guzien ganik ethortzen ziren haren zuhurtziaz argitzera.

V. KAP.

        1. Hiramek, Tirreko erregek, bere zerbitzariak igorri zituen Salomonen gana: ezen nabaditu zuen Salomon gantzutua izan zela errege bere aitaren orde; zeren egundainotik Hiram Dabiden adiskidea izatu baitzen.

        2. Bada Salomonek Hiramen gana igorri zuen hitz haukiekin:

        3. Badakizu ene aita Dabiden nahikundea, eta nola etxe bat ezin altxatu duen bere Jainko Jaunaren izenari, inguruko gerla dixiduen gatik, bere etsaiak zango hatzaren azpian Jaunak eman ziozkan arteo.

        4. Bainan orai ene Jainko Jaunak deskantsua eman darot inguruan; eta ez dut ez etsaiaren, ez astrugaitz beldurrik.

        5. Hargatik burutan dut tenplo haten altxatzea ene Jainko Jaunaren izenari, Jaunak ene aita Dabidi manatu dioen bezala, erranez: Zure seme, zure orde zure tronuan emanen dudanak altxatuko dio etxe bat ene izenari.

        6. Mana zazu beraz zure zerbitzariak enetzat ebak detzaten Libango zedroak, eta ene zerbitzariak zureekin izan ditezen: zure zerbitzarientzat berriz, emanen darotzut galdeginen duzun sari guzia; badakizu ezen nola ene populuan ez den gizon bat Sidondarrek bezala dakienik zur ebakitzen.

        7. Hiramek aditu zituenean beraz Salomonen solasak, handizki hoztu zen, eta erran zuen: Benedika bedi egun Jainko Jauna, Dabidi eman daroena seme bat guziz zuhurra populu handi horren buruko.

        8. Eta Hiramek Salomoni igorri zaroen erratera: Entzun ditut zuk gaztiatu guziak: eginen dut zure nahi guzia zedruez eta izaiez denaz.

        9. Ene zerbitzariak Libandik eta itsasora ekharriko dituzte; nik untzitan igorriko ditut zuk bereziko darotazun lekhuraino, eta han leihorrean ezarriko ditut, zuk handik hartuko ditutzu, eta behar dena emanen darotazu ene etxeari jatekoaren emateko.

        10. Hargatik Hiramek Salomoni ematen zaroen nahi zuen bezenbat zedroki eta izaiki.

        11. Salomonek, berriz, Hirami ematen ziozkan hogoi mila koro ogi, haren etxearen hazkurritzat, eta hogoi koro olio garbienetik: Hirami Salomonek horiek ematen ziozkan urthe bakhotx.

        12. Halaber Jaunak Salomoni zuhurtzia eman zaroen agindu zaroen bezala: eta bakea zen Hiramen eta Salomonen artean, eta biek batasun egin zuten.

        13. Errege Salomonek Israel guzian langileak hautatu zituen, eta hogoi eta hamar mila gizon ziren bereziak.

        14. Libanera aldizka igortzen zituen hamar mila hilabethe oroz, halaz non bi hilabethe egoten baitziren beren etxeetan: eta Adoniramek zuen erabilkunde horien gainean manamendua.

        15. Salomonen haxeketariak ziren hirur hogoi eta hamar mila, eta harri-atheratzaiieak mendian laur hogoi mila,

        16. Sarthu gabe lan bakhotxeko aitzindariak, zeinak baitziren hirur mila eta hirur ehun, populuari eta lanean hari zirenei manatzen zutenak.

        17. Eta erregek manatu zaroeten har zetzaten harri handiak, harri garastiak, tenploko asentuentzat, eta eskuaira zetzaten.

        18. Salomonen eta Hiramen harginek aphaindu zituzten; Giblostarrek, berriz, xuxendu zituzten tenploaren egiteko zurak eta harriak.

VI. KAP.

        1. Gerthatu zen beraz Israelgo semeak Egiptotik ilkhi ziren laur ehun eta laur hogoigarren urthean, Salomonen Israelen gaineko erregetasuneko laugarren urthean, zioko hilabethean (zeina baita bigarren hilabethea), Jaunari egiten hasi zitzaioela etxea.

        2. Bada, errege Salomonek Jaunari altxatzen zaroen etxeak bazituen hirur hogoi beso luzara, hogoi beso zabalera eta hogoi eta hamar gorara.

        3. Tenploaren aitzinean lorio bat bazen hogoi besoren luzetasunekoa, tenploaren zabaltasuneko neurriaren arabera, eta hamar beso zituen zabalera tenpluaren aitzinaldean.

        4. Eta tenploari egin ziozkan leiho zeiherrak.

        5. Tenploko harrasiaren gainean inguruan altxatu zituen hirur selharu, etxearen harrasietan, tenploaren eta oraklearen inguru guzian, eta hegalak egin zituen inguruan,

        6. Azpiko selharuak bazituen bortz beso zabalera, erdikoak sei, eta hirugarrenak zazpi. Lazak, berriz, ezarri zituen etxearen kanpotik inguruan, etzitezentzat sarthuak izan tenploko harrasietan.

        7. Jaunaren etxea egin zenean, harri aphainduz eta akhabatuz egina izan zen; eta ez mailuka, ez haizkora, ez edozein burdin-tresna etzen tenploan entzun egiten hari zenean.

        8. Sahetsetikako erdiko athea zen etxearen eskuineko aldean; eta inguruka zohazen mail batzuetarik igaiten zen erdiko selharura, eta erdikotik gainekora.

        9. Salomonek etxea egin eta akhabatu zuen; zedrozko bobedaz ere estali zuen etxea.

        10. Eta etxe guziaren gainean egin zuen selharu bat bortz beso gora zena, eta zedrokiz estali zuen etxea.

        11. Eta Jauna mintzatu zitzaioen Salomoni, zioelarik:

        12. Ikhusten dut altxatzen duzun etxea: ene manamenduetan ibiltzen bazare, ene erabakien arabera egiten baduzu eta ene manuak begiratzen baditutzu, hekien arabera ibiliz, idukiko darotzut zure aita Dabidi eman diodan hitza.

        13. Israelgo semeen erdian eginen dut ene egoitza eta ez dut bazterrerat utziko Israelgo ene populua.

        14. Salomonek egin zuen beraz tenploa eta akhabatu zuen.

        15. Harrasiak barnetik egin zituen zedrozko oholez, galtzadatik harrasien gaineraino, eta bobedaraino estali zituen zedrokiz, eta galtzada estali zuen izaiazko oholez.

        16. Eta tenploko zolako alderdia hertsi zuen hogoi besotan zedrozko oholez galtzadatik gaineraino, eta oraklearen etxe barnea egin zuen sainduren saindutzat.

        17. Beraz tenploak berak berrogoi beso zituen orakleko atheraino.

        18. Eta etxe guzia barnetik zedroz jauntzia zen, thornuan eginikako lanekin, uztardura lanketatuekin, eta bernuzadura kanporat egiten zutenekin. Oro zedrozko oholez estaliak ziren, eta harrasian nihon etzitakeen harririk ager.

        19. Oraklea, berriz, egin zuen tenploaren erdian, lekhu barneenean, han ezartzeko Jaunaren batasuneko arkha.

        20. Bada, orakleak hogoi beso zituen luzara, zabalera eta gorara; eta estali eta jauntzi zuen urhe garbienez; eta aldarea ere zedroz estali zuen.

        21. Oraklearen aitzinean ere etxea estali zuen urhe garbienetik, eta urhezko xaflak iratxiki zituen urhezko itzez.

        22. Eta tenploan deusere etzen urhez estalirik etzenik; orakleko aldarea ere urhez estali zuen.

        23. Oraklean egin zituen oliba-zurez bi kerubin hamar besoren goratasuna zutenak.

        24. Kerubinaren hegal batek bortz beso zituen, eta kerubinaren bertze hegalak bortz beso: hori da, hamar beso zituztela hegal baten mokotik bertzearen mokoraino.

        25. Bigarren kerubina ere hamar besokoa zen, neurri orobatekoan; eta langintza bera zuten bi kerubinek.

        26. Erran nahi da kerubin batek hamar besoren goratasuna bazuela, eta bigarren kerubinak orobat.

        27. Kerubinak ezarri zituen barneko tenploaren erdian: kerubinek, berriz, hegalak hedatzen zituzten, eta hegal batek ukitzen zuen harrasia, eta bigarren kerubinaren hegalak ukitzen zuen bertze harrasia: bertze bi hegalek, berriz, tenploaren erdian elkhar ukitzen zuten.

        28. Kerubinak ere urhez estali zituen.

        29. Eta tenploko harrasi guziak inguru-inguru lanketatu zituen asko zizeladuraz eta thornuzko laiez; eta egin zituen hekietan kerubinak, adarkadurak eta pintadurak, harrasitik kanporat egiten eta ilkhitzen bezala zirenak.

        30. Tenploko galtzada ere urhez estali zuen barnean eta kanpoan.

        31. Eta orakleko sartzean egin zituen oliba-zurez athetto batzuek eta habeak bortz izkinetakoak.

        32. Eta bi atheak egin zituen olibakiz; kerubin eta adar-itxurak eta lorekadurak, hainitz atheratzen zirenak hekietan bernuzatu zituen, eta estali zituen urhez; urhez estali zituen, hala kerubinak, nola adarrak eta bertzeak.

        33. Tenploko sartzean olibakiz egin zituen lau izkinetako habeak,

        34. Eta bi athe izaikiz bi aldeetarik: athe bakhotxa bikhuna zen, eta idekitzen zen bi zathiek elkhar idukitzen zutelarik.

        35. Bernuzatu zituen kerubinak, adarrak eta lorekadura hainitz ilkhitzen zirenak; eta guziak urhe-xaflaz estali zituen erregelarekin eta eskuairarekin moldatuz.

        36. Barneko ezkabatza egin zuen hiru lerro harri legunduz eta zedro-zurezko lerro batez.

        37. Jaunaren etxeko asentuak jarriak izan ziren laugarren urthean, zioko hilabethean;

        38. Eta hamekagarren urthean, buleko hilabethean (hura da zortzigarren hilabethea), akhabatua izan zen etxea bere lan guzian eta bere tresneria guzian. Salomonek hura egin zuen zazpi urthez.

VII. KAP.

        1. Bere etxea, berriz, hamahirur urthez egin zuen Salomonek, eta azken akhabantzaraino eraman zuen.

        2. Egin zuen halaber Libango oihaneko etxea, zeinak luzara ehun beso baitzituen, zabalera berrogoi eta hamar beso, eta gorara hogoi eta hamar beso; eta lau ibiltoki zedrozko habeen artean; ezik zedro-zurak habetzat lantharazi zituen.

        3. Zedrozko oholez bobedatu zuen gaina oro, zeina berrogoi eta bortz habez jasana baitzen. Lerro bakharrak zituen hamabortz habe,

        4. Bata bertzearen parrean ezarriak,

        5. Eta elkharri begira zaudenak, habeen artean bardina zelakotz hutsartea. Habeen gainean baziren lau hegitako lazak, oroz bardinak.

        6. Eta egin zuen lorio bat habeekin berrogoi eta hamar beso zituena luzara eta hogoi eta hamar zabalera; eta bertze lorio bat, lorio handienaren parrean, habeekin, eta trebesadura bat habeen gainean.

        7. Egin zuen tronuko lorioa ere, zeinetan baitzen tribunala, eta zedroz estali zuen azpitik gaineraino.

        8. Eta lorioaren erdian bazen etxetto bat orobat lanthua, zeinetan jartzen baitzen juiatzeko. Egin zuen halaber Faraonen alabarentzat (zeina emaztetzat hartu baitzuen Salomonek), etxe bat lorio hura bezala lanthua.

        9. Guziak eginak ziren, asentutik harrasien gainera, eta kanpoaldean lorio handiraino, harri ederrenez zeinak moldura eta neurri batean zerratuak baitziren hala barnetik nola kanpotik.

        10. Asentuak ere harri ederrez ziren, hamar besoko edo zortzi besoko harri handiz.

        11. Eta gainetik ziren harri eder batzu, neurri batean ebakiak, eta orobat zedroz estaliak.

        12. Lorio handiena biribila zen, harri pikatuzko hirur lerroz egina, eta zedro lanthuzko lerro batez; eta hala zen Jaunaren etxe barneko lorioan eta etxe sartzeko lorioan ere.

        13. Errege Salomonek igorri ere zuen eta Tirretik ethorrarazi zuen Hiram,

        14. Zeina baitzen Nefthaliren leinuko emazteki alhargun baten eta tirrar aita, baten semea, kobrea lantzen zuena, eta zuhurtziaz, aditzaz eta jakitatez bethea kobrezko lan guzien egiteko. Ethorri zenean errege Salomonen gana, egin zuen haren lan guzia.

        15. Egin zituen kobrezko bi habe, habe bakharra hemezortzi beso gora; eta hamabi besoko uhal batek inguratzen zuen habe bakhotxa.

        16. Egin zituen halaber kobre urthuz bi buru habeen gainean ezartzeko, buru bat bortz beso gora zena, eta bertze burua ere bortz beso gora;

        17. Eta ziren lanketatuak sare bat bezala, eta gatheak bezala, zeinak ederrezteko langintza batez elkharri lotzen baitziren. Bi habe-buruak urthuak ziren; buru bateko sareak bazituen zazpi uztarri-lerro, eta bertze buruarenak bertze hainbertze.

        18. Eta egin zituen habeak eta inguruan bi uztarri-lerro, mingranen gaineko aldean zirenak, buruen estaltzeko. Orobat egin zaroen bigarren buruari.

        19. Lorioan, berriz, habe gainetan ziren buruak, liliak bezala lanthuak, lau besokoak ziren.

        20. Eta oraino habeen gainean, sareen azpitik, baziren bertze buru batzu, habearen neurriaren araberakoak, eta bigarren buruaren inguruan berrehun mingrana lerroka.

        21. Bi habeak xutik ezarri zituen tenploko lorioan; eta xutitu zuenean, eskuineko habea, deithu zuen Jakin: orobat xutitu zuen bigarren habea eta deithu zuen Booz.

        22. Habeen gainean ezarri zuen lilien arara egin lana, eta habeetako lana akhahatua izan zen.

        23. Urthuz egin zuen halaber itsaso bat, hamar besokoa bazter batetik bertzera, inguruz biribila: haren goratasuna bortz besokoa zen, eta hogoi eta hamar besoko sokhatto batek birundatzen zuen inguruan.

        24. Eta haren inguruan hamar besoka zihoan lanketadura bat, ezpaina behera, itsasoa inguratuz: lanketadurazko bi lerro urthuz eginak ziren.

        25. Itsasoa jarria zen hamabi idiren gainean, zeinetarik hirurek begiratzen baitzuten ipharrera, hirurek mendebalera, hirurek hegoara eta hirurek iguzki-haizera; eta itsasoa zagoen idi hekien gainean, zeinen gibel guziak barneko aldean gordetzen baitziren.

        26. Hirur erhiren loditasuna zuen untziak, eta haren ezpaina zen xata baten ezpaina bezala eta lili zabaldu baten hostoa bezala: bi mila bato idukitzen zituen.

        27. Egin zituen hamar oin kobrezkoak, oin bakhotxa lau beso luze, lau beso zabal eta hirur beso gora.

        28. Oinetako lana bera leguna zen, eta lanketadurak baziren iratxikiguneetan;

        29. Khorottoen eta ezpartzaduren artean baziren lehoinak, idiak eta kerubinak, eta iratxikiguneetan gainetik orobat; era azpitik, lehoinak, idiak eta kobrez uhalak bezala dilindaka.

        30. Oin bakhotxak bazituen lau arroda eta kobrezko haxak: eta lau izkinetan, untziaren azpian, baziren ostikoak bezala urthuz eginak eta elkharri begira zaudenak.

        31. Untziaren ahoa ere buruetan sartzen zen gainez; kanporat agertzen zena, biribil zen guzia; beso batekoa zen, eta orotara bazuen beso bat eta erdi. Habeen izkinetan, berriz, baziren asko lanketadura, eta erdietako habearteak etziren biribil, bainan lau izkinetakoak.

        32. Oinaren lau izkinetan ziren lau arrodak ere, elkharri lothuak ziren oinaren azpitik: arroda bakharra beso bat eta erdi gora zen.

        33. Arrodak, berriz, ziren orga-lasterretan izaten ohi diren bezalakoak; eta hekien haxak, besoak, phaldoak eta buhuinak, oro urthuz eginak ziren.

        34. Eta orobat oin bakhotxaren lau izkinetan ziren ostikoak, gai beretik urthuak nola oina, eta hari iratxikiak ziren.

        35. Oinaren gainean, berriz, beso erdiko biribilgune bat bazen, halako moldez egina non untzia haren gainean bermaraz baitzitakeen, eta bernuzadura eta lanketadura asko moldetakoak ber-beretik eginak bazituen.

        36. Hiramek egin zituen halaber kobrez ziren habe-arte hekietan eta izkinetan lehoinak, zuhamu-adarrak eta kerubin batzu, gizona xutik dagoen phatxadan bezala, ez baitzuten iduri han zizelatuak, bainan bai inguruan ezarriak.

        37. Horreletan egin zituen hamar oinak, gai batetik urthuak, neurri batean eta lanketaduraz elkharren idurikoak.

        38. Egin zituen halaber hamar untzi kobrezkoak; untzi bakharrak zaduzkan berrogoi bato, eta gora zen lau besoz; eta ezarri zuen untzi bakhotxa oin baten gainean, zeinak hamar baitziren.

        39. Hamar oinak ezarri zituen, bortz tenploaren eskuin alderdian, eta bortz ezkerrean; itsasoa, berriz, eskuin aldean iguzki-haizearen parrean hegoari huruz.

        40. Hiramek beraz eginik bertzak, duphinak eta untziak, Jaunaren tenploan akhabatu zuen errege Salomonen lan guzia.

        41. Harek egin zituenak ziren bi habe, eta buruetako sokhak bi habeen buruen gainean, eta bi zare habeen buruen gainean ziren bi sokhen estaltzeko;

        42. Lau ehun mingrana bi sareetan, bi mingrana-lerro, habeen gainean ziren buruetako sokhak estaltzen zituzten sare bakhotxean;

        43. Hamar oin eta hamar untzi oinen gainean;

        44. Itsaso bat eta hamabi idi itsasoaren azpiko;

        45. Bertzak, duphinak eta untziak. Hiramek errege Salomoni Jaunaren etxeko egin ziozkan tresna guziak kobre ederrenez ziren.

        46. Erregek urtharazi zituen hekiek Jordaneko zelhaiean, lur buztintsu batean, Sokothen eta Sarthanen artean.

        47. Salomonek ezarri zituen untzi guziak beren tokietan; eta hainbertze ziren non ez baitzitakeen erran kobrearen phisua.

        48. Salomonek egin zituen Jaunaren etxeko tresna guziak, urhezko aldarea, proposizioneko ogien ezartzeko urhezko mahaina,

        49. Urhezko ganderailuak, bortz eskuin eta bortz ezker, oraklearen aitzinean, urhe garbiz; eta gainean lili loreak bezalako batzu eta urhezko kriseluak; urhezko suhatsak,

        50. Legarrak, hirurhortzekoak, xatak, xurruak eta isentsuntziak urhe garbienetik. Sainduren sainduko etxe barneko atheen erroak, eta tenploko etxeko atheenak ere urhez ziren.

        51. Eta Salomonek akhabatu zuen Jaunaren etxekotzat egiten zuen lan guzia. Ekharri zituen haren aita Dabidek sainduetsi zituen zilharra, urhea eta untziak, eta Jaunaren etxeko khutxetan ezarri zituen.

VIII. KAP.

        1. Orduan bildu ziren Israelgo zaharrenak sortzez, leinuetako aitzindariekin, eta Israelgo semeen familietako buruzagiak errege Salomonen gana Jerusalemera, ekhartzekotzat Jaunaren batasuneko arkha Dabiden hiritik, erran nahi da Siondik.

        2. Israel guzia errege Salomonen gana bildu zen, besta-buruan, ethanimgo hilabethean, hura baita zazpigarren hilabethea.

        3. Israelgo zahar guziak ethorri ziren eta aphezek hartu zuten arkha.

        4. Eraman zituzten Jaunaren arkha eta batasuneko tabernaklea, eta tabernaklean ziren saindutegiko tresna guziak; eta aphezek eta lebitarrek zakharten arkha.

        5. Errege Salomon, berriz, eta haren gana bildu zen Israelgo oste guzia bazohan harekin arkharen aitzinean, eta imolatzen zituzten ardiak eta idiak, ez baititake erran zenbat ez zer baliotakoak.

        6. Aphezek ekharri zuten bere lekhura Jaunaren batasuneko arkha, tenploko oraklera, sainduren saindura, kerubinen hegalen azpira;

        7. Ezen kerubinek hegalak hedatzen zituzten arkharen lekhuaren gainera, eta gainetik gerizatzen zituzten arkha eta, haren hagak.

        8. Eta nola hagak atheratzen baitziren, eta hekien muthurrak agertzen baitziren saindutegitik kanporat oraklearen aitzinean, etziren kanporatagotik ageri, eta han egotu dira egungo eguna arteo.

        9. Bada arkhan etzen deus bertzerik bi har-lauzak baizik Moisek han ezarri zituenak Horeben, Jaunak Israelgo semeekin batasun egin zuenean, Egiptoko lurretik atheratzen zirelarik.

        10. Eta gerthatu zen, aphezak saindutegitik ilkhi zirenean, lanho batek bethe zuela Jaunaren etxea;

        11. Eta aphezak etzitazkeen egon eta etzezazketen beren eginbideak bethe lanhoaren gatik, ezen Jaunaren ospeak bethe zuen Jaunaren etxea.

        12. Orduan Salomonek erran zuen: Jaunak erran izan du lanhoan eginen zuela bere egoitza.

        13. Etxe hau egin darotzut egoitzatzat, zure tronu mendeen mendetaraino iraunkortzat.

        14. Eta erregek itzuli zuen begithartea, eta benedikatu zuen Israelgo baldarna guzia; ezik hara bildua zaroen Israelgo baldarna guzia.

        15. Eta Salomonek erran zuen: Benedikatua Israelgo Jainko Jauna, bere ahoz ene aita Dabidi mintzatu dena, eta haren baithan bere hitza bethe duena, dioelarik:

        16. Ene Israelgo populua Egiptotik atheratu dudan egunetik hunat, ez dut Israelgo leinu guzietarik hiri bat hautatu, hartan niri etxerik egiteko eta ene izena han izateko; bainan hautatu dut Dabid ene Israelgo populuaren buruzagitzat.

        17. Ene aita Dabidek etxe bat nahi izan zaroen altxatu Israelgo Jainko Jaunaren izenari.

        18. Bainan Jaunak ene aita Dabidi erran zaroen: Zure baithan erabili duzunean etxe bat ene izenari altxatzeko asmua, ongi egin duzu hori bera gogoan erabiltzea.

        19. Halarik-ere ez darotazu zuk altxatuko etxea; bainan zure semeak, zure erraietarik ilkhiko denak, harek altxatuko dio etxea ene izenari.

        20. Jaunak egintzetara ekharri du atheratu zuen hitza: hartu dut ene aitaren lekhua, eta jarri naiz Israelgo tronuan, Jaunak agindu bezala; eta etxea altxatu diot Israelgo Jainko Jaunaren izenari.

        21. Hau berezi diot lekhutzat arkhari, zeintan baita Jaunarekilako batasuna, gure aitekin egin zuena Egiptoko lurretik ilkhi zirenean.

        22. Orduan Salomon xutik gelditu zen Jaunaren aldarearen aitzinean, Israelgo baldarnak ikhusten zuela; eskuak zerura hedatu zituen,

        23. Eta erran zuen: Israelgo Jainko Jauna, ez da ez zeru gainean, ez lur beherean zure iduriko Jainkorik, oi zu, batasun eta urrikalpen begiratzen diozutena, beren bihotz guziz zure aitzinean ibiltzen direnei.

        24. Zuk zure zerbitzariari ene aita Dabidi iduki diozu agindu diozuna; zure ahoz duzu agindu eta zure eskuz akhabatu egungo egunak erakhusten duen bezala.

        25. Orai beraz, Israelgo Jainko Jauna, iduk diozozu zure zerbitzari Dabidi ene aitari agindu diozuna, zinaroenean: Ez da ene aitzinean eskastuko zutarikako ondorea Israelgo tronuan jarriko dena, baldin bizkitartean zure semeek atxikitzen badute beren bidea, ene aitzinean ibiltzeko zu ene begien azpian ibili zaren bezala.

        26. Eta orai, oi Israelgo Jainko Jauna, egintzetara ethor beitez, zuk zure zerbitzari ene aita Dabidi erran izan diozkatzun hitzak.

        27. Uste izateko othe da bada Jainkoa lurraren gainean dagoela? ezen baldin zeruak eta zeruetako zeruak ezin bazaduzkate, zenbatez gutiago nik egin dudan etxe hunek?

        28. Bainan begira zozute, oi erre Jainko Jauna, zure zerbitzariaren othoitzei eta errekeiei; entzun zazu zure zerbitzariak egun eskaintzen darozkitzun himnoa eta othoitza,

        29. Zure begiak gau eta egun idekiak izan ditezentzat etxe hunen gainera; etxearen gainera, zeintaz erran izan baituzu: Hor izanen da ene izena; entzun dezazuntzat zure zerbitzariak lekhu huntan eskaintzen darotzun othoitza;

        30. Entzun detzatzuntzat zure zerbitzariaren eta zure Israelgo populuaren othoitza, edozein gauza galda dezazuten toki huntan; entzun detzatzun zure egoitza zerukoan, eta entzun ondoan, begithartez jar zakiozkiten.

        31. Baldin gizon batek bekhatu egiten badu bere lagunaren alderat, eta zin zerbait balin bazuen zeinak hersten baitzuen; eta zure aitzinera, zure aldarera, zure etxera zinaren gatik heldu balitz;

        32. Zuk entzunen duzu zerutik, eta juiatuko ditutzu zure zerbitzariak, tzarra kondenatuz eta haren tzarkeria haren buruaren gainera erorraraziz; zuzena garbituz, eta hari bere zuzentasunaren arabera emanez.

        33. Israelgo zure populuak bere etsaien aitzinean ihes egin baleza (ezen zure alderat bekhatu eginen du), eta penitentzia eginez eta zure izenari aithor emanez ethor baleitez, othoitz eta errekei bazintezate etxe huntan,

        34. Entzun zatzu zerutik, barkha zozu bere bekhatua Israelgo zure populuari eta itzularazkitzu haukien arbasoei eman izan daroetezun lurrera.

        35. Zerua hertsia izaten balitz eta uritzen ez balu haukien bekhatuen gatik, eta othoizten zaituztelarik lekhu huntan, zure izenari barkhamendu eske jar baleitez beren oinhazeen bidez;

        36. Entzun zatzu zerutik eta barkha zatzu zure zerbitzarien eta Israelgo zure populuaren bekhatuak; erakhuts diozozute bide ona zeinetaz ibili behar baitira, eta uria igorrazu zure populuari gozatzera eman diozun zure lurraren gainera.

        37. Lurraren gainera athera baleitez gosetea, edo izurritea, edo aireko usteldura, edo ilhindia, edo xartala, edo herdua; baldin etsaiak zure populua hesturetan ezar baleza hunen atheak sethiatuz; zerbait zauri, zerbait erkhidura,

        38. Zerbait xahutze edo gaizkinkeria hel balekio edozein gizoni Israelgo zure populuan; orduan baldin norbaitek ezagut baleza bere bihotzeko zauria eta eskuak heda baletzatzu etxe huntan,

        39. Entzun zazu zerutik, zure egon-lekhutik, berriz jar zeraizkio begithartez, eta hala egiozu non batbederari emanen baitiozu bere bideen arabera haren bihotza ikhusten duzun bezala (ezen zu zare bakharra gizaseme guzien bihotza ezagutzen duzuna),

        40. Zure beldur izan ditezentzat, gure aitei eman daroezun lurraren gainean biziko diren egun orotan.

        41. Bertzalde arrotza, Israelgo zure populutikakoa ez dena, zure izena gatik urrungo lurretik ethorriko denean (ezen non-nahi entzunen da aiphatzen zure izenaren handiaz, zure eskuaren hazkarraz, zure besoaren

        42. Hedaduraz), ethorriko denean beraz arrotza, eta lekhu huntan othoitz egin dukeenean,

        43. Entzunen duzu zeruan, zure egoitzako ortzian, eta eginen ditutzu arrotzak othoizka galdatu guziak, lurreko populu guziek ikhas dezatentzat zure izenaren beldur izaten, Israelgo zure populuak bezala, eta froga dezatentzat zure izena deithua dela nik altxatu dudan etxe hunen gainera.

        44. Zure populua gerlara atheratuko denean bere etsaien kontra, igorri dituketzun bidean, zure othoizteko itzuliko dira berezi duzun hiriko alderat eta nik zure izenari altxatu diodan etxeko alderat,

        45. Eta zerutik entzunen ditutzu haukien othoitzak eta errekeiak, eta zuzena bihurtuko diozute.

        46. Bekhatu egiten badute zure alderat (ezen ez da gizonik bekhatu egiten ez duenik), eta samurturik arthikitzen baditutzu beren etsaiei, eta gathibu eramanak badira urrun edo hurbil etsaien lurrera,

        47. Beren bihotzetan urrikitan sartzen badira gathibutasuneko lekhuan, eta itzuliz errekeitzen bazaituzte beren gathibutasunean, diotelarik: Bekhatu egin dugu, tzarki haritu gare, gaixtaginkerian ibili gare;

        48. Eta zure ganat beren bihotz guziz eta bere arima oroz itzultzen badira, beren etsaien lurrean, zeinetara gathibu eramanak izan baitira; eta othoizten bazaituztete itzulirik haukien aitei eman diozuten lurreko aldera, hautatu duzun hiriko, eta nik zure izenari altxatu diodan tenploko aldera,

        49. Entzunen ditutzu zerutik, zure tronuko ortzitik haukien othoitzak eta errekeiak; zuzena bihurtuko diozute,

        50. Jabalduko zeraizkio zure populu zure alderat bekhatu egin duenari, eta hunen gaizki guziei, zeinetaz hautsi baitute zure legea, eta beratuko ditutzu haukiek gathibu daduzkatenen bihotzak, haukiez urrikalmendu har dezatentzat.

        51. Ezen zure populua eta zure primantza dira, Egiptoko lurretik, burdin-labearen erditik zuk atheratuak.

        52. Zure begiak idekiak egon beitez zure zerbitzariaren eta Israelgo zure populuaren othoitzari, eta entzun betzatzu othoizka eskatuko darozkitzuen orotan.

        53. Ezik zerorrek zure primantzatzat berezi ditutzu lurreko populu guzien artetik, oi Jainko Jauna, zerorrek erran izan duzun bezala, Moise zure zerbitzariaren ahoz, gure arbasoak Egiptotik eraiki ditutzunean.

        54. Bada, gerthatu zen Salomonek Jauna othoiztean, othoitz eta errekei hau akhabatu ondoan, jaiki zela aldarearen aitzinetik; ezen bi belhaunez lurrerat egin zuen eta eskuak zerurat hedatu zituen.

        55. Xutitu zen beraz eta Israelgo baldarna guzia goraki benedikatu zuen, erranez:

        56. Benedika bedi Jauna, Israelgo bere populuari phausua eman dioena, bere agintza guzien arabera. Hitz bakhar bat ez da erori harek bere zerbitzari Moisen arartekoz agindu on guzietarik.

        57. Gurekin izan bedi gure Jainko Jauna, gure aitekin izatu den bezala, gu bazterrerat utzi eta bulkhatu gabe.

        58. Bainan bere alderat malguaraz betza gure bihotzak, haren bide guzietan ibil gaitezen eta begira detzagun haren manamendu, zeremonia eta gure aitei manatu diozkaten erabaki guziak.

        59. Eta ene solas haukiek zeinetaz errekeika haritu bainaiz Jaunaren aitzinean, gau eta egun hurbil bekizkio gure Jainko Jaunari, egun oroz zuzena egin dezotentzat bere zerbitzariari eta Israelgo bere populuari;

        60. Lurreko populu guziek jakin dezaten Jauna bera dela Jainkoa, eta hartaz landan bertzerik ez dela.

        61. Gure hihotza ere oso izan bedi gure Jainko Jaunarekin, ibil gaitezentzat haren erabakietan, era begira detzagun haren manamenduak, egun egiten ditugun bezala.

        62. Erregek beraz eta Israel guziak harekin bitimak imolatzen zituzten Jaunaren aitzinean.

        63. Salomonek Jaunari imolatu ziozkan bakezko bitimatzat hogoi eta bi mila idi, eta ehun eta hogoi mila ardi hil zituen; eta erregek eta Israelgo semeek lehen aldia eman zioten Jaunaren tenploari.

        64. Erregek egun hartan sainduetsi zuen Jaunaren etxe aitzinean zen lorioa; ezen han eskaini zituen holokausta, sakrifizioa eta bakezko bitimen bilgorra, zeren Jaunaren aitzinean zen kobrezko aldarea ttipiegia baitzen eta ez baitzezazkeen iduk holokausta, sakrifizioa eta bakezko bitimen bilgorra.

        65. Salomonek egin zuen beraz orduan aiphamen handitako besta bat, eta Israel guziak harekin, uste handia ethorririk Ematheko sartzetik eta Egiptoko ibairainodanik gure Jainko Jaunaren aitzinera, zazpi egunez, erran nahi baita hamalau egunez.

        66. Eta zortzigarren egunean gibelerat bidali zituen populuak, zeinak errege benedikatuz goan baitziren beren olhetara bozkalentzietan eta bihotzak goihererik Jaunak bere zerbitzari Dabidi eta Gaelgo bere populuari egin ziuzkaten ongi guziez.

IX. KAP.

        1. Bada gerthatu zen Salomonek egiten akhabatu zituenean Jaunaren tenploa, errege jauregia eta gogoan hartu eta egin nahi izan zituen guziak,

        2. Jauna bigarrenekotz agertu zitzaioela, Gabaonen lehen agertu zitzaioenean bezala.

        3. Eta Jaunak erran zaroen: Entzun ditut ene aitzinean egin ditutzun othoitza eta errekeia; sainduetsi dut etxe hori, zeina altxatu baitarotazu, hortan ezar dezadantzat bethi guziko ene izena; eta ene begiak eta bihotza egun oroz hor izanen dira.

        4. Zu ere ene aitzinean ibiltzen bazare, zure aita ibili izan den bezala, zuzentasunean eta bihotzeko lañotasunean; egiten baditutzu nik zuri manatu guziak, eta begiratzen baditutzu ene legeak eta erabakiak,

        5. Zure erreinuko tronua egun eta bethiko ezarriren dut Israelen gainean, zure aita Dabidi agindu izan diodan bezala, nioelarik: Zure odoleko gizonak ez du eskas eginen Israelgo tronuan.

        6. Bainan gogo gaixtoz zeihertzen bazarete zuek eta zuen semeak, niri ez jarraikiz, eta ez begiratuz ene manamenduak eta nik zuei manatu zeremoniak; eta goaten bazarete, zerbitzatzen eta adoratzen baditutzue jainko arrotzak;

        7. Khenduko dut Israel eman diodan lurraren gainetik eta ene izenari sainduetsi diodan tenploa iraiziko dut ene aitzinetik; eta Israel errankizun eta irrigarritan izanen zaroete populu guziei.

        8. Eta irakasbide izanen da etxe hori: hortan gaindi iraganen dena baldituko da, eta hixtu eginen du, eta erranen du: Zertako Jaunak horrela egin izan daroete lur horri eta etxe horri?

        9. Eta ihardetsiko daroete: Zeren utzi duten heren Jauna, Egiptoko lurretik horien aitak athera dituena, eta jarraiki direlakotz jainko arrotzei; eta adoratu eta zerbitzatu dituztelakotz: horra zertako Jaunak horien gainera jautsarazi dituen ondiko haukiek guziak.

        10. Bada hogoi urtheren buruan Salomonek egin zituenean bi etxeak, erran nahi da Jaunaren tenploa eta errege jauregia,

        11. (Tirreko errege Hiramek Salomoni emanez zedrozko eta izaiazko zurak eta urhea, fixu izan zuen guziaren arabera), Salomonek orduan Hirami Galileako lurrean eman ziozkan hogoi hiri.

        12. Hiram Tirrekoa ilkhi zen Salomonek eman ziozkan hirien ikhusteko, bainan etzuten atzeman haren begiei.

        13. Eta erran zuen: Anaia, horiek dira niri eman daroztatzun hiriak? Eta lekhua deithu zuen Kabul-lur, orai arteo dirauen bezala.

        14. Hiramek halaber Salomoni igorri ziozkan ehun eta hogoi talendu urhezko.

        15. Hori da dirua errege Salomonek xahutu zuena Jaunaren tenploa, eta errege jauregia, eta Melo, eta Jerusalemeko harrasiak, eta Hefer, eta Mayedo eta Gazer egitean.

        16. Faraon Egiptoko errege igan zen, hartu eta erre zuen Gazer; hil zuen han egoten zen Kananearra eta hiri hura eman zaroen dotetzat bere alaba Salomonen emazteari.

        17. Salomonek beraz berritu zituen Gazer, Bethoron behere,

        18. Baalath eta Palmira mortuko lurrean.

        19. Eta zituen herri guziak, harrasirik gabe zirenak hazkartu zituen, eta orga-lasterretako hiriak ere, eta zaldizkoen hiriak, eta Jerusalemen altxatu nahi izan zituen guziak, eta Libanen eta bere manamenduko lur guzian.

        20. Amorneearretarik, Hethear, Pherezear, Hehear eta Jebusearretarik gelditu izan zen populu guzia, Israelgo umeetarik ez direnak,

        21. Hekien seme gelditu zirenak lekhuan, erran nahi da Israelgo semeak ezin xahutu zituztenak, Salomonek zergatu zituen, egungo eguna arteo diren bezala.

        22. Etzuen ordean Salomonek esku-lanetan ezarri Israelgo semeetarik nihor-ere, bainan gerla-gizon, haren ministro, armadetako aitzindari eta buruzagi, orga-lasterren eta zaldizkoen manatzeko ziren.

        23. Salomonen lan guzietako baziren ezarriak bortz ehun eta berrogoi eta hamar aitzindari, populua beren azpiko zutenak eta lan xedatuetan manatzen zutenak.

        24. Bada Faraonen alaba Dabiden hiritik Salomonek egin zaroen bere etxera ethorri zen. Erregek orduan altxatu zuen Melo.

        25. Salomonek halaber urthe guziz hiruretan eskaintzen zituen holokaustak eta bakezko bitimak altxatu zuen aldarearen gainean, eta baltsamuak Jaunaren aitzinean erretzen zituen. Tenploa akhabatua zen.

        26. Errege Salomonek untzidi bat ere egin zuen Asiongaberren, zeina baita Ailatheko ondoan, itsaso Gorriko bazterrean, Idumeako lurrean.

        27. Eta Hiramek untzidi hartan itsasgizonak eta itsasketan jakinak bere zerbitzarietarik Salomonen zerbitzariekin igorri zituen;

        28. Eta Ophirrera goanik, errege Salomoni ekharri zaroten lau ehun eta hogoi talenduren urhea handik hartua.

X. KAP.

        1. Entzunik Salomonen omena Jaunaren izenean, Sabako erregina ere ethorri zen, asmakaritan haren frogatzera.

        2. Eta Jerusalemera sarthurik lagunketa handi batekin, aberastasun askorekin, eta baltsamu, urheketa gaitz bat eta harri baliosak zakharzten kamelu batzuekin, ethorri zen errege Salomonen gana, eta erran zarozkien bere bihotzean zituenak oro.

        3. Eta Salomonek argitu zuen aitzinera eman zarozkien solas guzien gainean, eta hitz bakhar bat etzen izan erregeri gordea gelditu zitakeenik eta zeinari ez baitzuen ihardetsi.

        4. Bada, Sabako erreginak ikhustearekin Salomonen zuhurtzia guzia eta harek altxatu etxea,

        5. Haren mahaineko janhariak, zerbitzarien egon-lekhuak, hekien araldeak eta soinekoak, eta hango edaraleak, eta Jaunaren etxean eskaintzen zituen holokaustak, etzen gehiago bere baithan.

        6. Eta erregeri erran zaroen: Egia da ene lurrean entzun izan dudana

        7. Zure solasez eta zure zuhurtziaz; eta ez nituen sinhesten niri erraileak, neroni ethorri arteo eta ene begiz ikhusi arteo; eta frogatu dut egiaren erdia ere etzarotedala erran. Zure zuhurtzia eta zure egintzak nik omenka adituak baino handiagoak dira.

        8. Dohatsu zure gizonak! eta dohatsu zure zerbitzariak, bethi zure aitzinean daudezinak, eta zure solas zuhurra aditzen dutenak!

        9. Benedika bedi zure Jainko Jauna, zeinaren gogarako izatu baitzare, eta zeinak Israelgo tronuaren gainean eman baitzatu, Jaunak Israel maithatu duelakotz bethi guziko, eta errege ezarri baitzaitu zuzenari eta zuzentasunari beren bidea emateko.

        10. Beraz Sabako erreginak, Salomoni eman ziozkan seietan hogoi talendu urhezkoak, baltsamuketa handi bat eta harri baliosak. Egundaino geroztik ez da ekharri izan hanbat baltsamu nola Sabako erreginak eman baitziozkan errege Salomoni.

        11. (Halaber Hiramen untzi Ophirretik urhea zakhartenek, zuhamu usain oneko keta handi bat eta harri baliosak ekharri zituzten Ophirretik.

        12. Zur usaindun hekietarik erregek egin zituen Jaunaren tenploko eta errege jauregiko tenposak, eta kantarien gitarrak eta lirak. Halako zuhamu usaindunik ez da orai arteo egundaino ekharri ez-etare ikhusi).

        13. Errege Salomonek, berriz, Sabako erreginari eman ziozkan nahi izan zituen eta hari galdatu guziak, bertzalde zirelarik, bere baitharik eskaini ziozkanak errege bizartasun zinezko batekin. Erregina itzuli eta bere zerbitzariekin goan zen bere lurrera.

        14. Salomoni, urthe bakhotx, ekhartzen zaroeten urhearen phisua, sei ehun eta hirur hogoi eta hamar urhezko talendurena zen.

        15. Erran gabe zergazaleek, tratulariek, puska-saltzaileek, Arabiako errege guziek eta lurreko buruzagiek ekhartzen zaroetena.

        16. Errege Salomonek halaber egin zituen berrehun erredola urhe garbienetik. Erredola bakharraren xaflentzat eman zituen sei ehun siklo urhezko.

        17. Eta egin zituen hirur ehun erredola motx urhe frogatuz. Erredola bakhotxa estalia zen hirur ehun mina urhezkoz. Erregek ezarri zituen Libango oihaneko etxean.

        18. Errege Salomonek egin zuen orobat boliazko tronu handi bat eta estali zuen urhe gorriz.

        19. Tronuak bazituen sei mail; gaina biribil zuen gibelean; bazituen bi esku bi aldeetarik jarlekhua zadukatenak, eta bi lehoin zauden bi eskuen aldean;

        20. Eta hamabi lehoinkume zauden mailen gainean, sei alde batetik eta sei bertzetik. Ez da nihongo erresumetan egin halako lan bat.

        21. Untzi guziak ere zeinetan edaten baitzuen errege Salomonek, urhezkoak ziren, eta Libango oihaneko etxean tresna guziak urhe garbienetik ziren. Zilharra etzen ikhusia eta deus guti zen prezatua Salomonen egunetan,

        22. Zeren erregeren untziak Hiramen untziekin itsasoz Tharsisera goaten baitziren hirur urthetarik behin, eta handik ekhartzen zituzten urhea, zilharra, elefant-hortzak, ximinoak eta paunak.

        23. Errege Salomonek gainditu zituen beraz lurreko errege guziak bere aberastasunez eta zuhurtasunaz.

        24. Eta lurra zagoen guzia Salomonen begithartea ikhusi nahiz, entzutea gatik Jainkoak haren bihotzean ezarri zuen zuhurtzia.

        25. Eta batbederak ekhartzen ziozkan emaitzak, zilharrezko eta urhezko untziak, soinekoak, gerlako harmak, baltsamuak ere, eta zaldiak eta mandoak, urthe oroz.

        26. Salomonek bildu zituen orga-lasterrak eta zaldizkoak; orga-lasterrak igan ziren hamalau ehunetara, eta zaldizkoak hamabi miletara; eta ezarri zituen hiri hazkartuetan, eta erregerekin Jerusalemen.

        27. Eta hala egin zuen, non dirua Jerusalemen harria bezain nasai baitzen; eta hainbertze zedro bazela, nola bazterretan sortzen diren fikomorak.

        28. Egiptotik eta Koatik zaldiak erakhartzen ziozkaten Salomoni. Ezen erregeren tratulariek erosten zituzten Koatik, eta erakhartzen ziozkaten prezio xedatu batean.

        29. Egiptotik sei ehun zilharrezko siklotan atheratzen ziren lau zaldi, eta zazpitan hogoi eta hamar siklotan zaldia. Eta Hethearren errege guziek eta Siriakoek horreletan saltzen zituzten zaldiak.

XI. KAP.

        1. Bada, errege Salomonek maithatu zituen asko emazteki arrotz, Faraonen alaba, eta Moabitar eta Amontar emaztekietarik, Idumear, Sidondar eta Hethearretarik,

        2. Zeinen jendakiez Jaunak erran izan baitzaroeten Israelgo semeei: Etzarete sarthuko horien emaztekietara, eta horietako gizonak ez dira sarthuko zuen emaztekietara, ezik den segurena da horien emaztekiek zeiherraraziren dituztela zuen bihotzak beren jainkoei jarraikiaraz zetzazten. Salomon hekiei josi zen beraz maitekeria suharrenez.

        3. Izatu zituen zazpi ehun emazte erregina bezala, eta hirur ehun ohaide; eta emaztekiek zeihertu zaroeten bihotza.

        4. Zaharra zen jadanik, emaztekien bidez gaizkiratua izan zenean haren bihotza, jainko arrotzei jarraikitzeko. Eta haren bihotza etzen osoki xahu bere Jainko Jaunaren aitzinean, nola haren aita Dabiden bihotza.

        5. Bainan Salomonek adoratzen zituen Astarthe Sidondarren jainkosa, eta Molok Amontarren jainkoaizuna.

        6. Eta Jaunaren aitzinean gogaragarri etzena egin zuen Salomonek, eta etzuen behar zena egin Jaunari jarraikitzeko bere aita Dabid bezala.

        7. Salomonek orduan egin zuen tenplo bat Kamosi, Moabitarren jainkordeari, Jerusalemen parrean den mendian, eta Moloki Amontarren jainkordeari.

        8. Eta horrela egin zaroeten emazte arrotz guziei, zeinek isentsua erretzen eta bitimak imolatzen baitziozkaten beren jainkoei.

        9. Jauna hasarretu zitzaioen beraz Salomoni, zeren haren gogoa zeihertu zen Israelgo Jainko Jauna ganik, zeina bi aldiz agertu baitzitzaioen,

        10. Eta zeinak bere ahoz manatu baitzaroen etzedin jainko arrotzei jarraik. Eta Salomonek Jaunak manatu zaroena etzuen begiratu.

        11. Hargatik Jaunak erran zaroen Salomoni: Hori egin duzulakotz, eta zeren ez dituzun begiratu enekilako batasuna eta nik zuri eman manamenduak, urraturik zure erresuma zathituko dut, eta zure zerbitzari bati emanen darot.

        12. Halarik-ere zure aita Dabiden gatik ez dut hori zure egunetan eginen; zure semearen eskuan eginen dut.

        13. Ez diot ere erresuma guzia khenduko; bainan Dabid ene zerbitzaria gatik eta Jerusalem hautatu dudana gatik, leinu bat emanen diot zure semeari.

        14. Bada Jaunak etsaitzat Salomoni eraiki zaroen Adad Idumearra, errege odolekoa, Edomen egoten zena.

        15. Ezen Idumean zenean Dabid, eta Joab, armadako buruzagia igan zenean hilak zirenen ehortzera, eta Idumean gizonki zen guzia hil zuenean,

        16. (Ezik sei hilabethez han egotu ziren Joab eta Israel guzia Idumean gizonkiak oro hil zetzazten arteo),

        17. Adad ihes goan zen bera eta Idumear haren aitaren zerbitzarietarik zenbait harekin, Egiptoan sartzeko. Bada, Adad haur ttipittoa zen.

        18. Madiandik jaiki ondoan, Pharanera goan ziren, Pharango gizonetarik hartu zituzten eta sarthu ziren Egiptoan Egiptoko errege Faraonen gana, zeinak Adadi eman baitziozkan etxe bat, bizikariak eta lur baten manamendua.

        19. Eta Adadek hainitz begitharte ona atzeman zuen Faraonen baithan, hanbatetaraino non Faraonek emaztetzat eman baitzaroen bere emazte Taphnes erreginaren ahizpa propia.

        20. Taphnesen ahizpak seme bat eman zaroen Jenubath deitzen zena, eta Taphnesek hura hazi zuen Faraonen etxean; eta Jenubath Faraonen baithan egoten zen haren semeekin.

        21. Adadek Egiptoan nabaditu zuenean Dabid bere aitekin lokhartu zela, eta Joab armadako buruzagia, hila zela, Faraoni erran zaroen: Utz nezazu goan nadien ene lekhuetara.

        22. Eta Faraonek erran zaroen: Zeren eskasa duzu hemen zure tokietara goatera bilhatzeko? Bainan Adadek Thardetsi zuen: Deusere; ordean utz nezazu othoi.

        23. Jainkoak Salomoni etsaitzat eraiki zaroen halaber Errazon Eliadaren semea, ihes egina zena bere nausiari, Adarezer, Sabako erregeri

        24. Errazonek gizonak bildu zituen haren kontra, eta egin zen ohoin-buruzagi, Dabidek hiltzen zituenean; eta Damesara goan ziren, han egotu ziren, eta Errazon Damasen errege ezarri zuten.

        25. Israelen etsai izan zen, Salomon bizi izan zeno; eta holako bidegabea eta aiherra Adadek ekharri ziozkan Israeli.

        26. Nabathen semeak ere Jeroboam Efrathar Saredakoak, Salomonen zerbitzariak, zeinaren ama Sarba deitzen baitzen eta alharguna baitzen, eskua altxatu zuen erregeren kontra.

        27. Eta huntarik ethorri zen haren bihurritza erregeren kontra, zeren Salomonek egin zuen Melo eta zelhaitu zuen bere aita Dabiden hiriko lezea.

        28. Bada Jeroboam indar eta ahaletako gizona zen; eta Salomonek ikhusirik gizon-gazte horren baithan gaitasun eta berenazko ethortza ona, ezarri zuen Josepen etxe guziko zergen buruko.

        29. Orduan gerthatu zen beraz Jeroboam ilkhi zela Jerusalemetik, eta bidean atzeman zuela Ahias profeta Silotarra, kapa berri batez estalia: bada, biak bakharrik ziren kanpoan.

        30. Abiasek harturik soinean zuen kapa berria, hamabi zathitan hautsi zuen.

        31. Eta Jeroboami erran zaroen: Har zatzu hamar phuska, ezen hau dio Israelgo Jainko Jaunak: Huna non Salomonen eskutik urratuko dudan erresuma, eta zuri emanen datozkitzut hamar leinu.

        32. Bada, Dabid ene zerbitzaria gatik geldituko zaizko leinu bat eta Jerusalemeko hiria, Israelgo leinu guzietarik hautatu dudana;

        33. Zeren utzi nauen eta adoratu dituen Astarthe Sidondarren jainkosa, Kamos Moabitarren jainkoa eta Molok Amonen semeen jainkoa; eta zeren ez den ene bideez ibili, zuzentasuna begiratzeko ene aitzinean, ene manamenduak eta erabakiak, bene aita Dabidek bezala.

        34. Ez dut halarik-ere erresuma guzia haren eskutik khenduko, bainan aitzindari utziko dut bere biziko egun orotan Dabid ene zerbitzaria gatik, zeina baitzen ene hautukoa, zeinak begiratu izan baititu ene manu eta manamenduak.

        35. Khenduko dut ordean erresuma horren semearen eskutik eta zuri emanen darozkitzut hamar leinu.

        36. Horren semeari berriz, leinu bat emanen diot, argi bat bethi geldi dakioen ene zerbitzari Dabidi ene aitzinean Jerusalemen, ene izena han egon dadientzat hautatu dudan hirian.

        37. Bainan zu hartuko zaitut; zure arimak lehiatzen dituen guzien gainean erreginatuko zare eta Israelen gainean izanen zare errege.

        38. Entzuten baditutzu beraz nik manatuko darozkitzudan guziak, ene bideetan ibiltzen bazare eta ene aitzinean zuzen dena egiten baduzu, ene manu eta manamenduak begiratuz, Dabid ene zerbitzariak egin izan duen bezala, zurekin izanen naiz, etxe bat eginen darotzut sendoa, Dabidi egin diodan etxea bezalakoa, eta emanen darotzut Israel.

        39. Eta hortan atsekabe emanen diot Dabiden odolari, ez bizkitartean bethi.

        40. Salomonek beraz nahi izan zuen Jeroboam hilarazi; Jeroboam jaiki zen, ihes egin zuen Egiptora, Sefak Egiptoko erregeren gana, eta Egipton egotu izan zen Salomon hil arteo.

        41. Salomonen gainerako hitzak berriz, eta harek egin zituen guziak eta haren zuhurtzia, hara iskribatuak direla Salomonen egunetako egintzetako liburuan.

        42. Hura Israel guziaren gainean Jerusalemen erreginatu zen egunak heldu ziren berrogoi urthetara.

        43. Eta Salomon bere arbasoekin lokhartu zen; ehortzia izan zen bere aita Dabiden hirian, eta Erroboam haren semea erreginatu zen haren orde.

XII. KAP.

        1. Bada, Erroboam Sikemera ethorri izan zen, ezen harat bildua zen Israel guzia hura errege ezartzera.

        2. Bainan Jeroboamek, Nabathen semeak, Egipton zelarik oraino Salomon erregearen aitzinetik ihes, aditurik haren hil-herria, bihurtu zen Egiptotik.

        3. Mandatariak igorri ziozkaten eta deithu zuten Jeroboam eta Israelgo oste guzia ethorri ziren beraz eta Erroboami mintzatu ziren erranez:

        4. Zure aitak uztarririk gogorrena ezarri daroku gainean. Hargatik aphur bat guti zazu orai zure aitaren manamenduko gogortasun handitik, eta gure gainean ezarri duen uztarriaren dorphetasunetik, eta guk zerhitzatuko zaitugu.

        5. Erroboamek erran zaroeten: Zoazte hirugarren eguna arteo, eta itzul zaizte ene gana. Populua goan zenean,

        6. Erroboam erregeak batzarre bat iduki zuen bere aita Salomonen aitzinera biltzen ziren zaharrekin hura bizi zelarik, eta erran zuen: Zer kontseilu ematen darotazue, populu horri ihardets dezodantzat?

        7. Haukiek erran zaroten: Populu horri egun jausten bazaizkio, amor ematen badiozu eta bere galdea onhesten, eta solas eztiak ematen badiozkatzu, bethiko izanen da zure zerbitzuan.

        8. Erroboamek bazterrerat utzi zuen zaharrek eman zaroten kontseilua, eta behartu zituen harekin haziak eta harekin egoten ziren gizon-gazteak,

        9. Eta erran zaroeten: Zer kontseilu ematen darotazue ihardesteko populu horri, zeinak erran baitarot: Axit zazu zure aitak gure gainean ezarri duen uztarria?

        10. Harekin haziak izan ziren gizon-gazteek ihardetsi zaroten: Hula mintza zaite populu horri, zeina mintzatu baitzaitzu, zioelarik: Zure aitak dorphetu du gure uztarria, zuk arin gaitzatzu. Hula mintza zakizkiote: Ene erhirik xikiena lodiagoa da ene aitaren bizkarra baino.

        11. Diozue ene aitak uztarri dorphea ezarri duela zuen gainean; eta nik dorpheagotuko dut oraino zuen uztarria; ene aitak azoteaz jo zaituztete, eta nik harrobiz joko zaituztet.

        12. Beraz hirugarren egunean Jeroboam eta populu guzia Erroboamen gana ethorri ziren, errege mintzatu bezala, erran zuenean: Itzul zaizte ene gana hirugarren egunean.

        13. Eta erregek, bazterrerat utzirik zaharrek eman zaroten kontseilua, gogorki ihardetsi zaroen populuari,

        14. Eta gizon-gazteen kontseiluaren arabera mintzatu zitzaioen, erranez: Ene aitak dorphetu du zuen uztarria; nik berriz, dorpheagotuko dut oraino; ene aitak azoteaz jo zaituzte; nik berriz, harrobiz joko zaituztet.

        15. Eta erregek etzuen populua onhetsi, zeren haren ganik aldaratu baitien Jauna, bere hitzari bide emateko, Ahias Silontarraren arartekoz Jeroboam Nabathen semeari erran izan zaroenari.

        16. Hargatik populuak ikhusirik erregek etzituela nahi izan entzun, ihardetsi zaroen erranez: Zer ikhusteko dugu Dabiden baithan? edo zer primantza Isairen semearen baithan? Israel, habil hire olhetara; Dabid, ikhusak orai hire etxea. Eta Israel goan zen bere olhetara.

        17. Bainan Erroboam Judako hirietan egoten ziren Israelgo seme guzien gainean erreginatu zen.

        18. Erroboamek igorri zuen beraz Aduram, zergen buruko zena; eta Israel guziak harrikatu zuen eta hil zen. Bada Erroboam erregea berehala igan zen bere orga-lasterrera eta ihes egin zuen Jerusalemera.

        19. Eta Israel berezi zen Dabiden etxea ganik egungo eguna arteo.

        20. Bada, gerthatu zen Israel guziak aditu zuenean Jeroboam itzuli zela, igorri zuela haren bilha, eta batera bildurik deithu zutela eta errege ezarri Israel guziaren gainean. Judaren leinu bakharra baizik etzen Dabiden etxeari jarraiki.

        21. Bainan Erroboam ethorri zen Jerusalemera; bildu zituen Judako etxe guzia eta Benjaminen leinua, ehun eta lau hogoi mila gizon hautak, Israelen etxearen gudukatzeko eta erresuma bihurtzekotzat Erroboami Salomonen semeari.

        22. Orduan Jauna mintzatu zen Semeiasi, Jainkoaren gizonari, erraten zaroelarik:

        23. Mintza zakizkiote Erroboami, Salomonen seme Judako erregeri, Judako eta Benjamingo etxe guziari eta populuko gainerakoei, erraten diozutelarik:

        24. Hau dio Jaunak: Ez bezaizte igan, ez-eta guduka Israelgo zuen anaien kontra; gizona bere etxera itzul bedi, ezen hau guzia ene eskutik heldu da. Entzun zuten Jaunaren hitza, eta bidetik itzuli ziren Jaunak manatu zaroeten bezala.

        25. Bada Jeroboamek altxatu zuen Sikemgo hiria Efraimgo mendian, eta han egin zuen bere egoitza. Gero handik ilkhirik altxatu zuen Phanuel,

        26. Eta Jeroboamek egin zuen bere baithan: Erresuma orai bihurtuko zaio Dabiden etxeari,

        27. Populu hau igaiten bada, Jerulalemen Jaunaren etxean sakrifizio egitera; eta populu hunen bihotza itzuliko zaio bere jaunari, Erroboam Judako erregeri, eta ni hilen naute eta bihurtuko dira haren gana.

        28. Eta bere baithan egonik, egin zituen bi aratxe urhezko, eta populuari erran zaroen: Ez bezaizte igan Jerusalemera gehiago: Israel, huna zure jainkoak Egiptoko lurretik atheratu zaituztenak.

        29. Ezarri zituen bat Bethelen eta bertzea Danen;

        30. Eta hori izan zen bekhatu bide bat, ezik populua aratxearen adoratzera goaten zen Daneraino.

        31. Eta tenploak egin zituen lekhu goretan, eta aphezak populuko azkenetarik, Lebiren seme etzirenetarik.

        32. Besta-buru bat ezarri zuen zortzigarren hilabethean, hilabethearen hamabortzgarreneko, Judan zelebratzen zen bestaren arara. Eta orobat egin zuen Bethelen, aldarera iganez, egin zituen aratxeei imolatzeko; eta Bethelen ezarri zituen aphezak egin zituen lekhu goretako.

        33. Eta bere oldetara berezi zuen zortzigarren hilabetheko hamabortzgarren egunean, Bethelen altxatu zuen aldarera igan zen; eta besta egin zioten Israelgo semeei, eta aldarera igan zen isentsuaren erretzera.

XIII. KAP.

        1. Eta hara non Jainkoaren gizon bat Judatik Bethelera ethorri zen Jaunaren hitzean, Jeroboam aldarean xutik zelarik eta isentsua arthikitzen zuelarik.

        2. Eta oihu egin zuen Jaunaren izenean aldarearen kontra, eta erran zuen: Aldarea, aldarea, hau ziok Jaunak: Huna non Dabiden etxeari seme bat sorthuko zaioen Josias deithuko dena, eta hire gainean imolatuko ditik orai hire gainean isentsua erretzen duten aphezak, eta gizon-hezurrak hire gainean erreko ditik.

        3. Eta orduan ezagutkari bat eman zuen, zioelarik: Hau izanen da ezagutkaria Jauna dela mintzatu: Horra aldarea urratuko dela, eta hortako hautsa barraiatuko.

        4. Erregek aditu zuenean aldarearen kontra Bethelen Jainkoaren gizonak goraki atheratu zuen solasa, aldaretik eskua hedatu zuen, zioelarik: Har zazue. Eta ihartu zitzaioen haren kontra hedatu zuen eskua, eta ezin bildu zuen bere ganat.

        5. Aldarea ere urrutu zen, eta hautsa aldaretik barraiatu zen, Jainkoaren gizonak Jaunaren izenean aitzinetik eman zuen ezagutkariaren arabera.

        6. Eta erregek erran zaroen Jainkoaren gizonari: Errekei zazu zure Jainko Jaunaren begithartea, eta othoitz egizu enetzat bihur dakidan ene eskua. Jainkoaren gizonak othoiztu zuen Jaunaren begithartea eta erregeri bihurtu zitzaioen bere eskua eta egin zen aitzinean izana zen bezala.

        7. Bada, erregek erran zaroen Jainkoaren gizonari: Zato enekin etxera barazkaitera, eta emanen darozkitzut dohainak.

        8. Eta Jainkoaren gizonak ihardetsi zaroen erregeri: Eman bazinezat ere zure etxearen erdia, ez naiz zurekin ethorriko, eta ez dut ogirik janen, ez urik edanen lekhu huntan,

        9. Ezik hula zait manatua, mezutu nauen Jaunaren hitzean: Ez duzu hor ez ogirik janen, ez urik edanen, eta etzare ethorri bideaz itzuliko.

        10. Goan zen beraz bertze bide batez eta etzen itzuli Bethelera ethorri zen bideaz.

        11. Bada, Bethelen egoten zen profeta zahar bat zeinari ethorri baitzitzaizkon bere semeak, eta erran ziozkaten egun hartan Jainkoaren gizonak Bethelen egin zituen egintza guziak; eta beren aitari khondatu ziozkaten erregeri erran zituen solas guziak.

        12. Eta aitak erran zaroeten: Zein bidez goan da? Bere semeek erakhutsi zioten bidea zeintaz goan baitzen Judatik ethorri zen Jainkoaren gizona.

        13. Eta bere semeei erran zaroeten: Xuxen darotazue ene astoa. Haukiek harbalda ezarri ondoan, igan zen gainera.

        14. Goan zen Jainkoaren gizonaren ondotik; atzeman zuen tirrimintin baten azpian jarria eta erran zaroen: Zu zare Jainkoaren gizona Judatik ethorri zarena? Ihardetsi zuen: Bai, ni naiz.

        15. Eta erran zaroen: Zato ene etxera ogiaren jatera.

        16. Hunek ihardetsi zuen: Ez naiteke itzul, ez zurekin ethor, eta ez dut toki huntan ez ogirik janen, ez urik edanen;

        17. Ezen Jauna mintzatu zait Jaun hitzaz, zioelarik: Ez duzu ogirik janen, ez urik edanen, eta etzare itzuliko goanen zaren bideaz.

        18. Bertzeak erran zaroen: Ni ere zu iduri profeta naiz; eta aingeru bat mintzatu zait Jaunaren hitzaz, dioelarik: Itzularaz zazu zurekin zure etxera, ogia jan dezan eta ura edan dezan. Enganatu zuen,

        19. Eta erakharri zuen berekin. Jan zuen beraz ogia haren etxean, eta ura edan zuen.

        20. Eta mahainean jarriak zirelarik, hura gibelerat erakharri zuen profetari mintzatu zen Jauna.

        21. Eta hunek oihuz erran zaroen Judatik ethorri zen Jainkoaren gizonari: Hau dio Jaunak: Jaunaren ahoari zeren etzaren izan ethordun; zeren ez duzun begiratu zure Jainko Jaunak eman manua;

        22. Zeren itzuli zaren, ogia jan eta ura edan ditutzun, Jaunak ez ogirik jateaz ez-eta urik edateaz manatu darotzun lekhuan, zure gorphutza hil-eta ez da eramana izanen zure arbasoen hobira.

        23. Jan eta edan zuenean, bere astoari harbalda ezarri zaroen gibelerat erakharri zuen profetarentzat.

        24. Eta goan zenean, lehoin batek atzeman eta hil zuen, eta haren gorphutza bidearen gainean etzana gelditu zen. Astoa berriz, haren ondoan zagoen, eta lehoina gorphutzaren aldean.

        25. Eta hara non iragaiten ziren gizon batzuek ikhusi zuten gorphutza bidean etzana eta lehoina haren aldean jarria. Eta ethorri ziren, eta berria hedatu zuten profeta zahar hura egoten zen hirian.

        26. Bertzea bidetik gibelerat erakharri zuen profeta hunek aditu zuenean hori, erran zuen: Jainkoaren gizon bat da, Jaunaren ahoari ethordun izan ez dena, eta Jaunak lehoinari eman dio; eta lehoinak phorrokatu eta hil du, Jaunak erran dioen hitzaren arabera.

        27. Bere semeei erran zaroeten: Xuxen darotazue asto bat. Haukiek astoari harbalda ezan ondoan,

        28. Eta profeta zaharra goan zenean, bertzearen gorphutza bidean etzana atzeman zuen, eta leoina eta astoa gorphutzaren aldean. Lehoinak etzuen gorphutzetik jan, eta etzioen astoari minik egin.

        29. Profetak hartu zuen beraz Jainkoaren gizonaren gorphutza, ezarri zuen astoaren gainean, eta itzulirik ekharri zuen bera egoten zen hirira, haren deithoratzeko.

        30. Haren gorphutza ezarri zuen bere hobian, eta deithoratu zuten, erranez: Ai! ai! ene anaia!

        31. Deithoratu zutenean, profeta zaharrak bere semeei erran zaroeten: Hila izanen naizenean, ehortz nezazue Jainkoaren gizona ehortzia den hobian: horren hezurren aldean ezar zatzue ene hezurrak.

        32. Ezen horrek Jaunaren izenean aitzinerat atheratu hitza Bethelen den aldarearen eta Samariako hirietan diren lekhu goretako tenplo guzien kontra gerthatuko da segurki.

        33. Horiez geroztik, Jeroboam etzen bihurtu bere bide guziz tzarretik, bainan aitzitik populuko azkenenetarik egin zituen lekhu goretako aphezak; nahi zuten orok bethetzen zuten haren eskua, eta lekhu goretako aphez egiten ziren.

        34. Aria hortaz bekhatu egin zuen Jeroboamen etxeak, eta eragotzia izan zen, eta lurraren gainetik xahutua.

XIV. KAP.

        1. Orduko egunetan eritu zen Abia, Jeroboamen semea.

        2. Eta Jeroboamek bere emazteari erran zaroen: Jaiki zaite eta soinekoz alda, ezagut etzezaten Jeroboamen emaztea zarela; eta zoazi Silora non egoten baita Ahias profeta, zeinak erran izan baitarot populu hunen gainean erreginatzekoa nintzela.

        3. Halaber eskuan har zatzu hamar ogi, ophil bat eta untzi bat eztiz bethea, eta haren gana zoazi; ezen harek erranen darotzu zer gerthatuko zaroen haur huni.

        4. Erran bezala egin zuen Jeroboamen emazteak. Jaikirik goan zen Silora, eta ethorri zen Ahiasen etxera. Hunek ordean etzezakeen ikhus, adinaren handiz lanbrotu zitzaizkoelakotz begiak.

        5. Bada Jaunak erran zaroen Ahias: Huna non Jeroboamen emaztea sartzen den bere seme eri duenaren gainean zure kontsultatzera. Hau eta hau erranen diozkatzu. Beraz nola sartzen baitzen eta nor zen gordetzen baitzuen,

        6. Athetik sartzean zangoz egin zuen harrabotsa aditu zuen Ahiasek, eta erran zuen: Sar zaite Jeroboamen andrea; zertako egiten duzu alegia bertze bat? ni berriz, berri txar emaile igorria natzaitzu.

        7. Zoaz eta Jerohoami errozu: Hau dio Israelgo Jainko Jaunak: Zeren goratu zaitudan populuaren erditik, eta eman izan darotzudan buruzagitasuna Israelgo ene populuaren gainean;

        8. Eta urratu dudan Dabiden etxearen erreinua; eta etzaren izatu Dabid ene zerbitzaria bezala, zeinak begiratu baititu ene manamenduak, eta jarraiki baitzait bere bihotz guziz, ene aitzinean gogaragarri zena eginez;

        9. Bainan zeren egin duzun gaizki gehiago zure aitzinean izatu diren guziek baino, eta egin ditutzun jainko arrotzak eta urthuak, ni hasarrearazteko; eta zeren ni zure gibelerat arthiki nauzun;

        10. Hargatik huna non nik ondikoak erorraraziko ditudan Jeroboamen etxearen gainera; joko ditut Jeroboamenganikakoak, harrasiari gernua ixurtzen duena, eta hertsia dagoena, eta azkena Israelen, eta xahutuko ditut Jeroboamen etxearen ondarrak, hala nola xahutzen ohi baitira zikhinak garbitasuna egin arteo.

        11. Jeroboamenganikakoak hirian hilen direnak, zakhurrek janen dituzte; bazterretan hilen direnak berriz, zeruko hegastinek iretsiko dituzte, ezik Jauna da mintzatu.

        12. Zu beraz jaiki zaite eta zoazi zure etxera; eta zangoa hirian sartzen duzunean berean, haurra hilen da.

        13. Israel guziak deithoratuko eta ehortziko du; ezik hura bakharra izanen da Jeroboamenganikakoetarik hobira sarthuko dutena, zeren begitharte egin baitio Israelgo Jainko Jaunak Jeroboamen etxean.

        14. Bada Jaunak Israelen gainean ezarri du errege bat, Jeroboamen etxea joko duena egun halako batez, eta halako ordu batez.

        15. Eta Jainko Jaunak joko du Israel, khanabera urean iharrosten ohi den bezala; eta Israel khenduko du horien arbasoei eman izan daroeten lur on huntarik, eta hibaiaz haindian haizatuko ditu, zeren dituzten lukuak egin Jaunaren hasarrearazteko.

        16. Eta Jaunak emanen du Israel Jeroboamen bekhatuen gatik, Jeroboamek bekhatu egin eta Israeli eginarazi duelakotz.

        17. Jaiki zen beraz Jeroboamen emaztea, goan zen eta ethorri zen Thersara; eta hura etxeko athelasean sartzearekin, haurra hil izan zen,

        18. Eta ehortzia izan zen. Israel guziak deithoratu zuen, Jaunak bere zerbitzari Ahias profetaren ahoz erran izan zuen hitzaren arabera.

        19. Bada, Jeroboamen gainerako egintzak, nola gudukatu eta nola erreginatu zen, iskribatuak dira Israelgo erregeen egunetako egintzen liburuan.

        20. Eta Jeroboam erreginatu zen egunak heldu izan ziren hogoi eta bi urthetara; eta lokhartu zen bere arbasoekin, eta Nadab haren semea erreginatu zen haren orde.

        21. Bada, Erroboam Salomonen semea Judan erreginatu zen. Berrogoi eta bat urthe zituen erreginatzen hasi zenean. Hamazazpi urthez erreginatu zen Jerusalemen, Jaunak bere izenaren ezartzeko Israelgo leinu guzietarik hautatu zuen hirian. Haren ama Naama Amontarra deitzen zen.

        22. Eta Judak gaizkia egin zuen Jaunaren aitzinean. Egin zituzten bekhatuez Jauna gehiago samurrarazi zuten hekien aitek beren guziez hasarrearazi zuten baino.

        23. Ezik aldareak egin zituzten, eta jainko-moldeak, eta lukuak, munho gora guzietan eta zuhaitz hostotsu guzian azpian.

        24. Eta lur hartan izan ere ziren emagizonak, eta Jaunak Israelen aitzinean xahutu zituen jendaien tzarkeria guziak egin zituzten.

        25. Erroboamen erreinuko bortzgarren urthean, Sesak Egiptoko errege igan zen Jerusalemera.

        26. Hustu zituen Jaunaren etxeko khutxak eta erregeren khutxak; bazter guziak larrutu zituen, eta Salomonek egin urrezko erredolak ere eraman zituen.

        27. Errege Erroboamek hekien orde egin zituen kobrezko erredolak eta ezarri zituen erredolarien aitzindarien eskuetan, eta errege-etxeko athe aitzinean zain egoten zirenen eskuetan.

        28. Eta errege sartzen zenean Jaunaren etxean, aitzinean goateko kargua zutenek ekhartzen zituzten eta gero bihurtzen zituzten erredolarien harmategira.

        29. Eta Erroboamen gainerako egintzak eta egin zituen guziak iskribatuak dira Judako erregeen egunetako egintzen liburuan.

        30. Eta bethi gerla izan zen Erroboamen eta Jeroboamen artean.

        31. Erroboam lokhartu zen bere arbasoekin, eta hekiekin ehortzia izan zen Dabiden hirian. Haren amaren izena zen Naama Amontarra. Abiam haren semea erreginatu zen haren orde.

XV. KAP.

        1. Beraz Jeroboam Nabathen semearen erreinuko hemezortzigarren urthean, Abiam erreginatu zen Judaren gainean.

        2. Hirur urthez erreginatu zen Jerusalemen. Haren amaren izena zen Maaka, Abesalomen alaba.

        3. Haren aitak hartaz lehenago egin zituen bekhatu guzietan ibili zen; eta bere bihotza etzuen bere Jainko Jaunaren aitzinean garbi, Dabid haren aitaren bihotza izatu zen bezala.

        4. Bainan bere Jainko Jaunak Dabid gatik argi bat eman zaroen Jerusalemen, seme bat ondotik ematean Jerusalemen gothortzeko;

        5. Dabidek egin zuelakotz Jaunaren begietan zuzen zena, eta bere biziko egun guzietan etzelakotz harek manatu orotarik makhurtu, Urias Hethearraren gainean baizik.

        6. Bizkitartean Erroboamen eta Jeroboamen artean gerla izan zen, Erroboamen biziko ephe guzian.

        7. Abiamen egintza eta egin zituen guziak ez othe dira iskribatuak Judako erregeen egunetako egintzen liburuan? Eta gudu bat eman zen Abiamen eta Jeroboamen artean.

        8. Eta Abiam bere aitekin lokhartu zen eta Dabiden hirian ehortzi zuten. Asa haren semea erreginatu zen haren orde.

        9. Beraz Israelgo errege Jeroboamen hogoigarren urthean erreginatu zen Asa Judako errege,

        10. Eta berrogoi eta bat urthez erreginatu zen Jerusalemen. Haren amaren izena zen Maaka Abesalomen alaba.

        11. Eta Asa zuzen ibili zen Jaunaren aitzinean, Dabid bere aita bezala.

        12. Bere lurretik khendu zituen emagizonak, eta xahutu zituen bere aitek eginikako jainkordeen lohikeria guziak.

        13. Bertzalde urrundu zuen orobat bere ama Maaka, etzadientzat buruzagi izan Priaporen sakrifizioetan, eta hari kontsekratu zaroen lukuan; eragotzi zuen haren zilhoa, phorrokatu haren idola izigarria eta erre Zedrongo errekan.

        14. Lekhu gorak etzituen eragotzi. Halarik-ere Asaren bihotza haren bizi guzian xahu izan zen Jaunaren aitzinean;

        15. Eta Jaunaren etxerat ekharri zituen haren aitak sainduetsi eta botuz eman zituen zilharra, urhea eta untziak.

        16. Bada gerlate izan zen Asaren eta Israelgo errege Baasaren artean bizi izan zireno.

        17. Baasa Israelgo errege igan ere zen Judara, eta altxatu zuen Errama; nihor ez ilkhi, ez sar ahal zedin Asa Judako erregeren aldekoetarik.

        18. Hargatik Arak harturik Jaunaren etxeko khutxetan eta errege-etxeko khutxetan gelditu zen urhe eta zilhar guzia, ezarri zuen bere zerbitzarien eskuetan, eta igorri zaroen Damasen egoten zen Siriako errege Benadad Tabremonen semeari. Tabremon baitzen Hesionen semea. Eta gaztiatu zaroen:

        19. Batasun bada zure eta ene artean, hala nola zure aitaren eta ene aitaren artean; hargatik igorri darozkitzut emaitzak, urhea eta zilharra; eta galdegiten dut ethor zaitezen eta alferretara bihur dezazun Israelgo errege Baasarekin duzun batasuna, eta harek ene gatik gibelerat egin dezan.

        20. Benadadek onhetsirik Asa erregearen galdea, bere armadako buruzagiak igorri zituen Israelgo hirietara, eta jo zituzten Ahion, Dan, Abel-etxe Maakarena eta Zeneroth guzia, erran nahi baita Nefthaliren lurra oro.

        21. Baasak aditu zuenean hori, utzi zuen Erramaren altxatzea eta Thersara bihurtu zen.

        22. Bada, Asa erregeak mezua igorri zuen Juda guzira, zioelarik: Nihor ez bedi aitzakietan geldi. Eta Erramatik eraman zituzten harriak eta zurak zeinetaz Baasak egin baitzuen Errama, eta hekietaz Asa erregeak egin zituen Gabaa Benjaminen eta Maspha.

        23. Eta Asaren gainerako egintza guziak, haren bihotzoitasun guziak, eta egin zituenak oro, eta altxatu zituen hiriak ez othe dira iskribatuak Judako erregeen egunetako egintzen liburuan? Eta bere zahartzean zangoak hebaindu zitzaizkon.

        24. Eta lokhartu zen bere aitekin, eta hekiekin ehortzia izan zen Dabid bere aitaren hirian. Eta Josafat haren semea erreginatu zen haren orde.

        25. Nadab berriz, Jeroboamen semea Israelen gainean erreginatu zen Asa Judako erregeren bigarren urthean, eta bi urthez erreginatu zen Israelen gainean.

        26. Jaunaren aitzinean gaizki dena egin zuen; ibili zen bere aitaren bideetan eta bekhatuetan zeinetaz Israel bekhatutara erorrarazi baitzuen.

        27. Bainan Baasa Ahiasen semeak, Isakarren etxekoak zelatatu eta hil zuen Jebethonen, zeina Filistindarren hiri bat baita; ezen Nadabek eta Israeldarrek orduan sethiatzen zuten Jebethon.

        28. Baasak hil zuen beraz Nadab, Asa Judako erregeren hirugarren urthean, eta erreginatu zen haren orde.

        29. Eta erregetu ondoan, jo zuen Jeroboamen etxe guzia; haren odolekorik etzuen bakhar bat ere utzi, guzia xahutu arteo, Jaunak bere zerbitzari Ahias Silontarraren arartekoz erran zuen hitzaren arabera,

        30. Jeroboamek egin zituen bekhatuen gatik eta zeinetaz bekhatu eginarazi baitzaroen Israeli, eta Israelgo Jainko Jauna hasarrearazi zuen tzarkeria gatik.

        31. Nadaben gainerako egintzak berriz, eta harek egin zituen guziak, iskribatuak ez othe dira Israelgo erregeen egunetako egintzen liburuan?

        32. Eta gerlate izan zen Asaren eta Israelgo errege Baasaren artean hekien biziko egun oroz.

        33. Aita, Judako erregeren hirugarren urthetik, Baasa Ahiasen semea erreginatu zen hogoi eta lau urthez Thersan Israel guziaren gainean.

        34. Gaizkia egin zuen Jaunaren aitzinean eta ibili zen Jeroboamen bidean eta bekhatuetan, zeinetaz Israeli bekhatu eginarazi bai tzaroen.

XVI. KAP.

        1. Bada, Jaunaren hitza Baasaren kontra atheratu zen Jehuri, Hananiren semeari, erranez:

        2. Herrautsetik goratu eta ene Israelgo populuaren gainean buruzagi ezarri zaitudalakotz, zu ordainez ibili zare Jeroboamen bidean, eta bekhatutan erorrarazi duzu Israelgo ene populua, hekien bekhatuez ene samurrarazteko.

        3. Huna nik ebakiko dudala Baasaren ondoregoa eta haren etxeko ondoregoa, eta zure etxea eginen dut Nabathen seme Jeroboamen etxea egin dudan bezala.

        4. Basaaren odolekoetarik hilen dena hirian, zakhurrek janen dute; eta bazterretau hilen dena, zeruko hegastinek dute iretsiko.

        5. Baasaren egintzak berriz, eta egin zituen guziak, eta haren guduak, ez othe dira iskribatuak Israelgo erregeen egunetako egintzen liburuan?

        6. Baasa lokhartu zen beraz bere arbasoekin; Thersan ehortzia izan zen, eta Ela haren semea erreginatu zen haren orde.

        7. Bainan Hanariren seme Jehu profeta baithan Jaunaren hitza atheratu zenean Baasaren kontra, eta haren etxearen kontra, eta Jaunaren aitzinean egin zituen gaizki guzien kontra, Jaunaren hasarrearazteko bere eskuetako egintzez bilhaka zedintzat Jeroboamen etxea bezala; horren gatik hilarazi zuen, erran nahi baita, Baasak Jehu profeta Hananiren semea.

        8. Asa, Judako erregeren hogoi eta seigarren urthetik, Ela Baasaren semea bi urthez Therfan erreginatu zen Israelen gainean.

        9. Eta haren kontra bihurtu zen Zanbri haren zerbitzaria, zaldizkoen erdian buruzagia. Bada Ela Therfan edaten hari eta hordia zen Therfako buruzagi Arfaren etxean.

        10. Zanbri beraz gainera jauzirik, jo eta hil zuen, Judako errege Asaren hogoi eta zazpigarren urthean, eta erreginatu zen haren orde.

        11. Eta erregetu eta haren tronuan jarri zenean, Baasaren etxe guzia jo zuen, eta hartarik etzuen utzi harrasiari gernua ixurtzen zuenik, ez-eta ahaiderik, ez adiskiderik.

        12. Eta Zanbrik xahutu zuen Baasaren etxe guzia, Jaunak Jehu profetaren arartekoz Baasari erran zaroen hitzaren arabera,

        13. Baasaren eta haren seme Elaren bekhatu guzien gatik, bekhatu egin zutelakotz eta Israeli eginarazi, Israelgo Jainko Jauna beren zorokeriez samurraraziz.

        14. Elaren egintzak berriz, eta harek egin zituen guziak ez othe dira iskribatuak Israelgo erregeen egunetako egintzen liburuan?

        15. Judako errege Asaren hogoi eta zazpigarren urthean, Zanbri zazpi egunez erreginatu zen Thersan. Bada, armadak sethiatzen zuen Jebethon Filistindarren hiria.

        16. Aditurik Zanbri bihurtu zela eta errege hil zuela, Israel guziak errege egin zuen Amri, zeina baitzen Israelgo armadaren buruzagi orduan kanpetan.

        17. Amri igan zen beraz Jebethonetik eta Israel guzia harekin, eta sethiatzen zuten Thersa.

        18. Bainan Zanbrik ikhustenez hiria hartua izatera zohala, jauregian sarthu zen, eta bere burua erre zuen errege-etxearekin, eta hil zen

        19. Egin zituen bekhatuen erdian, Jaunaren aitzinean gaizkia eginez, eta Jeroboamen bidean ibiliz, eta haren bekhatuan zeinetaz Israel bekhatura erorrarazi izan baitzuen.

        20. Eta Zanbriren gainerako egintza, zelata eta dorphekeriak ez othe dira iskribatuak Israelgo erregeen egunetako egintzen liburuan?

        21. Orduan populua bi zathitan berezi zen; populuaren erdi bat jarraikitzen zen Thebniri Jinethen semeari, hura errege ezartzeko; eta bertze erdia Amriri.

        22. Bainan Amrirekin zen populua nausitu zen, Thebniri Jinethen semeari jarraikitzen zen populuari; hil zen Thebni, eta Amri erreginatu zen.

        23. Judako errege Asaren hogoi eta hamekagarren urthetik, Amri hamabi urthez erreginatu zen Israelen gainean; Therfin erreginatu zen sei urthez.

        24. Somerren ganik Samariako mendia erosi zuen bi talendu zilharrezkotan. Han egin zuen hiri bat Samaria deithu zuen mendiaren jabe Somerren izenetik.

        25. Bada Amrik gaizkia egin zuen Jaunaren aitzinean, eta hura baino lehen izatu ziren guzien gainetik, tzarki haritu zen.

        26. Ibili zen Nabathen seme Jeroboamen bide guzian eta haren bekhatuetan, zeinetaz Israel bekhatura erorrarazi baitzuen, bere zorokeriez hasarrearazteko Israelgo Jainko Jauna.

        27. Eta Amriren gainerako egintzak eta erran zituen guduak ez othe dira iskribatuak Israelgo erregeen egunetako egintzen liburuan?

        28. Amri lokhartu zen bere arbasoekin, eta ehortzia izan zen Samarian, eta Akab haren semea erreginatu zen haren orde.

        29. Bada, Akab Amriren semea Israelen gainean erreginatu zen Judako errege Asaren hogoi eta hemezortzigarren urthean. Akab Amriren semea erreginatu zen Samarian hogoi eta bi urthez.

        30. Eta Akabek Amriren semeak gaizkia Jaunaren aitzinean egin zuen, hura baino lehen izan ziren guzien gainetik.

        31. Etzitzaioen aski izatu Jeroboam Nabathen semearen bekhatuetan ibiltzea; gehiago dena emaztetzat hartu zuen Jezabel, Sidondarren errege Ethbaalen alaba. Eta goan zen eta zerbitzatu eta adoratu zuen Baal.

        32. Eta Baalen aldarea ezarri zuen Samarian altxatu zuen Baalen tenploan.

        33. Landatu zuen luku bat; eta Akab berhatuz goan zen bere lanean, Israelgo Jainko Jauna samurraraziz haren aitzinean izatu ziren Israelgo errege guzien gainetik.

        34. Haren egunetan, Hiel Bethelgoak altxatu zuen Jeriko. Abiram bere seme zaharrenaren gainean ezarri zituen hartako asentuak, eta hartako atheak ezarri zituen Segub bere azken semearen gainean, Jaunak Nunen seme Josueren ahoz erran zuen hitzaren arabera.

XVII. KAP.

        1. Eta Galaadeko egoiliarretarik batek Elias Thesbearrak erran zaroen Akabi: Bizi bedi Israelgo Jainko Jauna zeinaren aitzinean bainaiz, ez baita urthe haukietan ez ihintzik, ez uririk izanen, ez badira ene ahoko solasetik erortzen.

        2. Eta Eliasi atheratu zitzaioen Jaunaren hitza, erraten zaroena:

        3. Ilkhi zaite hortik eta zoaz iguzki-haize alderat; gorde zaite Karitheko errekan, Jordaneko parrean denean,

        4. Eta han errekan edanen duzu, eta beleei manatu daroet han haz zaitzaten.

        5. Goan zen beraz, eta egin zuen Jaunaren erranaren arabera; eta goanik jarri zen Karitheko errekan, Jordaneko parrean denean.

        6. Beleek ere ogia eta jakiak ekhartzen ziozkaten goizetan, eta orobat ogia eta jakiak arratsetan, eta errekatik edaten zuen.

        7. Bainan egunen buruan, erreka agortu zen; etzen ezik uritu lurraren gainera.

        8. Eliasi atheratu zitzaioen beraz Jaunaren hitza, erraten zuelarik:

        9. Jaiki zaite; zoaz Sidondarren Sareptara, eta han egonen zare; ezen han haz zaitzan manatu diot emazteki alhargun bati.

        10. Jaiki eta goan zen Sareptara. Hiriko athera ethorri zenean, agertu zitzaioen emazteki alhargun bat, egur biltzen hari zena; deithu zuen eta erran zaroen: Indazu untzi batean ur xorta bat, edan dezadan.

        11. Eta emaztekia bilha zihoalarik, gibeletik oihu egin zaroen: Ogi ahamen bat ere, othoi ekhar darotazu eskuan.

        12. Hunek ihardetsi zuen: Bizi bedi zure Jainko Jauna, zeren ez baitut ogirik, ahurraz atxik ahala irin baizik pitxer batean eta olio ikhin bat olio-untzian; eta orai biltzen ditut bi xixtapur, sar nedin eta hura xuxen dezadan enetzat eta ene semearentzat, eta janik hil gaitezen.

        13. Eliasek erran zaroen: Ez lotsa, bainan zoaz eta egizu erran duzun bezala; lehenik ordean egizu enetzat irintto hartarik hautspeko ophil ttipitto bat, eta ekhar darotazu; zuretzat berriz eta zure semearentzat eginen duzu gero.

        14. Ezen hau dio Jaunak Israelgo Jainkoak: Pitxer-irinak ez du eskas eginen eta olio-untzia ez da beheitituko, Jaunak lurraren gainera uria emanen duen eguna arteo.

        15. Emaztekia goan zen eta Eliasen hitzaren arabera egin zuen. Eta Eliasek jan zuen, eta harek eta haren etxeak ere bai, eta egun hartarik,

        16. Pitxer-irinak etzuen eskas egin eta olio-untzia etzen beheititu, Jaunak Eliasen arartekoz erran zuen hitzaren arabera.

        17. Bada, gerthatu zen geroztik emazteki familiako ama haren semea eritu zela, eta gaitza hain zen borthitza, non hatsa ez baitzen muthikoan gelditu.

        18. Emaztekiak erran zaroen beraz Eliasi: Zer da zure eta ene artean, Jainkoaren gizona? ala ethorri zare ni gana ene gaizkien orhoitzapenaren berritzera eta hil dezazun ene semea?

        19. Eta Eliasek ihardetsi zaroen: Indazu zure semea. Eta hura hartu zuen haren altzotik, eraman zuen bera egoten zen gelara eta bere ohearen gainean ezarri zuen.

        20. Eta Jaunari deihadar egin zaroen eta erran zuen: Ene Jainko Jauna, emazteki alhargun hau, zeinaren baithan ahal bezala hazten bainaiz, atsekabeztatu othe duzu bada hunen semea hilez?

        21. Eta etzan zen eta hiruretan neurtu zuen bere burua haurraren gainean, eta Jaunari oihu egin zaroen, eta erran zuen: Ene Jainko Jauna, haur hunen arima bihur bedi, othoi, hunen gorphutzera.

        22. Eta Jaunak entzun zuen Eliasen mintzoa; eta haurraren arima haren baithara itzuli zen eta birphiztu zen.

        23. Eliasek hartu zuen haurra, bere gelatik eraman zuen etxe beherera, eman zaroen bere amari eta erran zaroen: Horra non duzun zure semea bizi.

        24. Eta emaztekiak erran zaroen Eliasi: Orai huntan ezagutu dut Jainkoaren gizona zarela zu, eta Jaunaren hitza egiazkoa dela zure ahoan.

XVIII. KAP.

        1. Handik asko egunen buruan, Jauna Eliasi mintzatu zitzaioen, hirugarren urthean, erraten zaroelarik: Zoaz eta zure burua erakhutsozu Akabi, aria eman dezadan lurraren gainera.

        2. Elias goan zen beraz bere burua Akabi erakhustera. Bada gosete muthiria zen Samarian.

        3. Eta Akabek deithu zuen Abdias, bere etxe-arthatzailea. Bada, Abdias Jaunaren beldur handi zen;

        4. Ezik noiz-ere Jezabelek hiltzen baitzituen Jaunaren profetak, Abdiasek hartu zituen ehun profeta; gorde zituen bi zilhoketan, berrogoi eta hamar batean eta berrogoi eta hamar bertzean, eta ogiz eta urez hazi zituen.

        5. Akabek erran zaroen beraz Abdiasi: Zoaz bazterretako ithur-ur guzietara eta haran guzietara, hean atzeman dezakegun belharrik, eta itzur zaldiak eta mandoak detzazkegun, eta aziendak oro hil ez ditezen.

        6. Beren artean berezi zituzten lekhuak, hekien ingurakatzeko; Akab zihoan bide batez, eta Abdias bertze bide batez bere alde.

        7. Eta Abdias bidean zelarik, Elias ethorri zitzaioen aitzinera. Ezagutu zuenean Abdiasek, erori zen ahuspez eta erran zaroen: Zu zare, Elias ene jauna?

        8. Hunek ihardetsi zaroen: Ni naiz. Zoaz eta errozu zure nausiari: Elias hemen da.

        9. Eta Abdiasek erran zuen: Zer egin dut bekhatu, ni zure zerbitzaria ezar nezazun Akaben eskuetan, harek ni hiltzeko?

        10. Bizi bedi zure Jainko Jauna, zeren ez baita ez jendakirik, ez erreinurik, zeinetara ene nausiak ez baitu zure bilhatzera igorri; eta orok ihardestenez: Ez da hemen, errekeitu ditu errege bakhotxa eta populuak, etzinelakotz nihon atzematen.

        11. Eta orai diotazu niri; Zoaz eta errozu zure nausiari: Elias hemen da.

        12. Eta zure ganik urrundu naitekeenean, Jaunaren izpirituak eramanen zaitu nik ez dakidan lekhu batera; eta Akabi hurbildurik, emanen diot berria, eta nik zu ez khausitzenez, harek hilen nau. Bizkitartean zure zerbitzaria haurretik Jaunaren beldur da.

        13. Ez othe zaituzte jakintsun egin, zu ene jauna, nik egin nuenaz Jezabelek hiltzen zituenean Jaunaren profetak, nola gorde nituen Jaunaren profetetarik ehun gizon zilhoketan, berrogoi eta hamar batean, eta berrogoi eta hamar bertzean, eta nola hazi nituen ogiz eta urez?

        14. Eta orai diozu: Zoaz eta errozu zure nausiari: Elias hemen da, harek gero ni hiltzeko?

        15. Eliasek ihardetsi zaroen: Ala armadetako Jauna, zeinaren aitzinean bainaiz; egun agertuko natzaio Akabi.

        16. Abdias goan zen beraz Akaben bidera, eta heldu zaroen gerthatu zena. Eta Akab Eliasen bidera ethorri zen.

        17. Eta ikhustearekin erran zaroen: Zu zare Israel nahasten duzun hura?

        18. Eliasek ihardetsi zuen: Ez dut nik Israel nahasi, bainan bai zuk eta zure aitaren etxeak, Jaunaren manamenduak bazterrerat utzi ditutzuenek eta Baali jarraiki zaretenek.

        19. Guzien gatik, igor zazu orai, eta ene gana, Karmelgo mendira bilaraz zatzu Israel guzia, eta Baalen lau ehun eta berrogoi eta hamar profetak, eta lukuetako lau ehun profetak, Jezabelen mahainetik jaten dutenak.

        20. Akabek igorri zuen Israelgo seme guzietara, eta bilarazi zituen profetak Karmelgo mendira.

        21. Bada, Elias populu guziari hurbildurik, erran zuen: Noiz arteo bi aldeetara eginen duzue maingu? Baldin Jauna bada Jainko, jarraik zakiozkite; Baal balin bada ordean jainko, zohazkiote ondotik. Eta populuak etzioen hitz bat ihardetsi.

        22. Eta Eliasek populuari berriz erran zaroen: Ni gelditu naiz Jaunaren profeta bakharra; Baalen profetak ordean badira lau ehun eta berrogoi eta hamar.

        23. Eman bekizkigu bi idi, eta hekiek berentzat bat hauta bezate, eta phuskaturik ezar bezate egurren gainean, bainan ez bezate azpitik surik eman: eta nik phuskatuko dut bertze idia eta egurren gainean ezarriko dut, bainan ez dut azpian surik emanen.

        24. Zuen jainkoen izenak deith zatzue, eta nik deithuko dut ene Jaunaren izena: eta suaz entzunen gaituen Jainkoa, hura bera Jainko izan bedi. Populu guziak ihardestean erran zuen: Solasa guziz ona da.

        25. Eliasek erran zaroeten beraz Baalen profetei: Hauta zazue idi bat, eta lehenik egizue, gehiago zaretelakotz; deith zatzue zuen jainkoen izenak eta surik azpitik ez eman.

        26. Haukiek hartu ondoan eman zaroeten idia, xuxendu zuten, eta goizetik eguerdiraino hari ziren Baalen deitzen, erranez: Baal, entzun gaitzatzu. Bainan etzen mintzorik agertzen eta nihork etzuen ihardesten; eta egin zuten aldarearen gainetik iragaiten ziren.

        27. Eta orduko eguerdi zelarik, Eliasek trufatzen zituen, erranez: Gorago oihu egizue; ezik jainko da, eta beharbada solasean dago, edo trika-lekhu zenbaitetan, edo bidean, edo lo dago segura, atzarrarazi behar da.

        28. Deihadarka hari ziren beraz, eta beren azturaren arabera kharmitxak egiten zituzten beren buruei kanibetez eta lantzetez, odolez eztali arteo.

        29. Bainan eguerdi iragan ondoan, eta eginahalka hari zirenei sakrifizioa eskaintzen ohi den ordua ethorri zitzaioten, eta etzen mintzorik aditzen, nihork etzuen ihardesten eta nihork etzituen othoitz egileak entzuten.

        30. Eliasek erran zaroen populu guziari: Zatozte ene gana. Eta populua hurbiltzearekin haren gana, xuxendu zuen urratua izana zen aldarea.

        31. Eta hartu zituen hamabi harri Jakoben semeen leinuetako nonbrearen arabera, Jakob zeinari mintzatu baitzitzaioen Jauna, zioelarik: Israel izanen da zure izena.

        32. Harriekin aldare bat altxatu zuen Jaunaren izenean, eta ixtun bat egin zuen, bi hildoren zabalean bezala aldarearen inguruan.

        33. Egurra xuxendu zuen, idia phuskatu eta egurren gainean ezarri.

        34. Eta erran zuen: Urez lau pegar bethe zatzue eta ixur holokaustaren eta egurren gainera. Eta erran zuen berriz: Hori egizue bigarren aldiko. Bigarrenekoan egin zutenean, erran zuen: Hirugarren aldiko ere hori bera egizue. Eta hirugarrenekoan egin zuten,

        35. Eta ura zurruflan zihoan aldare inguruan, eta ixtunaren erreka bethea zen.

        36. Eta holokaustaren eskaintzeko ordua ethorri zenean, hurbildurik Elias profetak erran zuen: Abrahamen, eta Isaaken, eta Israelen Jainko Jauna, erakhutsazu egun Israelen Jainkoa zu zarela, eta ni zure zerbitzaria, eta zure manuen arabera egin ditudala haukiek oro.

        37. Entzun nezazu, Jauna, entzun; ikhas dezan populu hunek zu zarela Jainko Jauna, eta zuk berritan itzuli ditutzula haukien bihotzak.

        38. Eta Jaunaren sua erori zen, eta erre zituen holokausta, eta egurrak, eta harriak, eta herrautsa ere, edaten zuelarik ixtunean zen ura.

        39. Hori ikhusi zuenean, populu guzia ahuspez erori zen, eta erran zuen: Jauna bera da Jainkoa, Jauna bera da Jainkoa.

        40. Eta Eliasek erran zaroeten: Har zatzue Baalen profetak, eta horietarik bat bakharra itzur ez bedi. Hartu zituzten ondoan, Eliasek eraman zituen Zifongo errekara eta han hil zituen.

        41. Eta Eliasek erran zaroen Akabi: Igan zaite, jan eta edan zazu, ezik bada uri handi baten harrabotsa.

        42. Akab igan zen jatera eta edatera. Elias, berriz, igan zen Karmel gainera, eta lurrera gurthurik, begithartea ezarri zuen bere belhaunen artean.

        43. Eta erran zaroen bere muthilari: Igan zaite eta itsas-aldera begira zazu. Igan zenean eta begiratu zuen ondoan, hunek erran zuen: Ez da deusere. Eta? Ziasek erran zaroen berriz: Zazpi aldiz bihar zaite.

        44. Eta zazpigarrenean, hara hedoi ttipitto bat gizonaren oin-hatza iduri igaiten zela itsasotik. Eliasek erran zuen: Igan zaite eta errozu Akabi: Uztar zatzu zaldiak orga-lasterrari, eta jauts zaite, uriak ez atzemateko.

        45. Eta alde batera eta bertzera itzultzen zelarik, hara non zerua beltz-beltza egin zen, eta hedoiak, eta haizea eta uhar handi bat egin ziren. Akab beraz orga-lasterrera iganik Jezrahelera goan zen;

        46. Eta Jaunaren eskua Eliasen gainean jarri zen; eta Elias, gerria tinkaturik, Akaben aitzinean lasterka zihoan, Jezrahelera heldu zen arteo.

XIX. KAP.

        1. Bada, Akabek Jezabeli erran ziozkan Eliasek egin zituen guziak eta nola ezpataz profeta guziak hil zituen.

        2. Eta Jezabelek Eliasi gizon bat igorri zaroen, zioelarik: Jainkoek hau egin bezadate eta hura gainetik, baldin bihar tenor huntako hire arima ezartzen ez badiat hekietarik bakhotxaren arima bezala.

        3. Elias izitu zen beraz, eta xutiturik gogoak ematen zaroen toki guzietara abiatu zen. Ethorri zen Bernabee Judakora eta han utzi zuen bere muthila,

        4. Eta egun baten bidean ibili zen mortuan. Eta orre baten azpian jarri ondoan, hil zedin galdatu zaroen bere biziari, eta erran zuen: Aski dut, Jauna, ene bizia har zazu, ezen ez naiz ene arbasoak baino hobea.

        5. Bere burua arthiki zuen eta lohakartu zen orrearen itzalpean. Eta hara non ukitu zuen Jaunaren aingeru batek, eta erran zaroen: Jaiki zaite eta jan zazu.

        6. Eliasek begiratu zuen, eta hara haren buruaren ondoan hautspeko ogi bat eta untzi bat urez bethea. Jan zuen beraz eta edan, eta berriz lokhartu zen.

        7. Eta bigarrenekotzat itzulirik Jaunaren aingeruak ukitu zuen eta erran zaroen: Jaiki zaite eta jan zazu, ezik bide handia egiteko gelditzen zaitzu.

        8. Jaiki ondoan, jan eta edan zuen, eta hazkurri haren indarrean ibili zen berrogoi gau-egunez Horebeko Jaunaren mendiraino.

        9. Eta harat heldu zenean, zilhoka batean egon zen; eta hara non Jauna mintzatu zitzaioen, eta erran zaroen: Elias, zer hari zare hor?

        10. Hunek ihardetsi zuen: Kharrez gartua naiz armadetako Jainko Jaunarentzat, Israelgo semeek bazterrerat utzi dutelakotz zurekilako batasuna; hautsi dituzte zure aldareak, ezpataz hil dituzte zure profetak; ni bakharra naiz gelditua, eta ene biziaren ondoan dabiltza, hau niri khendu nahiz.

        11. Eta Jaunak erran zaroen: Ilkhi zaite eta xutik zaude mendian Jaunaren aitzinean. Eta hara Jauna iragan zela; eta haize handi muthiri bat jaiki zen mendiak gainazpikatuz, eta harkadiak phorroskatuz Jaunaren aitzinean, eta Jauna etzen haize hartan; eta haizearen ondotik ethorri zen lur-ikhara bat, eta Jauna etzen ikhara hartan;

        12. Eta ikhararen ondotik su bat, eta Jauna etzen su hartan. Suaren ondotik ethorri zen haize mehe baten xixtua.

        13. Eliasek aditu zuenean hura, begithartea kapaz estali zuen, eta ilkhia zilhokako ahoan xutik gelditu zen; eta hara mintzo bat hari erraten zaroena: Zer hari zare hor, Elias? Eta hunek ihardetsi zuen:

        14. Armadetako Jainko Jaunarentzat kharrez gartua naiz, Israelgo semeek bazterrerat utzi dutelakotz zurelikako patua; hautsi dituzte zure aldareak, ezpataz zure profetak hil dituzte; ni bakharra naiz gelditua, eta ene biziaren ondotik dabiltza, hau niri khendu nahiz.

        15. Eta Jaunak erran zaroen: Zoaz eta itzul zaite zure bideaz mortua barna Damasera; eta harat heldu zaretekeenean, Hazael errege gantzu zazu Siriaren gaineko;

        16. Eta Jehu Namsiren semea errege gantzutuko duzu Israelen gaineko; Eliseo, berriz, Saphaten semea, zeina Abelmeulakoa baita, zure orde profeta gantzutuko duzu.

        17. Eta gerthatuko da, Hazaelen ezpatari itzuriko dena, haina Jehuk hilen duela; eta Jehuren ezpatari itzuriko dena, haina Eliseok hilen duela.

        18. Eta enetzat begiratuko ditut Israelen zazpi mila gizon, zeinen belhaunak Baalen aitzinean gurthu ez baitira, eta hura adoratu ez duten aho guziak eskuari musu emanez.

        19. Elias handik goan zen beraz, eta atzeman zuen Eliseo Saphaten semea hamabi idi uztarrirekin iraulden hari zela, eta bera zen hamabi idi uztarrirekin iraulden hari zirenetarik bat. Eta Elias haren gana ethorri zenean, bere kapa ezarri zuen haren gainean.

        20. Idiak berehala utzirik, Eliseo goan zen Eliasen ondotik eta erran zaroen: Besarka biatzat, othoi ene ait-amak, eta hala jarraikiko natzitzu. Ihardetsi zaroen: Zoaz eta bihur zaite; ezik egin darotzut niri zagokitana.

        21. Eliasen ganik itzulirik, Eliseok idi-pare bat hartu eta hil zuen; idien haragiak goldearen zurarekin erre zituen, populuari eman ziozkan, eta jan zituzten. Eta xutiturik goan zen, eta Eliasi jarraiki zen eta zerbitzatzen zuen.

XX. KAP.

        1. Bada, Benadadek, Siriako erregek, bildu zituen bere armada guzia, eta hogoi eta hamabi errege bere gana, eta zaldizkoak, eta orga-lasterrak; eta iganik gudukatzen eta sethiatzen zuen Samaria.

        2. Eta Akabi, Israelgo erregeri, hirira berri-eramaileak igorririk,

        3. Erran zuen: Hau dio Benadadek: Hire zilharra eta hire urhea, hire emazteak eta hire seme maiteenak eneak dituk.

        4. Israelgo erregek ihardetsi zuen: Oi errege ene jauna, diozun bezala zureak gare ni eta ditudanak oro.

        5. Berriketariak berriz ethorririk, erran zaroten: Hau dio Benadadek, zure gana igorri gaituenak: Emanen daroztak hire zilharra, hire urhea, hire emazteak eta hire semeak.

        6. Bihar beraz mugi huntako bereko hire gana igorriko ditiat ene zerbitzariak, eta ikhartuko ditie hire etxea, eta hire zerbitzarien etxeak; eskuetara hartuko ditie nahi dituzten guziak eta eramanen ditie.

        7. Bada, Israelgo erregek deithu zituen lurreko zaharrak oro, eta erran zaroeten: Ohartemazue eta ikhusazue zelatak hedatzen darozkigula; ezen igorri izan du ene gana ene emazteen eta ene semeen arietan, eta urhe eta zilharren arietan, eta ez dut ezetzik eman.

        8. Eta zaharrek orok eta populu guziak erran zaroten: Ez entzun, ez onhets haren erranik.

        9. Hargatik ihardetsi zaroeten Benadaden bidalkinei: Errozuete ene errege jaunari: Zeinen ariaz hastetik igorri baitarotazu niri zure zerbitzariari, hainak eginen ditut oro; bainan gauza hau ezin dezaket.

        10. Eta gibelerat goanik, bidalkinek Benadadi heldu zaroten solasa. Hunek igorri zituen berriz eta erran zuen: Jainkoek hau egin bezadate eta hura gainetik, Samariako herrautsa aski izaten bada niri jarraikitzen zaitan populu guziaren ahurren bethetzeko.

        11. Eta ihardestean Israelgo erregek erran zuen: Errozuete: Gerrikatua denak gerrikatua ez denak baino espantu gehiago erabil ez beza.

        12. Gerthatu zen bada, Benadadek aditu zuenean solas hori, bera eta erregeak itzalpetan edaten hari zirela, eta bere zerbitzariei erran zaroeten: Ingura zazue hiria. Eta inguratu zuten.

        13. Eta huna profeta batek, Israelgo errege Akaben gana hurbildurik, erran zaroela: Hau dio Jaunak: Ikhusi duzu naski oste gaitz hori guzia? huna bada nik egun non arthikiko dudan zure eskura, jakin dezazuntzat ni naizela Jauna.

        14. Eta Akabek erran zuen: Nortaz? Profetak ihardetsi zaroen: Hau dio Jaunak: Herrialdetako aitzindarien oinezko muthilez. Akabek erran zuen: Nork abiatuko du gudua? Eta harek ihardetsi zuen: Zuk.

        15. Akabek khondatu zituen beraz herrialdetako aitzindarien muthilak, eta atzeman zituen berrehun eta hogoi eta hamabi; hekien ondotik khondatu zuen populua, Israelgo seme guziak, zazpi mila.

        16. Eguerditan ilkhi ziren. Bada, Benadad hordia edaten hari zen bere itzalpean, eta harekin hogoi eta hamabi erregeak, haren laguntzara ethorri zirenak.

        17. Herrialdetako aitzindarien muthilak berriz, buru-buruan atheratuak ziren. Hargatik Benadadek igorri zuen ikhustera. Ikhusleek berria ekharri zaroten, ziotelarik: Samariatik ilkhirikako gizon batzu dira.

        18. Benadadek erran zaroeten: Edo ethor ditezen bake egiteko ariaz, edo gudukatzeko ariaz, bizirik atzeman zatzue.

        19. Beraz herrialdetako aitzindarien muthilak ilkhiak ziren eta gainerako armada ondotik zihoan.

        20. Bakhotxak hil zuen parrera ethortzen zitzaioen gizona; Siriarrek ihesegin zuten, eta Israel jarraiki zitzaioeten. Benadadek ere, Siriako erregek, zaldi baten gainean bere zaldizkoekin ihes egin zuen.

        21. Eta atheraturik Israelgo erregek jo zituen zaldiak eta orga-lasterrak, eta sarraski gaitza egin zioen Siriari.

        22. (Bada, profeta hurbildurik Israelgo erregeren gana, erran zaroen: Zoaz eta hazkar zaite, eta jakizu, eta ikhusazu zer hari zaren; ezik heldu den urthean Siriako errege zure kontra iganen da.)

        23. Siriako erregeren zerbitzariek berriz, erran zaroten beren nausiari: Mendietako jainkoak dira hekien jainkoak, hortako nausitu zaizkigu; bainan hobe da zelhaietan guduka gaitezen hekien kontra, eta garhaituko ditugu.

        24. Zuk beraz gauza hau egizu: Errege guziak zure armadatik urrun zatzu, eta hekien orde aitzindariak ezar zatzu;

        25. Zure soldadoetarik hil direnen nonbrea berri zazu, eta zaldiena leheneko zaldien araura, eta orga-lasterrena lehenago izan ditutzunen araura; eta etsaien kontra zelhaietan gudukatuko gare, eta ikhusiko duzu garhaituko ditugula. Sinhetsi zuen hekiek errana eta hala egin zuen.

        26. Beraz urthea iragan ondoan, Benadadek khondatu zituen Siriarrak, eta Aphekera igan zen Israeli gudu emateko.

        27. Bada, Israelgo semeak ere khondatuak izan ziren, eta jatekoak harturik abiatu ziren beren aldetik, eta kanpatu ziren etsaien parrean, bi ahuntz arthalde ttipitto iduri; Siriarrek berriz, lurra bethetzen zuten.

        28. (Eta hurbildurik Jainkoaren gizon batek erran zaroen Israelgo erregeri: Hau dio Jaunak: Siriarrek erran dutelakotz: Mendietako Jainkoa da Jauna, ez da haranetako Jainkoa, oste handi hori guzia arthikiko dut zure eskuetara, eta jakinen duzue ni naizela Jauna.)

        29. Batzuek eta bertzeek zazpi egunez lerroak xuxendu zituzten elkharren parrean; zazpigarren egunean berriz, guduari lothu ziren, eta egun batez Israelgo semeek hil zituzten Siriarretarik ehun mila oinezko.

        30. Gelditu zirenek berriz, Aphekera, hirira ihes egin zuten. Eta harrasi bat erori zen hogoi eta zazpi mila gizon gelditu zirenen gainera. Bada, Benadad ihes sarthu zen hirira, gela-zokho batean zen gordegailura.

        31. Eta bere zerbitzariek erran zaroten: Aditzea dugu Israelgo erregeak barkhazale direla; hargatik zakhuak ezar detzagun soinean eta sokhak lephoetan, eta ilkhi gaitezen Israelgo erregeren gana; biziak utziko darozkigu beharbada.

        32. Zakhuak soinean ezarri zituzten eta sokhak lephoetan, ethorri ziren Israelgo erregeren gana eta erran zaroten: Zure zerbitzari Benadadek dio: Bizia utz biazazut, othoi. Eta harek ihardetsi zuen: Bizi bada oraino, ene anaia da.

        33. Gizonek hori oneko alderat hartu zuten; eta berehala solasa ahotik khendu zaroten eta erran: Benadad zure anaia da. Erregek ihardetsi zaroeten: Zoazte eta erakhar zazue ene gana. Benadad atheratu zitzaioen beraz, eta Akabek bere orga-lasterrera iganarazi zuen.

        34. Hunek erran zaroen: Ene aitak zureari hartu diozkan hiriak bihurtuko ditut; plazak zuretzat Damasen egizkitzu, ene aitak Samarian egin izan dituen bezala, eta ni zurekin batasunez josirik goanen naiz zure ganik. Akabek beraz egin zuen harekin batasun eta utzi zuen goatera.

        35. Orduan profeten semeetarikako gizon batek bere lagunari erran zaroen Jaunaren izenean: Jo nezazu. Bainan hunek etzuen jo nahi izan.

        36. Erran zaroen: Zeren ez duzun nahi izan entzun Jaunaren hitza, huna non goanen zaren ene ganik eta lehoin batek hilen zaitu. Eta haren ganik urrunduxe zenean, lehoin batek atzeman eta hil zuen.

        37. Bertze gizon bat ere atzemanik, erran zaroen: Jo nezazu. Hunek jo zuen eta sarraski egin.

        38. Profeta goan zen beraz eta atheratu zen erregeren bidera, eta herrautsa egarriz ganbiatu zituen musua eta begiak.

        39. Eta errege iragaiten zelarik, erregeri oihu egin eta erran zaroen: Zure zerbitzaria ilkhi da hurbiletik gudukatzera; eta gizon batek ihes egiten baitzuen, norbaitek erakharri darot eta erran: Begira zazu gizon hau; hau itzurtzen bada, zure biziak ihardetsiko du hunenarentzat, edo emanen duzu zilharrezko talendu bat.

        40. Bada, nahasia izanez, alde batera eta bertzera itzulika nindabilalarik, betbetan gizona ez da agertu. Eta Israelgo erregek erran zaroen: Zerorrek eman duzu zure erabakia.

        41. Bainan harek berehala garbitu zuen bere begitharteko herrautsa, eta Israelgo erregek ezagutu zuen profetetarik zela.

        42. Hunek erran zaroen: Hau dio Jaunak: Heriotzea zure eskutik merezi zuen gizon bat igorri duzulakotz, zure biziak harenarentzat ihardetsiko du eta zure populuak haren populuarentzat.

        43. Israelgo errege itzuli zen beraz bere etxerat, entzutea erdeinatuz, eta hasarre handi ethorri zen Samariara.

XXI. KAP.

        1. Horien ondotik, egun hekietan, mahasti bat bazen Naboth Jezraeldarrarena, zeina Jezraelen baitzen, Akab Samariako erregeren jauregiaren aldean.

        2. Akab Nabothi mintzatu zen beraz erraten zaroelarik: Indazu niri zure mahastia, baratzekarientzat enetzat egin dezadan baratze bat, zeren hurbil baitut eta ene etxearen alde-aldean, eta haren orde emanen darotzut hobea den mahasti bat; edo hobe duzula uste baduzu, zer-ere balio baituke eta hura dirutan emanen darotzut.

        3. Nabothek ihardetsi zaroen: Jaunak begira beneza zuri ematetik ene arbasoenganikako ondorea.

        4. Akab beraz bere etxerat ethorri zen guzia gaitzitua eta hortzak karraskatuz Naboth Jezraeldarraren hitzaren gainean, zeren erran zaroen: Ez darotzut emanen: ene arbasoenganikako ondorea. Eta bere burua arthikirik bere ohearen gainera, begithartea zokhoko aldera itzuli zuen, eta etzuen jan.

        5. Bada, Jezabel bere emaztea ethorri zitzaoien, eta erran zaroen: Zer da hori? nondik heldu zarotzu gogoko beltzura hori? zertako ez duzu jaten?

        6. Akabek ihardetsi zaroen: Mintzatu dut Naboth Jezraeldarra eta erran diot: Indazu dirutan zure mahastia; edo, nahiago baduzu, horren ordain mahasti hobe bat emanen darotzut. Eta harek erran darot: Ez darotzut ene mahastia emanen.

        7. Akabi erran zaroen beraz bere emazte Jezabelek: Eskudantzia handitako zare eta manamendu ederra derabilkazu Israelgo erresuman. Jaiki zaite, jan zazu eta etzaitezela grina; nik emanen darotzut Naboth Jezraeldarraren mahastia.

        8. Hargatik gutun batzu iskribatu zituen Akaben izenean eta haren zigiluaz jo zituen, eta igorri zituen Nabothen hirian harekin egoten ziren zaharrei eta lehenbizikoei.

        9. Bada, hau zen gutun hekien ihardukpena: Barur bat mana zazue eta Naboth jarraraz zazue populuko lehenbizikoen artean;

        10. Haren kontra bil zatzue Belialen bi seme, gezurrezko lekhutotasunez erranen dutenak: Nabothek Jainkoa eta errege burhoztatu ditu. Eta ilkhiaraz zazue eta harrika, eta horreletan hil bedi.

        11. Nabothen herritarrek, zaharrek eta lehenbizikoek harekin hirian egoten zirenek, egin zuten Jezabelek manatzen zaroeten bezala, eta harek hekiei igorri gutunetan iskribatua zen hezala.

        12. Barura manatu zuten eta Naboth jarrarazi zuten populuko lehenbizikoen artean.

        13. Eta erakharririk bi gizon, debruaren bi seme, haren kontra jarrarazi zituzten; eta haukiek, erran nahi da debruaren bi gizonek, Nabothen kontra populuaren aitzinean lekhukotasun hau atheratu zuten: Nabothek Jainkoa eta errege burhoztatu ditu. Gauza horren gatik hiritik ilkhiarazi eta harrika hil zuten.

        14. Jezabelen gana igorri zuten, gaztiatuz: Naboth harrikatua izan da eta hila da.

        15. Jezabelek berriz, aditu zuenean Naboth harrikatua eta hila zela, Akabi erran zaroen: Jaiki zaite eta goza zazu Naboth Jezraeldarraren mahastia, zeina ez baitarotzu nahi izan onhetsi eta dirutan erran; Naboth ezen ez da bizi, bainan hila da.

        16. Akabek aditu zuenean hori, erran nahi da Naboth hila zela, jaiki zen eta jausten zen Naboth Jezraeldarraren mahastira hartaz jabetzekotzat.

        17. Beraz Jaunaren hitza heldu zitzaioen Elias Thesbearrari, zioelarik:

        18. Jaiki zaite, eta jauts Akab Israelgo errege Samarian denaren bidera; hara non jausten den Nabothen mahastira, hartaz jabetzeko;

        19. Eta huneletan mintza zakizkio: Hau dio Jaunak: Hil duk, eta oraino hilaren onaz jabetu haiz. Eta horren ondotik erranen duzu: Hau dio Jaunak: Zakhurrek Nabothen odola milikatu duten toki hortan, milikatuko dute hire odola ere.

        20. Eta Akabek erran zaroen Eliasi: Zertan atzeman nauzu zure etsai? Eliasek ihardetsi zuen: Atzeman diat saldua haizela gaizkiaren egiteko Jaunaren aitzinean.

        21. Huna non gaitza hire gainera jautsaraziko dudan, eta ebakiko diat hire ondoregoa, eta Akabenganikakoak hilen ditiat harrasiari gernua ixurtzen duena, eta maingua, eta azkena Israelen.

        22. Eta hire etxea emanen diat, Jeroboam Nabathen semearen etxea bezala, eta Baasa Ahiasen semearen etxea bezala, zeren haritu haizen ene hasarrearaztera, eta bekhatu eginarazi diokan Israeli.

        23. Jezabelez halaber mintzatu zen Jauna, zioelarik: Zakhurrek janen dute Jezabel Jezraelgo landan.

        24. Baldin hirian hiltzen bada Akab, zakhurrek janen dute; bainan bazterretan hiltzen bada, zeruko hegastinek janen dute.

        25. Etzen beraz bertze bat izatu Akab bezalakorik, zeina saldua baitzen gaizkiaren egiteko Jaunaren aitzinean; ezik bere emazte Jezabelek tarritatu zuen.

        26. Eta hanbat hatsgarri egin zen, non Jaunak Israelgo semeen aitzinean xahutu zituen Amorhearrek egin jainkomoldeei jarraikitzen baitzen.

        27. Hargatik Akabek aditu zituenean hitz horiek, phorroskatu zituen bere soinekoak, zurdatzaz estali zuen bere larrua, barur egin zuen eta zakhuan lo, eta burua aphaldurik ibili zen.

        28. Eta Jaunaren solasa Elias Thesbearrari atheratu zen, zioelarik.

        29. Ez othe duzu Akab ene aitzinean aphaldua ikhusi? zeren beraz aphaldua den ene gatik, ez dut haren egunetan jautsaraziko gaitza, bainan haren semearen egunetan erorraraziko dut gaitza haren etxearen gainera.

XXII. KAP.

        1. Iragan ziren beraz hirur urthe gerlarik gabe Siriaren eta Israelen artean.

        2. Bainan hirugarren urthean, Josafat Judako errege jautsi zen Israelgo erregeren gana.

        3. (Eta Israelgo erregek bere zerbitzariei erran zaroeten: Ez dakizue gurea dela Erramoth Galaadekoa, eta nagikerian gaudela hura Siriako erregeren eskutik hartu gabe?)

        4. Eta Josafati erran zaroen: Heldu zare enekin gudukatzera Erramoth Galaadekora?

        5. Josafatek ihardetsi zaroen Israelgo erregeri: Ni naizena zare zu ere; ene populua eta zure populua bat dira; ene zaldizkoak zure zaldizkoak dira. Eta Josafatek erran zaroen Israelgo erregeri: Egun bilha zaite, othoi, zer den Jaunaren solasa.

        6. Israelgo erregek beraz profetak bildu zituen, lau ehun gizonen ingurua, eta erran zaroeten: Goan behar othe naiz Erramoth Galaadekoan gudukatzera, ala geldirik egon behar naiz? Haukiek ihardetsi zuten: Igan zaite eta Jaunak hura erregeren eskura emanen du.

        7. Bainan Josafatek erran zuen: Ez da hemen Jaunaren profeta zenbait, haren bidez galda dezagun?

        8. Eta Israelgo erregek Josafati ihardetsi zaroen: Gelditu da gizon bat, zeinaren bidez Jaunari egin baitetzozkegu galdeak; bainan higuintzetan dut nik, zeren ez baitarot ona profetisatzen bainan bai gaixtoa. Hura da Mikeas, Jemlaren semea. Josafatek erran zaroen: Errege, ez hola mintza.

        9. Israelgo erregek deithu zuen beraz bere ebakietarik bat, eta erran zaroen: Higi hadi Jemlaren seme Mikeasen erakhartzera.

        10. Bada, Israelgo errege eta Josafat Judako errege jarriak zauden zein bere tronuan, erregetasuneko soinekoz jauntziak, Samariako athe-sartzean den larrainean; eta profeta guziek hekien aitzinean profetisatzen zuten.

        11. Eta Sedeziasek Kanaanaren semeak egin zituen burdinazko adar batzu, eta erran zuen: Hau dio Jaunak: Haukietaz harrotuko duzu Siria, guzia xahutu arteo.

        12. Eta profeta guziek orobat profetisatzen zuten, erranez: Igan zaite Erramoth Galaadekora, eta zoaz zorionean; eta Jaunak emanen du erregeren eskuetara.

        13. Berri-eramailea, berriz, Mikeasen deitzera goan zena, mintzatu zitzaioen, zioelarik: Huna profeten erranek hitz batean onak agintzen diozkatela erregeri; zure solasa ere izan bedi beraz hekienen iduri, eta onak agin zatzu.

        14. Mikeasek ihardets zaroen: Ala Jauna! Jaunak zer-nahi erran diazadan niri, hura erranen dut.

        15. Hargatik erregeren gana ethorri zen, eta erregek erran zaroen: Mikeas, goan behar othe gare Erramoth Galaadekoan gudukatzera, ala utzi behar dugu? Mikeasek ihardetsi zaroen: Igan zaite, eta zoaz zorionean; eta Jaunak hura erregeren eskuetara emanen du.

        16. Erregek ordean erran zaroen: Berriz eta berriz errekeitzen zaitut, Jaunaren izenean, egia dena baizik ez diazazudan erran.

        17. Eta Mikasek ihardetsi zaroen: Israel guzia ikhusi dut mendietan barraiatua, artzainik ez duten ardiak iduri. Eta Jaunak erran du: Horiek nausirik ez dute; zein bere etxera bakean itzul bedi.

        18. Israelgo erregek Josafati erran zaroen beraz: Ez darotzut erran ez darotala niri profetisatzen ona, bainan bethi gaixtoa?

        19. Bainan Mikeasek erran zuen gainetik: Hori gatik entzun zazu Jaunaren solasa: Ikhusi dut Jauna bere tronuaren gainean jarria, eta zeruko armada guzia haren aitzinean eskuinetik eta ezkerretik.

        20. Eta Jaunak erran du: Nork bilduko du Akab igaitera, eta eror dadien Erramoth Galaadekoan? Eta batek erran du hulako solasa eta bertzeak halakoa.

        21. Bainan izpiritu bat atheratu da, eta xutik jarri da Jaunaren aitzinean, eta erran du: Nik bilduko dut Akab. Jaunak erran dio: Noletan?

        22. Eta harek ihardetsi du: Ilkhiko naiz, eta gezurrezko izpiritu izanen naiz haren profeta guzien ahoan. Eta Jaunak erran du: Bilduko duzu, nausituko zatzaio; ilkhi zaite, eta egizu horrela.

        23. Orai beraz Jaunak gezurrezko izpiritua eman du hemen diren zure profeta guzien ahoan, eta Jaunak gaixtoa erran du zure kontra.

        24. Bada, Sedezias Kanaanaren semea hurbildu zen, eta Mikeas jo zuen mathelan, eta erran zaroen: Jaunaren izpirituak utzi naik beraz eta hiri mintzatu zaik?

        25. Eta Mikeasek ihardetsi zaroen: Ikhusiko duk egun hartan, gela-zokhotan ibiliko haizenean gorde nahiz.

        26. Eta Israelgo erregek erran zuen: Har zazue Mikeas, eta egon bedi Amon hiriko buruzagiaren baithan, eta Ameleken seme Joasen baithan,

        27. Eta hekiei errozuete: Hau dio erregek: Gizon hau ezar zazue preso; eta haziko duzue dohakaitzeko ogitik eta atsekabeko uretik, bakean ethor nadin arteo.

        28. Eta Mikeasek erran zuen: Baldin bakean itzultzen bazara, Jauna ez da ene ahoz mintzatu. Eta erran zuen: Populuak, adi zazue guziek.

        29. Beraz Israelgo errege eta Josafat Judako errege igan ziren Erramoth Galaadekora.

        30. Eta Israelgo erregek Josafati erran zaroen: Harmak har zatzu, jauntz zatzu zure soinekoak eta sar zaitezi gudura. Bainan Israelgo erregek aldatu zuen bere jaunzkura eta gudura sarthu zen.

        31. Bada Siriako erregek manu eman zaroeten orga-lasterretako hogoi eta hamabi aitzindariei, erraten zuelarik: Ez guduka ez ttipi ez handi edozeinen kontra, baizik-ere Israelgo errege bakharraren kontra.

        32. Orga-laslerretako aitzindariek ikhusi zutenean beraz Josafat, uste izan zuen Israelgo errege zela, eta oldar eginik gudukatzen ziren haren kontra; eta Josafatek oihu egin zuen.

        33. Orga-lasterretako aitzindariek ezagutu zuten etzela Israelgo errege eta haren ganik bertzetara egin zuten.

        34. Bizkitartean gizon batek arranbela hedatu zuen, gezia itsura igortzen zuelarik, eta gerthakariz jo zuen Israelgo errege birien eta urdailaren artean. Eta hunek erran zaroen bere orgazainari: Itzul zak eskua eta armadatik athera nezak, sakhi gaixto bat hartua bainaiz.

        35. Egun hartan eman zen beraz gudua, eta Israelgo errege bere orga-lasterrean Siriarren kontra jarria zen, eta arratsean hil zen, ezen sakhitik odolak zarioen orga-lasterraren barnera;

        36. Eta kridatzaileak, iguzkia etzan baino lehen, armada guzian turuta jo zuen, erranez: Nor bere hirira eta lurrera itzul bedi.

        37. Errege berriz, hil zen, eta Samariara eraman zuten; eta errege Samarian ehortzi zuten.

        38. Haren orga-lasterra eta zaldien hedeak garbitu zituzten Samariako arraintegian, eta zakhurrek milikatu zuten haren odola, Jaunak erran hitzaren arabera.

        39. Eta Akaben gainerako egintzak, eta harek egin zituenak oro, eta harek egin zuen boliazko etxea, eta altxatu zituen hiri guziak, ez othe dira iskribatuak Israelgo erregeen egunetako egintzen liburuan?

        40. Akabek lo egin zuen beraz bere aitekin, eta Okozias haren semea erreginatu zen haren orde.

        41. Josafat berriz, Asaren semea, Judaren gainean erreginatzen hasi zen Israelgo errege Akaben laugarren urthean.

        42. Hogoi eta hamabortz urthe zituen erreginatzen hall zenean, eta hogoi eta bortz urthez erreginatu zen Jerusalemen. Haren amaren izena zen Azuba Salaien alaba.

        43. Bere aita Asaren bide berberaz ibili zen, hartarik etzen makhurtu eta Jaunaren aitzinean zuzen zena egin zuen.

        44. Halarik-ere etzituen khendu lekhu gorak, ezik populuak oraino sakrifikatzen zuen eta isentsua gainetan erretzen.

        45. Josafatek bakea izan zuen Israelgo erregerekin.

        46. Josafaten gainerako egintzak berriz, eta harek erabili zituen lanak eta guduak, ez othe dira iskribatuak Judako erregeen egunetako egintzen liburuan?

        47. Bainan haren aita Asaren egunetan gelditu ziren emagizonen ondarrak, lurretik khendu zituen.

        48. Eta etzen orduan errege ezarririk Edomen.

        49. Errege Josafatek berriz, untziak egin zituen, Ophirrera urheketa goan zitezen; bainan ezin goan ziren, zeren Asiongaberren hautsiak izan baitziren.

        50. Orduan Okofiasek Akaben semeak Josafati erran zaroen: Ene zerbitzariak zureekin itsasoz goan beitez. Eta Josafatek etzuen nahi izan.

        51. Eta Josafat bere arbasoekin lokhartu zen, eta ehortzi zuten bere aita Dabiden hirian. Joram haren semea erreginatu zen haren orde.

        52. Bada Okozias Akaben semea erreginatzen hasi zen Israelen gainean Samarian, Josafat Judako erregeren hamazazpigarren urthean eta bi urthez erreginatu zen Israelen gainean.

        53. Gaizkia egin zuen Jaunaren aitzinean, eta ibili zen bere ait-amen bidean, eta Israeli bekhatu eragin zaroen Nabathen seme Jeroboamen bidean.

        54. Baal zerbitzatu zuen halaber eta Israelgo Jainko Jauna samurrarazi zuen, haren aitak egin zituen guzien arabera.